| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / กงฺขาวิตรณี-อภินว-ฎีกา • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
๗. วิกาลโภชนสิกฺขาปทวณฺณนา
7. Vikālabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
วิกาเลติ เอตฺถ อรุณุคฺคมนโต ปฎฺฐาย ยาว มชฺฌนฺหิโก, อยํ พุทฺธาทีนํ อริยานํ อาจิณฺณสมาจิโณฺณ โภชนสฺส กาโล นามฯ ตทโญฺญ วิกาโล ‘‘วิคโต กาโล’’ติ กตฺวาฯ เตนาห ‘‘วิคเต กาเล’’ติอาทิฯ ฐิตมชฺฌนฺหิโกปิ (ปาจิ. อฎฺฐ. ๒๔๘-๒๔๙) กาลสงฺคหํ คจฺฉติฯ ตโต ปฎฺฐาย ปน ขาทิตุํ วา ภุญฺชิตุํ วา น สกฺกาฯ สหสา ปิวิตุํ สกฺกา ภเวยฺย, กุกฺกุจฺจเกน ปน น กาตพฺพํฯ กาลปริเจฺฉทชานนตฺถญฺจ กาลตฺถโมฺภ โยเชตโพฺพฯ กาลพฺภนฺตเรว ภตฺตกิจฺจํ กาตพฺพํฯ ‘‘ยํ กิญฺจิ…เป.… ขาทนียํ วา’’ติ อิมินา ยํ ตาว สกฺขลิโมทกาทิ ปุพฺพณฺณาปรณฺณมยํ, ตตฺถ วตฺตพฺพเมว นตฺถีติ ทเสฺสติฯ โภชนียํ นาม ปญฺจ โภชนานิฯ
Vikāleti ettha aruṇuggamanato paṭṭhāya yāva majjhanhiko, ayaṃ buddhādīnaṃ ariyānaṃ āciṇṇasamāciṇṇo bhojanassa kālo nāma. Tadañño vikālo ‘‘vigato kālo’’ti katvā. Tenāha ‘‘vigate kāle’’tiādi. Ṭhitamajjhanhikopi (pāci. aṭṭha. 248-249) kālasaṅgahaṃ gacchati. Tato paṭṭhāya pana khādituṃ vā bhuñjituṃ vā na sakkā. Sahasā pivituṃ sakkā bhaveyya, kukkuccakena pana na kātabbaṃ. Kālaparicchedajānanatthañca kālatthambho yojetabbo. Kālabbhantareva bhattakiccaṃ kātabbaṃ. ‘‘Yaṃ kiñci…pe… khādanīyaṃ vā’’ti iminā yaṃ tāva sakkhalimodakādi pubbaṇṇāparaṇṇamayaṃ, tattha vattabbameva natthīti dasseti. Bhojanīyaṃ nāma pañca bhojanāni.
สติ ปจฺจเยติ ปิปาสาทิการเณ วิชฺชมาเนฯ โรมฎฺฐกสฺสาติ โรมฎฺฐกสฺส ภิกฺขุโน อโชฺฌหริตฺวา อุคฺคิริตฺวา มุเขว ฐปิโต พหิ มุขทฺวารา วินิคฺคโต โภชนสฺส มคฺคา พหิ นิคฺคโต ‘‘โรมโฎฺฐ’’ติ ปวุจฺจติฯ อิธ ปน อโชฺฌหริตฺวา อุคฺคิริตฺวา มุเขว ฐปิโตติ อธิเปฺปโตฯ เตนาห ‘‘น จ, ภิกฺขเว’’ติอาทิฯ ฐเปตฺวา โรมฎฺฐกํ เสสานํ อาคตํ อุคฺคารํ มุเข สนฺธาเรตฺวา คิลนฺตานํ อาปตฺติฯ สเจ ปน อสนฺธาเรนฺตเมว ปรคลํ คจฺฉติ, วฎฺฎติฯ
Sati paccayeti pipāsādikāraṇe vijjamāne. Romaṭṭhakassāti romaṭṭhakassa bhikkhuno ajjhoharitvā uggiritvā mukheva ṭhapito bahi mukhadvārā viniggato bhojanassa maggā bahi niggato ‘‘romaṭṭho’’ti pavuccati. Idha pana ajjhoharitvā uggiritvā mukheva ṭhapitoti adhippeto. Tenāha ‘‘na ca, bhikkhave’’tiādi. Ṭhapetvā romaṭṭhakaṃ sesānaṃ āgataṃ uggāraṃ mukhe sandhāretvā gilantānaṃ āpatti. Sace pana asandhārentameva paragalaṃ gacchati, vaṭṭati.
วิกาลโภชนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Vikālabhojanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
