| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā |
[៣៩១] ៦. វិជ្ជាធរជាតកវណ្ណនា
[391] 6. Vijjādharajātakavaṇṇanā
ទុព្ពណ្ណរូបន្តិ ឥទំ សត្ថា ជេតវនេ វិហរន្តោ លោកត្ថចរិយំ អារព្ភ កថេសិ។ វត្ថុ មហាកណ្ហជាតកេ (ជា. ១.១២.៦១ អាទយោ) អាវិ ភវិស្សតិ។ តទា បន សត្ថា ‘‘ន, ភិក្ខវេ, ឥទានេវ, បុព្ពេបិ តថាគតោ លោកត្ថចរិយំ ចរិយេវា’’តិ វត្វា អតីតំ អាហរិ។
Dubbaṇṇarūpanti idaṃ satthā jetavane viharanto lokatthacariyaṃ ārabbha kathesi. Vatthu mahākaṇhajātake (jā. 1.12.61 ādayo) āvi bhavissati. Tadā pana satthā ‘‘na, bhikkhave, idāneva, pubbepi tathāgato lokatthacariyaṃ cariyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.
អតីតេ ពារាណសិយំ ព្រហ្មទត្តេ រជ្ជំ ការេន្តេ ពោធិសត្តោ សក្កោ អហោសិ។ តទា ឯកោ វិជ្ជាធរោ វិជ្ជំ បរិវត្តេត្វា អឌ្ឍរត្តសមយេ អាគន្ត្វា ពារាណសិរញ្ញោ អគ្គមហេសិយា សទ្ធិំ អតិចរតិ, តស្សា បរិចារិកាយោ សញ្ជានិំសុ។ សា សយមេវ រាជានំ ឧបសង្កមិត្វា ‘‘ទេវ, ឯកោ បុរិសោ អឌ្ឍរត្តសមយេ សិរិគព្ភំ បវិសិត្វា មំ ទូសេតី’’តិ អាហ។ ‘‘សក្ខិស្សសិ បន កិញ្ចិ សញ្ញាណំ កាតុ’’ន្តិ? ‘‘សក្កោមិ, ទេវា’’តិ សា ជាតិហិង្គុលិកបាតិំ អាហរាបេត្វា តស្ស បុរិសស្ស រត្តិំ អាគន្ត្វា អភិរមិត្វា គច្ឆន្តស្ស បិដ្ឋិយំ បញ្ចង្គុលិកំ ទត្វា បាតោវ រញ្ញោ អារោចេសិ។ រាជា មនុស្សេ អាណាបេសិ ‘‘គច្ឆថ, សព្ពទិសាសុ ឱលោកេត្វា បិដ្ឋិយំ កតជាតិហិង្គុលបញ្ចង្គុលិកបុរិសំ គណ្ហថា’’តិ។ វិជ្ជាធរោបិ រត្តិំ អនាចារំ កត្វា ទិវា សុសានេ សូរិយំ នមស្សន្តោ ឯកបាទេន តិដ្ឋតិ។ រាជបុរិសា តំ ទិស្វា បរិវារយិំសុ។ សោ ‘‘បាកដំ មេ កម្មំ ជាត’’ន្តិ វិជ្ជំ បរិវត្តេត្វា អាកាសេន ឧប្បតិត្វា គតោ។
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto sakko ahosi. Tadā eko vijjādharo vijjaṃ parivattetvā aḍḍharattasamaye āgantvā bārāṇasirañño aggamahesiyā saddhiṃ aticarati, tassā paricārikāyo sañjāniṃsu. Sā sayameva rājānaṃ upasaṅkamitvā ‘‘deva, eko puriso aḍḍharattasamaye sirigabbhaṃ pavisitvā maṃ dūsetī’’ti āha. ‘‘Sakkhissasi pana kiñci saññāṇaṃ kātu’’nti? ‘‘Sakkomi, devā’’ti sā jātihiṅgulikapātiṃ āharāpetvā tassa purisassa rattiṃ āgantvā abhiramitvā gacchantassa piṭṭhiyaṃ pañcaṅgulikaṃ datvā pātova rañño ārocesi. Rājā manusse āṇāpesi ‘‘gacchatha, sabbadisāsu oloketvā piṭṭhiyaṃ katajātihiṅgulapañcaṅgulikapurisaṃ gaṇhathā’’ti. Vijjādharopi rattiṃ anācāraṃ katvā divā susāne sūriyaṃ namassanto ekapādena tiṭṭhati. Rājapurisā taṃ disvā parivārayiṃsu. So ‘‘pākaṭaṃ me kammaṃ jāta’’nti vijjaṃ parivattetvā ākāsena uppatitvā gato.
