| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā |
२. विलेखनसिक्खापदवण्णना
2. Vilekhanasikkhāpadavaṇṇanā
४३८. आपत्तिञ्च सतिसम्मोसायाति एत्थ च-सद्दो कत्तब्बञ्च न करोतीति दीपेति, न चत्तारि एवाति वुत्तं होति। रट्ठेकदेसो जनपदो। बुद्धकाले अरिट्ठकण्टका सासनपच्चत्थिका। ‘‘नालं अन्तरायाया’’ति वचनेन हि ते भगवतो असब्बञ्ञुतं दीपेन्ति। परिनिब्बुते भगवति दसवत्थुदीपका वज्जिपुत्तका। ते हि विनयसासनपच्चत्थिका। परूपहारादिवादा पन सुत्तन्ताभिधम्मप्पच्चत्थिका। के पन ते? एकच्चे महासङ्घिकादयो, न सब्बेति दीपनत्थं ‘‘परूपहारा…पे॰… वादा’’ति विसेसनवचनमाह। तत्थ ये कुहका पापिच्छका अभूतं उल्लपित्वा पटिलद्धवरभोजनानि भुञ्जित्वा मुट्ठस्सती निद्दं ओक्कमित्वा सुक्कविस्सट्ठिं पत्ता, अञ्ञेहि तं दिस्वा ‘‘अत्थि अरहतो सुक्कविस्सट्ठी’’ति वुत्ते ‘‘मारकायिका उपसंहरन्ती’’ति वत्वा जनं वञ्चेन्ति। ये च सम्मापटिपन्ना अकुहका, तेपि तं वचनं सुत्वा केचि तंदिट्ठिका होन्ति अधिमानिनो च। अत्तनो सुक्कविस्सट्ठिं पस्सित्वापि नाधिमुच्चन्ति, अनधिगते अधिकतसञ्ञिनोव होन्ति। तथा अत्थि अरहतो अञ्ञाणकङ्खावितरणा नामगोत्तादीसु विय सच्चेसु परवितरणा परेहि पञ्ञत्ता नामानीति अधिप्पायो यथासम्भवं योजेतब्बो। तत्थ विनयधरो ‘‘अट्ठानमेतं, भिक्खवे, अनवकासो , यं अरहतो असुचि मुच्चेय्य (कथा॰ ३१३; महाव॰ ३५३)। दिट्ठधम्मा…पे॰… अपरप्पच्चया सत्थुसासने’’तिआदीनि (महाव॰ ३०) सुत्तपदानि दस्सेत्वा ते सासनपच्चत्थिकेसु निग्गहितं निग्गण्हातीति अधिप्पायो। इतरे ‘‘परियत्ति मूल’’न्ति वादिनो। ‘‘पातिमोक्खे उद्दिस्समाने’’ति निदानवसेन वुत्तं। तथागतस्स विभङ्गपदानि सिद्धानि। सिद्धेयेव किं इमस्स अङ्गानि? गरहितुकामता उपसम्पन्नस्स सन्तिके सिक्खापदविवण्णनञ्चाति।
438.Āpattiñca satisammosāyāti ettha ca-saddo kattabbañca na karotīti dīpeti, na cattāri evāti vuttaṃ hoti. Raṭṭhekadeso janapado. Buddhakāle ariṭṭhakaṇṭakā sāsanapaccatthikā. ‘‘Nālaṃ antarāyāyā’’ti vacanena hi te bhagavato asabbaññutaṃ dīpenti. Parinibbute bhagavati dasavatthudīpakā vajjiputtakā. Te hi vinayasāsanapaccatthikā. Parūpahārādivādā pana suttantābhidhammappaccatthikā. Ke pana te? Ekacce mahāsaṅghikādayo, na sabbeti dīpanatthaṃ ‘‘parūpahārā…pe… vādā’’ti visesanavacanamāha. Tattha ye kuhakā pāpicchakā abhūtaṃ ullapitvā paṭiladdhavarabhojanāni bhuñjitvā muṭṭhassatī niddaṃ okkamitvā sukkavissaṭṭhiṃ pattā, aññehi taṃ disvā ‘‘atthi arahato sukkavissaṭṭhī’’ti vutte ‘‘mārakāyikā upasaṃharantī’’ti vatvā janaṃ vañcenti. Ye ca sammāpaṭipannā akuhakā, tepi taṃ vacanaṃ sutvā keci taṃdiṭṭhikā honti adhimānino ca. Attano sukkavissaṭṭhiṃ passitvāpi nādhimuccanti, anadhigate adhikatasaññinova honti. Tathā atthi arahato aññāṇakaṅkhāvitaraṇā nāmagottādīsu viya saccesu paravitaraṇā parehi paññattā nāmānīti adhippāyo yathāsambhavaṃ yojetabbo. Tattha vinayadharo ‘‘aṭṭhānametaṃ, bhikkhave, anavakāso , yaṃ arahato asuci mucceyya (kathā. 313; mahāva. 353). Diṭṭhadhammā…pe… aparappaccayā satthusāsane’’tiādīni (mahāva. 30) suttapadāni dassetvā te sāsanapaccatthikesu niggahitaṃ niggaṇhātīti adhippāyo. Itare ‘‘pariyatti mūla’’nti vādino. ‘‘Pātimokkhe uddissamāne’’ti nidānavasena vuttaṃ. Tathāgatassa vibhaṅgapadāni siddhāni. Siddheyeva kiṃ imassa aṅgāni? Garahitukāmatā upasampannassa santike sikkhāpadavivaṇṇanañcāti.
विलेखनसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Vilekhanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महाविभङ्ग • Mahāvibhaṅga / ८. सहधम्मिकवग्गो • 8. Sahadhammikavaggo
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महाविभङ्ग-अट्ठकथा • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / २. विलेखनसिक्खापदवण्णना • 2. Vilekhanasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / २. विलेखनसिक्खापदवण्णना • 2. Vilekhanasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / २. विलेखनसिक्खापदवण्णना • 2. Vilekhanasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / २. विलेखनसिक्खापदं • 2. Vilekhanasikkhāpadaṃ
