| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā |
๗. วิกาลโภชนสิกฺขาปทวณฺณนา
7. Vikālabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
๒๔๗-๙. นฎานํ นาฎกานิ นฎนาฎกานิ, สีตาหรณาทีนิฯ มูลญฺจ ตํ ขาทนียญฺจาติ มูลขาทนียํฯ เอส นโย สพฺพตฺถฯ ปิฎฺฐนฺติ จุณฺณํฯ ขารกมูลนฺติ ยูปสมูลํฯ จจฺจุมูลํ เนฬิยมูลํฯ ตมฺพกํ วจํฯ ตณฺฑุเลยฺยกํ จูฬกุหุฯ วตฺถุเลยฺยกํ มหากุหุฯ วชกลิ นิโกฎฺฐํฯ ชชฺฌรี หิรโตฯ
247-9. Naṭānaṃ nāṭakāni naṭanāṭakāni, sītāharaṇādīni. Mūlañca taṃ khādanīyañcāti mūlakhādanīyaṃ. Esa nayo sabbattha. Piṭṭhanti cuṇṇaṃ. Khārakamūlanti yūpasamūlaṃ. Caccumūlaṃ neḷiyamūlaṃ. Tambakaṃ vacaṃ. Taṇḍuleyyakaṃ cūḷakuhu. Vatthuleyyakaṃ mahākuhu. Vajakali nikoṭṭhaṃ. Jajjharī hirato.
โกฎฺฐํ ชรฎฺฐํ วุจฺจติฯ คณฺฐิ มุหุกุลมุทุ วิจยตฺถ วชมุชุ วทุฬวิฯ
Koṭṭhaṃ jaraṭṭhaṃ vuccati. Gaṇṭhi muhukulamudu vicayattha vajamuju vaduḷavi.
วชฺชเยติเม กิํสุกํ, หลิทฺทิฯ กเสรุโก, กฎิพลวนฺติ ตสฺส นามํฯ อมฺพาฎกํ อมูลกํ ปิฒล กกฺกุลฯ มสาลุ กินฬฯ อาลุว กฬิ ตฑฺฒิอฬิ อลส กฎิสฺสล นเมทติ เมรฯ สิคฺคุ สีริ โกฬ กาลกํ เนกฬวิฯ ขีรวลฺลิกโนฺท ตุมูโรริโย โหติฯ สงฺขโต โธวนเมวฯ อยํ ‘‘ปริสงฺขาโร’’ติ ลิขิตํฯ ขีรกาโกลี กิริกเวฬิฯ ชีวิกํ ชีวิหิฯ อุสภก อุมฺมสุวิยิฯ
Vajjayetime kiṃsukaṃ, haliddi. Kaseruko, kaṭibalavanti tassa nāmaṃ. Ambāṭakaṃ amūlakaṃ piḍhala kakkula. Masālu kinaḷa. Āluva kaḷi taḍḍhiaḷi alasa kaṭissala namedati mera. Siggu sīri koḷa kālakaṃ nekaḷavi. Khīravallikando tumūroriyo hoti. Saṅkhato dhovanameva. Ayaṃ ‘‘parisaṅkhāro’’ti likhitaṃ. Khīrakākolī kirikaveḷi. Jīvikaṃ jīvihi. Usabhaka ummasuviyi.
หินฺตาลํ กิติลิฯ กุนฺตาล โตโห ติลิสตา ปทิกฬิโร ปฎเสวลกฬิฯ กรมนฺทกํ กรมฺพ ทโณฺฑกิร อุทกโชติ กณฺฑโกฯ ‘‘สิงฺฆตโกติปิ วุจฺจตี’’ติ ลิขิตํฯ ผคฺคว หกิฬิฯ นตฺตมาลนฺติ กรญฺชิฯ
Hintālaṃ kitili. Kuntāla toho tilisatā padikaḷiro paṭasevalakaḷi. Karamandakaṃ karamba daṇḍokira udakajoti kaṇḍako. ‘‘Siṅghatakotipi vuccatī’’ti likhitaṃ. Phaggava hakiḷi. Nattamālanti karañji.
เสลฺลุ โลโหลิยํฯ กาสมทฺทก กุทุววลิ อนสิกินฯ อุมฺมาทิย เมเลลิทิยฯ จีนมุโคฺค เวนมุตฺติ หุรมุคฺคฯ ราชมาโส มาหวิลิติฯ อคฺคิมโนฺต มุญฺจิฯ สุนิปณฺณโก ติปิลวนินาฬิกา ติลกฯ ภูมิยํ ชาตโลณีติ เอตฺถ โลณีนามสฺส สาธารณตฺตา ‘‘ภูมิย’’นฺติ วิเสเสตฺวา วุตฺตํฯ พฺรหฺมีปตฺตํ เทเมเตเย ปณสาฯ ‘‘ทีปวาสิโน วทนฺตี’’ติ สิถิลํ กตฺวา กสฺมา วุตฺตนฺติ เจ? ‘‘ขาทนียตฺถํ ผรตีติ ลกฺขเณน อสมานตฺตา’’ติ วุตฺตํฯ ปเทลิวินิเตกิฯ สุลสิปณฺณนฺติ ตสาปลิกํฯ
Sellu loholiyaṃ. Kāsamaddaka kuduvavali anasikina. Ummādiya melelidiya. Cīnamuggo venamutti huramugga. Rājamāso māhaviliti. Aggimanto muñci. Sunipaṇṇako tipilavanināḷikā tilaka. Bhūmiyaṃ jātaloṇīti ettha loṇīnāmassa sādhāraṇattā ‘‘bhūmiya’’nti visesetvā vuttaṃ. Brahmīpattaṃ demeteye paṇasā. ‘‘Dīpavāsino vadantī’’ti sithilaṃ katvā kasmā vuttanti ce? ‘‘Khādanīyatthaṃ pharatīti lakkhaṇena asamānattā’’ti vuttaṃ. Padeliviniteki. Sulasipaṇṇanti tasāpalikaṃ.
