વਿਹਾਰਾਨੁਜਾਨਨਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ

Vihārānujānanakathāvaṇṇanā

੨੯੫. ਸੇਨਾਸਨਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ ਸਿਸਿਰੇਤਿ ਸਿਸਿਰਕਾਲੇ ਹਿਮਪਾਤવਸੇਨ ਸਤ੍ਤਾਹવਦ੍ਦਲਿਕਾਦਿવਸ੍ਸਪਾਤવਸ੍ਸੇਨ ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਖਰੋ ਸੀਤਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਮ੍ਫੁਸਿਤਕੋ’’ਤਿ। ‘‘ਤਤੋ’’ਤਿ ਇਦਂ ਕਤ੍ਤੁਅਤ੍ਥੇ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕવਚਨਂ, ਤੇਨ ਚ વਿਹਾਰੇਨ વਾਤਾਤਪੋ ਪਟਿਹਞ੍ਞਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਆਹ ‘‘વਿਹਾਰੇਨ ਪਟਿਹਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿ।

295. Senāsanakkhandhake sisireti sisirakāle himapātavasena sattāhavaddalikādivassapātavassena ca uppanno kharo sītasamphasso adhippetoti āha ‘‘samphusitako’’ti. ‘‘Tato’’ti idaṃ kattuatthe nissakkavacanaṃ, tena ca vihārena vātātapo paṭihaññatīti atthoti āha ‘‘vihārena paṭihaññatī’’ti.

੨੯੬. ਆવਿਞ੍ਛਨਛਿਦ੍ਦਨ੍ਤਿ ਯਤ੍ਥ ਅਙ੍ਗੁਲਿਂ વਾ ਰਜ੍ਜੁਸਙ੍ਖਲਿਕਾਦਿਂ વਾ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਕવਾਟਂ ਆਕਡ੍ਢਨ੍ਤਾ ਦ੍વਾਰਬਾਹਂ ਫੁਸਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਸੇਨਾਸਨਪਰਿਭੋਗੇ ਅਕਪ੍ਪਿਯਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਸਚੇਪਿ ਦੀਪਿਨਙ੍ਗੁਟ੍ਠੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਚੇਤਿਯੇ વੇਦਿਕਾਸਦਿਸਨ੍ਤਿ વਾਤਪਾਨਦਾਰੁਂ વਾ ਜਾਲਂ વਾ ਅਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਦਾਰੁਟ੍ਠਾਨੇ ਚੇਤਿਯੇ વੇਦਿਕਾਯ ਪਟ੍ਟਾਦੀਨਿ વਿਯ ਇਟ੍ਠਕਾਦੀਹਿ ਉਦ੍ਧਂ, ਤਿਰਿਯਞ੍ਚ ਪਟ੍ਟਿਕਾਦਯੋ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਚਤੁਛਿਦ੍ਦਯੁਤ੍ਤਂ ਕਤਂ। ਥਮ੍ਭਕવਾਤਪਾਨਂ ਨਾਮ ਤਿਰਿਯਂ ਦਾਰੂਨਿ ਅਦਤ੍વਾ ਉਦ੍ਧਂ ਠਪਿਤਦਾਰੂਹਿ ਏવ ਕਤਂ। ਚੋਲ਼ਕਪਾਦਪੁਞ੍ਛਨਂ ਬਨ੍ਧਿਤੁਨ੍ਤਿ વਾਤਪਾਨਪ੍ਪਮਾਣੇਨ ਪਾਦਪੁਞ੍ਛਨਸਦਿਸਂ ਚੋਲ਼ਕਾਦਿਨਾ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ વਗ੍ਗੁਲਿਆਦਿਪ੍ਪવੇਸਨਨਿવਾਰਣਤ੍ਥਂ, ਕਥੇਤੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਮਿਡ੍ਢਕਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਚਾਕਾਰੇਨ ਕਟ੍ਠਮਤ੍ਤਿਕਾਦੀਹਿ ਕਤવੇਦਿਕਾਕਾਰਂ।

