| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi |
੭. વਿਕਾਲਭੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ
7. Vikālabhojanasikkhāpadaṃ
੨੪੭. ਸਤ੍ਤਮੇ ਗਿਰਿਮ੍ਹੀਤਿ ਪਬ੍ਬਤਮ੍ਹਿ। ਸੋ ਹਿ ਹਿਮવਮਨਾਦਿવਸੇਨ ਜਲਂ, ਸਾਰਭੂਤਾਨਿ ਚ ਭੇਸਜ੍ਜਾਦਿવਤ੍ਥੂਨਿ ਗਿਰਤਿ ਨਿਗ੍ਗਿਰਤੀਤਿ ਗਿਰੀਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਅਗ੍ਗਸਮਜ੍ਜੋਤਿ ਉਤ੍ਤਮਸਮਜ੍ਜੋ। ਇਮੇਹਿ ਪਦੇਹਿ ਅਗ੍ਗੋ ਸਮਜ੍ਜੋ ਅਗ੍ਗਸਮਜ੍ਜੋ, ਗਿਰਿਮ੍ਹਿ ਪવਤ੍ਤੋ ਅਗ੍ਗਸਮਜ੍ਜੋ ਗਿਰਗ੍ਗਸਮਜ੍ਜੋਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸਮਜ੍ਜੋਤਿ ਚ ਸਭਾ। ਸਾ ਹਿ ਸਮਾਗਮਂ ਅਜਨ੍ਤਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਜਨਾ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਸਮਜ੍ਜੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ‘‘ਗਿਰਿਸ੍ਸ વਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਗਿਰਿਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗੋ ਕੋਟਿ ਗਿਰਗ੍ਗੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਪવਤ੍ਤੋ ਸਮਜ੍ਜੋ ਗਿਰਗ੍ਗਸਮਜ੍ਜੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ। ਸੋਤਿ ਗਿਰਗ੍ਗਸਮਜ੍ਜੋ। ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਕਿਰਾਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਭੂਮਿਭਾਗੇਤਿ ਅવਯવਿਆਧਾਰੋ, ਸਨ੍ਨਿਪਤਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਨਟਞ੍ਚ ਨਾਟਕਞ੍ਚ ਨਟਨਾਟਕਾਨਿ। ‘‘ਨਚ੍ਚਂ ਗੀਤਂ વਾਦਿਤਞ੍ਚਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਤਯਂ ‘‘ਨਾਟਕ’’ਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਨਟਨਾਟਕਾਨਂ। ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਚ ਸવਨਾਯ ਚ। ਸવਨਮ੍ਪਿ ਹਿ ਦਸ੍ਸਨੇਨੇવ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ। ਅਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਤਿ ਊਨવੀਸਤਿવਸ੍ਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ ਤਾવ ਅਪਞ੍ਞਤ੍ਤਤ੍ਤਾ। ਤੇਤਿ ਸਤ੍ਤਰਸવਗ੍ਗਿਯਾ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਗਿਰਗ੍ਗਸਮਜ੍ਜਂ। ਅਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ। ਨੇਸਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤਰਸવਗ੍ਗਿਯਾਨਂ ਅਦਂਸੂਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। વਿਲਿਮ੍ਪੇਤ੍વਾਤਿ વਿਲੇਪਨੇਹਿ વਿવਿਧਾਕਾਰੇਨ ਲਿਮ੍ਪੇਤ੍વਾ।
247. Sattame girimhīti pabbatamhi. So hi himavamanādivasena jalaṃ, sārabhūtāni ca bhesajjādivatthūni girati niggiratīti girīti vuccati. Aggasamajjoti uttamasamajjo. Imehi padehi aggo samajjo aggasamajjo, girimhi pavatto aggasamajjo giraggasamajjoti atthaṃ dasseti. Samajjoti ca sabhā. Sā hi samāgamaṃ ajanti gacchanti janā etthāti samajjoti vuccati. ‘‘Girissa vā’’tiādinā girissa aggo koṭi giraggo, tasmiṃ pavatto samajjo giraggasamajjoti attho dassito. Soti giraggasamajjo. Bhavissati kirāti yojanā. Bhūmibhāgeti avayaviādhāro, sannipatatīti sambandho. Naṭañca nāṭakañca naṭanāṭakāni. ‘‘Naccaṃ gītaṃ vāditañcā’’ti idaṃ tayaṃ ‘‘nāṭaka’’nti vuccati. Tesanti naṭanāṭakānaṃ. Dassanatthanti dassanāya ca savanāya ca. Savanampi hi dassaneneva saṅgahitaṃ. Apaññattesikkhāpadeti ūnavīsativassasikkhāpadassa tāva apaññattattā. Teti sattarasavaggiyā. Tatthāti giraggasamajjaṃ. Athāti tasmiṃ kāle. Nesanti sattarasavaggiyānaṃ adaṃsūti sambandho. Vilimpetvāti vilepanehi vividhākārena limpetvā.
