| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā |
๒. วิเลขนสิกฺขาปทวณฺณนา
2. Vilekhanasikkhāpadavaṇṇanā
๔๓๘. ทุติเย อลชฺชิตาติ อลชฺชิตายฯ เอวํ เสเสสุปิฯ สญฺจิจฺจ อาปตฺติํ อาปชฺชตีติอาทิ ภิกฺขุภิกฺขุนีนเญฺญว วุตฺตํ อลชฺชิลกฺขณํ, สามเณราทีนํ, ปน คหฎฺฐานญฺจ สาธารณวเสน ยถาสกํ สิกฺขาปทวีติกฺกมนปฎิคูหนาทิโต เวทิตพฺพํฯ ลชฺชิลกฺขเณปิ เอเสว นโยฯ กิญฺจาปิ กุกฺกุเจฺจ อุปฺปเนฺนปิ มทฺทิตฺวา กโรโนฺต, กปฺปิเย อกปฺปิยสญฺญิตาย กโรโนฺตปิ ตงฺขณิกาย อลชฺชิตาย เอวํ กโรนฺติฯ ตถาปิ กุกฺกุจฺจาทิเภเท วิสุํ คหิตาติ ทฎฺฐพฺพํฯ
438. Dutiye alajjitāti alajjitāya. Evaṃ sesesupi. Sañcicca āpattiṃ āpajjatītiādi bhikkhubhikkhunīnaññeva vuttaṃ alajjilakkhaṇaṃ, sāmaṇerādīnaṃ, pana gahaṭṭhānañca sādhāraṇavasena yathāsakaṃ sikkhāpadavītikkamanapaṭigūhanādito veditabbaṃ. Lajjilakkhaṇepi eseva nayo. Kiñcāpi kukkucce uppannepi madditvā karonto, kappiye akappiyasaññitāya karontopi taṅkhaṇikāya alajjitāya evaṃ karonti. Tathāpi kukkuccādibhede visuṃ gahitāti daṭṭhabbaṃ.
วชฺชิปุตฺตกา ทสวตฺถุทีปกาฯ ปรูปหารอญฺญาณกงฺขาปรวิตารณาทิวาทาติ เอตฺถ อรหตฺตํ ปฎิชานนฺตานํ กุหกานํ สุกฺกวิสฺสฎฺฐิํ ทิสฺวา ‘‘มารกายิกา เทวตา อสุจิํ อุปสํหรนฺตี’’ติคาหิโน ปรูปหารวาทา นามฯ อรหโต สเพฺพสํ อิตฺถิปุริสาทีนํ นามาทิอชานเน อญฺญาณํ, ตตฺถ สนฺนิฎฺฐานภาเวน กงฺขา, ปรโต สุตฺวา นามาทิชานเนน ปรวิตารโณ อตฺถีติวาทิโน อญฺญาณวาทา, กงฺขาวาทา, ปรวิตารณวาทา จ เตสํ, มหาสงฺฆิกาทีนญฺจ วิภาโค กถาวตฺถุปฺปกรเณ วุโตฺตฯ
Vajjiputtakā dasavatthudīpakā. Parūpahāraaññāṇakaṅkhāparavitāraṇādivādāti ettha arahattaṃ paṭijānantānaṃ kuhakānaṃ sukkavissaṭṭhiṃ disvā ‘‘mārakāyikā devatā asuciṃ upasaṃharantī’’tigāhino parūpahāravādā nāma. Arahato sabbesaṃ itthipurisādīnaṃ nāmādiajānane aññāṇaṃ, tattha sanniṭṭhānabhāvena kaṅkhā, parato sutvā nāmādijānanena paravitāraṇo atthītivādino aññāṇavādā, kaṅkhāvādā, paravitāraṇavādā ca tesaṃ, mahāsaṅghikādīnañca vibhāgo kathāvatthuppakaraṇe vutto.
