Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరగాథా-అట్ఠకథా • Theragāthā-aṭṭhakathā |
౨. విజయత్థేరగాథావణ్ణనా
2. Vijayattheragāthāvaṇṇanā
యస్సాసవా పరిక్ఖీణాతి ఆయస్మతో విజయత్థేరస్స గాథా. కా ఉప్పత్తి? అయమ్పి పురిమబుద్ధేసు కతాధికారో పియదస్సిస్స భగవతో కాలే విభవసమ్పన్నే కులే నిబ్బత్తిత్వా విఞ్ఞుతం పత్తో సత్థరి పరినిబ్బుతే తస్స థూపస్స రతనఖచితం వేదికం కారేత్వా తత్థ ఉళారం వేదికామహం కారేసి. సో తేన పుఞ్ఞకమ్మేన అనేకసతే అత్తభావే మణిఓభాసేన విచరి. ఏవం దేవమనుస్సేసు సంసరన్తో ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే సావత్థియం బ్రాహ్మణకులే నిబ్బత్తి, విజయోతిస్స నామం అహోసి. సో వయప్పత్తో బ్రాహ్మణవిజ్జాసు నిప్ఫత్తిం గతో తాపసపబ్బజ్జం పబ్బజిత్వా అరఞ్ఞాయతనే ఝానలాభీ హుత్వా విహరన్తో బుద్ధుప్పాదం సుత్వా ఉప్పన్నప్పసాదో సత్థు సన్తికం ఉపసఙ్కమిత్వా సత్థారం వన్దిత్వా ఏకమన్తం నిసీది. తస్స సత్థా ధమ్మం దేసేసి. సో ధమ్మం సుత్వా పబ్బజిత్వా విపస్సనం పట్ఠపేత్వా నచిరస్సేవ అరహత్తం పాపుణి. తేన వుత్తం అపదానే (అప॰ థేర ౧.౧౫.౧౦-౧౪) –
Yassāsavāparikkhīṇāti āyasmato vijayattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro piyadassissa bhagavato kāle vibhavasampanne kule nibbattitvā viññutaṃ patto satthari parinibbute tassa thūpassa ratanakhacitaṃ vedikaṃ kāretvā tattha uḷāraṃ vedikāmahaṃ kāresi. So tena puññakammena anekasate attabhāve maṇiobhāsena vicari. Evaṃ devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ brāhmaṇakule nibbatti, vijayotissa nāmaṃ ahosi. So vayappatto brāhmaṇavijjāsu nipphattiṃ gato tāpasapabbajjaṃ pabbajitvā araññāyatane jhānalābhī hutvā viharanto buddhuppādaṃ sutvā uppannappasādo satthu santikaṃ upasaṅkamitvā satthāraṃ vanditvā ekamantaṃ nisīdi. Tassa satthā dhammaṃ desesi. So dhammaṃ sutvā pabbajitvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.15.10-14) –
‘‘నిబ్బుతే లోకనాథమ్హి, పియదస్సీనరుత్తమే;
‘‘Nibbute lokanāthamhi, piyadassīnaruttame;
పసన్నచిత్తో సుమనో, ముత్తావేదిమకాసహం.
Pasannacitto sumano, muttāvedimakāsahaṃ.
‘‘మణీహి పరివారేత్వా, అకాసిం వేదిముత్తమం;
‘‘Maṇīhi parivāretvā, akāsiṃ vedimuttamaṃ;
వేదికాయ మహం కత్వా, తత్థ కాలఙ్కతో అహం.
Vedikāya mahaṃ katvā, tattha kālaṅkato ahaṃ.
‘‘యం యం యోనుపపజ్జామి, దేవత్తం అథ మానుసం;
‘‘Yaṃ yaṃ yonupapajjāmi, devattaṃ atha mānusaṃ;
మణీ ధారేన్తి ఆకాసే, పుఞ్ఞకమ్మస్సిదం ఫలం.
Maṇī dhārenti ākāse, puññakammassidaṃ phalaṃ.
‘‘సోళసితో కప్పసతే, మణిప్పభాసనామకా;
‘‘Soḷasito kappasate, maṇippabhāsanāmakā;
ఛత్తింసాసింసు రాజానో, చక్కవత్తీ మహబ్బలా.
Chattiṃsāsiṃsu rājāno, cakkavattī mahabbalā.
‘‘కిలేసా ఝాపితా మయ్హం…పే॰… కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి.
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
అరహత్తం పన పత్వా అఞ్ఞం బ్యాకరోన్తో ‘‘యస్సాసవా పరిక్ఖీణా’’తి గాథం అభాసి.