੨੪੯. ‘‘વਿਕਾਲੇ’’ਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞੇਨ વੁਤ੍ਤੇਪਿ વਿਸੇਸਕਾਲੋવ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਾਲੋ’’ਤਿਆਦਿ। ਸੋ ਚਾਤਿ ਭੋਜਨਕਾਲੋ ਚ। ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕੋ ਹੋਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਤੇਨੇવਾਤਿ ਭੋਜਨਕਾਲਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ਏવ। ਅਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘વਿਕਾਲੇ’’ਤਿਪਦਸ੍ਸ। ‘‘વਿਕਾਲੋ ਨਾਮ…ਪੇ॰… ਅਰੁਣੁਗ੍ਗਮਨਾ’’ਤਿ ਪਦਭਾਜਨੇਨ ਅਰੁਣੁਗ੍ਗਮਨਤੋ ਯਾવ ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕਾ ਕਾਲੋ ਨਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਨਯੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ। ਤਤੋਤਿ ਠਿਤਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕਤੋ। ਸੂਰਿਯਸ੍ਸ ਅਤਿਸੀਘਤ੍ਤਾ વੇਗੇਨ ਠਿਤਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕਂ વੀਤਿવਤ੍ਤੇਯ੍ਯਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਕੇਨ ਪਨ ਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ। ਕਾਲਤ੍ਥਮ੍ਭੋਤਿ ਕਾਲਸ੍ਸ ਜਾਨਨਤ੍ਥਾਯ ਥੂਣੋ। ਕਾਲਨ੍ਤਰੇਤਿ ਕਾਲਸ੍ਸ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ।
249. ‘‘Vikāle’’ti sāmaññena vuttepi visesakālova gahetabboti āha ‘‘kālo’’tiādi. So cāti bhojanakālo ca. Majjhanhiko hotīti yojanā. Tenevāti bhojanakālassa adhippetattā eva. Assāti ‘‘vikāle’’tipadassa. ‘‘Vikālo nāma…pe… aruṇuggamanā’’ti padabhājanena aruṇuggamanato yāva majjhanhikā kālo nāmāti attho nayena dassito hoti. Tatoti ṭhitamajjhanhikato. Sūriyassa atisīghattā vegena ṭhitamajjhanhikaṃ vītivatteyyāti āha ‘‘kukkuccakena pana na kattabba’’nti. Kālatthambhoti kālassa jānanatthāya thūṇo. Kālantareti kālassa abbhantare.
ਅવਸੇਸਂ ਖਾਦਨੀਯਂ ਨਾਮਾਤਿ ਏਤ੍ਥ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਏવਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਯਨ੍ਤਿ ਖਾਦਨੀਯਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। વਨਮੂਲਾਦਿਪਭੇਦਂ ਯਮ੍ਪਿ ਖਾਦਨੀਯਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਆਮਿਸਗਤਿਕਂ ਹੋਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾવਾਚਕਨਿਪਾਤਸਮੁਦਾਯੋ। ਇਦਂ ਖਾਦਨੀਯਂ ਸੇਯ੍ਯਥਾ ਕਤਮਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਦਮ੍ਪੀਤਿ ਇਦਂ ਦ੍વਾਦਸવਿਧਮ੍ਪਿ। ਪਿਸਦ੍ਦੇਨ ਨ ਪੂવਾਦਿਯੇવਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
Avasesaṃ khādanīyaṃ nāmāti ettha vinicchayo evaṃ veditabboti yojanā. Yanti khādanīyaṃ atthīti sambandho. Vanamūlādipabhedaṃ yampi khādanīyaṃ atthi, tampi āmisagatikaṃ hotīti yojanā. Seyyathidanti pucchāvācakanipātasamudāyo. Idaṃ khādanīyaṃ seyyathā katamanti attho. Idampīti idaṃ dvādasavidhampi. Pisaddena na pūvādiyevāti dasseti.
ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਦ੍વਾਦਸਸੁ ਖਾਦਨੀਯੇਸੁ, ਆਧਾਰੇ ਭੁਮ੍ਮਂ। ਮੂਲਤਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ ਏਤ੍ਥ, ਏਤੇਨਾਤਿ વਾ ਮੂਲਂ। ਖਾਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਖਾਦਨੀਯਂ। ਮੂਲਮੇવ ਖਾਦਨੀਯਂ ਮੂਲਖਾਦਨੀਯਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਏવਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਮੂਲਕਮੂਲਾਦੀਨਿ ਲੋਕਸਙ੍ਕੇਤੋ ਪਦੇਸਤੋਯੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਤਂ ਤਞ੍ਹਿ ਨਾਮਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤਾਨਂ ਅਤਿਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ਸਹ ਪਰਿਯਾਯਨ੍ਤਰੇਨ વਚਨਤ੍ਥਂ વਕ੍ਖਾਮ। ਸੂਪਸ੍ਸ ਹਿਤਂ ਸੂਪੇਯ੍ਯਂ, ਸੂਪੇਯ੍ਯਂ ਪਣ੍ਣਂ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਸੂਪੇਯ੍ਯਪਣ੍ਣਾ, ਤੇਸਂ ਮੂਲਾਨਿ ਸੂਪੇਯ੍ਯਪਣ੍ਣਮੂਲਾਨਿ। ਆਮੀਯਤਿ ਅਨ੍ਤੋ ਪવੇਸੀਯਤੀਤਿ ਆਮਿਸੋ, ਆਕਾਰੋ ਅਨ੍ਤੋਕਰਣਤ੍ਥੋ, ਆਮਿਸਸ੍ਸ ਗਤਿ વਿਯ ਗਤਿ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਆਮਿਸਗਤਿਕਾਨਿ । ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਮੂਲੇਸੁ। ਜਰਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਜਰਭੂਤਂ ਉਪਡ੍ਢਂ। ਅਞ੍ਞਮ੍ਪੀਤਿ વਜਕਲਿਮੂਲਤੋ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ।
Tatthāti dvādasasu khādanīyesu, ādhāre bhummaṃ. Mūlati patiṭṭhāti ettha, etenāti vā mūlaṃ. Khāditabbanti khādanīyaṃ. Mūlameva khādanīyaṃ mūlakhādanīyaṃ, tasmiṃ vinicchayo evaṃ veditabboti yojanā. Mūlakamūlādīni lokasaṅketo padesatoyeva veditabbāni. Taṃ tañhi nāmaṃ ajānantānaṃ atisammūḷhakāraṇattā saha pariyāyantarena vacanatthaṃ vakkhāma. Sūpassa hitaṃ sūpeyyaṃ, sūpeyyaṃ paṇṇaṃ etesanti sūpeyyapaṇṇā, tesaṃ mūlāni sūpeyyapaṇṇamūlāni. Āmīyati anto pavesīyatīti āmiso, ākāro antokaraṇattho, āmisassa gati viya gati etesanti āmisagatikāni. Etthāti mūlesu. Jaraḍḍhanti jarabhūtaṃ upaḍḍhaṃ. Aññampīti vajakalimūlato aññampi.
