| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / कङ्खावितरणी-अभिनव-टीका • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
२. विलेखनसिक्खापदवण्णना
2. Vilekhanasikkhāpadavaṇṇanā
खुद्दकेहि च अनुखुद्दकेहि चाति सङ्घादिसेसादीहि खुद्दकेहि चेव थुल्लच्चयादीहि अनुखुद्दकेहि च। ठपेत्वा हि चत्तारि पाराजिकानि अवसेसानि सब्बानि सिक्खापदानि परियायेन खुद्दकानि चेव होन्ति अनुखुद्दकानि च। वुत्तञ्हेतं पञ्चसतिकक्खन्धके (चूळव॰ ४४१) –
Khuddakehica anukhuddakehi cāti saṅghādisesādīhi khuddakehi ceva thullaccayādīhi anukhuddakehi ca. Ṭhapetvā hi cattāri pārājikāni avasesāni sabbāni sikkhāpadāni pariyāyena khuddakāni ceva honti anukhuddakāni ca. Vuttañhetaṃ pañcasatikakkhandhake (cūḷava. 441) –
‘‘कतमानि पन, भन्ते, खुद्दानुखुद्दकानि सिक्खापदानीति? एकच्चे थेरा एवमाहंसु – ‘चत्तारि पाराजिकानि ठपेत्वा अवसेसानि खुद्दानुखुद्दकानि सिक्खापदानी’ति। एकच्चे थेरा एवमाहंसु – ‘चत्तारि पाराजिकानि ठपेत्वा तेरस सङ्घादिसेसे ठपेत्वा अवसेसानि खुद्दानुखुद्दकानि सिक्खापदानी’ति। एकच्चे थेरा एवमाहंसु – ‘चत्तारि पाराजिकानि ठपेत्वा तेरस सङ्घादिसेसे ठपेत्वा द्वे अनियते ठपेत्वा अवसेसानि खुद्दानुखुद्दकानि सिक्खापदानी’ति। एकच्चे थेरा एवमाहंसु – ‘‘चत्तारि पाराजिकानि ठपेत्वा तेरस सङ्घादिसेसे ठपेत्वा द्वे अनियते ठपेत्वा तिंस निस्सग्गिये पाचित्तिये ठपेत्वा अवसेसानि खुद्दानुखुद्दकानि सिक्खापदानी’ति। एकच्चे थेरा एवमाहंसु – ‘चत्तारि पाराजिकानि ठपेत्वा तेरस सङ्घादिसेसे ठपेत्वा द्वे अनियते ठपेत्वा तिंस निस्सग्गिये पाचित्तिये ठपेत्वा द्वेनवुतिपाचित्तिये ठपेत्वा अवसेसानि खुद्दानुखुद्दकानि सिक्खापदानी’ति। एकच्चे थेरा एवमाहंसु ‘चत्तारि पाराजिकानि ठपेत्वा तेरस सङ्घादिसेसे ठपेत्वा द्वे अनियते ठपेत्वा तिंस निस्सग्गिये पाचित्तिये ठपेत्वा द्वेनवुतिपाचित्तिये ठपेत्वा चत्तारो पाटिदेसनीये ठपेत्वा अवसेसानि खुद्दानुखुद्दकानि सिक्खापदानी’’’ति।
‘‘Katamāni pana, bhante, khuddānukhuddakāni sikkhāpadānīti? Ekacce therā evamāhaṃsu – ‘cattāri pārājikāni ṭhapetvā avasesāni khuddānukhuddakāni sikkhāpadānī’ti. Ekacce therā evamāhaṃsu – ‘cattāri pārājikāni ṭhapetvā terasa saṅghādisese ṭhapetvā avasesāni khuddānukhuddakāni sikkhāpadānī’ti. Ekacce therā evamāhaṃsu – ‘cattāri pārājikāni ṭhapetvā terasa saṅghādisese ṭhapetvā dve aniyate ṭhapetvā avasesāni khuddānukhuddakāni sikkhāpadānī’ti. Ekacce therā evamāhaṃsu – ‘‘cattāri pārājikāni ṭhapetvā terasa saṅghādisese ṭhapetvā dve aniyate ṭhapetvā tiṃsa nissaggiye pācittiye ṭhapetvā avasesāni khuddānukhuddakāni sikkhāpadānī’ti. Ekacce therā evamāhaṃsu – ‘cattāri pārājikāni ṭhapetvā terasa saṅghādisese ṭhapetvā dve aniyate ṭhapetvā tiṃsa nissaggiye pācittiye ṭhapetvā dvenavutipācittiye ṭhapetvā avasesāni khuddānukhuddakāni sikkhāpadānī’ti. Ekacce therā evamāhaṃsu ‘cattāri pārājikāni ṭhapetvā terasa saṅghādisese ṭhapetvā dve aniyate ṭhapetvā tiṃsa nissaggiye pācittiye ṭhapetvā dvenavutipācittiye ṭhapetvā cattāro pāṭidesanīye ṭhapetvā avasesāni khuddānukhuddakāni sikkhāpadānī’’’ti.
