| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / อิติวุตฺตก-อฎฺฐกถา • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
๓. วิชฺชาสุตฺตวณฺณนา
3. Vijjāsuttavaṇṇanā
๔๐. ตติเย ปุพฺพงฺคมาติ สหชาตวเสน, อุปนิสฺสยวเสน จาติ ทฺวีหิ อากาเรหิ ปุพฺพงฺคมา ปุรสฺสรา ปธานการณํฯ น หิ อวิชฺชาย วินา อกุสลุปฺปตฺติ อตฺถิฯ สมาปตฺติยาติ สมาปชฺชนาย สภาวปฎิลาภาย, ปวตฺติยาติ อโตฺถฯ ตตฺถ อกุสลปฺปวตฺติยา อาทีนวปฺปฎิจฺฉาทเนน อโยนิโสมนสิการสฺส ปจฺจยภาเวน อปฺปหีนภาเวน จ อกุสลธมฺมานํ อุปนิสฺสยภาโว ทิสฺสติฯ
40. Tatiye pubbaṅgamāti sahajātavasena, upanissayavasena cāti dvīhi ākārehi pubbaṅgamā purassarā padhānakāraṇaṃ. Na hi avijjāya vinā akusaluppatti atthi. Samāpattiyāti samāpajjanāya sabhāvapaṭilābhāya, pavattiyāti attho. Tattha akusalappavattiyā ādīnavappaṭicchādanena ayonisomanasikārassa paccayabhāvena appahīnabhāvena ca akusaladhammānaṃ upanissayabhāvo dissati.
เอวํ พฺยาธิมรณาทิทุกฺขสฺส อธิฎฺฐานภาวโต สพฺพาปิ คติโย อิธ ทุคฺคติโยฯ อถ วา ราคาทิกิเลเสหิ ทูสิตา คติโย กายวจีจิตฺตานํ ปวตฺติโยติ ทุคฺคติโย, กายวจีมโนทุจฺจริตานิฯ อสฺมิํ โลเกติ อิธ โลเก มนุสฺสคติยํ วาฯ ปรมฺหิ จาติ ตโต อญฺญาสุ คตีสุฯ อวิชฺชามูลิกา สพฺพาติ ตา สพฺพาปิ ทุจฺจริตสฺส วิปตฺติโย วุตฺตนเยน อวิชฺชาปุพฺพงฺคมตฺตา อวิชฺชามูลิกา เอวฯ อิจฺฉาโลภสมุสฺสยาติ อสมฺปตฺตวิสยปริเยสนลกฺขณาย อิจฺฉาย, สมฺปตฺตวิสยลุพฺภนลกฺขเณน โลเภน จ สมุสฺสิตา อุปจิตาติ อิจฺฉาโลภสมุสฺสยาฯ
Evaṃ byādhimaraṇādidukkhassa adhiṭṭhānabhāvato sabbāpi gatiyo idha duggatiyo. Atha vā rāgādikilesehi dūsitā gatiyo kāyavacīcittānaṃ pavattiyoti duggatiyo, kāyavacīmanoduccaritāni. Asmiṃ loketi idha loke manussagatiyaṃ vā. Paramhi cāti tato aññāsu gatīsu. Avijjāmūlikā sabbāti tā sabbāpi duccaritassa vipattiyo vuttanayena avijjāpubbaṅgamattā avijjāmūlikā eva. Icchālobhasamussayāti asampattavisayapariyesanalakkhaṇāya icchāya, sampattavisayalubbhanalakkhaṇena lobhena ca samussitā upacitāti icchālobhasamussayā.