Arahattaṃ pana patvā aññaṃ byākaronto ‘‘yassāsavā parikkhīṇā’’ti gāthaṃ abhāsi.
౯౨. తత్థ యస్సాసవా పరిక్ఖీణాతి యస్స ఉత్తమపుగ్గలస్స కామాసవాదయో చత్తారో ఆసవా సబ్బసో ఖీణా అరియమగ్గేన ఖేపితా. ఆహారే చ అనిస్సితోతి యో చ ఆహారే తణ్హాదిట్ఠినిస్సయేహి అనిస్సితో అగధితో అనజ్ఝాపన్నో, నిదస్సనమత్తం, ఆహారసీసేనేత్థ చత్తారోపి పచ్చయా గహితాతి దట్ఠబ్బం. పచ్చయపరియాయో వా ఇధ ఆహార-సద్దో వేదితబ్బో. ‘‘సుఞ్ఞతో అనిమిత్తో చా’’తి ఏత్థ అప్పణిహితవిమోక్ఖోపి గహితోయేవ, తీణిపి చేతాని నిబ్బానస్సేవ నామాని. నిబ్బానఞ్హి రాగాదీనం అభావేన సుఞ్ఞం, తేహి విముత్తఞ్చాతి సుఞ్ఞతవిమోక్ఖో, తథా రాగాదినిమిత్తాభావేన సఙ్ఖారనిమిత్తాభావేన చ అనిమిత్తం , తేహి విముత్తఞ్చాతి అనిమిత్తవిమోక్ఖో, రాగాదిపణిధీనం అభావేన అప్పణిహితం, తేహి విముత్తఞ్చాతి అప్పణిహితో విమోక్ఖోతి వుచ్చతి. ఫలసమాపత్తివసేన తం ఆరమ్మణం కత్వా విహరన్తస్స అయమ్పి తివిధో విమోక్ఖో యస్స గోచరో, ఆకాసేవ సకున్తానం, పదం తస్స దురన్నయన్తి యథా ఆకాసే గచ్ఛన్తానం సకుణానం ‘‘ఇమస్మిం ఠానే పాదేహి అక్కమిత్వా గతా, ఇదం ఠానం ఉరేన పహరిత్వా గతా, ఇదం సీసేన, ఇదం పక్ఖేహీ’’తి న సక్కా ఞాతుం, ఏవమేవ ఏవరూపస్స భిక్ఖునో ‘‘నిరయపదాదీసు ఇమినా నామ పదేన గతో’’తి ఞాపేతుఞ్చ న సక్కాతి.
92. Tattha yassāsavā parikkhīṇāti yassa uttamapuggalassa kāmāsavādayo cattāro āsavā sabbaso khīṇā ariyamaggena khepitā. Āhāre ca anissitoti yo ca āhāre taṇhādiṭṭhinissayehi anissito agadhito anajjhāpanno, nidassanamattaṃ, āhārasīsenettha cattāropi paccayā gahitāti daṭṭhabbaṃ. Paccayapariyāyo vā idha āhāra-saddo veditabbo. ‘‘Suññato animitto cā’’ti ettha appaṇihitavimokkhopi gahitoyeva, tīṇipi cetāni nibbānasseva nāmāni. Nibbānañhi rāgādīnaṃ abhāvena suññaṃ, tehi vimuttañcāti suññatavimokkho, tathā rāgādinimittābhāvena saṅkhāranimittābhāvena ca animittaṃ , tehi vimuttañcāti animittavimokkho, rāgādipaṇidhīnaṃ abhāvena appaṇihitaṃ, tehi vimuttañcāti appaṇihito vimokkhoti vuccati. Phalasamāpattivasena taṃ ārammaṇaṃ katvā viharantassa ayampi tividho vimokkho yassa gocaro, ākāseva sakuntānaṃ, padaṃ tassa durannayanti yathā ākāse gacchantānaṃ sakuṇānaṃ ‘‘imasmiṃ ṭhāne pādehi akkamitvā gatā, idaṃ ṭhānaṃ urena paharitvā gatā, idaṃ sīsena, idaṃ pakkhehī’’ti na sakkā ñātuṃ, evameva evarūpassa bhikkhuno ‘‘nirayapadādīsu iminā nāma padena gato’’ti ñāpetuñca na sakkāti.
విజయత్థేరగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.
Vijayattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరగాథాపాళి • Theragāthāpāḷi / ౨. విజయత్థేరగాథా • 2. Vijayattheragāthā