រាជា តំ ទិស្វា អាគតបុរិសេ ‘‘អទ្ទសថា’’តិ បុច្ឆិ។ ‘‘អាម, អទ្ទសាមា’’តិ។ ‘‘កោ នាមេសោ’’តិ? ‘‘បព្ពជិតោ, ទេវា’’តិ។ ‘‘សោ ហិ រត្តិំ អនាចារំ កត្វា ទិវា បព្ពជិតវេសេន វសតិ’’។ រាជា ‘‘ឥមេ ទិវា សមណវេសេន ចរិត្វា រត្តិំ អនាចារំ ករោន្តី’’តិ បព្ពជិតានំ កុជ្ឈិត្វា មិច្ឆាគហណំ គហេត្វា ‘‘មយ្ហំ វិជិតា ឥមេ សព្ពេ បព្ពជិតា បលាយន្តុ, ទិដ្ឋទិដ្ឋដ្ឋានេ រាជាណំ ករិស្សន្តូ’’តិ ភេរិំ ចរាបេសិ។ តិយោជនសតិកា កាសិរដ្ឋា បលាយិត្វា សព្ពេ បព្ពជិតា អញ្ញរាជធានិយោ អគមិំសុ។ សកលកាសិរដ្ឋេ មនុស្សានំ ឱវាទទាយកោ ឯកោបិ ធម្មិកសមណព្រាហ្មណោ នាហោសិ។ អនោវាទកា មនុស្សា ផរុសា អហេសុំ, ទានសីលវិមុខា មតមតា យេភុយ្យេន អបាយេ និព្ពត្តិំសុ, សគ្គេ និព្ពត្តនកា នាម នាហេសុំ។
Rājā taṃ disvā āgatapurise ‘‘addasathā’’ti pucchi. ‘‘Āma, addasāmā’’ti. ‘‘Ko nāmeso’’ti? ‘‘Pabbajito, devā’’ti. ‘‘So hi rattiṃ anācāraṃ katvā divā pabbajitavesena vasati’’. Rājā ‘‘ime divā samaṇavesena caritvā rattiṃ anācāraṃ karontī’’ti pabbajitānaṃ kujjhitvā micchāgahaṇaṃ gahetvā ‘‘mayhaṃ vijitā ime sabbe pabbajitā palāyantu, diṭṭhadiṭṭhaṭṭhāne rājāṇaṃ karissantū’’ti bheriṃ carāpesi. Tiyojanasatikā kāsiraṭṭhā palāyitvā sabbe pabbajitā aññarājadhāniyo agamiṃsu. Sakalakāsiraṭṭhe manussānaṃ ovādadāyako ekopi dhammikasamaṇabrāhmaṇo nāhosi. Anovādakā manussā pharusā ahesuṃ, dānasīlavimukhā matamatā yebhuyyena apāye nibbattiṃsu, sagge nibbattanakā nāma nāhesuṃ.
