| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ចូឡវគ្គ-អដ្ឋកថា • Cūḷavagga-aṭṭhakathā |
៦. សេនាសនក្ខន្ធកំ
6. Senāsanakkhandhakaṃ
វិហារានុជាននកថា
Vihārānujānanakathā
២៩៤. សេនាសនក្ខន្ធកេ – អបញ្ញត្តំ ហោតីតិ អននុញ្ញាតំ ហោតិ។ វិហារោ នាម អឌ្ឍយោគាទិមុត្តកោ អវសេសាវាសោ។ អឌ្ឍយោគោតិ សុបណ្ណវង្កគេហំ។ បាសាទោតិ ទីឃបាសាទោ។ ហម្មិយន្តិ ឧបរិអាកាសតលេ បតិដ្ឋិតកូដាគារោ បាសាទោយេវ។ គុហាតិ ឥដ្ឋកាគុហា សិលាគុហា ទារុគុហា បំសុគុហា។ អាគតានាគតស្ស ចាតុទ្ទិសស្ស សង្ឃស្សាតិ អាគតស្ស ច អនាគតស្ស ច ចតូសុ ទិសាសុ អប្បដិហតចារស្ស ចាតុទ្ទិសស្ស សង្ឃស្ស។
294. Senāsanakkhandhake – apaññattaṃ hotīti ananuññātaṃ hoti. Vihāro nāma aḍḍhayogādimuttako avasesāvāso. Aḍḍhayogoti supaṇṇavaṅkagehaṃ. Pāsādoti dīghapāsādo. Hammiyanti upariākāsatale patiṭṭhitakūṭāgāro pāsādoyeva. Guhāti iṭṭhakāguhā silāguhā dāruguhā paṃsuguhā. Āgatānāgatassa cātuddisassa saṅghassāti āgatassa ca anāgatassa ca catūsu disāsu appaṭihatacārassa cātuddisassa saṅghassa.
២៩៥. អនុមោទនគាថាសុ – សីតំ ឧណ្ហន្តិ ឧតុវិសភាគវសេន វុត្តំ។ សិសិរេ ចាបិ វុដ្ឋិយោតិ ឯត្ថ សិសិរោតិ សម្ផុសិតកវាតោ វុច្ចតិ។ វុដ្ឋិយោតិ ឧជុកមេឃវុដ្ឋិយោ ឯវ។ ឯតានិ សព្ពានិ បដិហន្តីតិ ឥមិនាវ បទេន យោជេតព្ពានិ។
295. Anumodanagāthāsu – sītaṃ uṇhanti utuvisabhāgavasena vuttaṃ. Sisire cāpi vuṭṭhiyoti ettha sisiroti samphusitakavāto vuccati. Vuṭṭhiyoti ujukameghavuṭṭhiyo eva. Etāni sabbāni paṭihantīti imināva padena yojetabbāni.
បដិហញ្ញតីតិ វិហារេន បដិហញ្ញតិ។ លេណត្ថន្តិ និលីយនត្ថំ។ សុខត្ថន្តិ សីតាទិបរិស្សយាភាវេន សុខវិហារត្ថំ។ ឈាយិតុញ្ច វិបស្សិតុន្តិ ឥទម្បិ បទទ្វយំ ‘‘សុខត្ថញ្ចា’’តិ ឥមិនាវ បទេន យោជេតព្ពំ។ ឥទញ្ហិ វុត្តំ ហោតិ – សុខត្ថញ្ច វិហារទានំ, កតមំ សុខត្ថំ? ឈាយិតុំ វិបស្សិតុញ្ច យំ សុខំ, តទត្ថំ។ អថ វា បរបទេនបិ យោជេតព្ពំ – ឈាយិតុញ្ច វិបស្សិតុញ្ច វិហារទានំ; ឥធ ឈាយិស្សន្តិ វិបស្សិស្សន្តីតិ ទទតោ វិហារទានំ សង្ឃស្ស អគ្គំ ពុទ្ធេន វណ្ណិតំ។ វុត្តញ្ហេតំ – ‘‘សោ ច សព្ពទទោ ហោតិ, យោ ទទាតិ ឧបស្សយ’’ន្តិ (សំ. និ. ១.៤២)។
Paṭihaññatīti vihārena paṭihaññati. Leṇatthanti nilīyanatthaṃ. Sukhatthanti sītādiparissayābhāvena sukhavihāratthaṃ. Jhāyituñca vipassitunti idampi padadvayaṃ ‘‘sukhatthañcā’’ti imināva padena yojetabbaṃ. Idañhi vuttaṃ hoti – sukhatthañca vihāradānaṃ, katamaṃ sukhatthaṃ? Jhāyituṃ vipassituñca yaṃ sukhaṃ, tadatthaṃ. Atha vā parapadenapi yojetabbaṃ – jhāyituñca vipassituñca vihāradānaṃ; idha jhāyissanti vipassissantīti dadato vihāradānaṃ saṅghassa aggaṃ buddhena vaṇṇitaṃ. Vuttañhetaṃ – ‘‘so ca sabbadado hoti, yo dadāti upassaya’’nti (saṃ. ni. 1.42).