296.Āviñchanachiddanti yattha aṅguliṃ vā rajjusaṅkhalikādiṃ vā pavesetvā kavāṭaṃ ākaḍḍhantā dvārabāhaṃ phusāpenti, tassetaṃ adhivacanaṃ. Senāsanaparibhoge akappiyaṃ nāma natthīti dassanatthaṃ ‘‘sacepi dīpinaṅguṭṭhenā’’tiādi vuttaṃ. Cetiye vedikāsadisanti vātapānadāruṃ vā jālaṃ vā aṭṭhapetvā dāruṭṭhāne cetiye vedikāya paṭṭādīni viya iṭṭhakādīhi uddhaṃ, tiriyañca paṭṭikādayo dassetvā catuchiddayuttaṃ kataṃ. Thambhakavātapānaṃ nāma tiriyaṃ dārūni adatvā uddhaṃ ṭhapitadārūhi eva kataṃ. Coḷakapādapuñchanaṃ bandhitunti vātapānappamāṇena pādapuñchanasadisaṃ coḷakādinā bandhitvā vagguliādippavesananivāraṇatthaṃ, kathetunti attho. Miḍḍhakanti mañcākārena kaṭṭhamattikādīhi katavedikākāraṃ.

੨੯੭. ਚਤੁਰਸ੍ਸਪੀਠਨ੍ਤਿ ਸਮਚਤੁਰਸ੍ਸਂ। ਅਟ੍ਠਙ੍ਗੁਲਪਾਦਕਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗੁਲਪਾਦਕਮੇવ વਟ੍ਟਤਿ। ਪਮਾਣਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋਪਿ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਸਮਚਤੁਰਸ੍ਸਮੇવ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਆਯਤਚਤੁਰਸ੍ਸਾ ਪਨ ਸਤ੍ਤਙ੍ਗਪਞ੍ਚਙ੍ਗਾਪਿ ਉਚ੍ਚਪਾਦਾ ਨ વਟ੍ਟਨ੍ਤਿ। વੇਤ੍ਤੇਹੇવ ਚਤੁਰਸ੍ਸਾਦਿਆਕਾਰੇਨ ਕਤਂ ਭਦ੍ਦਪੀਠਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘વੇਤ੍ਤਮਯਂ ਪੀਠ’’ਨ੍ਤਿ। ਦਾਰੁਪਟ੍ਟਿਕਾਯ ਉਪਰੀਤਿ ਅਟਨਿਆਕਾਰੇਨ ਠਿਤਦਾਰੁਪਟਲਸ੍ਸ ਹੇਟ੍ਠਾ ਉਦ੍ਧਂ ਪਾਦਂ ਕਤ੍વਾ। ਪવੇਸਨਕਾਲਞ੍ਹਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਉਪਰੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਏਲ਼ਕਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਿਮਪਾਦਦ੍વਯਂ વਿਯ વਙ੍ਕਾਕਾਰੇਨ ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਪਨੇਤਂ ‘‘ਏਲ਼ਕਪਾਦਪੀਠ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਪਲੋਠੇਨ੍ਤੀਤਿ ਸਹ ਮਞ੍ਚੇਹਿ ਪવਟ੍ਟੇਨ੍ਤਿ। ਰੁਕ੍ਖੇ , ਲਤਾ ਚ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਅવਸੇਸਂ ਗਚ੍ਛਾਦਿਕਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਤਿਣਜਾਤਿ ਏવਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਯੇਸਂ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਤਿਣਜਾਤਿਕਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ।

297.Caturassapīṭhanti samacaturassaṃ. Aṭṭhaṅgulapādakaṃ vaṭṭatīti aṭṭhaṅgulapādakameva vaṭṭati. Pamāṇātikkantopi vaṭṭatīti samacaturassameva sandhāya vuttaṃ. Āyatacaturassā pana sattaṅgapañcaṅgāpi uccapādā na vaṭṭanti. Vetteheva caturassādiākārena kataṃ bhaddapīṭhanti āha ‘‘vettamayaṃ pīṭha’’nti. Dārupaṭṭikāya uparīti aṭaniākārena ṭhitadārupaṭalassa heṭṭhā uddhaṃ pādaṃ katvā. Pavesanakālañhi sandhāya ‘‘uparī’’ti vuttaṃ. Eḷakassa pacchimapādadvayaṃ viya vaṅkākārena ṭhitattā panetaṃ ‘‘eḷakapādapīṭha’’nti vuttaṃ. Paloṭhentīti saha mañcehi pavaṭṭenti. Rukkhe , latā ca muñcitvā avasesaṃ gacchādikaṃ sabbampi tiṇajāti evāti āha ‘‘yesaṃ kesañci tiṇajātikāna’’ntiādi.