សក្កោ នវេ ទេវបុត្តេ អបស្សន្តោ ‘‘កិំ នុ ខោ ការណ’’ន្តិ អាវជ្ជេត្វា វិជ្ជាធរំ និស្សាយ ពារាណសិរញ្ញា កុទ្ធេន មិច្ឆាគហណំ គហេត្វា បព្ពជិតានំ រដ្ឋា បព្ពាជិតភាវំ ញត្វា ‘‘ឋបេត្វា មំ អញ្ញោ ឥមស្ស រញ្ញោ មិច្ឆាគហណំ ភិន្ទិតុំ សមត្ថោ នាម នត្ថិ, រញ្ញោ ច រដ្ឋវាសីនញ្ច អវស្សយោ ភវិស្សាមី’’តិ ចិន្តេត្វា នន្ទមូលបព្ភារេ បច្ចេកពុទ្ធានំ សន្តិកំ គន្ត្វា វន្ទិត្វា ‘‘ភន្តេ, មយ្ហំ ឯកំ មហល្លកំ បច្ចេកពុទ្ធំ ទេថ, កាសិរដ្ឋំ បសាទេស្សាមី’’តិ អាហ។ សោ សង្ឃត្ថេរមេវ លភិ, អថស្ស បត្តចីវរំ គហេត្វា តំ បុរតោ កត្វា សយំ បច្ឆតោ ហុត្វា សិរស្មិំ អញ្ជលិំ ឋបេត្វា បច្ចេកពុទ្ធំ នមស្សន្តោ ឧត្តមរូបធរោ មាណវកោ ហុត្វា សកលនគរស្ស មត្ថកេន តិក្ខត្តុំ វិចរិត្វា រាជទ្វារំ អាគន្ត្វា អាកាសេ អដ្ឋាសិ។ អមច្ចា រញ្ញោ អារោចេសុំ ‘‘ទេវ, អភិរូបោ មាណវកោ ឯកំ សមណំ អានេត្វា រាជទ្វារេ អាកាសេ ឋិតោ’’តិ។ រាជា អាសនា ឧដ្ឋាយ សីហបញ្ជរេ ឋត្វា ‘‘មាណវក, កស្មា ត្វំ អភិរូបោ សមានោ ឯតស្ស វិរូបស្ស សមណស្ស បត្តចីវរំ គហេត្វា នមស្សមានោ ឋិតោ’’តិ តេន សទ្ធិំ សល្លបន្តោ បឋមំ គាថមាហ –
Sakko nave devaputte apassanto ‘‘kiṃ nu kho kāraṇa’’nti āvajjetvā vijjādharaṃ nissāya bārāṇasiraññā kuddhena micchāgahaṇaṃ gahetvā pabbajitānaṃ raṭṭhā pabbājitabhāvaṃ ñatvā ‘‘ṭhapetvā maṃ añño imassa rañño micchāgahaṇaṃ bhindituṃ samattho nāma natthi, rañño ca raṭṭhavāsīnañca avassayo bhavissāmī’’ti cintetvā nandamūlapabbhāre paccekabuddhānaṃ santikaṃ gantvā vanditvā ‘‘bhante, mayhaṃ ekaṃ mahallakaṃ paccekabuddhaṃ detha, kāsiraṭṭhaṃ pasādessāmī’’ti āha. So saṅghattherameva labhi, athassa pattacīvaraṃ gahetvā taṃ purato katvā sayaṃ pacchato hutvā sirasmiṃ añjaliṃ ṭhapetvā paccekabuddhaṃ namassanto uttamarūpadharo māṇavako hutvā sakalanagarassa matthakena tikkhattuṃ vicaritvā rājadvāraṃ āgantvā ākāse aṭṭhāsi. Amaccā rañño ārocesuṃ ‘‘deva, abhirūpo māṇavako ekaṃ samaṇaṃ ānetvā rājadvāre ākāse ṭhito’’ti. Rājā āsanā uṭṭhāya sīhapañjare ṭhatvā ‘‘māṇavaka, kasmā tvaṃ abhirūpo samāno etassa virūpassa samaṇassa pattacīvaraṃ gahetvā namassamāno ṭhito’’ti tena saddhiṃ sallapanto paṭhamaṃ gāthamāha –
១០៨.
108.
‘‘ទុព្ពណ្ណរូបំ តុវមរិយវណ្ណី, បុរក្ខត្វា បញ្ជលិកោ នមស្សសិ;
‘‘Dubbaṇṇarūpaṃ tuvamariyavaṇṇī, purakkhatvā pañjaliko namassasi;
សេយ្យោ នុ តេសោ ឧទវា សរិក្ខោ, នាមំ បរស្សត្តនោ ចាបិ ព្រូហី’’តិ។
Seyyo nu teso udavā sarikkho, nāmaṃ parassattano cāpi brūhī’’ti.
តត្ថ អរិយវណ្ណីតិ សុន្ទររូបោ។ សេយ្យោ នុ តេសោតិ ឯសោ វិរូបោ បព្ពជិតោ កិំ នុ តយា ឧត្តរិតរោ, ឧទាហុ សរិក្ខោ។ នាមំ បរស្សត្តនោ ចាបីតិ ឯតស្ស បរស្ស ច អត្តនោ ច នាមំ ព្រូហីតិ បុច្ឆតិ។
Tattha ariyavaṇṇīti sundararūpo. Seyyo nu tesoti eso virūpo pabbajito kiṃ nu tayā uttaritaro, udāhu sarikkho. Nāmaṃ parassattano cāpīti etassa parassa ca attano ca nāmaṃ brūhīti pucchati.