यं पन नागसेनत्थेरेन मिलिन्दरञ्ञा पुट्ठेन वुत्तं ‘‘दुक्कटं, महाराज, खुद्दकं सिक्खापदं, दुब्भासितं अनुखुद्दक’’न्ति (मि॰ प॰ ४.२.१), तत्थ अन्तिमकोट्ठासमेव गहेत्वा वुत्तं। तं वादपथोपच्छेदनत्थन्ति दट्ठब्बं।
Yaṃ pana nāgasenattherena milindaraññā puṭṭhena vuttaṃ ‘‘dukkaṭaṃ, mahārāja, khuddakaṃ sikkhāpadaṃ, dubbhāsitaṃ anukhuddaka’’nti (mi. pa. 4.2.1), tattha antimakoṭṭhāsameva gahetvā vuttaṃ. Taṃ vādapathopacchedanatthanti daṭṭhabbaṃ.
संवत्तनमरियादपरिच्छेदवचनन्ति संवत्तनस्स मरियादा अवधि संवत्तनमरियादा, ताय नियमवसेन यो परिच्छेदो, तस्स वचनं संवत्तनमरियादपरिच्छेदवचनं। इदानि तं मरियादं विवरित्वा दस्सेतुं ‘‘इदं वुत्तं होती’’तिआदि वुत्तं। तत्थ उद्दिसन्तीति आचरिया अत्तनो रुचिया उद्दिसन्ति। उद्दिसापेन्तीति आचरियं याचित्वा अन्तेवासिका उद्दिसापेन्ति। सज्झायन्तीति धारेन्ति। कुक्कुच्चविप्पटिसारोति कुक्कुच्चसङ्खातो विप्पटिसारो। विहेसाविचिकिच्छामनोविलेखाति विहेसाविचिकिच्छासङ्खाता मनोविलेखा। गरहणेति निन्दने।
Saṃvattanamariyādaparicchedavacananti saṃvattanassa mariyādā avadhi saṃvattanamariyādā, tāya niyamavasena yo paricchedo, tassa vacanaṃ saṃvattanamariyādaparicchedavacanaṃ. Idāni taṃ mariyādaṃ vivaritvā dassetuṃ ‘‘idaṃ vuttaṃ hotī’’tiādi vuttaṃ. Tattha uddisantīti ācariyā attano ruciyā uddisanti. Uddisāpentīti ācariyaṃ yācitvā antevāsikā uddisāpenti. Sajjhāyantīti dhārenti. Kukkuccavippaṭisāroti kukkuccasaṅkhāto vippaṭisāro. Vihesāvicikicchāmanovilekhāti vihesāvicikicchāsaṅkhātā manovilekhā. Garahaṇeti nindane.
अनुपसम्पन्नस्स विवण्णनेति अनुपसम्पन्नस्स सन्तिके निन्दतो तस्स तस्मिं विमतिं उप्पादेतुं विनयविवण्णने।
Anupasampannassa vivaṇṇaneti anupasampannassa santike nindato tassa tasmiṃ vimatiṃ uppādetuṃ vinayavivaṇṇane.
विलेखनसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Vilekhanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