យស្មា ច អគ្គំ វណ្ណិតំ , ‘‘តស្មា ហិ បណ្ឌិតោ បោសោ’’តិ គាថា។ វាសយេត្ថ ពហុស្សុតេតិ ឯត្ថ វិហារេ បរិយត្តិពហុស្សុតេ ច បដិវេធពហុស្សុតេ ច វាសេយ្យ។ តេសំ អន្នញ្ចាតិ យំ តេសំ អនុច្ឆវិកំ អន្នញ្ច បានញ្ច វត្ថានិ ច មញ្ចបីឋាទិសេនាសនានិ ច, តំ សព្ពំ តេសុ ឧជុភូតេសុ អកុដិលចិត្តេសុ។ ទទេយ្យាតិ និទហេយ្យ។ តញ្ច ខោ វិប្បសន្នេន ចេតសា ន ចិត្តប្បសាទំ វិរាធេត្វា, ឯវំ វិប្បសន្នចិត្តស្ស ហិ តេ តស្ស ធម្មំ ទេសេន្តិ…បេ.… បរិនិព្ពាតិ អនាសវោតិ។
Yasmā ca aggaṃ vaṇṇitaṃ , ‘‘tasmā hi paṇḍito poso’’ti gāthā. Vāsayettha bahussuteti ettha vihāre pariyattibahussute ca paṭivedhabahussute ca vāseyya. Tesaṃ annañcāti yaṃ tesaṃ anucchavikaṃ annañca pānañca vatthāni ca mañcapīṭhādisenāsanāni ca, taṃ sabbaṃ tesu ujubhūtesu akuṭilacittesu. Dadeyyāti nidaheyya. Tañca kho vippasannena cetasā na cittappasādaṃ virādhetvā, evaṃ vippasannacittassa hi te tassa dhammaṃ desenti…pe… parinibbāti anāsavoti.
២៩៦. អាវិញ្ឆនច្ឆិទ្ទំ អាវិញ្ឆនរជ្ជុន្តិ ឯត្ថ រជ្ជុ នាម សចេបិ ទីបិនង្គុដ្ឋេន កតា ហោតិ, វដ្ដតិយេវ; ន កាចិ ន វដ្ដតិ។ តីណិ តាឡានីតិ តិស្សោ កុញ្ចិកាយោ។ យន្តកំ សូចិកន្តិ ឯត្ថ យំ យំ ជានាតិ តំ តំ យន្តកំ, តស្ស វិវរណសូចិកញ្ច កាតុំ វដ្ដតិ។ វេទិកាវាតបានំ នាម ចេតិយេ វេទិកាសទិសំ។ ជាលវាតបានំ នាម ជាលកពទ្ធំ។ សលាកវាតបានំ នាម ថម្ភកវាតបានំ។ ចក្កលិកន្តិ ឯត្ថ ចោឡកបាទបុញ្ឆនំ ពន្ធិតុំ អនុជានាមីតិ អត្ថោ។ វាតបានភិសីតិ វាតបានប្បមាណេន ភិសិំ កត្វា ពន្ធិតុំ អនុជានាមីតិ អត្ថោ។ មិឌ្ឍិន្តិ មិឌ្ឍកំ។ ពិទលមញ្ចកន្តិ វេត្តមញ្ចំ; វេឡុវិលីវេហិ វា វីតំ។
296.Āviñchanacchiddaṃ āviñchanarajjunti ettha rajju nāma sacepi dīpinaṅguṭṭhena katā hoti, vaṭṭatiyeva; na kāci na vaṭṭati. Tīṇi tāḷānīti tisso kuñcikāyo. Yantakaṃ sūcikanti ettha yaṃ yaṃ jānāti taṃ taṃ yantakaṃ, tassa vivaraṇasūcikañca kātuṃ vaṭṭati. Vedikāvātapānaṃ nāma cetiye vedikāsadisaṃ. Jālavātapānaṃ nāma jālakabaddhaṃ. Salākavātapānaṃ nāma thambhakavātapānaṃ. Cakkalikanti ettha coḷakapādapuñchanaṃ bandhituṃ anujānāmīti attho. Vātapānabhisīti vātapānappamāṇena bhisiṃ katvā bandhituṃ anujānāmīti attho. Miḍḍhinti miḍḍhakaṃ. Bidalamañcakanti vettamañcaṃ; veḷuvilīvehi vā vītaṃ.
២៩៧. អាសន្ទិកោតិ ចតុរស្សបីឋំ វុច្ចតិ។ ឧច្ចកម្បិ អាសន្ទិកន្តិ វចនតោ ឯកតោភាគេន ទីឃបីឋមេវ ហិ អដ្ឋង្គុលបាទកំ វដ្ដតិ, ចតុរស្សអាសន្ទិកោ បន បមាណាតិក្កន្តោបិ វដ្ដតីតិ វេទិតព្ពោ។ សត្តង្គោ នាម តីសុ ទិសាសុ អបស្សយំ កត្វា កតមញ្ចោ, អយម្បិ បមាណាតិក្កន្តោ វដ្ដតិ។ ភទ្ទបីឋន្តិ វេត្តមយំ បីឋំ វុច្ចតិ។ បីឋិកាតិ បិលោតិកាពទ្ធបីឋមេវ។ ឯឡកបាទបីឋំ នាម ទារុបដ្ដិកាយ ឧបរិ បាទេ ឋបេត្វា ភោជនផលកំ វិយ កតបីឋំ វុច្ចតិ។ អាមលកវដ្ដិកបីឋំ នាម អាមលកាការេន យោជិតំ ពហុបាទកបីឋំ។ ឥមានិ តាវ បាឡិយំ អាគតបីឋានិ។ ទារុមយំ បន សព្ពំ បីឋំ វដ្ដតីតិ អយមេត្ថ វិនិច្ឆយោ។ កោច្ឆន្តិ ឧសិរមយំ វា មុញ្ជបព្ពជមយំ វា។
297.Āsandikoti caturassapīṭhaṃ vuccati. Uccakampi āsandikanti vacanato ekatobhāgena dīghapīṭhameva hi aṭṭhaṅgulapādakaṃ vaṭṭati, caturassaāsandiko pana pamāṇātikkantopi vaṭṭatīti veditabbo. Sattaṅgo nāma tīsu disāsu apassayaṃ katvā katamañco, ayampi pamāṇātikkanto vaṭṭati. Bhaddapīṭhanti vettamayaṃ pīṭhaṃ vuccati. Pīṭhikāti pilotikābaddhapīṭhameva. Eḷakapādapīṭhaṃ nāma dārupaṭṭikāya upari pāde ṭhapetvā bhojanaphalakaṃ viya katapīṭhaṃ vuccati. Āmalakavaṭṭikapīṭhaṃ nāma āmalakākārena yojitaṃ bahupādakapīṭhaṃ. Imāni tāva pāḷiyaṃ āgatapīṭhāni. Dārumayaṃ pana sabbaṃ pīṭhaṃ vaṭṭatīti ayamettha vinicchayo. Kocchanti usiramayaṃ vā muñjapabbajamayaṃ vā.