អថ នំ សក្កោ ‘‘មហារាជ, សមណា នាម គរុដ្ឋានិយា, តេន មេ នាមំ លបិតុំ ន លព្ភតិ, មយ្ហំ បន តេ នាមំ កថេស្សាមី’’តិ វត្វា ទុតិយំ គាថមាហ –
Atha naṃ sakko ‘‘mahārāja, samaṇā nāma garuṭṭhāniyā, tena me nāmaṃ lapituṃ na labbhati, mayhaṃ pana te nāmaṃ kathessāmī’’ti vatvā dutiyaṃ gāthamāha –
១០៩.
109.
‘‘ន នាមគោត្តំ គណ្ហន្តិ រាជ, សម្មគ្គតានុជ្ជុគតាន ទេវា;
‘‘Na nāmagottaṃ gaṇhanti rāja, sammaggatānujjugatāna devā;
អហញ្ច តេ នាមធេយ្យំ វទាមិ, សក្កោហមស្មី តិទសានមិន្ទោ’’តិ។
Ahañca te nāmadheyyaṃ vadāmi, sakkohamasmī tidasānamindo’’ti.
តត្ថ សម្មគ្គតានុជ្ជុគតាន ទេវាតិ មហារាជ, សព្ពសង្ខារេ យថា សភាវសរសវសេន សម្មសិត្វា អគ្គផលំ អរហត្តំ បត្តត្តា សម្មគ្គតានំ, ឧជុនា ច អដ្ឋង្គិកេន មគ្គេន និព្ពានំ គតត្តា ឧជុគតានំ មហាខីណាសវានំ ឧបបត្តិទេវេហិ ឧត្តរិតរានំ វិសុទ្ធិទេវានំ ឧបបត្តិទេវា នាមគោត្តំ ន គណ្ហន្តិ។ អហញ្ច តេ នាមធេយ្យន្តិ អបិច អហំ អត្តនោ នាមធេយ្យំ តុយ្ហំ កថេមិ។
Tattha sammaggatānujjugatāna devāti mahārāja, sabbasaṅkhāre yathā sabhāvasarasavasena sammasitvā aggaphalaṃ arahattaṃ pattattā sammaggatānaṃ, ujunā ca aṭṭhaṅgikena maggena nibbānaṃ gatattā ujugatānaṃ mahākhīṇāsavānaṃ upapattidevehi uttaritarānaṃ visuddhidevānaṃ upapattidevā nāmagottaṃ na gaṇhanti. Ahañca te nāmadheyyanti apica ahaṃ attano nāmadheyyaṃ tuyhaṃ kathemi.
តំ សុត្វា រាជា តតិយគាថាយ ភិក្ខុនមស្សនេ អានិសំសំ បុច្ឆិ –
Taṃ sutvā rājā tatiyagāthāya bhikkhunamassane ānisaṃsaṃ pucchi –
១១០.
110.
‘‘យោ ទិស្វា ភិក្ខុំ ចរណូបបន្នំ, បុរក្ខត្វា បញ្ជលិកោ នមស្សតិ;
‘‘Yo disvā bhikkhuṃ caraṇūpapannaṃ, purakkhatvā pañjaliko namassati;
បុច្ឆាមិ តំ ទេវរាជេតមត្ថំ, ឥតោ ចុតោ កិំ លភតេ សុខំ សោ’’តិ។
Pucchāmi taṃ devarājetamatthaṃ, ito cuto kiṃ labhate sukhaṃ so’’ti.
សក្កោ ចតុត្ថគាថាយ កថេសិ –
Sakko catutthagāthāya kathesi –
១១១.
111.
‘‘យោ ទិស្វា ភិក្ខុំ ចរណូបបន្នំ, បុរក្ខត្វា បញ្ជលិកោ នមស្សតិ;
‘‘Yo disvā bhikkhuṃ caraṇūpapannaṃ, purakkhatvā pañjaliko namassati;
ទិដ្ឋេវ ធម្មេ លភតេ បសំសំ, សគ្គញ្ច សោ យាតិ សរីរភេទា’’តិ។
Diṭṭheva dhamme labhate pasaṃsaṃ, saggañca so yāti sarīrabhedā’’ti.
