Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ථෙරගාථා-අට්ඨකථා • Theragāthā-aṭṭhakathā |
16. විමලත්ථෙරගාථාවණ්ණනා
16. Vimalattheragāthāvaṇṇanā
පාපමිත්තෙති ආයස්මතො විමලත්ථෙරස්ස ගාථා. කා උප්පත්ති? අයම්පි පුරිමබුද්ධෙසු කතාධිකාරො තත්ථ තත්ථ භවෙ විවට්ටූපනිස්සයං පුඤ්ඤං උපචිනන්තො පදුමුත්තරස්ස භගවතො කාලෙ කුලගෙහෙ නිබ්බත්තිත්වා විඤ්ඤුතං පත්තො සත්ථරි පරිනිබ්බුතෙ සාධුකීළනදිවසෙසු වීතිවත්තෙසු සත්ථු සරීරං ගහෙත්වා උපාසකෙසු ඣාපනට්ඨානං ගච්ඡන්තෙසු සත්ථු ගුණෙ ආවජ්ජිත්වා පසන්නමානසො සුමනපුප්ඵෙහි පූජමකාසි. සො තෙන පුඤ්ඤකම්මෙන දෙවමනුස්සෙසු සංසරන්තො ඉමස්මිං බුද්ධුප්පාදෙ බාරාණසියං බ්රාහ්මණකුලෙ නිබ්බත්තිත්වා විමලොති ලද්ධනාමො වයප්පත්තො සොමමිත්තත්ථෙරං නිස්සාය සාසනෙ පබ්බජිත්වා තෙනෙව උස්සාහිතො විපස්සනං පට්ඨපෙත්වා නචිරස්සෙව අරහත්තං පාපුණි. තෙන වුත්තං අපදානෙ (අප. ථෙර 2.46.58-62) –
Pāpamitteti āyasmato vimalattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ puññaṃ upacinanto padumuttarassa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto satthari parinibbute sādhukīḷanadivasesu vītivattesu satthu sarīraṃ gahetvā upāsakesu jhāpanaṭṭhānaṃ gacchantesu satthu guṇe āvajjitvā pasannamānaso sumanapupphehi pūjamakāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde bārāṇasiyaṃ brāhmaṇakule nibbattitvā vimaloti laddhanāmo vayappatto somamittattheraṃ nissāya sāsane pabbajitvā teneva ussāhito vipassanaṃ paṭṭhapetvā nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.46.58-62) –
‘‘නීහරන්තෙ සරීරම්හි, වජ්ජමානාසු භෙරිසු;
‘‘Nīharante sarīramhi, vajjamānāsu bherisu;
පසන්නචිත්තො සුමනො, පට්ටිපුප්ඵමපූජයිං.
Pasannacitto sumano, paṭṭipupphamapūjayiṃ.
‘‘සතසහස්සිතො කප්පෙ, යං පුප්ඵමභිපූජයිං;
‘‘Satasahassito kappe, yaṃ pupphamabhipūjayiṃ;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, දෙහපූජායිදං ඵලං.
Duggatiṃ nābhijānāmi, dehapūjāyidaṃ phalaṃ.
‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්හං…පෙ.… කතං බුද්ධස්ස සාසන’’න්ති.
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
අරහත්තං පන පත්වා අත්තනො සහායස්ස භික්ඛුස්ස ඔවාදං දෙන්තො –
Arahattaṃ pana patvā attano sahāyassa bhikkhussa ovādaṃ dento –
264.
264.
‘‘පාපමිත්තෙ විවජ්ජෙත්වා, භජෙය්යුත්තමපුග්ගලං;
‘‘Pāpamitte vivajjetvā, bhajeyyuttamapuggalaṃ;
ඔවාදෙ චස්ස තිට්ඨෙය්ය, පත්ථෙන්තො අචලං සුඛං.
Ovāde cassa tiṭṭheyya, patthento acalaṃ sukhaṃ.
265.
265.
‘‘පරිත්තං දාරුමාරුය්හ, යථා සීදෙ මහණ්ණවෙ;
‘‘Parittaṃ dārumāruyha, yathā sīde mahaṇṇave;
එවං කුසීතමාගම්ම, සාධුජීවීපි සීදති;
Evaṃ kusītamāgamma, sādhujīvīpi sīdati;
තස්මා තං පරිවජ්ජෙය්ය, කුසීතං හීනවීරියං.
Tasmā taṃ parivajjeyya, kusītaṃ hīnavīriyaṃ.
266.
266.
‘‘පවිවිත්තෙහි අරියෙහි, පහිතත්තෙහි ඣායිභි;
‘‘Pavivittehi ariyehi, pahitattehi jhāyibhi;
නිච්චං ආරද්ධවීරියෙහි, පණ්ඩිතෙහි සහාවසෙ’’ති. –
Niccaṃ āraddhavīriyehi, paṇḍitehi sahāvase’’ti. –
තිස්සො ගාථා අභාසි.
Tisso gāthā abhāsi.
තත්ථ පාපමිත්තෙති අකල්යාණමිත්තෙ අසප්පුරිසෙ හීනවීරියෙ. විවජ්ජෙත්වාති තං අභජනවසෙන දූරතො වජ්ජෙත්වා. භජෙය්යුත්තමපුග්ගලන්ති සප්පුරිසං පණ්ඩිතං කල්යාණමිත්තං ඔවාදානුසාසනීගහණවසෙන සෙවෙය්ය. ඔවාදෙ චස්ස තිට්ඨෙය්යාති අස්ස කල්යාණමිත්තස්ස ඔවාදෙ අනුසිට්ඨියං යථානුසිට්ඨං පටිපජ්ජනවසෙන තිට්ඨෙය්ය. පත්ථෙන්තොති ආකඞ්ඛන්තො. අචලං සුඛන්ති නිබ්බානසුඛං ඵලසුඛඤ්ච. තම්පි හි අකුප්පභාවතො ‘‘අචල’’න්ති වුච්චති. සෙසං වුත්තත්ථමෙව.
Tattha pāpamitteti akalyāṇamitte asappurise hīnavīriye. Vivajjetvāti taṃ abhajanavasena dūrato vajjetvā. Bhajeyyuttamapuggalanti sappurisaṃ paṇḍitaṃ kalyāṇamittaṃ ovādānusāsanīgahaṇavasena seveyya. Ovāde cassa tiṭṭheyyāti assa kalyāṇamittassa ovāde anusiṭṭhiyaṃ yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjanavasena tiṭṭheyya. Patthentoti ākaṅkhanto. Acalaṃ sukhanti nibbānasukhaṃ phalasukhañca. Tampi hi akuppabhāvato ‘‘acala’’nti vuccati. Sesaṃ vuttatthameva.
විමලත්ථෙරගාථාවණ්ණනා නිට්ඨිතා.
Vimalattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
තිකනිපාතවණ්ණනා නිට්ඨිතා.
Tikanipātavaṇṇanā niṭṭhitā.
පඨමො භාගො නිට්ඨිතො.
Paṭhamo bhāgo niṭṭhito.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්දකනිකාය • Khuddakanikāya / ථෙරගාථාපාළි • Theragāthāpāḷi / 16. විමලත්ථෙරගාථා • 16. Vimalattheragāthā