អដ្ឋង្គុលបរមំ មញ្ចបដិបាទកន្តិ ឯត្ថ មនុស្សានំ បមាណង្គុលមេវ អដ្ឋង្គុលំ។ ចិមិលិកា នាម បរិកម្មកតាយ ភូមិយា ឆវិសំរក្ខណត្ថាយ អត្ថរណំ វុច្ចតិ។ រុក្ខតូលន្តិ សិម្ពលិរុក្ខាទីនំ យេសំ កេសញ្ចិ រុក្ខានំ តូលំ។ លតាតូលន្តិ ខីរវល្លិអាទីនំ យាសំ កាសញ្ចិ វល្លីនំ តូលំ។ បោដកិតូលន្តិ បោដកិតិណាទីនំ យេសំ កេសញ្ចិ តិណជាតិកានំ អន្តមសោ ឧច្ឆុនឡាទីនម្បិ តូលំ។ ឯតេហិ តីហិ សព្ពភូតគាមា សង្គហិតា ហោន្តិ។ រុក្ខវល្លិតិណជាតិយោ ហិ មុញ្ចិត្វា អញ្ញោ ភូតគាមោ នាម នត្ថិ, តស្មា យស្ស កស្សចិ ភូតគាមស្ស តូលំ ពិម្ពោហនេ វដ្ដតិ, ភិសិំ បន បាបុណិត្វា សព្ពម្បេតំ អកប្បិយតូលន្តិ វុច្ចតិ។ ន កេវលញ្ច ពិម្ពោហនេ ឯតំ តូលមេវ, ហំសមោរាទីនំ សព្ពសកុណានំ សីហាទីនំ សព្ពចតុប្បទានញ្ច លោមម្បិ វដ្ដតិ។ បិយង្គុបុប្ផពកុឡបុប្ផាទិ បន យំកិញ្ចិ បុប្ផំ ន វដ្ដតិ។ តមាលបត្តំ សុទ្ធមេវ ន វដ្ដតិ, មិស្សកំ បន វដ្ដតិ។ ភិសីនំ អនុញ្ញាតំ បញ្ចវិធំ ឧណ្ណាទិតូលម្បិ វដ្ដតិ។
Aṭṭhaṅgulaparamaṃ mañcapaṭipādakanti ettha manussānaṃ pamāṇaṅgulameva aṭṭhaṅgulaṃ. Cimilikā nāma parikammakatāya bhūmiyā chavisaṃrakkhaṇatthāya attharaṇaṃ vuccati. Rukkhatūlanti simbalirukkhādīnaṃ yesaṃ kesañci rukkhānaṃ tūlaṃ. Latātūlanti khīravalliādīnaṃ yāsaṃ kāsañci vallīnaṃ tūlaṃ. Poṭakitūlanti poṭakitiṇādīnaṃ yesaṃ kesañci tiṇajātikānaṃ antamaso ucchunaḷādīnampi tūlaṃ. Etehi tīhi sabbabhūtagāmā saṅgahitā honti. Rukkhavallitiṇajātiyo hi muñcitvā añño bhūtagāmo nāma natthi, tasmā yassa kassaci bhūtagāmassa tūlaṃ bimbohane vaṭṭati, bhisiṃ pana pāpuṇitvā sabbampetaṃ akappiyatūlanti vuccati. Na kevalañca bimbohane etaṃ tūlameva, haṃsamorādīnaṃ sabbasakuṇānaṃ sīhādīnaṃ sabbacatuppadānañca lomampi vaṭṭati. Piyaṅgupupphabakuḷapupphādi pana yaṃkiñci pupphaṃ na vaṭṭati. Tamālapattaṃ suddhameva na vaṭṭati, missakaṃ pana vaṭṭati. Bhisīnaṃ anuññātaṃ pañcavidhaṃ uṇṇāditūlampi vaṭṭati.
