| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā |
३. विकालगामप्पविसनसिक्खापदवण्णना
3. Vikālagāmappavisanasikkhāpadavaṇṇanā
५०८. ततिये पाळियं भयकथन्ति राजचोरादिभयं वा रोगामनुस्सदुब्भिक्खकन्तारादिभयं वा आरब्भ पवत्तं। विसिखाकथन्ति सुनिविट्ठादिवीथिकथं। कुम्भट्ठानकथन्ति उदकतित्थकथं, कुम्भदासीकथं वा। पुब्बपेतकथन्ति अतीतञातिकथं। नानत्तकथन्ति वुत्ताहि, वक्खमानाहि च विमुत्तं नानासभावं निरत्थककथं। लोकक्खायिकन्ति ‘‘अयं लोको केन निम्मितो’’तिआदिना लोकसभावक्खानवसेन पवत्तनकथा। एवं समुद्दक्खायिका वेदितब्बा। इति भवो इति अभवोति यं वा तं वा निरत्थककारणं वत्वा पवत्तितकथा इतिभवाभवकथा। एत्थ च भवो सस्सतं, वुड्ढि, कामसुखञ्चाति तिविधो, अभवो तब्बिपरीतवसेन। इति इमाय छब्बिधाय इतिभवाभवकथाय सद्धिं द्वत्तिंसतिरच्छानकथा नाम होन्ति। अथ वा पाळियं सरूपतो अनागतापि अरञ्ञपब्बतनदीदीपकथा इति-सद्देन सङ्गहेत्वा द्वत्तिंसतिरच्छानकथाति वुच्चन्ति। इति वाति एत्थ इति-सद्दो पकारत्थे। वा-सद्दो विकप्पत्थे। तस्मा एवं पकारं इतो अञ्ञं वा तादिसं निरत्थककथं कथेतीति अत्थो गहेतब्बो।
508. Tatiye pāḷiyaṃ bhayakathanti rājacorādibhayaṃ vā rogāmanussadubbhikkhakantārādibhayaṃ vā ārabbha pavattaṃ. Visikhākathanti suniviṭṭhādivīthikathaṃ. Kumbhaṭṭhānakathanti udakatitthakathaṃ, kumbhadāsīkathaṃ vā. Pubbapetakathanti atītañātikathaṃ. Nānattakathanti vuttāhi, vakkhamānāhi ca vimuttaṃ nānāsabhāvaṃ niratthakakathaṃ. Lokakkhāyikanti ‘‘ayaṃ loko kena nimmito’’tiādinā lokasabhāvakkhānavasena pavattanakathā. Evaṃ samuddakkhāyikā veditabbā. Iti bhavo iti abhavoti yaṃ vā taṃ vā niratthakakāraṇaṃ vatvā pavattitakathā itibhavābhavakathā. Ettha ca bhavo sassataṃ, vuḍḍhi, kāmasukhañcāti tividho, abhavo tabbiparītavasena. Iti imāya chabbidhāya itibhavābhavakathāya saddhiṃ dvattiṃsatiracchānakathā nāma honti. Atha vā pāḷiyaṃ sarūpato anāgatāpi araññapabbatanadīdīpakathā iti-saddena saṅgahetvā dvattiṃsatiracchānakathāti vuccanti. Iti vāti ettha iti-saddo pakāratthe. Vā-saddo vikappatthe. Tasmā evaṃ pakāraṃ ito aññaṃ vā tādisaṃ niratthakakathaṃ kathetīti attho gahetabbo.
५१२. उस्साहं पटिप्पस्सम्भेत्वा विहारं गच्छन्ताति एत्थ गामूपचारतो बहि निक्खन्ते अन्तरारामादीनमुपचारं पविट्ठे सन्धाय वुत्तं। गामूपचारब्भन्तरे पन पटिपस्सद्धुस्साहानम्पि पुन तमेव वा अञ्ञं वा गामं पविसितुकामताय सति आपुच्छनकिच्चं नत्थि। ‘‘कुलघरे वा…पे॰… गन्तब्ब’’न्ति इदं पन पुरेभत्तं पविट्ठानं विकाले सञ्जाते विकाले गामप्पवेसस्स आपुच्छितब्बताय वुत्तं। अदिन्नादाने वुत्तनयेनाति दुतियलेड्डुपातं सन्धाय वुत्तं।
512.Ussāhaṃ paṭippassambhetvā vihāraṃ gacchantāti ettha gāmūpacārato bahi nikkhante antarārāmādīnamupacāraṃ paviṭṭhe sandhāya vuttaṃ. Gāmūpacārabbhantare pana paṭipassaddhussāhānampi puna tameva vā aññaṃ vā gāmaṃ pavisitukāmatāya sati āpucchanakiccaṃ natthi. ‘‘Kulaghare vā…pe… gantabba’’nti idaṃ pana purebhattaṃ paviṭṭhānaṃ vikāle sañjāte vikāle gāmappavesassa āpucchitabbatāya vuttaṃ. Adinnādāne vuttanayenāti dutiyaleḍḍupātaṃ sandhāya vuttaṃ.