ਉਪਦਹਨ੍ਤੀਤਿ ਠਪੇਨ੍ਤਿ। ਸੀਸਪ੍ਪਮਾਣਂ ਨਾਮ ਯਤ੍ਥ ਗੀવਾਯ ਸਹ ਸਕਲਂ ਸੀਸਂ ਠਪੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਮੁਟ੍ਠਿਰਤਨਂ વਿਤ੍ਥਾਰਪ੍ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਇਦਞ੍ਚ ਬਿਮ੍ਬੋਹਨਸ੍ਸ ਉਭੋਸੁ ਅਨ੍ਤੇਸੁ ਠਪੇਤਬ੍ਬਚੋਲ਼ਪ੍ਪਮਾਣਦਸ੍ਸਨਂ। ਤਸ੍ਸ વਸੇਨ ਬਿਮ੍ਬੋਹਨਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਰਪ੍ਪਮਾਣਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤਿ, ਤਂ વਟ੍ਟਂ વਾ ਚਤੁਰਸ੍ਸਂ વਾ ਕਤ੍વਾ ਸਿਬ੍ਬਿਤਂ ਯਥਾ ਕੋਟਿਤੋ ਕੋਟਿ વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਪੁਥੁਲਟ੍ਠਾਨਂ ਮੁਟ੍ਠਿਰਤਨਪ੍ਪਮਾਣਂ ਹੋਤਿ, ਏવਂ ਸਿਬ੍ਬਿਤਬ੍ਬਂ। ਇਤੋ ਅਧਿਕਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਤਂ ਪਨ ਅਨ੍ਤੇਸੁ ਠਪਿਤਚੋਲ਼ਂ ਕੋਟਿਯਾ ਕੋਟਿਂ ਆਹਚ੍ਚ ਦਿਗੁਣਂ ਕਤਂ ਤਿਕਣ੍ਣਂ ਹੋਤਿ। ਤੇਸੁ ਤੀਸੁ ਕਣ੍ਣੇਸੁ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਕਣ੍ਣਾਨਮਨ੍ਤਰਂ વਿਦਤ੍ਥਿਚਤੁਰਙ੍ਗੁਲਂ ਹੋਤਿ, ਮਜ੍ਝਟ੍ਠਾਨਂ ਕੋਟਿਤੋ ਕੋਟਿਂ ਆਹਚ੍ਚ ਮੁਟ੍ਠਿਰਤਨਂ ਹੋਤਿ, ਇਦਮਸ੍ਸ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਪ੍ਪਮਾਣਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤੀਸੁ ਕਣ੍ਣੇਸੂ’’ਤਿਆਦਿ।

Upadahantīti ṭhapenti. Sīsappamāṇaṃ nāma yattha gīvāya saha sakalaṃ sīsaṃ ṭhapetuṃ sakkā, tassa ca muṭṭhiratanaṃ vitthārappamāṇanti dassento ‘‘vitthārato’’tiādimāha. Idañca bimbohanassa ubhosu antesu ṭhapetabbacoḷappamāṇadassanaṃ. Tassa vasena bimbohanassa vitthārappamāṇaṃ paricchijjati, taṃ vaṭṭaṃ vā caturassaṃ vā katvā sibbitaṃ yathā koṭito koṭi vitthārato puthulaṭṭhānaṃ muṭṭhiratanappamāṇaṃ hoti, evaṃ sibbitabbaṃ. Ito adhikaṃ na vaṭṭati, taṃ pana antesu ṭhapitacoḷaṃ koṭiyā koṭiṃ āhacca diguṇaṃ kataṃ tikaṇṇaṃ hoti. Tesu tīsu kaṇṇesu dvinnaṃ kaṇṇānamantaraṃ vidatthicaturaṅgulaṃ hoti, majjhaṭṭhānaṃ koṭito koṭiṃ āhacca muṭṭhiratanaṃ hoti, idamassa ukkaṭṭhappamāṇaṃ. Tenāha ‘‘tīsu kaṇṇesū’’tiādi.