ยโตติ ยสฺมา อวิชฺชาเหตุ อวิชฺชาย นิวุโต หุตฺวาฯ ปาปิโจฺฉติ อวิชฺชาย ปฎิจฺฉาทิตตฺตา ปาปิจฺฉตาย อาทีนเว อปสฺสโนฺต อสนฺตคุณสมฺภาวนวเสน โกหญฺญาทีนิ กโรโนฺต ปาปิโจฺฉ, โลเภเนว อตฺริจฺฉตาปิ คหิตาติ ทฎฺฐพฺพาฯ อนาทโรติ โลกาธิปติโน โอตฺตปฺปสฺส อภาเวน สพฺรหฺมจารีสุ อาทรรหิโตฯ ตโตติ ตสฺมา อวิชฺชาปาปิจฺฉตาอหิริกาโนตฺตปฺปเหตุ ฯ ปสวตีติ กายทุจฺจริตาทิเภทํ ปาปํ อุปจินติฯ อปายํ เตน คจฺฉตีติ เตน ตถา ปสุเตน ปาเปน นิรยาทิเภทํ อปายํ คจฺฉติ อุปปชฺชติฯ
Yatoti yasmā avijjāhetu avijjāya nivuto hutvā. Pāpicchoti avijjāya paṭicchāditattā pāpicchatāya ādīnave apassanto asantaguṇasambhāvanavasena kohaññādīni karonto pāpiccho, lobheneva atricchatāpi gahitāti daṭṭhabbā. Anādaroti lokādhipatino ottappassa abhāvena sabrahmacārīsu ādararahito. Tatoti tasmā avijjāpāpicchatāahirikānottappahetu . Pasavatīti kāyaduccaritādibhedaṃ pāpaṃ upacinati. Apāyaṃ tena gacchatīti tena tathā pasutena pāpena nirayādibhedaṃ apāyaṃ gacchati upapajjati.
ตสฺมาติ ยสฺมา เอเต เอวํ สพฺพทุจฺจริตมูลภูตา สพฺพทุคฺคติปริกฺกิเลสเหตุภูตา จ อวิชฺชาทโย, ตสฺมา อิจฺฉญฺจ, โลภญฺจ, อวิชฺชญฺจ, จสเทฺทน อหิริกาโนตฺตปฺปญฺจ วิราชยํ สมุเจฺฉทวเสน ปชหํฯ กถํ วิราเชตีติ อาห? วิชฺชํ อุปฺปาทยนฺติ, วิปสฺสนาปฎิปาฎิยา จ, มคฺคปฎิปาฎิยา จ, อุสฺสกฺกิตฺวา อรหตฺตมคฺควิชฺชํ อตฺตโน สนฺตาเน อุปฺปาทยโนฺตฯ สพฺพา ทุคฺคติโยติ สพฺพาปิ ทุจฺจริตสงฺขาตา ทุคฺคติโย, วฎฺฎทุกฺขสฺส วา อธิฎฺฐานภาวโต ทุกฺขา, สพฺพา ปญฺจปิ คติโย ชเห ปชเหยฺย สมติกฺกเมยฺยฯ กิเลสวฎฺฎปฺปหาเนเนว หิ กมฺมวฎฺฎํ วิปากวฎฺฎญฺจ ปหีนํ โหตีติฯ
Tasmāti yasmā ete evaṃ sabbaduccaritamūlabhūtā sabbaduggatiparikkilesahetubhūtā ca avijjādayo, tasmā icchañca, lobhañca, avijjañca, casaddena ahirikānottappañca virājayaṃ samucchedavasena pajahaṃ. Kathaṃ virājetīti āha? Vijjaṃ uppādayanti, vipassanāpaṭipāṭiyā ca, maggapaṭipāṭiyā ca, ussakkitvā arahattamaggavijjaṃ attano santāne uppādayanto. Sabbā duggatiyoti sabbāpi duccaritasaṅkhātā duggatiyo, vaṭṭadukkhassa vā adhiṭṭhānabhāvato dukkhā, sabbā pañcapi gatiyo jahe pajaheyya samatikkameyya. Kilesavaṭṭappahāneneva hi kammavaṭṭaṃ vipākavaṭṭañca pahīnaṃ hotīti.
ตติยสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Tatiyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
ปฐมภาณวารวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Paṭhamabhāṇavāravaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / อิติวุตฺตกปาฬิ • Itivuttakapāḷi / ๓. วิชฺชาสุตฺตํ • 3. Vijjāsuttaṃ