អទ្ធកាយិកានីតិ ឧបឌ្ឍកាយប្បមាណានិ, យេសុ កដិតោ បដ្ឋាយ យាវ សីសំ ឧបទហន្តិ។ សីសប្បមាណំ នាម យស្ស វិត្ថារតោ តីសុ កណ្ណេសុ ទ្វិន្នំ កណ្ណានំ អន្តរំ មិនីយមានំ វិទត្ថិ ចេវ ចតុរង្គុលញ្ច ហោតិ, មជ្ឈដ្ឋានំ មុដ្ឋិរតនំ ហោតិ។ ទីឃតោ បន ទិយឌ្ឍរតនំ វា ទ្វិរតនំ វាតិ កុរុន្ទិយំ វុត្តំ។ អយំ សីសប្បមាណស្ស ឧក្កដ្ឋបរិច្ឆេទោ។ ឥតោ ឧទ្ធំ ន វដ្ដតិ, ហេដ្ឋា បន វដ្ដតិ។ អគិលានស្ស សីសុបធានញ្ច បាទុបធានញ្ចាតិ ទ្វយមេវ វដ្ដតិ ។ គិលានស្ស ពិម្ពោហនានិ សន្ថរិត្វា ឧបរិ បច្ចត្ថរណំ កត្វា និបជ្ជិតុម្បិ វដ្ដតិ។ ‘‘យានិ បន ភិសីនំ អនុញ្ញាតានិ បញ្ច កប្បិយតូលានិ, តេហិ ពិម្ពោហនំ មហន្តម្បិ វដ្ដតី’’តិ ផុស្សទេវត្ថេរោ អាហ។ វិនយធរឧបតិស្សត្ថេរោ បន ‘‘ពិម្ពោហនំ ករិស្សាមី’តិ កប្បិយតូលំ វា អកប្បិយតូលំ វា បក្ខិបិត្វា ករោន្តស្ស បមាណមេវ វដ្ដតី’’តិ អាហ។
Addhakāyikānīti upaḍḍhakāyappamāṇāni, yesu kaṭito paṭṭhāya yāva sīsaṃ upadahanti. Sīsappamāṇaṃ nāma yassa vitthārato tīsu kaṇṇesu dvinnaṃ kaṇṇānaṃ antaraṃ minīyamānaṃ vidatthi ceva caturaṅgulañca hoti, majjhaṭṭhānaṃ muṭṭhiratanaṃ hoti. Dīghato pana diyaḍḍharatanaṃ vā dviratanaṃ vāti kurundiyaṃ vuttaṃ. Ayaṃ sīsappamāṇassa ukkaṭṭhaparicchedo. Ito uddhaṃ na vaṭṭati, heṭṭhā pana vaṭṭati. Agilānassa sīsupadhānañca pādupadhānañcāti dvayameva vaṭṭati . Gilānassa bimbohanāni santharitvā upari paccattharaṇaṃ katvā nipajjitumpi vaṭṭati. ‘‘Yāni pana bhisīnaṃ anuññātāni pañca kappiyatūlāni, tehi bimbohanaṃ mahantampi vaṭṭatī’’ti phussadevatthero āha. Vinayadharaupatissatthero pana ‘‘bimbohanaṃ karissāmī’ti kappiyatūlaṃ vā akappiyatūlaṃ vā pakkhipitvā karontassa pamāṇameva vaṭṭatī’’ti āha.
បញ្ច ភិសិយោតិ បញ្ចហិ ឧណ្ណាទីហិ បូរិតភិសិយោ។ តូលគណនាយ ហិ ឯតាសំ គណនា វុត្តា។ តត្ថ ឧណ្ណគ្គហណេន ន កេវលំ ឯឡកលោមមេវ គហិតំ, ឋបេត្វា មនុស្សលោមំ យំកិញ្ចិ កប្បិយាកប្បិយមំសជាតីនំ បក្ខិចតុប្បទានំ លោមំ, សព្ពំ ឥធ ឧណ្ណគ្គហណេនេវ គហិតំ។ តស្មា ឆន្នំ ចីវរានំ ឆន្នំ អនុលោមចីវរានញ្ច អញ្ញតរេន ភិសិច្ឆវិំ កត្វា តំ សព្ពំ បក្ខិបិត្វា ភិសិំ កាតុំ វដ្ដតិ។ ឯឡកលោមានិ បន អបក្ខិបិត្វា កម្ពលមេវ ចតុគ្គុណំ វា បញ្ចគុណំ វា បក្ខិបិត្វា កតាបិ ឧណ្ណភិសិសង្ខ្យមេវ គច្ឆតិ។
Pañca bhisiyoti pañcahi uṇṇādīhi pūritabhisiyo. Tūlagaṇanāya hi etāsaṃ gaṇanā vuttā. Tattha uṇṇaggahaṇena na kevalaṃ eḷakalomameva gahitaṃ, ṭhapetvā manussalomaṃ yaṃkiñci kappiyākappiyamaṃsajātīnaṃ pakkhicatuppadānaṃ lomaṃ, sabbaṃ idha uṇṇaggahaṇeneva gahitaṃ. Tasmā channaṃ cīvarānaṃ channaṃ anulomacīvarānañca aññatarena bhisicchaviṃ katvā taṃ sabbaṃ pakkhipitvā bhisiṃ kātuṃ vaṭṭati. Eḷakalomāni pana apakkhipitvā kambalameva catugguṇaṃ vā pañcaguṇaṃ vā pakkhipitvā katāpi uṇṇabhisisaṅkhyameva gacchati.
ចោឡភិសិអាទីសុ យំកិញ្ចិ នវចោឡំ វា បុរាណចោឡំ វា សំហរិត្វា វា អន្តោ បក្ខិបិត្វា វា កតា ចោឡភិសិ, យំកិញ្ចិ វាកំ បក្ខិបិត្វា កតា វាកភិសិ, យំកិញ្ចិ តិណំ បក្ខិបិត្វា កតា តិណភិសិ, អញ្ញត្រ សុទ្ធតមាលបត្តំ យំកិញ្ចិ បណ្ណំ បក្ខិបិត្វា កតា បណ្ណភិសីតិ វេទិតព្ពា។ តមាលបត្តំ បន អញ្ញេន មិស្សមេវ វដ្ដតិ, សុទ្ធំ ន វដ្ដតិ។ ភិសិយា បមាណនិយមោ នត្ថិ, មញ្ចភិសិ បីឋភិសិ ភូមត្ថរណភិសិ ចង្កមនភិសិ បាទបុញ្ឆនភិសីតិ ឯតាសំ អនុរូបតោ សល្លក្ខេត្វា អត្តនោ រុចិវសេន បមាណំ កាតព្ពំ។ យំ បនេតំ ឧណ្ណាទិបញ្ចវិធតូលម្បិ ភិសិយំ វដ្ដតិ, តំ ‘‘មសូរកេបិ វដ្ដតី’’តិ កុរុន្ទិយំ វុត្តំ។ ឯតេន មសូរកំ បរិភុញ្ជិតុំ វដ្ដតីតិ សិទ្ធំ ហោតិ។
Coḷabhisiādīsu yaṃkiñci navacoḷaṃ vā purāṇacoḷaṃ vā saṃharitvā vā anto pakkhipitvā vā katā coḷabhisi, yaṃkiñci vākaṃ pakkhipitvā katā vākabhisi, yaṃkiñci tiṇaṃ pakkhipitvā katā tiṇabhisi, aññatra suddhatamālapattaṃ yaṃkiñci paṇṇaṃ pakkhipitvā katā paṇṇabhisīti veditabbā. Tamālapattaṃ pana aññena missameva vaṭṭati, suddhaṃ na vaṭṭati. Bhisiyā pamāṇaniyamo natthi, mañcabhisi pīṭhabhisi bhūmattharaṇabhisi caṅkamanabhisi pādapuñchanabhisīti etāsaṃ anurūpato sallakkhetvā attano rucivasena pamāṇaṃ kātabbaṃ. Yaṃ panetaṃ uṇṇādipañcavidhatūlampi bhisiyaṃ vaṭṭati, taṃ ‘‘masūrakepi vaṭṭatī’’ti kurundiyaṃ vuttaṃ. Etena masūrakaṃ paribhuñjituṃ vaṭṭatīti siddhaṃ hoti.