ਯਾਨਿ ਪਨ ਮੂਲਾਨਿ વੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਯਾવਜੀવਿਕਾਨੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਪਾਲ਼ਿਯਂ વੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਖਾਦਨੀਯਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਖਾਦਨੀਯਸ੍ਸ, ਖਾਦਨੀਯੇ વਾ વਿਜ੍ਜਮਾਨਂ, ਖਾਦਨੀਯੇਨ વਾ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਕਿਚ੍ਚਂ, ਪਯੋਜਨਂ વਾਤਿ ਖਾਦਨੀਯਤ੍ਥਂ। ‘‘ਖਾਦਨੀਯੇ’’ਤਿਇਮਿਨਾ ‘‘ਤਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਾਭਿਧਮ੍ਮਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ વਿਯ ਖਾਦਨੀਯਤ੍ਥਪਦਸ੍ਸ ਉਤ੍ਤਰਪਦਤ੍ਥਪਧਾਨਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਖਾਦਨੀਯਸ੍ਸ, ਖਾਦਨੀਯੇ વਾ વਿਜ੍ਜਮਾਨਂ, ਖਾਦਨੀਯੇਨ વਾ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਨਾਮ ਜਿਘਚ੍ਛਾਹਰਣਮੇવ। ਯਞ੍ਹਿ ਪੂવਾਦਿਖਾਦਨੀਯਂ ਖਾਦਿਤ੍વਾ ਜਿਘਚ੍ਛਾਹਰਣਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਕਿਚ੍ਚਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਨਾਮਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਤਂ ਕਿਚ੍ਚਂ, ਪਯੋਜਨਂ વਾ ਨੇવ ਫਰਨ੍ਤਿ, ਨੇવ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਨ੍ਤਿ। ਏਸੇવ ਨਯੋ ‘‘ਨ ਭੋਜਨੀਯੇ ਭੋਜਨੀਯਤ੍ਥਂ ਫਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿਏਤ੍ਥਾਪਿ।
Yāni pana mūlāni vuttāni, tāni yāvajīvikānīti yojanā. Pāḷiyaṃ vuttānīti sambandho. Khādanīyatthanti khādanīyassa, khādanīye vā vijjamānaṃ, khādanīyena vā kātabbaṃ kiccaṃ, payojanaṃ vāti khādanīyatthaṃ. ‘‘Khādanīye’’tiiminā ‘‘tattha vuttābhidhammatthā’’tiādīsu viya khādanīyatthapadassa uttarapadatthapadhānabhāvaṃ dasseti. Tattha khādanīyassa, khādanīye vā vijjamānaṃ, khādanīyena vā kātabbaṃ kiccaṃ nāma jighacchāharaṇameva. Yañhi pūvādikhādanīyaṃ khāditvā jighacchāharaṇaṃ hoti, tassa kiccaṃ kiccaṃ nāmāti vuttaṃ hoti. Taṃ kiccaṃ, payojanaṃ vā neva pharanti, neva nipphādenti. Eseva nayo ‘‘na bhojanīye bhojanīyatthaṃ pharantī’’tietthāpi.
ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਮੂਲਾਨਂ ਅਨ੍ਤੋ, ਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ વਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਜਨਪਦੇ ਖਾਦਨੀਯਤ੍ਥਭੋਜਨੀਯਤ੍ਥੇਸੁ ਫਰਮਾਨੇਸੁ ਅਞ੍ਞੇਸੁਪਿ ਜਨਪਦੇਸੁ ਫਰਨ੍ਤਿਯੇવਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਜਨਪਦੇਸੂ’’ਤਿ વਿਚ੍ਛਾਪਦਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਹਿ ਬਹੂਸੁ ਜਨਪਦੇਸੁ ਪਥવੀਰਸਆਪੋਰਸਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿવਸੇਨ ਖਾਦਨੀਯਤ੍ਥਭੋਜਨੀਯਤ੍ਥਂ ਫਰਮਾਨਮ੍ਪਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਜਨਪਦੇ ਪਥવੀਰਸਆਪੋਰਸવਿਪਤ੍ਤਿવਸੇਨ ਅਫਰਮਾਨਂ ਭવੇਯ੍ਯ, વਿਕਾਰવਸੇਨ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਪવਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਂ ਜਨਪਦਂ ਪਮਾਣਂ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬਂ, ਗਹੇਤਬ੍ਬਮੇવਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਪਕਤਿਆਹਾਰવਸੇਨਾਤਿ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਯਾવਕਾਲਿਕ, ਸਤ੍ਤਾਹਕਾਲਿਕੇਹਿ ਅਮਿਸ੍ਸਿਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਕਤਿਯਾવ ਆਹਾਰਕਿਚ੍ਚਕਰਣવਸੇਨ। ‘‘ਮਨੁਸ੍ਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿਇਮਿਨਾ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਾਦੀਨਂ ਖਾਦਨੀਯਤ੍ਥਭੋਜਨੀਯਤ੍ਥਂ ਫਰਮਾਨਮ੍ਪਿ ਨ ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤਨ੍ਤਿ ਮੂਲਂ। ਹੀਤਿ ਸਚ੍ਚਂ। ਨਾਮਸਞ੍ਞਾਸੂਤਿ ਨਾਮਸਙ੍ਖਾਤਾਸੁ ਸਞ੍ਞਾਸੁ।
Tesanti mūlānaṃ anto, lakkhaṇanti vā sambandho. Ekasmiṃ janapade khādanīyatthabhojanīyatthesu pharamānesu aññesupi janapadesu pharantiyevāti dassanatthaṃ ‘‘tesu tesu janapadesū’’ti vicchāpadaṃ vuttaṃ. Kiñcāpi hi bahūsu janapadesu pathavīrasaāporasasampattivasena khādanīyatthabhojanīyatthaṃ pharamānampi ekasmiṃ janapade pathavīrasaāporasavipattivasena apharamānaṃ bhaveyya, vikāravasena pana tattha pavattattā taṃ janapadaṃ pamāṇaṃ na kātabbaṃ, gahetabbamevāti vuttaṃ hoti. Pakatiāhāravasenāti aññehi yāvakālika, sattāhakālikehi amissitaṃ attano pakatiyāva āhārakiccakaraṇavasena. ‘‘Manussāna’’ntiiminā aññesaṃ tiracchānādīnaṃ khādanīyatthabhojanīyatthaṃ pharamānampi na pamāṇanti dasseti. Tanti mūlaṃ. Hīti saccaṃ. Nāmasaññāsūti nāmasaṅkhātāsu saññāsu.
ਯਥਾ ਮੂਲੇ ਲਕ੍ਖਣਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ, ਏવਂ ਕਨ੍ਦਾਦੀਸੁਪਿ ਯਂ ਲਕ੍ਖਣਂ ਦਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਨ ਕੇવਲਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤਾਨਂ ਹਲਿਦ੍ਦਾਦੀਨਂ ਮੂਲਂਯੇવ ਯਾવਜੀવਿਕਂ ਹੋਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਤਚਾਦਯੋਪੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਞ੍ਚੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ। ਯਂ ਏਤਂ ਅਟ੍ਠવਿਧਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।
Yathā mūle lakkhaṇaṃ dassitaṃ, evaṃ kandādīsupi yaṃ lakkhaṇaṃ dassitanti yojanā. Na kevalaṃ pāḷiyaṃ āgatānaṃ haliddādīnaṃ mūlaṃyeva yāvajīvikaṃ hoti, atha kho tacādayopīti āha ‘‘yañceta’’ntiādi. Yaṃ etaṃ aṭṭhavidhanti sambandho.
