| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā |
๓. วิกาลคามปฺปวิสนสิกฺขาปทวณฺณนา
3. Vikālagāmappavisanasikkhāpadavaṇṇanā
๕๐๘. ตติเย ปาฬิยํ ภยกถนฺติ ราชโจราทิภยํ วา โรคามนุสฺสทุพฺภิกฺขกนฺตาราทิภยํ วา อารพฺภ ปวตฺตํฯ วิสิขากถนฺติ สุนิวิฎฺฐาทิวีถิกถํฯ กุมฺภฎฺฐานกถนฺติ อุทกติตฺถกถํ, กุมฺภทาสีกถํ วาฯ ปุพฺพเปตกถนฺติ อตีตญาติกถํฯ นานตฺตกถนฺติ วุตฺตาหิ, วกฺขมานาหิ จ วิมุตฺตํ นานาสภาวํ นิรตฺถกกถํฯ โลกกฺขายิกนฺติ ‘‘อยํ โลโก เกน นิมฺมิโต’’ติอาทินา โลกสภาวกฺขานวเสน ปวตฺตนกถาฯ เอวํ สมุทฺทกฺขายิกา เวทิตพฺพาฯ อิติ ภโว อิติ อภโวติ ยํ วา ตํ วา นิรตฺถกการณํ วตฺวา ปวตฺติตกถา อิติภวาภวกถาฯ เอตฺถ จ ภโว สสฺสตํ, วุฑฺฒิ, กามสุขญฺจาติ ติวิโธ, อภโว ตพฺพิปรีตวเสนฯ อิติ อิมาย ฉพฺพิธาย อิติภวาภวกถาย สทฺธิํ ทฺวตฺติํสติรจฺฉานกถา นาม โหนฺติฯ อถ วา ปาฬิยํ สรูปโต อนาคตาปิ อรญฺญปพฺพตนทีทีปกถา อิติ-สเทฺทน สงฺคเหตฺวา ทฺวตฺติํสติรจฺฉานกถาติ วุจฺจนฺติฯ อิติ วาติ เอตฺถ อิติ-สโทฺท ปการเตฺถฯ วา-สโทฺท วิกปฺปเตฺถฯ ตสฺมา เอวํ ปการํ อิโต อญฺญํ วา ตาทิสํ นิรตฺถกกถํ กเถตีติ อโตฺถ คเหตโพฺพฯ
508. Tatiye pāḷiyaṃ bhayakathanti rājacorādibhayaṃ vā rogāmanussadubbhikkhakantārādibhayaṃ vā ārabbha pavattaṃ. Visikhākathanti suniviṭṭhādivīthikathaṃ. Kumbhaṭṭhānakathanti udakatitthakathaṃ, kumbhadāsīkathaṃ vā. Pubbapetakathanti atītañātikathaṃ. Nānattakathanti vuttāhi, vakkhamānāhi ca vimuttaṃ nānāsabhāvaṃ niratthakakathaṃ. Lokakkhāyikanti ‘‘ayaṃ loko kena nimmito’’tiādinā lokasabhāvakkhānavasena pavattanakathā. Evaṃ samuddakkhāyikā veditabbā. Iti bhavo iti abhavoti yaṃ vā taṃ vā niratthakakāraṇaṃ vatvā pavattitakathā itibhavābhavakathā. Ettha ca bhavo sassataṃ, vuḍḍhi, kāmasukhañcāti tividho, abhavo tabbiparītavasena. Iti imāya chabbidhāya itibhavābhavakathāya saddhiṃ dvattiṃsatiracchānakathā nāma honti. Atha vā pāḷiyaṃ sarūpato anāgatāpi araññapabbatanadīdīpakathā iti-saddena saṅgahetvā dvattiṃsatiracchānakathāti vuccanti. Iti vāti ettha iti-saddo pakāratthe. Vā-saddo vikappatthe. Tasmā evaṃ pakāraṃ ito aññaṃ vā tādisaṃ niratthakakathaṃ kathetīti attho gahetabbo.
๕๑๒. อุสฺสาหํ ปฎิปฺปสฺสเมฺภตฺวา วิหารํ คจฺฉนฺตาติ เอตฺถ คามูปจารโต พหิ นิกฺขเนฺต อนฺตรารามาทีนมุปจารํ ปวิเฎฺฐ สนฺธาย วุตฺตํฯ คามูปจารพฺภนฺตเร ปน ปฎิปสฺสทฺธุสฺสาหานมฺปิ ปุน ตเมว วา อญฺญํ วา คามํ ปวิสิตุกามตาย สติ อาปุจฺฉนกิจฺจํ นตฺถิฯ ‘‘กุลฆเร วา…เป.… คนฺตพฺพ’’นฺติ อิทํ ปน ปุเรภตฺตํ ปวิฎฺฐานํ วิกาเล สญฺชาเต วิกาเล คามปฺปเวสสฺส อาปุจฺฉิตพฺพตาย วุตฺตํฯ อทินฺนาทาเน วุตฺตนเยนาติ ทุติยเลฑฺฑุปาตํ สนฺธาย วุตฺตํฯ
512.Ussāhaṃ paṭippassambhetvā vihāraṃ gacchantāti ettha gāmūpacārato bahi nikkhante antarārāmādīnamupacāraṃ paviṭṭhe sandhāya vuttaṃ. Gāmūpacārabbhantare pana paṭipassaddhussāhānampi puna tameva vā aññaṃ vā gāmaṃ pavisitukāmatāya sati āpucchanakiccaṃ natthi. ‘‘Kulaghare vā…pe… gantabba’’nti idaṃ pana purebhattaṃ paviṭṭhānaṃ vikāle sañjāte vikāle gāmappavesassa āpucchitabbatāya vuttaṃ. Adinnādāne vuttanayenāti dutiyaleḍḍupātaṃ sandhāya vuttaṃ.