តត្ថ ភិក្ខុន្តិ ភិន្នកិលេសំ បរិសុទ្ធបុគ្គលំ។ ចរណូបបន្នន្តិ សីលចរណេន ឧបេតំ។ ទិដ្ឋេវ ធម្មេតិ ន កេវលំ ឥតោ ចុតោយេវ, ឥមស្មិំ បន អត្តភាវេ សោ បសំសំ លភតិ, បសំសាសុខំ វិន្ទតីតិ។
Tattha bhikkhunti bhinnakilesaṃ parisuddhapuggalaṃ. Caraṇūpapannanti sīlacaraṇena upetaṃ. Diṭṭheva dhammeti na kevalaṃ ito cutoyeva, imasmiṃ pana attabhāve so pasaṃsaṃ labhati, pasaṃsāsukhaṃ vindatīti.
រាជា សក្កស្ស កថំ សុត្វា អត្តនោ មិច្ឆាគហណំ ភិន្ទិត្វា តុដ្ឋមានសោ បញ្ចមំ គាថមាហ –
Rājā sakkassa kathaṃ sutvā attano micchāgahaṇaṃ bhinditvā tuṭṭhamānaso pañcamaṃ gāthamāha –
១១២.
112.
‘‘លក្ខី វត មេ ឧទបាទិ អជ្ជ, យំ វាសវំ ភូតបតិទ្ទសាម;
‘‘Lakkhī vata me udapādi ajja, yaṃ vāsavaṃ bhūtapatiddasāma;
ភិក្ខុញ្ច ទិស្វាន តុវញ្ច សក្ក, កាហាមិ បុញ្ញានិ អនប្បកានី’’តិ។
Bhikkhuñca disvāna tuvañca sakka, kāhāmi puññāni anappakānī’’ti.
តត្ថ លក្ខីតិ សិរី, បញ្ញាតិបិ វទន្តិ។ ឥទំ វុត្តំ ហោតិ – អជ្ជ មម តវ វចនំ សុណន្តស្សេវ កុសលាកុសលវិបាកជាននបញ្ញា ឧទបាទីតិ។ យន្តិ និបាតមត្តំ។ ភូតបតិទ្ទសាមាតិ ភូតបតិំ អទ្ទសាម។
Tattha lakkhīti sirī, paññātipi vadanti. Idaṃ vuttaṃ hoti – ajja mama tava vacanaṃ suṇantasseva kusalākusalavipākajānanapaññā udapādīti. Yanti nipātamattaṃ. Bhūtapatiddasāmāti bhūtapatiṃ addasāma.
តំ សុត្វា សក្កោ បណ្ឌិតស្ស ថុតិំ ករោន្តោ ឆដ្ឋំ គាថមាហ –
Taṃ sutvā sakko paṇḍitassa thutiṃ karonto chaṭṭhaṃ gāthamāha –
១១៣.
113.
‘‘អទ្ធា ហវេ សេវិតព្ពា សបញ្ញា, ពហុស្សុតា យេ ពហុឋានចិន្តិនោ;
‘‘Addhā have sevitabbā sapaññā, bahussutā ye bahuṭhānacintino;
ភិក្ខុញ្ច ទិស្វាន មមញ្ច រាជ, ករោហិ បុញ្ញានិ អនប្បកានី’’តិ។
Bhikkhuñca disvāna mamañca rāja, karohi puññāni anappakānī’’ti.
តត្ថ ពហុឋានចិន្តិនោតិ ពហូនិ ការណានិ ចិន្តនសមត្ថា។
Tattha bahuṭhānacintinoti bahūni kāraṇāni cintanasamatthā.
តំ សុត្វា រាជា ឱសានគាថមាហ –
Taṃ sutvā rājā osānagāthamāha –
១១៤.
114.
‘‘អក្កោធនោ និច្ចបសន្នចិត្តោ, សព្ពាតិថីយាចយោគោ ភវិត្វា;
‘‘Akkodhano niccapasannacitto, sabbātithīyācayogo bhavitvā;
និហច្ច មានំ អភិវាទយិស្សំ, សុត្វាន ទេវិន្ទ សុភាសិតានី’’តិ។
Nihacca mānaṃ abhivādayissaṃ, sutvāna devinda subhāsitānī’’ti.
