| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / थेरगाथा-अट्ठकथा • Theragāthā-aṭṭhakathā |
१६. विमलत्थेरगाथावण्णना
16. Vimalattheragāthāvaṇṇanā
पापमित्तेति आयस्मतो विमलत्थेरस्स गाथा। का उप्पत्ति? अयम्पि पुरिमबुद्धेसु कताधिकारो तत्थ तत्थ भवे विवट्टूपनिस्सयं पुञ्ञं उपचिनन्तो पदुमुत्तरस्स भगवतो काले कुलगेहे निब्बत्तित्वा विञ्ञुतं पत्तो सत्थरि परिनिब्बुते साधुकीळनदिवसेसु वीतिवत्तेसु सत्थु सरीरं गहेत्वा उपासकेसु झापनट्ठानं गच्छन्तेसु सत्थु गुणे आवज्जित्वा पसन्नमानसो सुमनपुप्फेहि पूजमकासि। सो तेन पुञ्ञकम्मेन देवमनुस्सेसु संसरन्तो इमस्मिं बुद्धुप्पादे बाराणसियं ब्राह्मणकुले निब्बत्तित्वा विमलोति लद्धनामो वयप्पत्तो सोममित्तत्थेरं निस्साय सासने पब्बजित्वा तेनेव उस्साहितो विपस्सनं पट्ठपेत्वा नचिरस्सेव अरहत्तं पापुणि। तेन वुत्तं अपदाने (अप॰ थेर २.४६.५८-६२) –
Pāpamitteti āyasmato vimalattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ puññaṃ upacinanto padumuttarassa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto satthari parinibbute sādhukīḷanadivasesu vītivattesu satthu sarīraṃ gahetvā upāsakesu jhāpanaṭṭhānaṃ gacchantesu satthu guṇe āvajjitvā pasannamānaso sumanapupphehi pūjamakāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde bārāṇasiyaṃ brāhmaṇakule nibbattitvā vimaloti laddhanāmo vayappatto somamittattheraṃ nissāya sāsane pabbajitvā teneva ussāhito vipassanaṃ paṭṭhapetvā nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.46.58-62) –
‘‘नीहरन्ते सरीरम्हि, वज्जमानासु भेरिसु।
‘‘Nīharante sarīramhi, vajjamānāsu bherisu;
पसन्नचित्तो सुमनो, पट्टिपुप्फमपूजयिं॥
Pasannacitto sumano, paṭṭipupphamapūjayiṃ.
‘‘सतसहस्सितो कप्पे, यं पुप्फमभिपूजयिं।
‘‘Satasahassito kappe, yaṃ pupphamabhipūjayiṃ;
दुग्गतिं नाभिजानामि, देहपूजायिदं फलं॥
Duggatiṃ nābhijānāmi, dehapūjāyidaṃ phalaṃ.
‘‘किलेसा झापिता मय्हं…पे॰… कतं बुद्धस्स सासन’’न्ति॥
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
अरहत्तं पन पत्वा अत्तनो सहायस्स भिक्खुस्स ओवादं देन्तो –
Arahattaṃ pana patvā attano sahāyassa bhikkhussa ovādaṃ dento –
२६४.
264.
‘‘पापमित्ते विवज्जेत्वा, भजेय्युत्तमपुग्गलं।
‘‘Pāpamitte vivajjetvā, bhajeyyuttamapuggalaṃ;
ओवादे चस्स तिट्ठेय्य, पत्थेन्तो अचलं सुखं॥
Ovāde cassa tiṭṭheyya, patthento acalaṃ sukhaṃ.
२६५.
265.
‘‘परित्तं दारुमारुय्ह, यथा सीदे महण्णवे।
‘‘Parittaṃ dārumāruyha, yathā sīde mahaṇṇave;
एवं कुसीतमागम्म, साधुजीवीपि सीदति।
Evaṃ kusītamāgamma, sādhujīvīpi sīdati;
तस्मा तं परिवज्जेय्य, कुसीतं हीनवीरियं॥
Tasmā taṃ parivajjeyya, kusītaṃ hīnavīriyaṃ.
२६६.
266.
‘‘पविवित्तेहि अरियेहि, पहितत्तेहि झायिभि।
‘‘Pavivittehi ariyehi, pahitattehi jhāyibhi;
निच्चं आरद्धवीरियेहि, पण्डितेहि सहावसे’’ति॥ –
Niccaṃ āraddhavīriyehi, paṇḍitehi sahāvase’’ti. –
तिस्सो गाथा अभासि।
Tisso gāthā abhāsi.
तत्थ पापमित्तेति अकल्याणमित्ते असप्पुरिसे हीनवीरिये। विवज्जेत्वाति तं अभजनवसेन दूरतो वज्जेत्वा। भजेय्युत्तमपुग्गलन्ति सप्पुरिसं पण्डितं कल्याणमित्तं ओवादानुसासनीगहणवसेन सेवेय्य। ओवादे चस्स तिट्ठेय्याति अस्स कल्याणमित्तस्स ओवादे अनुसिट्ठियं यथानुसिट्ठं पटिपज्जनवसेन तिट्ठेय्य। पत्थेन्तोति आकङ्खन्तो। अचलं सुखन्ति निब्बानसुखं फलसुखञ्च। तम्पि हि अकुप्पभावतो ‘‘अचल’’न्ति वुच्चति। सेसं वुत्तत्थमेव।
Tattha pāpamitteti akalyāṇamitte asappurise hīnavīriye. Vivajjetvāti taṃ abhajanavasena dūrato vajjetvā. Bhajeyyuttamapuggalanti sappurisaṃ paṇḍitaṃ kalyāṇamittaṃ ovādānusāsanīgahaṇavasena seveyya. Ovāde cassa tiṭṭheyyāti assa kalyāṇamittassa ovāde anusiṭṭhiyaṃ yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjanavasena tiṭṭheyya. Patthentoti ākaṅkhanto. Acalaṃ sukhanti nibbānasukhaṃ phalasukhañca. Tampi hi akuppabhāvato ‘‘acala’’nti vuccati. Sesaṃ vuttatthameva.
विमलत्थेरगाथावण्णना निट्ठिता।
Vimalattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
तिकनिपातवण्णना निट्ठिता।
Tikanipātavaṇṇanā niṭṭhitā.
पठमो भागो निट्ठितो।
Paṭhamo bhāgo niṭṭhito.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / थेरगाथापाळि • Theragāthāpāḷi / १६. विमलत्थेरगाथा • 16. Vimalattheragāthā