ਏવਂ ਮੂਲਖਾਦਨੀਯੇ વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਕਨ੍ਦਖਾਦਨੀਯੇ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਕਨ੍ਦਖਾਦਨੀਯੇ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਕਨ੍ਦਖਾਦਨੀਯੇਤਿ ਕਂ ਸੁਖਂ ਦਦਾਤੀਤਿ ਕਨ੍ਦੋ, ਪਦੁਮਾਦਿਕਨ੍ਦੋ, ਸੁਖਸ੍ਸ ਅਦਾਯਕਾ ਪਨ ਕਨ੍ਦਾ ਰੁਲ਼੍ਹੀવਸੇਨ ਕਨ੍ਦਾਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਕਨ੍ਦੋ ਏવ ਖਾਦਨੀਯਂ ਕਨ੍ਦਖਾਦਨੀਯਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਏવਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਏਸੇવ ਨਯੋ ਉਪਰਿਪਿ। ਯਨ੍ਤਿ ਕਨ੍ਦਂ। ਇਮਿਨਾ ਤਂਸਦ੍ਦਾਨਪੇਕ੍ਖੋ ਯਂਸਦ੍ਦੋਪਿ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਞਾਪੇਤਿ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਕਨ੍ਦਖਾਦਨੀਯੇ। ਤਰੁਣੋ, ਸੁਖਖਾਦਨੀਯੋਤਿ વਿਸੇਸਨਪਦਾਨਿ ਯਥਾવਚਨਂ ਉਪਰਿਪਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਏવਮਾਦਯੋ ਫਰਣਕਕਨ੍ਦਾ ਯਾવਕਾਲਿਕਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।
Evaṃ mūlakhādanīye vinicchayaṃ dassetvā idāni kandakhādanīye taṃ dassento āha ‘‘kandakhādanīye’’tiādi. Tattha kandakhādanīyeti kaṃ sukhaṃ dadātīti kando, padumādikando, sukhassa adāyakā pana kandā ruḷhīvasena kandāti vuccanti, kando eva khādanīyaṃ kandakhādanīyaṃ, tasmiṃ vinicchayo evaṃ veditabboti yojanā. Eseva nayo uparipi. Yanti kandaṃ. Iminā taṃsaddānapekkho yaṃsaddopi atthīti ñāpeti. Tatthāti kandakhādanīye. Taruṇo, sukhakhādanīyoti visesanapadāni yathāvacanaṃ uparipi yojetabbāni. Evamādayo pharaṇakakandā yāvakālikāti sambandho.
ਅਧੋਤੋਤਿ વਿਸਰਸੋ ਉਦਕੇਨ ਅਧੂਨਿਤੋ। ਤੇਤਿ ਕਨ੍ਦਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।
Adhototi visaraso udakena adhūnito. Teti kandā saṅgahitāti sambandho.
ਮੂਲੇ ਅਲਤਿ ਪવਤ੍ਤਤੀਤਿ ਮੁਲ਼ਾਲੋ, ਉਦਕਤੋ વਾ ਉਦ੍ਧਟਮਤ੍ਤੇ ਮਿਲਤਿ ਨਿਮਿਲਤੀਤਿ ਮੁਲ਼ਾਲਂ। ਏવਮਾਦਿ ਫਰਣਕਮੁਲ਼ਾਲਂ ਯਾવਕਾਲਿਕਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪੀਤਿ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਤਂ ਮੁਲ਼ਾਲਂ ਸਙ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।
Mūle alati pavattatīti muḷālo, udakato vā uddhaṭamatte milati nimilatīti muḷālaṃ. Evamādi pharaṇakamuḷālaṃ yāvakālikanti yojanā. Taṃ sabbampīti sabbampi taṃ muḷālaṃ saṅgahitanti sambandho.
ਮਸਤਿ વਿਜ੍ਝਤੀਤਿ ਮਤ੍ਥਕੋ। ਏવਮਾਦਿ ਮਤ੍ਥਕੋ ਯਾવਕਾਲਿਕੋਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਜਰਡ੍ਢਬੁਨ੍ਦੋਤਿ ਜਰਭੂਤਅਡ੍ਢਸਙ੍ਖਾਤੋ ਪਾਦੋ।
Masati vijjhatīti matthako. Evamādi matthako yāvakālikoti yojanā. Jaraḍḍhabundoti jarabhūtaaḍḍhasaṅkhāto pādo.
