| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā |
२. विलेखनसिक्खापदवण्णना
2. Vilekhanasikkhāpadavaṇṇanā
४३८. दुतिये अलज्जिताति अलज्जिताय। एवं सेसेसुपि। सञ्चिच्च आपत्तिं आपज्जतीतिआदि भिक्खुभिक्खुनीनञ्ञेव वुत्तं अलज्जिलक्खणं, सामणेरादीनं, पन गहट्ठानञ्च साधारणवसेन यथासकं सिक्खापदवीतिक्कमनपटिगूहनादितो वेदितब्बं। लज्जिलक्खणेपि एसेव नयो। किञ्चापि कुक्कुच्चे उप्पन्नेपि मद्दित्वा करोन्तो, कप्पिये अकप्पियसञ्ञिताय करोन्तोपि तङ्खणिकाय अलज्जिताय एवं करोन्ति। तथापि कुक्कुच्चादिभेदे विसुं गहिताति दट्ठब्बं।
438. Dutiye alajjitāti alajjitāya. Evaṃ sesesupi. Sañcicca āpattiṃ āpajjatītiādi bhikkhubhikkhunīnaññeva vuttaṃ alajjilakkhaṇaṃ, sāmaṇerādīnaṃ, pana gahaṭṭhānañca sādhāraṇavasena yathāsakaṃ sikkhāpadavītikkamanapaṭigūhanādito veditabbaṃ. Lajjilakkhaṇepi eseva nayo. Kiñcāpi kukkucce uppannepi madditvā karonto, kappiye akappiyasaññitāya karontopi taṅkhaṇikāya alajjitāya evaṃ karonti. Tathāpi kukkuccādibhede visuṃ gahitāti daṭṭhabbaṃ.
वज्जिपुत्तका दसवत्थुदीपका। परूपहारअञ्ञाणकङ्खापरवितारणादिवादाति एत्थ अरहत्तं पटिजानन्तानं कुहकानं सुक्कविस्सट्ठिं दिस्वा ‘‘मारकायिका देवता असुचिं उपसंहरन्ती’’तिगाहिनो परूपहारवादा नाम। अरहतो सब्बेसं इत्थिपुरिसादीनं नामादिअजानने अञ्ञाणं, तत्थ सन्निट्ठानभावेन कङ्खा, परतो सुत्वा नामादिजाननेन परवितारणो अत्थीतिवादिनो अञ्ञाणवादा, कङ्खावादा, परवितारणवादा च तेसं, महासङ्घिकादीनञ्च विभागो कथावत्थुप्पकरणे वुत्तो।
Vajjiputtakā dasavatthudīpakā. Parūpahāraaññāṇakaṅkhāparavitāraṇādivādāti ettha arahattaṃ paṭijānantānaṃ kuhakānaṃ sukkavissaṭṭhiṃ disvā ‘‘mārakāyikā devatā asuciṃ upasaṃharantī’’tigāhino parūpahāravādā nāma. Arahato sabbesaṃ itthipurisādīnaṃ nāmādiajānane aññāṇaṃ, tattha sanniṭṭhānabhāvena kaṅkhā, parato sutvā nāmādijānanena paravitāraṇo atthītivādino aññāṇavādā, kaṅkhāvādā, paravitāraṇavādā ca tesaṃ, mahāsaṅghikādīnañca vibhāgo kathāvatthuppakaraṇe vutto.
चत्तारो मग्गा च फलानि चाति एत्थ च-कारेन अभिञ्ञापटिसम्भिदापि सङ्गहिताति दट्ठब्बं। केचीति परियत्तिधरा धम्मकथिका। पुन केचीति पटिपत्तिधरा पंसुकूलिकत्थेरा। इतरे पनातिआदीसु अयं अधिप्पायो – धम्मकथिकत्थेरा पन पंसुकूलिकत्थेरेहि आभतं सुत्तं सुत्वा –
Cattāro maggā ca phalāni cāti ettha ca-kārena abhiññāpaṭisambhidāpi saṅgahitāti daṭṭhabbaṃ. Kecīti pariyattidharā dhammakathikā. Puna kecīti paṭipattidharā paṃsukūlikattherā. Itare panātiādīsu ayaṃ adhippāyo – dhammakathikattherā pana paṃsukūlikattherehi ābhataṃ suttaṃ sutvā –
‘‘याव तिट्ठन्ति सुत्तन्ता, विनयो याव दिप्पति।
‘‘Yāva tiṭṭhanti suttantā, vinayo yāva dippati;
ताव दक्खन्ति आलोकं, सूरिये अब्भुट्ठिते यथा॥
Tāva dakkhanti ālokaṃ, sūriye abbhuṭṭhite yathā.
