| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਸਿਕ੍ਖਾ-ਮੂਲਸਿਕ੍ਖਾ • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
੩੧. વਿਕਪ੍ਪਨਾਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ
31. Vikappanāniddesavaṇṇanā
੨੨੧. ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਰਮ੍ਮੁਖਾਤਿ ਸਸ੍ਸ ਮੁਖਂ, ਪਰਸ੍ਸ ਮੁਖਨ੍ਤਿ વਿਗ੍ਗਹੋ, ਸਮ੍ਮੁਖੇਨ ਪਰਮ੍ਮੁਖੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਕਪ੍ਪਨਾ ਪਰਮ੍ਮੁਖਾવਿਕਪ੍ਪਨਾਤਿ ਭੇਦਾ ਦੁવੇ વਿਕਪ੍ਪਨਾ વੁਤ੍ਤਾਤਿ ਯੋਜਨਾ । ਭੇਦਾਤਿ વਿਸੇਸਤੋ। ਅਥ વਾ ਸਸ੍ਸ ਮੁਖਂ ਮੁਖਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿવਚਨਂ ਅਸ੍ਸਾ વਿਕਪ੍ਪਨਾਯਾਤਿ ਸਮਾਸੋ। ਤਥਾ ਪਰਮ੍ਮੁਖਾ। ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਚ ਪਰਮ੍ਮੁਖਾ ਚ, ਤਸ੍ਸਾ ਭੇਦੋ, ਤਤੋ। ਸਮ੍ਮੁਖਾਯ ਸਮ੍ਮੁਖવਿਕਪ੍ਪਨਾਯ। ਬ੍ਯਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ વਿਕਪ੍ਪਨવਿਧਾਨਂ ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਾਰવਿਧਾਨਞ੍ਚ ਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸ।
221.Sammukhā parammukhāti sassa mukhaṃ, parassa mukhanti viggaho, sammukhena parammukhenāti attho. Sammukhāvikappanā parammukhāvikappanāti bhedā duve vikappanā vuttāti yojanā . Bhedāti visesato. Atha vā sassa mukhaṃ mukhasambandhivacanaṃ assā vikappanāyāti samāso. Tathā parammukhā. Sammukhā ca parammukhā ca, tassā bhedo, tato. Sammukhāya sammukhavikappanāya. Byattassāti vikappanavidhānaṃ paccuddhāravidhānañca jānantassa.
੨੨੨. ਤੇਨਾਤਿ ਯਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ વਿਕਪ੍ਪੇਤਿ, ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ। ਪਰਿਭੋਗਾਦਿਕਨ੍ਤਿ ਪਰਿਭੋਗਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ।
222.Tenāti yassa santike vikappeti, tena bhikkhunā. Paribhogādikanti paribhogaṃ vissajjanaṃ adhiṭṭhānañca.
੨੨੪-੫. ਅਪਰਾ ਸਮ੍ਮੁਖਾવੇਕਾਤਿ ਏਤ੍ਥ વਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਕ੍ਖਨ੍ਤਰੇ, ਅਥ વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਅਪਿ-ਸਦ੍ਦਤ੍ਥੋ વਾ વਾ-ਸਦ੍ਦੋ, ਸੋ ਅਪਰਾ-ਸਦ੍ਦਤੋ ਪਰਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ, ਅਪਰਾਪਿ ਏਕਾ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਕਪ੍ਪਨਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਥਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ। ‘‘ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਸਹਧਮ੍ਮੀਨ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਤਿਸ੍ਸਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਤਿਸ੍ਸਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਤਿਸ੍ਸਾਯ ਸਿਕ੍ਖਮਾਨਾਯ ਤਿਸ੍ਸਾਯ ਸਾਮਣੇਰਿਯਾ ਤਿਸ੍ਸਸ੍ਸ ਸਾਮਣੇਰਸ੍ਸਾਤਿਪਿ વਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਂ।
224-5.Aparāsammukhāvekāti ettha vā-saddo pakkhantare, atha vāti attho, api-saddattho vā vā-saddo, so aparā-saddato paraṃ daṭṭhabbo, aparāpi ekā sammukhāvikappanā atthīti attho. Kathanti āha ‘‘bhikkhussā’’tiādi. ‘‘Pañcannaṃ sahadhammīna’’nti vuttattā ‘‘tissassa bhikkhuno’’tiādīsu tissāya bhikkhuniyā tissāya sikkhamānāya tissāya sāmaṇeriyā tissassa sāmaṇerassātipi viññātabbaṃ.