ਖਨੀਯਤਿ ਅવਦਾਰੀਯਤੀਤਿ ਖਨ੍ਧੋ, ਖਾਯਤੀਤਿ વਾ ਖਨ੍ਧੋ। ‘‘ਅਨ੍ਤੋਪਥવੀਗਤੋ’’ਤਿਪਦਂ ‘‘ਸਾਲਕਲ੍ਯਾਣਿਖਨ੍ਧੋ’’ਤਿਪਦੇਨੇવ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਅਞ੍ਞੇਹਿ। ਏવਮਾਦਿ ਖਨ੍ਧੋ ਯਾવਕਾਲਿਕੋਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਅવਸੇਸਾਤਿ ਤੀਹਿ ਦਣ੍ਡਕਾਦੀਹਿ ਅવਸੇਸਾ।
Khanīyati avadārīyatīti khandho, khāyatīti vā khandho. ‘‘Antopathavīgato’’tipadaṃ ‘‘sālakalyāṇikhandho’’tipadeneva yojetabbaṃ, na aññehi. Evamādi khandho yāvakālikoti yojanā. Avasesāti tīhi daṇḍakādīhi avasesā.
ਤਚਤਿ ਸਂવਰਤਿ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤੀਤਿ ਤਚੋ। ਸਰਸੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਏવਕਾਰੋ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ, ਸਰਸੋ ਏવਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਸਂ ਸਙ੍ਗਹੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਹੀਤਿ ਸਚ੍ਚਂ। ਏਤਨ੍ਤਿ ਕਸਾવਭੇਸਜ੍ਜਂ, ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ …ਪੇ॰… ਭੋਜਨੀਯਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ વਚਨਂ વਾ। ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਕਸਾવਭੇਸਜ੍ਜੇ। ਏਤੇਸਮ੍ਪੀਤਿ ਮਤ੍ਥਕਖਨ੍ਧਤ੍ਤਚਾਨਮ੍ਪਿ।
Tacati saṃvarati paṭicchādetīti taco. Sarasoti ettha evakāro yojetabbo, saraso evāti attho. Tesaṃ saṅgahoti sambandho. Hīti saccaṃ. Etanti kasāvabhesajjaṃ, ‘‘anujānāmi …pe… bhojanīyattha’’nti vacanaṃ vā. Etthāti kasāvabhesajje. Etesampīti matthakakhandhattacānampi.
ਪਤਤੀਤਿ ਪਤ੍ਤਂ। ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਮੂਲਕਾਦੀਨਂ। ਏવਰੂਪਾਨਿ ਪਤ੍ਤਾਨਿ ਚ ਏਕਂਸੇਨ ਯਾવਕਾਲਿਕਾਨੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਯਾ ਲੋਣੀ ਆਰੋਹਤਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਲੋਣਿਯਾ ਪਤ੍ਤਂ ਯਾવਜੀવਿਕਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਦੀਪવਾਸਿਨੋਤਿ ਤਮ੍ਬਪਣ੍ਣਿਦੀਪવਾਸਿਨੋ , ਜਮ੍ਬੁਦੀਪવਾਸਿਨੋ વਾ। ਯਾਨਿ વਾ ਫਰਨ੍ਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਨਿਮ੍ਬਾਦੀਨਂ। ਇਦਂ ਪਦਂ ਪੁਬ੍ਬਪਰਾਪੇਕ੍ਖਕਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਮਜ੍ਝੇ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਪਣ੍ਣਾਨਂ ਅਨ੍ਤੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।
Patatīti pattaṃ. Etesanti mūlakādīnaṃ. Evarūpāni pattāni ca ekaṃsena yāvakālikānīti yojanā. Yā loṇī ārohati, tassā loṇiyā pattaṃ yāvajīvikanti yojanā. Dīpavāsinoti tambapaṇṇidīpavāsino , jambudīpavāsino vā. Yāni vā pharantīti vuttānīti sambandho. Tesanti nimbādīnaṃ. Idaṃ padaṃ pubbaparāpekkhakaṃ, tasmā dvinnaṃ majjhe vuttanti daṭṭhabbaṃ. Paṇṇānaṃ anto natthīti sambandho.
ਪੁਪ੍ਫਤਿ વਿਕਸਤੀਤਿ ਪੁਪ੍ਫਂ। ਏવਮਾਦਿ ਪੁਪ੍ਫਂ ਯਾવਕਾਲਿਕਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਪੁਪ੍ਫਸ੍ਸ। ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਏવਮੇવ।
Pupphati vikasatīti pupphaṃ. Evamādi pupphaṃ yāvakālikanti yojanā. Tassāti pupphassa. Assāti evameva.