‘‘ਕਮ੍ਬਲਮੇવ…ਪੇ॰… ਉਣ੍ਣਭਿਸਿਸਙ੍ਖ੍ਯਮੇવ ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਗੋਨਕਾਦਿਅਕਪ੍ਪਿਯਮ੍ਪਿ ਉਣ੍ਣਮਯਤ੍ਥਰਣਂ ਭਿਸਿਯਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਸਯਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।

‘‘Kambalameva…pe… uṇṇabhisisaṅkhyameva gacchatī’’ti sāmaññato vuttattā gonakādiakappiyampi uṇṇamayattharaṇaṃ bhisiyaṃ pakkhipitvā sayituṃ vaṭṭatīti daṭṭhabbaṃ.

ਮਸੂਰਕੇਤਿ ਚਮ੍ਮਮਯਭਿਸਿਯਂ। ਚਮ੍ਮਮਯਂ ਪਨ ਬਿਮ੍ਬੋਹਨਂ ਤੂਲਪੁਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਸੇਨਾਸਨਪਰਿਕ੍ਖਾਰਦੁਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਸੇਨਾਸਨਪਰਿਕ੍ਖਾਰਕਰਣਤ੍ਥਾਯ ਦੁਸ੍ਸਂ। ਭਿਸਿਂ ਓਨਨ੍ਧਿਤੁਨ੍ਤਿ ਭਿਸਿਤ੍ਥવਿਕਾਯ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਬਨ੍ਧਿਤੁਂ। ਪਰਿਭਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਮਞ੍ਚਾਦਿਤੋ ਸਾਰਿਯਮਾਨਾ ਪੀਠਕੋਟਿਆਦੀਸੁ ਨਿਸੀਦਨ੍ਤੇਹਿ ਘਂਸਿਯਮਾਨਾ ਭਿਸਿ ਪਰਿਭਿਜ੍ਜਤਿ। ਓਨਦ੍ਧਮਞ੍ਚਨ੍ਤਿ ਭਿਸਿਂ ਏਕਾਬਦ੍ਧਂ ਕਤ੍વਾ ਬਦ੍ਧਮਞ੍ਚਂ। ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਛવਿਂ ਉਪ੍ਪਾਟੇਤ੍વਾ ਹਰਨ੍ਤੀਤਿ ਭਿਸਿਚ੍ਛવਿਂ ਚੋਰਾ ਹਰਨ੍ਤਿ। ਫੋਸਿਤੁਨ੍ਤਿ ਚੋਰੇਹਿ ਹਰਿਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਾ ਹਰਿਤਸਞ੍ਞਾਣਫੁਸਿਤਬਿਨ੍ਦੂਨਿ ਦਾਤੁਂ। ਭਿਤ੍ਤਿਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਨਾਨਾવਣ੍ਣੇਹਿ વਿਭਿਤ੍ਤਿਰਾਜਿਕਰਣਂ। ਹਤ੍ਥਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਹਤ੍ਥੇਨ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਞ੍ਞਾਕਰਣਂ।

Masūraketi cammamayabhisiyaṃ. Cammamayaṃ pana bimbohanaṃ tūlapuṇṇampi na vaṭṭati. Pāḷiyaṃ senāsanaparikkhāradussanti senāsanaparikkhārakaraṇatthāya dussaṃ. Bhisiṃ onandhitunti bhisitthavikāya pakkhipitvā bandhituṃ. Paribhijjatīti mañcādito sāriyamānā pīṭhakoṭiādīsu nisīdantehi ghaṃsiyamānā bhisi paribhijjati. Onaddhamañcanti bhisiṃ ekābaddhaṃ katvā baddhamañcaṃ. Pāḷiyaṃ chaviṃ uppāṭetvā harantīti bhisicchaviṃ corā haranti. Phositunti corehi haritassa pacchā haritasaññāṇaphusitabindūni dātuṃ. Bhittikammanti nānāvaṇṇehi vibhittirājikaraṇaṃ. Hatthakammanti hatthena yaṃ kiñci saññākaraṇaṃ.