੨੨੬. ਪਰਮ੍ਮੁਖਾવਿਕਪ੍ਪਨਾਤਿ ਪਰਮ੍ਮੁਖੇਨ વਿਕਪ੍ਪਨੇਨ, ਪਰਮ੍ਮੁਖਾવਿਕਪ੍ਪਨਾਤਿ વਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ, ਪਰਮ੍ਮੁਖਾવਿਕਪ੍ਪਨਾ ਕਥਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
226.Parammukhāvikappanāti parammukhena vikappanena, parammukhāvikappanāti vā gahetabbaṃ, parammukhāvikappanā kathanti attho.
੨੨੭. ਮਿਤ੍ਤੋਤਿ ਦਲ਼੍ਹਮਿਤ੍ਤੋ। ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠੋਤਿ ਦਿਟ੍ਠਮਤ੍ਤਮਿਤ੍ਤੋ। ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ વਿਕਪ੍ਪਨਾਨਂ ਕਿਂ ਨਾਨਾਕਰਣਨ੍ਤਿ? ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਕਪ੍ਪਨਾਯ ਤਾવ ਸਯਂ વਿਕਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਪਰੇਨ ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਰਾਪੇਤਿ, ਤੇਨੇવ ਸਾ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਕਪ੍ਪਨਾ ਨਾਮ ਜਾਤਾ। ਪਰਮ੍ਮੁਖਾવਿਕਪ੍ਪਨਾਯ ਪਰੇਨੇવ વਿਕਪ੍ਪਾਪੇਤ੍વਾ ਪਰੇਨੇવ ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਰਾਪੇਤਿ, ਤੇਨੇવ ਸਾ ਪਰਮ੍ਮੁਖਾવਿਕਪ੍ਪਨਾ ਨਾਮ ਜਾਤਾਤਿ ਇਦਮੇਤ੍ਥ ਨਾਨਾਕਰਣਨ੍ਤਿ।
227.Mittoti daḷhamitto. Sandiṭṭhoti diṭṭhamattamitto. Ettha pana dvinnaṃ vikappanānaṃ kiṃ nānākaraṇanti? Sammukhāvikappanāya tāva sayaṃ vikappetvā parena paccuddharāpeti, teneva sā sammukhāvikappanā nāma jātā. Parammukhāvikappanāya pareneva vikappāpetvā pareneva paccuddharāpeti, teneva sā parammukhāvikappanā nāma jātāti idamettha nānākaraṇanti.
੨੨੮. ਦੂਰਸਨ੍ਤਿਕਤ੍ਤੇਕਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਸਨ੍ਨਦੂਰਭਾવੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
228.Dūrasantikattekattanti ettha āsannadūrabhāvo adhiṭṭhāne vuttanayeneva veditabbo.