មញ្ចភិសិំ បីឋេ សន្ថរន្តីតិ មញ្ចភិសិំ បីឋេ អត្ថរន្តិ; អត្ថរណត្ថាយ ហរន្តីតិ យុជ្ជតិ។ ឧល្លោកំ អករិត្វាតិ ហេដ្ឋា ចិមិលិកំ អទត្វា។ ផោសិតុន្តិ រជនេន វា ហលិទ្ទិយា វា ឧបរិ ផុសិតានិ ទាតុំ។ ភត្តិកម្មន្តិ ភិសិច្ឆវិយា ឧបរិ ភត្តិកម្មំ។ ហត្ថភត្តិន្តិ បញ្ចង្គុលិភត្តិំ។
Mañcabhisiṃ pīṭhe santharantīti mañcabhisiṃ pīṭhe attharanti; attharaṇatthāya harantīti yujjati. Ullokaṃ akaritvāti heṭṭhā cimilikaṃ adatvā. Phositunti rajanena vā haliddiyā vā upari phusitāni dātuṃ. Bhattikammanti bhisicchaviyā upari bhattikammaṃ. Hatthabhattinti pañcaṅgulibhattiṃ.
២៩៨. ឥក្កាសន្តិ រុក្ខនិយ្យាសំ វា សិលេសំ វា។ បិដ្ឋមទ្ទន្តិ បិដ្ឋខលិំ។ កុណ្ឌកមត្តិកន្តិ កុណ្ឌកមិស្សកមត្តិកំ។ សាសបកុដ្ដន្តិ សាសបបិដ្ឋំ។ សិត្ថតេលកន្តិ វិលីនមធុសិត្ថកំ។ អច្ចុស្សន្នំ ហោតីតិ ពិន្ទុ ពិន្ទុ ហុត្វា តិដ្ឋតិ។ បច្ចុទ្ធរិតុន្តិ បុញ្ឆិតុំ។ គណ្ឌុមត្តិកន្តិ គណ្ឌុប្បាទគូថមត្តិកំ។ កសាវន្តិ អាមលកហរីតកានំ កសាវំ។
298.Ikkāsanti rukkhaniyyāsaṃ vā silesaṃ vā. Piṭṭhamaddanti piṭṭhakhaliṃ. Kuṇḍakamattikanti kuṇḍakamissakamattikaṃ. Sāsapakuṭṭanti sāsapapiṭṭhaṃ. Sitthatelakanti vilīnamadhusitthakaṃ. Accussannaṃ hotīti bindu bindu hutvā tiṭṭhati. Paccuddharitunti puñchituṃ. Gaṇḍumattikanti gaṇḍuppādagūthamattikaṃ. Kasāvanti āmalakaharītakānaṃ kasāvaṃ.
២៩៩. ន ភិក្ខវេ បដិភានចិត្តន្តិ ឯត្ថ ន កេវលំ ឥត្ថិបុរិសរូបមេវ, តិរច្ឆានរូបម្បិ អន្តមសោ គណ្ឌុប្បាទរូបម្បិ ភិក្ខុនោ សយំ កាតុំ វា ‘‘ករោហី’’តិ វត្តុំ វា ន វដ្ដតិ, ‘‘ឧបាសក ទ្វារបាលំ ករោហី’’តិ វត្តុម្បិ ន លព្ភតិ។ ជាតកបករណអសទិសទានាទីនិ បន បសាទនីយានិ និព្ពិទាបដិសំយុត្តានិ វា វត្ថូនិ បរេហិ ការាបេតុំ លព្ភតិ។ មាលាកម្មាទីនិ សយម្បិ កាតុំ លព្ភតិ។
299.Na bhikkhave paṭibhānacittanti ettha na kevalaṃ itthipurisarūpameva, tiracchānarūpampi antamaso gaṇḍuppādarūpampi bhikkhuno sayaṃ kātuṃ vā ‘‘karohī’’ti vattuṃ vā na vaṭṭati, ‘‘upāsaka dvārapālaṃ karohī’’ti vattumpi na labbhati. Jātakapakaraṇaasadisadānādīni pana pasādanīyāni nibbidāpaṭisaṃyuttāni vā vatthūni parehi kārāpetuṃ labbhati. Mālākammādīni sayampi kātuṃ labbhati.
៣០០. អឡកមន្ទាតិ ឯកង្គណា មនុស្សាភិកិណ្ណា។ តយោ គព្ភេតិ ឯត្ថ សិវិកាគព្ភោតិ ចតុរស្សគព្ភោ។ នាឡិកាគព្ភោតិ វិត្ថារតោ ទិគុណតិគុណាយាមោ ទីឃគព្ភោ។ ហម្មិយគព្ភោតិ អាកាសតលេ កូដាគារគព្ភោ វា មុណ្ឌច្ឆទនគព្ភោ វា។
300.Aḷakamandāti ekaṅgaṇā manussābhikiṇṇā. Tayo gabbheti ettha sivikāgabbhoti caturassagabbho. Nāḷikāgabbhoti vitthārato diguṇatiguṇāyāmo dīghagabbho. Hammiyagabbhoti ākāsatale kūṭāgāragabbho vā muṇḍacchadanagabbho vā.