ਫਲਤੀਤਿ ਫਲਂ। ਯਾਨੀਤਿ ਫਲਾਨਿ। ਫਰਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਨੇਸਨ੍ਤਿ ਫਲਾਨਂ ਪਰਿਯਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਯਾਨਿ વੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਯਾવਜੀવਿਕਾਨੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਤੇਸਮ੍ਪੀਤਿ ਫਲਾਨਮ੍ਪਿ ਪਰਿਯਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।
Phalatīti phalaṃ. Yānīti phalāni. Pharantīti sambandho. Nesanti phalānaṃ pariyantanti sambandho. Yāni vuttāni, tāni yāvajīvikānīti yojanā. Tesampīti phalānampi pariyantanti sambandho.
ਅਸੀਯਤਿ ਖਿਪੀਯਤਿ, ਛਡ੍ਡੀਯਤੀਤਿ વਾ ਅਟ੍ਠਿ। ਏવਮਾਦੀਨਿ ਫਰਣਕਾਨਿ ਅਟ੍ਠੀਨਿ ਯਾવਕਾਲਿਕਾਨੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠੀਨਂ।
Asīyati khipīyati, chaḍḍīyatīti vā aṭṭhi. Evamādīni pharaṇakāni aṭṭhīni yāvakālikānīti yojanā. Tesanti aṭṭhīnaṃ.
ਪਿਸੀਯਤਿ ਚੁਣ੍ਣਂ ਕਰੀਯਤੀਤਿ ਪਿਟ੍ਠਂ। ਏવਮਾਦੀਨਿ ਫਰਣਕਾਨਿ ਪਿਟ੍ਠਾਨਿ ਯਾવਕਾਲਿਕਾਨੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਅਧੋਤਕਨ੍ਤਿ ਉਦਕੇਨ ਅਧੂਨਿਤਂ। ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਪਿਟ੍ਠਾਨਂ।
Pisīyati cuṇṇaṃ karīyatīti piṭṭhaṃ. Evamādīni pharaṇakāni piṭṭhāni yāvakālikānīti yojanā. Adhotakanti udakena adhūnitaṃ. Tesanti piṭṭhānaṃ.
ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਅਸਤਿ ਸਮ੍ਬਜ੍ਝਤੀਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਸੋ। ਸੇਸਾਤਿ ਉਚ੍ਛੁਨਿਯ੍ਯਾਸਤੋ ਸੇਸਾ। ਪਾਲ਼ਿਯਂ વੁਤ੍ਤਨਿਯ੍ਯਾਸਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਸਖਾਦਨੀਯੇ। ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਨਂ ਨਿਯ੍ਯਾਸਾਨਂ ਪਰਿਯਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਏવਨ੍ਤਿਆਦਿ ਨਿਗਮਨਂ।
Nirantaraṃ asati sambajjhatīti niyyāso. Sesāti ucchuniyyāsato sesā. Pāḷiyaṃ vuttaniyyāsāti sambandho. Tatthāti niyyāsakhādanīye. Saṅgahitānaṃ niyyāsānaṃ pariyantanti yojanā. Evantiādi nigamanaṃ.
વੁਤ੍ਤਮੇવਾਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਪਠਮਪવਾਰਣਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ વੁਤ੍ਤਮੇવਾਤਿ। ਸਤ੍ਤਮਂ।
Vuttamevāti heṭṭhā paṭhamapavāraṇasikkhāpade vuttamevāti. Sattamaṃ.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ • Mahāvibhaṅga / ੪. ਭੋਜਨવਗ੍ਗੋ • 4. Bhojanavaggo
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ੭. વਿਕਾਲਭੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 7. Vikālabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ੭. વਿਕਾਲਭੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 7. Vikālabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ੭. વਿਕਾਲਭੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 7. Vikālabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ੭. વਿਕਾਲਭੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 7. Vikālabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