จตฺตาโร มคฺคา จ ผลานิ จาติ เอตฺถ จ-กาเรน อภิญฺญาปฎิสมฺภิทาปิ สงฺคหิตาติ ทฎฺฐพฺพํฯ เกจีติ ปริยตฺติธรา ธมฺมกถิกาฯ ปุน เกจีติ ปฎิปตฺติธรา ปํสุกูลิกเตฺถราฯ อิตเร ปนาติอาทีสุ อยํ อธิปฺปาโย – ธมฺมกถิกเตฺถรา ปน ปํสุกูลิกเตฺถเรหิ อาภตํ สุตฺตํ สุตฺวา –
Cattāro maggā ca phalāni cāti ettha ca-kārena abhiññāpaṭisambhidāpi saṅgahitāti daṭṭhabbaṃ. Kecīti pariyattidharā dhammakathikā. Puna kecīti paṭipattidharā paṃsukūlikattherā. Itare panātiādīsu ayaṃ adhippāyo – dhammakathikattherā pana paṃsukūlikattherehi ābhataṃ suttaṃ sutvā –
‘‘ยาว ติฎฺฐนฺติ สุตฺตนฺตา, วินโย ยาว ทิปฺปติ;
‘‘Yāva tiṭṭhanti suttantā, vinayo yāva dippati;
ตาว ทกฺขนฺติ อาโลกํ, สูริเย อพฺภุฎฺฐิเต ยถาฯ
Tāva dakkhanti ālokaṃ, sūriye abbhuṭṭhite yathā.
‘‘สุตฺตเนฺตสุ อสเนฺตสุ, ปมุเฎฺฐ วินยมฺหิ จ;
‘‘Suttantesu asantesu, pamuṭṭhe vinayamhi ca;
ตโม ภวิสฺสติ โลเก, สูริเย อตฺถงฺคเต ยถาฯ
Tamo bhavissati loke, sūriye atthaṅgate yathā.
‘‘สุตฺตเนฺต รกฺขิเต สเนฺต, ปฎิปตฺติ โหติ รกฺขิตา;
‘‘Suttante rakkhite sante, paṭipatti hoti rakkhitā;
ปฎิปตฺติยํ ฐิโต ธีโร, โยคเกฺขมา น ธํสตี’’ติฯ (อ. นิ. อฎฺฐ. ๑.๑.๑๓๐) –
Paṭipattiyaṃ ṭhito dhīro, yogakkhemā na dhaṃsatī’’ti. (a. ni. aṭṭha. 1.1.130) –
อิทํ สุตฺตํ อาหริตฺวา อตฺตโนว วาทํ ปติฎฺฐเปนฺตา ปาราชิกานาปชฺชนวเสน ฐิตา ปฎิปตฺติสงฺคหิตา ปริยตฺติเยว มูลนฺติ อาหํสูติฯ เตนาห ‘‘สเจ ปญฺจ ภิกฺขู จตฺตาริ ปาราชิกานิ รกฺขณกา…เป.… สาสนํ วุฑฺฒิํ วิรุฬฺหิํ คมยิสฺสนฺตี’’ติฯ เอเตน จ ปริกฺขีเณ กาเล ลชฺชิคณํ อลภเนฺตน วินยธเรน อลชฺชิโนปิ ปกตเตฺต สงฺคเหตฺวา เตหิ สห ธมฺมามิสสโมฺภคํ สํวาสํ กโรเนฺตน พหู กุลปุเตฺต อุปสมฺปาเทตฺวา สาสนํ ปคฺคเหตุํ วฎฺฎตีติ อิทํ สิชฺฌตีติ ทฎฺฐพฺพํฯ ครหิตุกามตา, อุปสมฺปนฺนสฺส สนฺติเก สิกฺขาปทวิวณฺณนนฺติ เทฺว องฺคานิฯ
Idaṃ suttaṃ āharitvā attanova vādaṃ patiṭṭhapentā pārājikānāpajjanavasena ṭhitā paṭipattisaṅgahitā pariyattiyeva mūlanti āhaṃsūti. Tenāha ‘‘sace pañca bhikkhū cattāri pārājikāni rakkhaṇakā…pe… sāsanaṃ vuḍḍhiṃ viruḷhiṃ gamayissantī’’ti. Etena ca parikkhīṇe kāle lajjigaṇaṃ alabhantena vinayadharena alajjinopi pakatatte saṅgahetvā tehi saha dhammāmisasambhogaṃ saṃvāsaṃ karontena bahū kulaputte upasampādetvā sāsanaṃ paggahetuṃ vaṭṭatīti idaṃ sijjhatīti daṭṭhabbaṃ. Garahitukāmatā, upasampannassa santike sikkhāpadavivaṇṇananti dve aṅgāni.
วิเลขนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Vilekhanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวิภงฺค • Mahāvibhaṅga / ๘. สหธมฺมิกวโคฺค • 8. Sahadhammikavaggo
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวิภงฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ๒. วิเลขนสิกฺขาปทวณฺณนา • 2. Vilekhanasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ๒. วิเลขนสิกฺขาปทวณฺณนา • 2. Vilekhanasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ๒. วิเลขนสิกฺขาปทวณฺณนา • 2. Vilekhanasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi / ๒. วิเลขนสิกฺขาปทํ • 2. Vilekhanasikkhāpadaṃ