កលង្កបាទកន្តិ រុក្ខំ វិជ្ឈិត្វា តត្ថ ខាណុកេ អាកោដេត្វា កតំ, តំ អាហរិមំ ភិត្តិបាទំ ជិណ្ណកុដ្ដបាទស្ស ឧបត្ថម្ភនត្ថំ ភូមិយំ បតិដ្ឋាបេតុំ អនុជានាមីតិ អត្ថោ។ បរិត្តាណកិដិកន្តិ វស្សបរិត្តាណត្ថំ កិដិកំ។ ឧទ្ទសុធន្តិ វច្ឆកគោមយេន ចេវ ឆារិកាយ ច សទ្ធិំ មទ្ទិតមត្តិកំ។
Kalaṅkapādakanti rukkhaṃ vijjhitvā tattha khāṇuke ākoṭetvā kataṃ, taṃ āharimaṃ bhittipādaṃ jiṇṇakuṭṭapādassa upatthambhanatthaṃ bhūmiyaṃ patiṭṭhāpetuṃ anujānāmīti attho. Parittāṇakiṭikanti vassaparittāṇatthaṃ kiṭikaṃ. Uddasudhanti vacchakagomayena ceva chārikāya ca saddhiṃ madditamattikaṃ.
អាឡិន្ទោ នាម បមុខំ វុច្ចតិ។ បឃនំ នាម យំ និក្ខមន្តា ច បវិសន្តា ច បាទេហិ ហនន្តិ, តស្ស វិហារទ្វារេ ឧភតោ កុដ្ដំ នីហរិត្វា កតបទេសស្សេតំ អធិវចនំ, ‘‘បឃាន’’ន្តិបិ វុច្ចតិ។ បកុដ្ដន្តិ មជ្ឈេ គព្ភស្ស សមន្តា បរិយាគារោ វុច្ចតិ។ ‘‘បកុដ’’ន្តិបិ បាឋោ។ ឱសារកន្តិ អនាឡិន្ទកេ វិហារេ វំសំ ទត្វា តតោ ទណ្ឌកេ ឱសារេត្វា កតឆទនបមុខំ។ សំសារណកិដិកោ នាម ចក្កលយុត្តោ កិដិកោ។
Āḷindo nāma pamukhaṃ vuccati. Paghanaṃ nāma yaṃ nikkhamantā ca pavisantā ca pādehi hananti, tassa vihāradvāre ubhato kuṭṭaṃ nīharitvā katapadesassetaṃ adhivacanaṃ, ‘‘paghāna’’ntipi vuccati. Pakuṭṭanti majjhe gabbhassa samantā pariyāgāro vuccati. ‘‘Pakuṭa’’ntipi pāṭho. Osārakanti anāḷindake vihāre vaṃsaṃ datvā tato daṇḍake osāretvā katachadanapamukhaṃ. Saṃsāraṇakiṭiko nāma cakkalayutto kiṭiko.
៣០១. បានីយភាជនន្តិ បិវន្តានំ បានីយទានភាជនំ។ ឧឡុង្កោ ច ថាលកញ្ច បានីយសង្ខស្ស អនុលោមានិ។
301.Pānīyabhājananti pivantānaṃ pānīyadānabhājanaṃ. Uḷuṅko ca thālakañca pānīyasaṅkhassa anulomāni.
៣០៣. អបេសីតិ ទីឃទារុម្ហិ ខាណុកេ បវេសេត្វា កណ្ដកសាខាហិ វិនន្ធិត្វា កតំ ទ្វារថកនកំ។ បលិឃោតិ គាមទ្វារេសុ វិយ ចក្កយុត្តំ ទ្វារថកនកំ។
303.Apesīti dīghadārumhi khāṇuke pavesetvā kaṇṭakasākhāhi vinandhitvā kataṃ dvārathakanakaṃ. Palighoti gāmadvāresu viya cakkayuttaṃ dvārathakanakaṃ.
៣០៥. អស្សតរីហិ យុត្តា រថា អស្សតរីរថា។ អាមុត្តមណិកុណ្ឌលាតិ អាមុត្តមណិកុណ្ឌលានិ។
305. Assatarīhi yuttā rathā assatarīrathā. Āmuttamaṇikuṇḍalāti āmuttamaṇikuṇḍalāni.
បរិនិព្ពុតោតិ កិលេសបរិនិព្ពានេន បរិនិព្ពុតោ។ សីតិភូតោតិ កិលេសាតបាភាវេន សីតិភូតោ។ និរូបធីតិ កិលេសុបធិអភាវេន និរូបធីតិ វុច្ចតិ។
Parinibbutoti kilesaparinibbānena parinibbuto. Sītibhūtoti kilesātapābhāvena sītibhūto. Nirūpadhīti kilesupadhiabhāvena nirūpadhīti vuccati.
សព្ពា អាសត្តិយោ ឆេត្វាតិ រូបាទីសុ វា វិសយេសុ សព្ពភវេសុ វា បត្ថនាយោ ឆិន្ទិត្វា។ ហទយេ ទរន្តិ ចិត្តេ កិលេសទរថំ វិនេត្វា។ វេយ្យាយិកន្តិ វយករណំ វុច្ចតិ។
Sabbā āsattiyo chetvāti rūpādīsu vā visayesu sabbabhavesu vā patthanāyo chinditvā. Hadaye daranti citte kilesadarathaṃ vinetvā. Veyyāyikanti vayakaraṇaṃ vuccati.
