| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā |
๒. วิเลขนสิกฺขาปทวณฺณนา
2. Vilekhanasikkhāpadavaṇṇanā
๔๓๘. อาปตฺติญฺจ สติสโมฺมสายาติ เอตฺถ จ-สโทฺท กตฺตพฺพญฺจ น กโรตีติ ทีเปติ, น จตฺตาริ เอวาติ วุตฺตํ โหติฯ รเฎฺฐกเทโส ชนปโทฯ พุทฺธกาเล อริฎฺฐกณฺฎกา สาสนปจฺจตฺถิกาฯ ‘‘นาลํ อนฺตรายายา’’ติ วจเนน หิ เต ภควโต อสพฺพญฺญุตํ ทีเปนฺติฯ ปรินิพฺพุเต ภควติ ทสวตฺถุทีปกา วชฺชิปุตฺตกาฯ เต หิ วินยสาสนปจฺจตฺถิกาฯ ปรูปหาราทิวาทา ปน สุตฺตนฺตาภิธมฺมปฺปจฺจตฺถิกาฯ เก ปน เต? เอกเจฺจ มหาสงฺฆิกาทโย, น สเพฺพติ ทีปนตฺถํ ‘‘ปรูปหารา…เป.… วาทา’’ติ วิเสสนวจนมาหฯ ตตฺถ เย กุหกา ปาปิจฺฉกา อภูตํ อุลฺลปิตฺวา ปฎิลทฺธวรโภชนานิ ภุญฺชิตฺวา มุฎฺฐสฺสตี นิทฺทํ โอกฺกมิตฺวา สุกฺกวิสฺสฎฺฐิํ ปตฺตา, อเญฺญหิ ตํ ทิสฺวา ‘‘อตฺถิ อรหโต สุกฺกวิสฺสฎฺฐี’’ติ วุเตฺต ‘‘มารกายิกา อุปสํหรนฺตี’’ติ วตฺวา ชนํ วเญฺจนฺติฯ เย จ สมฺมาปฎิปนฺนา อกุหกา, เตปิ ตํ วจนํ สุตฺวา เกจิ ตํทิฎฺฐิกา โหนฺติ อธิมานิโน จฯ อตฺตโน สุกฺกวิสฺสฎฺฐิํ ปสฺสิตฺวาปิ นาธิมุจฺจนฺติ, อนธิคเต อธิกตสญฺญิโนว โหนฺติฯ ตถา อตฺถิ อรหโต อญฺญาณกงฺขาวิตรณา นามโคตฺตาทีสุ วิย สเจฺจสุ ปรวิตรณา ปเรหิ ปญฺญตฺตา นามานีติ อธิปฺปาโย ยถาสมฺภวํ โยเชตโพฺพฯ ตตฺถ วินยธโร ‘‘อฎฺฐานเมตํ, ภิกฺขเว, อนวกาโส , ยํ อรหโต อสุจิ มุเจฺจยฺย (กถา. ๓๑๓; มหาว. ๓๕๓)ฯ ทิฎฺฐธมฺมา…เป.… อปรปฺปจฺจยา สตฺถุสาสเน’’ติอาทีนิ (มหาว. ๓๐) สุตฺตปทานิ ทเสฺสตฺวา เต สาสนปจฺจตฺถิเกสุ นิคฺคหิตํ นิคฺคณฺหาตีติ อธิปฺปาโยฯ อิตเร ‘‘ปริยตฺติ มูล’’นฺติ วาทิโนฯ ‘‘ปาติโมเกฺข อุทฺทิสฺสมาเน’’ติ นิทานวเสน วุตฺตํฯ ตถาคตสฺส วิภงฺคปทานิ สิทฺธานิฯ สิเทฺธเยว กิํ อิมสฺส องฺคานิ? ครหิตุกามตา อุปสมฺปนฺนสฺส สนฺติเก สิกฺขาปทวิวณฺณนญฺจาติฯ
438.Āpattiñca satisammosāyāti ettha ca-saddo kattabbañca na karotīti dīpeti, na cattāri evāti vuttaṃ hoti. Raṭṭhekadeso janapado. Buddhakāle ariṭṭhakaṇṭakā sāsanapaccatthikā. ‘‘Nālaṃ antarāyāyā’’ti vacanena hi te bhagavato asabbaññutaṃ dīpenti. Parinibbute bhagavati dasavatthudīpakā vajjiputtakā. Te hi vinayasāsanapaccatthikā. Parūpahārādivādā pana suttantābhidhammappaccatthikā. Ke pana te? Ekacce mahāsaṅghikādayo, na sabbeti dīpanatthaṃ ‘‘parūpahārā…pe… vādā’’ti visesanavacanamāha. Tattha ye kuhakā pāpicchakā abhūtaṃ ullapitvā paṭiladdhavarabhojanāni bhuñjitvā muṭṭhassatī niddaṃ okkamitvā sukkavissaṭṭhiṃ pattā, aññehi taṃ disvā ‘‘atthi arahato sukkavissaṭṭhī’’ti vutte ‘‘mārakāyikā upasaṃharantī’’ti vatvā janaṃ vañcenti. Ye ca sammāpaṭipannā akuhakā, tepi taṃ vacanaṃ sutvā keci taṃdiṭṭhikā honti adhimānino ca. Attano sukkavissaṭṭhiṃ passitvāpi nādhimuccanti, anadhigate adhikatasaññinova honti. Tathā atthi arahato aññāṇakaṅkhāvitaraṇā nāmagottādīsu viya saccesu paravitaraṇā parehi paññattā nāmānīti adhippāyo yathāsambhavaṃ yojetabbo. Tattha vinayadharo ‘‘aṭṭhānametaṃ, bhikkhave, anavakāso , yaṃ arahato asuci mucceyya (kathā. 313; mahāva. 353). Diṭṭhadhammā…pe… aparappaccayā satthusāsane’’tiādīni (mahāva. 30) suttapadāni dassetvā te sāsanapaccatthikesu niggahitaṃ niggaṇhātīti adhippāyo. Itare ‘‘pariyatti mūla’’nti vādino. ‘‘Pātimokkhe uddissamāne’’ti nidānavasena vuttaṃ. Tathāgatassa vibhaṅgapadāni siddhāni. Siddheyeva kiṃ imassa aṅgāni? Garahitukāmatā upasampannassa santike sikkhāpadavivaṇṇanañcāti.
วิเลขนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Vilekhanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวิภงฺค • Mahāvibhaṅga / ๘. สหธมฺมิกวโคฺค • 8. Sahadhammikavaggo
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวิภงฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ๒. วิเลขนสิกฺขาปทวณฺณนา • 2. Vilekhanasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ๒. วิเลขนสิกฺขาปทวณฺณนา • 2. Vilekhanasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ๒. วิเลขนสิกฺขาปทวณฺณนา • 2. Vilekhanasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi / ๒. วิเลขนสิกฺขาปทํ • 2. Vilekhanasikkhāpadaṃ