੨੨੯. ਦਸਾਹਂ…ਪੇ॰… ਪਚ੍ਚਾਸਾਯ ਸਤਿ ਮਾਸਕਂ ਨਾਧਿਟ੍ਠਿਤવਿਕਪ੍ਪਿਤਂ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਂ ਨੁਪ੍ਪਾਦਯਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਦਸ ਅਹਾਨਿ ਸਮਾਹਟਾਨਿ ਦਸਾਹਂ। ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗੇ ਦੁਤਿਯਾ। ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਦਿવਸਂ ਚੀવਰਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਤਸ੍ਸ ਯੋ ਅਰੁਣੋ, ਸੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਦਿવਸਨਿਸ੍ਸਿਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਚੀવਰੁਪ੍ਪਾਦਦਿવਸੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਾਦਸੇ ਅਰੁਣੁਗ੍ਗਮਨੇ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਦਸਾਹ’’ਨ੍ਤਿ। ਮਾਸਮੇਕਂ વਾਤਿ ‘‘ਅਨਤ੍ਥਤੇ ਕਥਿਨੇ ਏਕਂ ਪਚ੍ਛਿਮਕਤ੍ਤਿਕਮਾਸ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੬੪੯ ਅਤ੍ਥਤੋ ਸਮਾਨਂ) વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਕਥਿਨਤ੍ਥਤੇ ਪਞ੍ਚ ਮਾਸੇਤਿ ਲਬ੍ਭਤਿ। ਕਥਿਨਂ ਅਤ੍ਥਤਂ ਯਸ੍ਮਿਂ વਿਹਾਰੇਤਿ ਸਮਾਸੋ। ਪਾਰਿਪੂਰਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਪਾਰਿਪੂਰਿ ਅਤ੍ਥੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ વਿਗ੍ਗਹੋ। ਕਿਰਿਯਾવਿਸੇਸਨਂ, ਪਾਰਿਪੂਰਿਪ੍ਪਯੋਜਨਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਊਨਸ੍ਸਾਤਿ ਯਤ੍ਤਕੇਨ ਕਯਿਰਮਾਨਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਚੀવਰਂ ਪਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਤਕਤਾਭਾવਤੋ ਊਨਸ੍ਸ ਏਕਾਦਸਮਾਸਸਤ੍ਤਮਾਸਸਙ੍ਖਾਤੇ ਪਿਟ੍ਠਿਸਮਯੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਮੂਲਚੀવਰਸ੍ਸ। ਪਚ੍ਚਾਸਾ ਸਤੀਤਿ ‘‘ਸਙ੍ਘਾਦਿਤੋ ਯਤੋ ਕੁਤੋਚਿ ਲਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਸਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਾਸਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਯ-ਕਾਰਲੋਪੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ। ਸਤੀਤਿ વਾ ਨਿਪਾਤੋ, ਲਿਙ੍ਗવਿਪਲ੍ਲਾਸੇਨ વਾਹ। ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕવਸੇਨ ਦਸਾਹਾਤਿਕ੍ਕਮਨਾਦੀਸੁ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ।
229. Dasāhaṃ…pe… paccāsāya sati māsakaṃ nādhiṭṭhitavikappitaṃ nissaggiṃ nuppādayatīti sambandho. Dasa ahāni samāhaṭāni dasāhaṃ. Sabbattha accantasaṃyoge dutiyā. Tattha yaṃ divasaṃ cīvaraṃ uppannaṃ, tassa yo aruṇo, so uppannadivasanissito, tasmā cīvaruppādadivasena saddhiṃ ekādase aruṇuggamane nissaggiyaṃ hotīti āha ‘‘dasāha’’nti. Māsamekaṃ vāti ‘‘anatthate kathine ekaṃ pacchimakattikamāsa’’nti (pārā. 649 atthato samānaṃ) vuttattā kathinatthate pañca māseti labbhati. Kathinaṃ atthataṃ yasmiṃ vihāreti samāso. Pāripūratthanti pāripūri attho yassāti viggaho. Kiriyāvisesanaṃ, pāripūrippayojanaṃ katvāti attho. Ūnassāti yattakena kayiramānaṃ adhiṭṭhānaṃ cīvaraṃ pahoti, tattakatābhāvato ūnassa ekādasamāsasattamāsasaṅkhāte piṭṭhisamaye uppannassa mūlacīvarassa. Paccāsā satīti ‘‘saṅghādito yato kutoci lacchāmī’’ti evaṃ satiyā paccāsāyāti attho. Ubhayampi ya-kāralopena niddiṭṭhaṃ. Satīti vā nipāto, liṅgavipallāsena vāha. Ettha pana byatirekavasena dasāhātikkamanādīsu nissaggiyaṃ pācittiyaṃ veditabbanti.
વਿਕਪ੍ਪਨਾਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Vikappanāniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