੨੯੮. ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਨ ਨਿਪਤਤੀਤਿ ਨ ਅਲ੍ਲੀਯਤਿ। ਪਟਿਬਾਹੇਤ੍વਾਤਿ ਘਂਸਿਤ੍વਾ। ਨ ਨਿਬਨ੍ਧਤੀਤਿ ਅਨਿਬਨ੍ਧਨੀਯੋ, ਨ ਲਗ੍ਗਨਕੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

298. Pāḷiyaṃ na nipatatīti na allīyati. Paṭibāhetvāti ghaṃsitvā. Na nibandhatīti anibandhanīyo, na lagganakoti attho.

੨੯੯. ‘‘ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ વਤ੍ਤੁਮ੍ਪਿ ਨ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਆਣਤ੍ਤਿਯਾ ਏવ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਦ੍વਾਰਪਾਲਂ ‘‘ਕਿਂ ਨ ਕਰੋਸੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ વਤ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਜਾਤਕਪਕਰਣਨ੍ਤਿ ਜਾਤਕਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਾਦਿ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਰੂਪਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ। ‘‘ਪਰੇਹਿ ਕਾਰਾਪੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਬੁਦ੍ਧਰੂਪਮ੍ਪਿ ਸਯਂ ਕਾਤੁਂ ਨ ਲਭਤਿ। ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਪਞ੍ਚਪਟਿਕਨ੍ਤਿ ਜਾਤਿਆਦਿਪਞ੍ਚਪ੍ਪਕਾਰવਣ੍ਣਮਟ੍ਠਂ।

299.‘‘Karohī’’ti vattumpi na labbhatīti āṇattiyā eva paṭikkhittattā dvārapālaṃ ‘‘kiṃ na karosī’’tiādinā pariyāyena vattuṃ vaṭṭati. Jātakapakaraṇanti jātakapaṭisaṃyuttaṃ itthipurisādi yaṃ kiñci rūpaṃ adhippetaṃ. ‘‘Parehi kārāpetu’’nti vuttattā buddharūpampi sayaṃ kātuṃ na labhati. Pāḷiyaṃ pañcapaṭikanti jātiādipañcappakāravaṇṇamaṭṭhaṃ.

੩੦੦. ਉਪਚਾਰੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਗਬ੍ਭਸ੍ਸ ਬਹਿ ਸਮਨ੍ਤਾ ਅਨੁਪਰਿਗਮਨਸ੍ਸ ਓਕਾਸੋ ਨਪ੍ਪਹੋਤਿ। ਰੁਕ੍ਖਂ વਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾਤਿ ਤਚ੍ਛਿਤਸਾਰਦਾਰੁਂ ਅਗ੍ਗਸਮੀਪੇ વਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ। ਕਤ੍વਾਤਿ ਛਿਦ੍ਦੇ ਕਤ੍વਾ। ਕਪ੍ਪਕਤਂ વਿਯ ਸਾਰਖਾਣੁਕੇ ਆਕੋਟੇਤ੍વਾ ਏવਂ ਕਤਮੇવ ‘‘ਆਹਰਿਮਂ ਭਿਤ੍ਤਿਪਾਦ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨਤ੍ਥਂ ਭੂਮਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤੁਨ੍ਤਿ ਜਿਣ੍ਣਭਿਤ੍ਤਿਪਾਦੇਨ ਬਹਿ ਸਮਾਨਭਾਰਂ ਖਾਣੁਕਪ੍ਪਸੀਸੇਨ ਉਸ੍ਸਾਪੇਤ੍વਾ ਮੂਲੇਨ ਭੂਮਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤੁਂ। ਪਰਿਤ੍ਤਾਣਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਉਲ੍ਲਿਤ੍ਤਾવਲਿਤ੍ਤਕੁਟਿਯਾ ਓવਸ੍ਸਨਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਪਰਿਤ੍ਤਾਣਤ੍ਥਂ। ਕਿਟਿਕਨ੍ਤਿ ਤਾਲਪਣ੍ਣਾਦੀਹਿ ਕਤਪਦਲਂ। ਮਦ੍ਦਿਤਮਤ੍ਤਿਕਨ੍ਤਿ ਓવਸ੍ਸਨਛਿਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਿਦਹਨਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤਂ।