๕๑๕. อนฺตรารามนฺติอาทีสูติ เอตฺถ อุสฺสวทิวสาทีสุ มนุเสฺสหิ คาเม ปทกฺขิณํ กาเรนฺตํ ชินพิมฺพาทิํ ปูเชตุกาเมหิ วา โรควูปสมาทิยตฺถํ มนุเสฺสหิ ยาจิเตหิ วา ภิกฺขูหิ สุปฺปฎิจฺฉนฺนาทิวิธิํ อกตฺวาปิ วีถิมเชฺฌเนว คามํ ปทกฺขิณํ กาตุํ วฎฺฎตีติ วทนฺติ, ตํ น คเหตพฺพํ อนาปตฺติวาเร อวุตฺตตฺตา, ‘‘มคฺคา อโนกฺกมิตฺวา…เป.… ปาจิตฺติย’’นฺติ (กงฺขา. อฎฺฐ. วิกาลคามปฺปเวสนสิกฺขาปทวณฺณนา) ปฎิกฺขิตฺตตฺตา จฯ เวสาลิํ อนุปริยายิตฺวา ปริตฺตํ กโรเนฺตนาปิ อานนฺทเตฺถเรน สุปฺปฎิจฺฉนฺนตาทิํ อโกเปเนฺตเนว, อปญฺญเตฺต วา สิกฺขาปเท กตนฺติ ทฎฺฐพฺพํฯ เกจิ ปน ‘‘อนฺตรารามาทิคามนฺตเร ฐิเตหิ ครุฎฺฐานียานํ ปจฺจุคฺคมนานุคฺคมนาทิวเสน คามวีถิํ โอตริตุํ วฎฺฎตี’’ติ วทนฺติ, ตมฺปิ อนฺตรฆรํ ปวิสนฺตํ ปติ กาตุํ น วฎฺฎติ เอวฯ อนฺตรารามาทิกปฺปิยภูมิํ ปน อุทฺทิสฺส คจฺฉนฺตํ ปติ กาตุํ วฎฺฎตีติ ขายติ, วีมํสิตพฺพํฯ สนฺตํ ภิกฺขุํ อนาปุจฺฉนา , อนนุญฺญาตการณา วิกาเล คามปฺปเวโสติ เทฺว องฺคานิฯ
515.Antarārāmantiādīsūti ettha ussavadivasādīsu manussehi gāme padakkhiṇaṃ kārentaṃ jinabimbādiṃ pūjetukāmehi vā rogavūpasamādiyatthaṃ manussehi yācitehi vā bhikkhūhi suppaṭicchannādividhiṃ akatvāpi vīthimajjheneva gāmaṃ padakkhiṇaṃ kātuṃ vaṭṭatīti vadanti, taṃ na gahetabbaṃ anāpattivāre avuttattā, ‘‘maggā anokkamitvā…pe… pācittiya’’nti (kaṅkhā. aṭṭha. vikālagāmappavesanasikkhāpadavaṇṇanā) paṭikkhittattā ca. Vesāliṃ anupariyāyitvā parittaṃ karontenāpi ānandattherena suppaṭicchannatādiṃ akopenteneva, apaññatte vā sikkhāpade katanti daṭṭhabbaṃ. Keci pana ‘‘antarārāmādigāmantare ṭhitehi garuṭṭhānīyānaṃ paccuggamanānuggamanādivasena gāmavīthiṃ otarituṃ vaṭṭatī’’ti vadanti, tampi antaragharaṃ pavisantaṃ pati kātuṃ na vaṭṭati eva. Antarārāmādikappiyabhūmiṃ pana uddissa gacchantaṃ pati kātuṃ vaṭṭatīti khāyati, vīmaṃsitabbaṃ. Santaṃ bhikkhuṃ anāpucchanā , ananuññātakāraṇā vikāle gāmappavesoti dve aṅgāni.
วิกาลคามปฺปวิสนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Vikālagāmappavisanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวิภงฺค • Mahāvibhaṅga / ๙. รตนวโคฺค • 9. Ratanavaggo
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวิภงฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ๓. วิกาลคามปฺปวิสนสิกฺขาปทวณฺณนา • 3. Vikālagāmappavisanasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ๓. วิกาลคามปฺปวิสนสิกฺขาปทวณฺณนา • 3. Vikālagāmappavisanasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ๓. วิกาลคามปฺปวิสนสิกฺขาปทวณฺณนา • 3. Vikālagāmappavisanasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi / ๓. วิกาลคามปฺปวิสนสิกฺขาปทํ • 3. Vikālagāmappavisanasikkhāpadaṃ