‘‘सुत्तन्तेसु असन्तेसु, पमुट्ठे विनयम्हि च।
‘‘Suttantesu asantesu, pamuṭṭhe vinayamhi ca;
तमो भविस्सति लोके, सूरिये अत्थङ्गते यथा॥
Tamo bhavissati loke, sūriye atthaṅgate yathā.
‘‘सुत्तन्ते रक्खिते सन्ते, पटिपत्ति होति रक्खिता।
‘‘Suttante rakkhite sante, paṭipatti hoti rakkhitā;
पटिपत्तियं ठितो धीरो, योगक्खेमा न धंसती’’ति॥ (अ॰ नि॰ अट्ठ॰ १.१.१३०) –
Paṭipattiyaṃ ṭhito dhīro, yogakkhemā na dhaṃsatī’’ti. (a. ni. aṭṭha. 1.1.130) –
इदं सुत्तं आहरित्वा अत्तनोव वादं पतिट्ठपेन्ता पाराजिकानापज्जनवसेन ठिता पटिपत्तिसङ्गहिता परियत्तियेव मूलन्ति आहंसूति। तेनाह ‘‘सचे पञ्च भिक्खू चत्तारि पाराजिकानि रक्खणका…पे॰… सासनं वुड्ढिं विरुळ्हिं गमयिस्सन्ती’’ति। एतेन च परिक्खीणे काले लज्जिगणं अलभन्तेन विनयधरेन अलज्जिनोपि पकतत्ते सङ्गहेत्वा तेहि सह धम्मामिससम्भोगं संवासं करोन्तेन बहू कुलपुत्ते उपसम्पादेत्वा सासनं पग्गहेतुं वट्टतीति इदं सिज्झतीति दट्ठब्बं। गरहितुकामता, उपसम्पन्नस्स सन्तिके सिक्खापदविवण्णनन्ति द्वे अङ्गानि।
Idaṃ suttaṃ āharitvā attanova vādaṃ patiṭṭhapentā pārājikānāpajjanavasena ṭhitā paṭipattisaṅgahitā pariyattiyeva mūlanti āhaṃsūti. Tenāha ‘‘sace pañca bhikkhū cattāri pārājikāni rakkhaṇakā…pe… sāsanaṃ vuḍḍhiṃ viruḷhiṃ gamayissantī’’ti. Etena ca parikkhīṇe kāle lajjigaṇaṃ alabhantena vinayadharena alajjinopi pakatatte saṅgahetvā tehi saha dhammāmisasambhogaṃ saṃvāsaṃ karontena bahū kulaputte upasampādetvā sāsanaṃ paggahetuṃ vaṭṭatīti idaṃ sijjhatīti daṭṭhabbaṃ. Garahitukāmatā, upasampannassa santike sikkhāpadavivaṇṇananti dve aṅgāni.
विलेखनसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Vilekhanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महाविभङ्ग • Mahāvibhaṅga / ८. सहधम्मिकवग्गो • 8. Sahadhammikavaggo
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महाविभङ्ग-अट्ठकथा • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / २. विलेखनसिक्खापदवण्णना • 2. Vilekhanasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / २. विलेखनसिक्खापदवण्णना • 2. Vilekhanasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / २. विलेखनसिक्खापदवण्णना • 2. Vilekhanasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / २. विलेखनसिक्खापदं • 2. Vilekhanasikkhāpadaṃ