300.Upacārona hotīti gabbhassa bahi samantā anuparigamanassa okāso nappahoti. Rukkhaṃ vijjhitvāti tacchitasāradāruṃ aggasamīpe vijjhitvā. Katvāti chidde katvā. Kappakataṃ viya sārakhāṇuke ākoṭetvā evaṃ katameva ‘‘āharimaṃ bhittipāda’’nti vuttaṃ. Upatthambhanatthaṃ bhūmiyaṃ patiṭṭhāpetunti jiṇṇabhittipādena bahi samānabhāraṃ khāṇukappasīsena ussāpetvā mūlena bhūmiyaṃ patiṭṭhāpetuṃ. Parittāṇatthanti ullittāvalittakuṭiyā ovassanaṭṭhānassa parittāṇatthaṃ. Kiṭikanti tālapaṇṇādīhi katapadalaṃ. Madditamattikanti ovassanachiddassa pidahanatthaṃ vuttaṃ.

ਉਭਤੋਕੁਟ੍ਟਂ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਕਤਪਦੇਸਸ੍ਸਾਤਿ ਯਥਾ ਬਹਿ ਠਿਤਾ ਉਜੁਕਂ ਅਨ੍ਤੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇ ਨ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਦ੍વਾਰਾਭਿਮੁਖਂ ਪਿਦਹਨવਸੇਨ ਭਿਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਤੋ ਦ੍વਾਰਞ੍ਚ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਕਤਟ੍ਠਾਨਂ વਦਤਿ। ਸਮਨ੍ਤਾ ਪਰਿਯਾਗਾਰੋਤਿ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਆવਿਦ੍ਧਪਮੁਖਂ। વਂਸਂ ਦਤ੍વਾਤਿ ਪੁਰਿਸਪ੍ਪਮਾਣੇ ਪਾਦੇ ਨਿਖਣਿਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਉਪਰਿ ਪਿਟ੍ਠਿવਂਸਸਦਿਸਂ ਪਸ੍ਸવਂਸਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਓਸਾਰੇਤ੍વਾ। ਏਕਂ ਦਣ੍ਡਕੋਟਿਂ ਅਤਿਉਚ੍ਚਾਯ વਿਹਾਰਭਿਤ੍ਤਿਕੋਟਿਯਾ ਏਕਂ ਕੋਟਿਂ ਨੀਚੇ વਂਸਪਿਟ੍ਠਿਯਂ ਠਪਨવਸੇਨ ਦਣ੍ਡਕੇ ਪਸਾਰੇਤ੍વਾ। ਚਕ੍ਕਲਯੁਤ੍ਤੋ ਕਿਟਿਕੋਤਿ ਕવਾਟਂ વਿਯ વਿવਰਣਥਕਨਸੁਖਤ੍ਥਂ ਚਕ੍ਕਲਬਨ੍ਧਕਿਟਿਕਂ। ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਉਗ੍ਘਾਟਨਕਿਟਿਕਨ੍ਤਿ ਆਪਣਾਦੀਸੁ ਅਨਤ੍ਥਿਕਕਾਲੇ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ, ਉਪਰਿ ਚ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਓਤਰਣਕਿਟਿਕਂ, ਕਪ੍ਪਸੀਸੇਹਿ વਾ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨੀਹਿ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਓਤਰਣਕਿਟਿਕਮ੍ਪਿ।