५१५. अन्तरारामन्तिआदीसूति एत्थ उस्सवदिवसादीसु मनुस्सेहि गामे पदक्खिणं कारेन्तं जिनबिम्बादिं पूजेतुकामेहि वा रोगवूपसमादियत्थं मनुस्सेहि याचितेहि वा भिक्खूहि सुप्पटिच्छन्नादिविधिं अकत्वापि वीथिमज्झेनेव गामं पदक्खिणं कातुं वट्टतीति वदन्ति, तं न गहेतब्बं अनापत्तिवारे अवुत्तत्ता, ‘‘मग्गा अनोक्कमित्वा…पे॰… पाचित्तिय’’न्ति (कङ्खा॰ अट्ठ॰ विकालगामप्पवेसनसिक्खापदवण्णना) पटिक्खित्तत्ता च। वेसालिं अनुपरियायित्वा परित्तं करोन्तेनापि आनन्दत्थेरेन सुप्पटिच्छन्नतादिं अकोपेन्तेनेव, अपञ्ञत्ते वा सिक्खापदे कतन्ति दट्ठब्बं। केचि पन ‘‘अन्तरारामादिगामन्तरे ठितेहि गरुट्ठानीयानं पच्चुग्गमनानुग्गमनादिवसेन गामवीथिं ओतरितुं वट्टती’’ति वदन्ति, तम्पि अन्तरघरं पविसन्तं पति कातुं न वट्टति एव। अन्तरारामादिकप्पियभूमिं पन उद्दिस्स गच्छन्तं पति कातुं वट्टतीति खायति, वीमंसितब्बं। सन्तं भिक्खुं अनापुच्छना , अननुञ्ञातकारणा विकाले गामप्पवेसोति द्वे अङ्गानि।
515.Antarārāmantiādīsūti ettha ussavadivasādīsu manussehi gāme padakkhiṇaṃ kārentaṃ jinabimbādiṃ pūjetukāmehi vā rogavūpasamādiyatthaṃ manussehi yācitehi vā bhikkhūhi suppaṭicchannādividhiṃ akatvāpi vīthimajjheneva gāmaṃ padakkhiṇaṃ kātuṃ vaṭṭatīti vadanti, taṃ na gahetabbaṃ anāpattivāre avuttattā, ‘‘maggā anokkamitvā…pe… pācittiya’’nti (kaṅkhā. aṭṭha. vikālagāmappavesanasikkhāpadavaṇṇanā) paṭikkhittattā ca. Vesāliṃ anupariyāyitvā parittaṃ karontenāpi ānandattherena suppaṭicchannatādiṃ akopenteneva, apaññatte vā sikkhāpade katanti daṭṭhabbaṃ. Keci pana ‘‘antarārāmādigāmantare ṭhitehi garuṭṭhānīyānaṃ paccuggamanānuggamanādivasena gāmavīthiṃ otarituṃ vaṭṭatī’’ti vadanti, tampi antaragharaṃ pavisantaṃ pati kātuṃ na vaṭṭati eva. Antarārāmādikappiyabhūmiṃ pana uddissa gacchantaṃ pati kātuṃ vaṭṭatīti khāyati, vīmaṃsitabbaṃ. Santaṃ bhikkhuṃ anāpucchanā , ananuññātakāraṇā vikāle gāmappavesoti dve aṅgāni.
विकालगामप्पविसनसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Vikālagāmappavisanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महाविभङ्ग • Mahāvibhaṅga / ९. रतनवग्गो • 9. Ratanavaggo
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महाविभङ्ग-अट्ठकथा • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ३. विकालगामप्पविसनसिक्खापदवण्णना • 3. Vikālagāmappavisanasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ३. विकालगामप्पविसनसिक्खापदवण्णना • 3. Vikālagāmappavisanasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / ३. विकालगामप्पविसनसिक्खापदवण्णना • 3. Vikālagāmappavisanasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / ३. विकालगामप्पविसनसिक्खापदं • 3. Vikālagāmappavisanasikkhāpadaṃ