តត្ថ សព្ពាតិថីយាចយោគោ ភវិត្វាតិ សព្ពេសំ អតិថីនំ អាគតានំ អាគន្តុកានំ យំ យំ តេ យាចន្តិ, តស្ស តស្ស យុត្តោ អនុច្ឆវិកោ ភវិត្វា, សព្ពំ តេហិ យាចិតយាចិតំ ទទមានោតិ អត្ថោ។ សុត្វាន ទេវិន្ទ សុភាសិតានីតិ តវ សុភាសិតានិ សុត្វា អហំ ឯវរូបោ ភវិស្សាមីតិ វទតិ។
Tattha sabbātithīyācayogo bhavitvāti sabbesaṃ atithīnaṃ āgatānaṃ āgantukānaṃ yaṃ yaṃ te yācanti, tassa tassa yutto anucchaviko bhavitvā, sabbaṃ tehi yācitayācitaṃ dadamānoti attho. Sutvāna devinda subhāsitānīti tava subhāsitāni sutvā ahaṃ evarūpo bhavissāmīti vadati.
ឯវញ្ច បន វត្វា បាសាទា ឱរុយ្ហ បច្ចេកពុទ្ធំ វន្ទិត្វា ឯកមន្តំ អដ្ឋាសិ។ បច្ចេកពុទ្ធោ អាកាសេ បល្លង្កេន និសីទិត្វា ‘‘មហារាជ, វិជ្ជាធរោ ន សមណោ, ត្វំ ឥតោ បដ្ឋាយ ‘អតុច្ឆោ លោកោ, អត្ថិ ធម្មិកសមណព្រាហ្មណា’តិ ញត្វា ទានំ ទេហិ, សីលំ រក្ខ, ឧបោសថកម្មំ ករោហី’’តិ រាជានំ ឱវទិ។ សក្កោបិ សក្កានុភាវេន អាកាសេ ឋត្វា ‘‘ឥតោ បដ្ឋាយ អប្បមត្តា ហោថា’’តិ នាគរានំ ឱវាទំ ទត្វា ‘‘បលាតា សមណព្រាហ្មណា អាគច្ឆន្តូ’’តិ ភេរិំ ចរាបេសិ។ អថ តេ ឧភោបិ សកដ្ឋានមេវ អគមំសុ។ រាជា តស្ស ឱវាទេ ឋត្វា ទានាទីនិ បុញ្ញានិ អកាសិ។
Evañca pana vatvā pāsādā oruyha paccekabuddhaṃ vanditvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Paccekabuddho ākāse pallaṅkena nisīditvā ‘‘mahārāja, vijjādharo na samaṇo, tvaṃ ito paṭṭhāya ‘atuccho loko, atthi dhammikasamaṇabrāhmaṇā’ti ñatvā dānaṃ dehi, sīlaṃ rakkha, uposathakammaṃ karohī’’ti rājānaṃ ovadi. Sakkopi sakkānubhāvena ākāse ṭhatvā ‘‘ito paṭṭhāya appamattā hothā’’ti nāgarānaṃ ovādaṃ datvā ‘‘palātā samaṇabrāhmaṇā āgacchantū’’ti bheriṃ carāpesi. Atha te ubhopi sakaṭṭhānameva agamaṃsu. Rājā tassa ovāde ṭhatvā dānādīni puññāni akāsi.
សត្ថា ឥមំ ធម្មទេសនំ អាហរិត្វា ជាតកំ សមោធានេសិ – ‘‘តទា បច្ចេកពុទ្ធោ បរិនិព្ពុតោ, រាជា អានន្ទោ អហោសិ, សក្កោ បន អហមេវ អហោសិ’’ន្តិ។
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā paccekabuddho parinibbuto, rājā ānando ahosi, sakko pana ahameva ahosi’’nti.
វិជ្ជាធរជាតកវណ្ណនា ឆដ្ឋា។
Vijjādharajātakavaṇṇanā chaṭṭhā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ជាតកបាឡិ • Jātakapāḷi / ៣៩១. វិជ្ជាធរជាតកំ • 391. Vijjādharajātakaṃ