៣០៧. អាទេយ្យវាចោតិ តស្ស វចនំ ពហូ ជនា អាទិយិតព្ពំ សោតព្ពំ មញ្ញន្តីតិ អត្ថោ។ អារាមេ អកំសូតិ យេ សធនា, តេ អត្តនោ ធនេន អកំសុ។ យេ មន្ទធនា ចេវ អធនា ច, តេសំ ធនំ អទាសិ។ ឥតិ សោ សតសហស្សកហាបណេ សតសហស្សគ្ឃនកញ្ច ភណ្ឌំ ទត្វា បញ្ចចត្តាលីសយោជនិកេ អទ្ធានេ យោជនេ យោជនេ វិហារបតិដ្ឋានំ កត្វា សាវត្ថិំ អគមាសិ។
307.Ādeyyavācoti tassa vacanaṃ bahū janā ādiyitabbaṃ sotabbaṃ maññantīti attho. Ārāme akaṃsūti ye sadhanā, te attano dhanena akaṃsu. Ye mandadhanā ceva adhanā ca, tesaṃ dhanaṃ adāsi. Iti so satasahassakahāpaṇe satasahassagghanakañca bhaṇḍaṃ datvā pañcacattālīsayojanike addhāne yojane yojane vihārapatiṭṭhānaṃ katvā sāvatthiṃ agamāsi.
កោដិសន្ថរំ សន្ថរាបេសីតិ កហាបណកោដិយា កហាបណកោដិំ បដិបាទេត្វា សន្ថរិ។ យេ តត្ថ រុក្ខា វា បោក្ខរណិយោ វា តេសំ បរិក្ខេបប្បមាណំ គហេត្វា អញ្ញស្មិំ ឋានេ សន្ថរិត្វា អទាសិ។ ឯវមស្ស អដ្ឋារសកោដិកំ និធានំ បរិក្ខយំ អគមាសិ។
Koṭisantharaṃsantharāpesīti kahāpaṇakoṭiyā kahāpaṇakoṭiṃ paṭipādetvā santhari. Ye tattha rukkhā vā pokkharaṇiyo vā tesaṃ parikkhepappamāṇaṃ gahetvā aññasmiṃ ṭhāne santharitvā adāsi. Evamassa aṭṭhārasakoṭikaṃ nidhānaṃ parikkhayaṃ agamāsi.
កុមារស្ស ឯតទហោសីតិ គហបតិនោ ឯវំ ពហុធនំ ចជន្តស្សាបិ មុខស្ស វិប្បសន្នាការំ ទិស្វា ឯតំ អហោសិ។ កោដ្ឋកំ មាបេសីតិ សត្តភូមិកំ ទ្វារកោដ្ឋកបាសាទំ មាបេសិ។
Kumārassaetadahosīti gahapatino evaṃ bahudhanaṃ cajantassāpi mukhassa vippasannākāraṃ disvā etaṃ ahosi. Koṭṭhakaṃ māpesīti sattabhūmikaṃ dvārakoṭṭhakapāsādaṃ māpesi.
អថ ខោ អនាថបិណ្ឌិកោ គហបតិ ជេតវនេ វិហារេ ការាបេសិ…បេ.… មណ្ឌបេ ការាបេសីតិ អបរាហិបិ អដ្ឋារសហិ កោដីហិ ឯតេ វិហារាទយោ ការាបេសិ អដ្ឋករីសប្បមាណាយ ភូមិយា។ វិបស្សិស្ស ហិ ភគវតោ បុនព្ពសុមិត្តោ គហបតិ យោជនប្បមាណំ ភូមិំ សុវណ្ណិដ្ឋកាសន្ថរេន កិណិត្វា វិហារំ ការាបេសិ។ សិខិស្ស បន សិរិវឌ្ឍោ គហបតិ តិគាវុតប្បមាណំ សុវណ្ណយដ្ឋិសន្ថរេន, វេស្សភុស្ស សោត្ថិជោ គហបតិ អឌ្ឍយោជនប្បមាណំ សុវណ្ណផាលសន្ថរេន, កកុសន្ធស្ស បន អច្ចុតោ គហបតិ គាវុតប្បមាណំ សុវណ្ណហត្ថិបទសន្ថរេន, កោណាគមនស្ស ឧគ្គោ គហបតិ អឌ្ឍគាវុតប្បមាណំ សុវណ្ណិដ្ឋកាសន្ថរេន, កស្សបស្ស សុមង្គលោ គហបតិ វីសតិឧសភប្បមាណំ សុវណ្ណកច្ឆបសន្ថរេន, អម្ហាកំ ភគវតោ សុទត្តោ គហបតិ អដ្ឋករីសប្បមាណំ ភូមិំ កហាបណសន្ថរេន កិណិត្វា វិហារំ ការាបេសីតិ; ឯវំ អនុបុព្ពេន បរិហាយន្តិ សម្បត្តិយោតិ អលមេវ សព្ពសម្បត្តីសុ វិរជ្ជិតុំ អលំ វិមុច្ចិតុន្តិ។
Atha kho anāthapiṇḍiko gahapati jetavane vihāre kārāpesi…pe… maṇḍape kārāpesīti aparāhipi aṭṭhārasahi koṭīhi ete vihārādayo kārāpesi aṭṭhakarīsappamāṇāya bhūmiyā. Vipassissa hi bhagavato punabbasumitto gahapati yojanappamāṇaṃ bhūmiṃ suvaṇṇiṭṭhakāsantharena kiṇitvā vihāraṃ kārāpesi. Sikhissa pana sirivaḍḍho gahapati tigāvutappamāṇaṃ suvaṇṇayaṭṭhisantharena, vessabhussa sotthijo gahapati aḍḍhayojanappamāṇaṃ suvaṇṇaphālasantharena, kakusandhassa pana accuto gahapati gāvutappamāṇaṃ suvaṇṇahatthipadasantharena, koṇāgamanassa uggo gahapati aḍḍhagāvutappamāṇaṃ suvaṇṇiṭṭhakāsantharena, kassapassa sumaṅgalo gahapati vīsatiusabhappamāṇaṃ suvaṇṇakacchapasantharena, amhākaṃ bhagavato sudatto gahapati aṭṭhakarīsappamāṇaṃ bhūmiṃ kahāpaṇasantharena kiṇitvā vihāraṃ kārāpesīti; evaṃ anupubbena parihāyanti sampattiyoti alameva sabbasampattīsu virajjituṃ alaṃ vimuccitunti.