Ubhatokuṭṭaṃ nīharitvā katapadesassāti yathā bahi ṭhitā ujukaṃ anto nisinne na passanti, evaṃ dvārābhimukhaṃ pidahanavasena bhittiñca aññato dvārañca yojetvā kataṭṭhānaṃ vadati. Samantā pariyāgāroti samantato āviddhapamukhaṃ. Vaṃsaṃ datvāti purisappamāṇe pāde nikhaṇitvā tesaṃ upari piṭṭhivaṃsasadisaṃ passavaṃsaṃ ṭhapetvā osāretvā. Ekaṃ daṇḍakoṭiṃ atiuccāya vihārabhittikoṭiyā ekaṃ koṭiṃ nīce vaṃsapiṭṭhiyaṃ ṭhapanavasena daṇḍake pasāretvā. Cakkalayutto kiṭikoti kavāṭaṃ viya vivaraṇathakanasukhatthaṃ cakkalabandhakiṭikaṃ. Pāḷiyaṃ ugghāṭanakiṭikanti āpaṇādīsu anatthikakāle ukkhipitvā, upari ca bandhitvā pacchā otaraṇakiṭikaṃ, kappasīsehi vā upatthambhanīhi ukkhipitvā pacchā otaraṇakiṭikampi.

੩੦੧. ਪਾਨੀਯਂ ਓਤਪ੍ਪਤੀਤਿ ਪਾਨੀਯਭਾਜਨੇਸੁ ਠਪਿਤਪਾਨੀਯਂ ਆਤਪੇਨ ਸਨ੍ਤਪ੍ਪਤਿ।

301.Pānīyaṃ otappatīti pānīyabhājanesu ṭhapitapānīyaṃ ātapena santappati.

੩੦੩. ਤਯੋ વਾਟੇਤਿ ਤਯੋ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪੇ। વੇਲ਼ੁવਾਟਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਦਾਰੁਪਰਿਕ੍ਖੇਪਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਕਣ੍ਟਕવਾਟਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਸਾਖਾਪਰਿਕ੍ਖੇਪਂ।

303.Tayo vāṭeti tayo parikkhepe. Veḷuvāṭanti sabbaṃ dāruparikkhepaṃ saṅgaṇhāti. Kaṇṭakavāṭanti sabbasākhāparikkhepaṃ.

੩੦੫. ਆਲੋਕੋ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯੀਤਿ ਯੋ ਬੁਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਪੀਤਿਯਾ ਆਨੁਭਾવੇਨ ਮਹਨ੍ਤੋ ਓਭਾਸੋ ਅਹੋਸਿ, ਯੇਨ ਚਸ੍ਸ ਪਦੀਪਸਹਸ੍ਸੇਨ વਿਯ વਿਗਤਨ੍ਧਕਾਰੋ ਮਗ੍ਗੋ ਅਹੋਸਿ, ਸੋ ਬਹਿਨਗਰੇ ਛવਸਰੀਰਸਮਾਕੁਲਂ ਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧਂ ਬੀਭਚ੍ਛਂ ਆਮਕਸੁਸਾਨਂ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਯੇਨ ਪੀਤਿવੇਗੇ ਮਨ੍ਦੀਭੂਤੇ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿ।

305.Āloko antaradhāyīti yo buddhārammaṇāya pītiyā ānubhāvena mahanto obhāso ahosi, yena cassa padīpasahassena viya vigatandhakāro maggo ahosi, so bahinagare chavasarīrasamākulaṃ duggandhaṃ bībhacchaṃ āmakasusānaṃ pattassa bhayena pītivege mandībhūte antaradhāyi.

ਸਤਂ ਹਤ੍ਥੀਤਿ ਗਾਥਾਯ ਹਤ੍ਥਿਨੋ ਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨੀਤਿ ਏવਂ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਸਹਸ੍ਸ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਥੋ ਞਾਤਬ੍ਬੋ। ਪਦવੀਤਿਹਾਰਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਂ વਨ੍ਦਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਰਤਨਤ੍ਤਯਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਗਚ੍ਛਤੋ ਏਕਪਦવੀਤਿਹਾਰਸ੍ਸ , ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਕੁਸਲਫਲਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਸ੍ਸ ਸੋਲ਼ਸਮੋ ਭਾਗੋ ਕਲਂ ਨਾਮ, ਤਂ ਸੋਲ਼ਸਿਂ ਕਲਂ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਾ ਹਤ੍ਥਿਆਦਯੋ ਸਬ੍ਬੇ ਨਾਗ੍ਘਨ੍ਤਿ ਨਾਰਹਨ੍ਤਿ, ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਞ੍ਚੇਤਂ। ਅਨੇਕਸਤਸਹਸ੍ਸਭਾਗਮ੍ਪਿ ਨਾਗ੍ਘਨ੍ਤਿ।