อคนฺธิกปุปฺผํ กริสฺสเยติ เจกวาทิทปุปฺผํ เจเลปติมลํฯ ชีวนฺตีปุปฺผํ ชีวิตนฺทิคมลฯ พกุล มุถุวลฯ กุยฺยก ปุนปุนฺนามปุนฺนรา, ชาติสุมนฯ นวมาลิกา เจเหมลฯ
Agandhikapupphaṃ karissayeti cekavādidapupphaṃ celepatimalaṃ. Jīvantīpupphaṃ jīvitandigamala. Bakula muthuvala. Kuyyaka punapunnāmapunnarā, jātisumana. Navamālikā cehemala.
ตินฺติณิก กจินี วิเลยิฯ มาตุลุงฺค ลวโนฯ ปุสฺสผล สุปุลิฯ ติมฺพรูสก ติคิเพฺพเรหิติ สุสตุธุตฯ ติปุสวาติงฺคณ ธุตติเกณ ปฎิยิฯ โจจ วริยิเยลิฯ โมจ อติเรลิฯ โคฎฺฐผลํ ปูวผลนฺติ เอเกฯ โกฎฺฐเส กิร อจฺฉิวฯ
Tintiṇika kacinī vileyi. Mātuluṅga lavano. Pussaphala supuli. Timbarūsaka tigibberehiti susatudhuta. Tipusavātiṅgaṇa dhutatikeṇa paṭiyi. Coca variyiyeli. Moca atireli. Goṭṭhaphalaṃ pūvaphalanti eke. Koṭṭhase kira acchiva.
อสมุสฺสิ พิมฺพ อิติ เกจิฯ กาสฺมรีติ เสปณฺณิฯ อติเตเมติ กริยเมติสฺสฯ ชาติผลํ กตํเมติฯ กฎุกผลํ ติริรกฯ
Asamussi bimba iti keci. Kāsmarīti sepaṇṇi. Atitemeti kariyametissa. Jātiphalaṃ kataṃmeti. Kaṭukaphalaṃ tiriraka.
ตรุณผลํ กิริอุปุลุฯ โปกฺขรฎฺฐิ กิญฺจกฺขฎฺฐิฯ สิทฺธตฺถกํ สาสปํ เสตวณฺณํฯ ราชิกํ รตฺตํ โหติฯ
Taruṇaphalaṃ kiriupulu. Pokkharaṭṭhi kiñcakkhaṭṭhi. Siddhatthakaṃ sāsapaṃ setavaṇṇaṃ. Rājikaṃ rattaṃ hoti.
หิงฺคุํ หิงฺคุชตุนฺติ สพฺพาปิ หิงฺคุวิกติโยฯ เอตฺถ หิงฺคุชตุ นาม ปตฺตสาขา ปจิตฺวา กาตพฺพาฯ สาขา ปจิตฺวา กตา สิปาฎิกาฯ อเญฺญหิ มิเสฺสตฺวา กตาติ เกจิฯ ตกํ กฎฺฐชนฺติ อคฺคิเกฬินิฯ นิกิติสฺสากาเลสโยฯ ติเมร, ตกปตฺติ ปสาขาปเตฺต ปจิตฺวา กาตพฺพาฯ ‘‘ตกปณฺณิ สาวติ เอว กาตพฺพา’’ติ ลิขิตํฯ
Hiṅguṃ hiṅgujatunti sabbāpi hiṅguvikatiyo. Ettha hiṅgujatu nāma pattasākhā pacitvā kātabbā. Sākhā pacitvā katā sipāṭikā. Aññehi missetvā katāti keci. Takaṃ kaṭṭhajanti aggikeḷini. Nikitissākālesayo. Timera, takapatti pasākhāpatte pacitvā kātabbā. ‘‘Takapaṇṇi sāvati eva kātabbā’’ti likhitaṃ.
วิกาลโภชนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Vikālabhojanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวิภงฺค • Mahāvibhaṅga / ๔. โภชนวโคฺค • 4. Bhojanavaggo
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวิภงฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ๗. วิกาลโภชนสิกฺขาปทวณฺณนา • 7. Vikālabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ๗. วิกาลโภชนสิกฺขาปทวณฺณนา • 7. Vikālabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ๗. วิกาลโภชนสิกฺขาปทวณฺณนา • 7. Vikālabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi / ๗. วิกาลโภชนสิกฺขาปทํ • 7. Vikālabhojanasikkhāpadaṃ