៣០៨. ខណ្ឌន្តិ ភិន្នោកាសោ។ ផុល្លន្តិ ផលិតោកាសោ។ បដិសង្ខរិស្សតីតិ បាកតិកំ ករិស្សតិ។ លទ្ធនវកម្មេន បន ភិក្ខុនា វាសិផរសុនិខាទនាទីនិ គហេត្វា សយំ ន កាតព្ពំ, កតាកតំ ជានិតព្ពំ។
308.Khaṇḍanti bhinnokāso. Phullanti phalitokāso. Paṭisaṅkharissatīti pākatikaṃ karissati. Laddhanavakammena pana bhikkhunā vāsipharasunikhādanādīni gahetvā sayaṃ na kātabbaṃ, katākataṃ jānitabbaṃ.
៣១០. បិដ្ឋិតោ បិដ្ឋិតោ គន្ត្វាតិ ថេរោ កិរ គិលានេ បដិជគ្គន្តោ ជិណ្ណេ វុឌ្ឍេ សង្គណ្ហន្តោ សព្ពបច្ឆតោ អាគច្ឆតិ។ ឥទមស្ស ចារិត្តំ។ តេន វុត្តំ – ‘‘បិដ្ឋិតោ បិដ្ឋិតោ គន្ត្វា’’តិ។ អគ្គាសនន្តិ ថេរាសនំ។ អគ្គោទកន្តិ ទក្ខិណោទកំ។ អគ្គបិណ្ឌន្តិ សង្ឃត្ថេរបិណ្ឌំ។ អន្តរា សត្ថីនំ ករិត្វាតិ ចតុន្នំ បាទានំ អន្តរេ ករិត្វា។
310.Piṭṭhito piṭṭhito gantvāti thero kira gilāne paṭijagganto jiṇṇe vuḍḍhe saṅgaṇhanto sabbapacchato āgacchati. Idamassa cārittaṃ. Tena vuttaṃ – ‘‘piṭṭhito piṭṭhito gantvā’’ti. Aggāsananti therāsanaṃ. Aggodakanti dakkhiṇodakaṃ. Aggapiṇḍanti saṅghattherapiṇḍaṃ. Antarā satthīnaṃ karitvāti catunnaṃ pādānaṃ antare karitvā.
៣១៥. បតិដ្ឋាបេសីតិ អដ្ឋារសកោដិបរិច្ចាគំ កត្វា បតិដ្ឋាបេសិ។ ឯវំ សព្ពាបិ ចតុបណ្ណាសកោដិយោ បរិច្ចជិ។
315.Patiṭṭhāpesīti aṭṭhārasakoṭipariccāgaṃ katvā patiṭṭhāpesi. Evaṃ sabbāpi catupaṇṇāsakoṭiyo pariccaji.
វិហារានុជាននកថា និដ្ឋិតា។
Vihārānujānanakathā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / វិនយបិដក • Vinayapiṭaka / ចូឡវគ្គបាឡិ • Cūḷavaggapāḷi
វិហារានុជាននំ • Vihārānujānanaṃ
មញ្ចបីឋាទិអនុជាននំ • Mañcapīṭhādianujānanaṃ
សេតវណ្ណាទិអនុជាននំ • Setavaṇṇādianujānanaṃ
បដិភានចិត្តបដិក្ខេបំ • Paṭibhānacittapaṭikkhepaṃ
ឥដ្ឋកាចយាទិអនុជាននំ • Iṭṭhakācayādianujānanaṃ
ឧបដ្ឋានសាលាអនុជាននំ • Upaṭṭhānasālāanujānanaṃ
អារាមបរិក្ខេបអនុជាននំ • Ārāmaparikkhepaanujānanaṃ
អនាថបិណ្ឌិកវត្ថុ • Anāthapiṇḍikavatthu
នវកម្មទានំ • Navakammadānaṃ
អគ្គាសនាទិអនុជាននំ • Aggāsanādianujānanaṃ
ជេតវនវិហារានុមោទនា • Jetavanavihārānumodanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / សារត្ថទីបនី-ដីកា • Sāratthadīpanī-ṭīkā
វិហារានុជាននកថាវណ្ណនា • Vihārānujānanakathāvaṇṇanā
មញ្ចបីឋាទិអនុជាននកថាវណ្ណនា • Mañcapīṭhādianujānanakathāvaṇṇanā
ឥដ្ឋកាចយាទិអនុជាននកថាវណ្ណនា • Iṭṭhakācayādianujānanakathāvaṇṇanā
អនាថបិណ្ឌិកវត្ថុកថាវណ្ណនា • Anāthapiṇḍikavatthukathāvaṇṇanā
អគ្គាសនាទិអនុជាននកថាវណ្ណនា • Aggāsanādianujānanakathāvaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / វជិរពុទ្ធិ-ដីកា • Vajirabuddhi-ṭīkā / វិហារានុជាននកថាវណ្ណនា • Vihārānujānanakathāvaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / វិមតិវិនោទនី-ដីកា • Vimativinodanī-ṭīkā / វិហារានុជាននកថាវណ្ណនា • Vihārānujānanakathāvaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / បាចិត្យាទិយោជនាបាឡិ • Pācityādiyojanāpāḷi / វិហារានុជាននកថា • Vihārānujānanakathā