Sataṃhatthīti gāthāya hatthino satasahassānīti evaṃ paccekaṃ sahassa-saddena yojetvā attho ñātabbo. Padavītihārassāti ‘‘buddhaṃ vandissāmī’’ti ratanattayaṃ uddissa gacchato ekapadavītihārassa , tappaccayakusalaphalassāti attho. Tassa soḷasamo bhāgo kalaṃ nāma, taṃ soḷasiṃ kalaṃ yathāvuttā hatthiādayo sabbe nāgghanti nārahanti, nidassanamattañcetaṃ. Anekasatasahassabhāgampi nāgghanti.

ਅਨ੍ਧਕਾਰੋ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯੀਤਿ ਪੁਨ ਬਲવਪੀਤਿਯਾ ਆਲੋਕੇ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿ। ਆਸਤ੍ਤਿਯੋਤਿ ਤਣ੍ਹਾਯੋ। વਯਕਰਣਨ੍ਤਿ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਮੂਲਂ ਨવਕਮ੍ਮਂ।

Andhakāro antaradhāyīti puna balavapītiyā āloke samuppanne antaradhāyi. Āsattiyoti taṇhāyo. Vayakaraṇanti deyyadhammamūlaṃ navakammaṃ.

੩੦੯. ਦਦੇਯ੍ਯਾਤਿ ਨવਕਮ੍ਮਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੁਂ વਿਹਾਰੇ ਇਸ੍ਸਰਿਯਂ ਦਦੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਦਿਨ੍ਨੋਤਿ ਨવਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ વਿਹਾਰੋ ਦਿਨ੍ਨੋ, વਿਹਾਰੇ ਨવਕਮ੍ਮਂ ਦਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ વਾ ਅਤ੍ਥੋ।

309.Dadeyyāti navakammaṃ adhiṭṭhātuṃ vihāre issariyaṃ dadeyyāti attho. Dinnoti navakammaṃ kātuṃ vihāro dinno, vihāre navakammaṃ dinnanti vā attho.

੩੧੩-੪. ਸਨ੍ਥਾਗਾਰੇਤਿ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਮਣ੍ਡਪੇ। ਓਕਾਸੇਤਿ ਨਿવਾਸੋਕਾਸੇ। ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਕਤਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਘਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਕਤਂ। ਗਿਹਿવਿਕਟਨ੍ਤਿ ਗਿਹੀਹਿ ਕਤਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ, ਗਿਹਿਸਨ੍ਤਕਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

313-4.Santhāgāreti sannipātamaṇḍape. Okāseti nivāsokāse. Uddissa katanti saṅghaṃ uddissa kataṃ. Gihivikaṭanti gihīhi kataṃ paññattaṃ, gihisantakanti attho.

વਿਹਾਰਾਨੁਜਾਨਨਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

Vihārānujānanakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.

Next: ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Senāsanaggāhakathāvaṇṇanā

ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਚੂਲ਼વਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / વਿਹਾਰਾਨੁਜਾਨਨਕਥਾ • Vihārānujānanakathā

ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā
વਿਹਾਰਾਨੁਜਾਨਨਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Vihārānujānanakathāvaṇṇanā
ਮਞ੍ਚਪੀਠਾਦਿਅਨੁਜਾਨਨਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Mañcapīṭhādianujānanakathāvaṇṇanā
ਇਟ੍ਠਕਾਚਯਾਦਿਅਨੁਜਾਨਨਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Iṭṭhakācayādianujānanakathāvaṇṇanā
ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕવਤ੍ਥੁਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Anāthapiṇḍikavatthukathāvaṇṇanā
ਆਸਨਪ੍ਪਟਿਬਾਹਨਾਦਿਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Āsanappaṭibāhanādikathāvaṇṇanā

ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / વਿਹਾਰਾਨੁਜਾਨਨਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Vihārānujānanakathāvaṇṇanā

ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi / વਿਹਾਰਾਨੁਜਾਨਨਕਥਾ • Vihārānujānanakathā

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact