Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഥേരഗാഥാ-അട്ഠകഥാ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
൧൦. വിമലത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ
10. Vimalattheragāthāvaṇṇanā
ധരണീ ച സിഞ്ചതി വാതി ആയസ്മതോ വിമലത്ഥേരസ്സ ഗാഥാ. കാ ഉപ്പത്തി? സോപി പുരിമബുദ്ധേസു കതാധികാരോ തത്ഥ തത്ഥ ഭവേ വിവട്ടൂപനിസ്സയം കുസലം ഉപചിനന്തോ വിപസ്സിസ്സ ഭഗവതോ കാലേ സങ്ഖധമനകുലേ നിബ്ബത്തിത്വാ വിഞ്ഞുതം പത്തോ തസ്മിം സിപ്പേ നിപ്ഫത്തിം ഗതോ ഏകദിവസം വിപസ്സിം ഭഗവന്തം പസ്സിത്വാ പസന്നമാനസോ സങ്ഖധമനേന പൂജം കത്വാ തതോ പട്ഠായ കാലേന കാലം സത്ഥു ഉപട്ഠാനം അകാസി. സോ തേന പുഞ്ഞകമ്മേന ദേവലോകേ നിബ്ബത്തിത്വാ അപരാപരം പുഞ്ഞാനി കത്വാ ദേവമനുസ്സേസു സംസരന്തോ കസ്സപസ്സ ഭഗവതോ കാലേ ‘‘അനാഗതേ മേ വിമലോ വിസുദ്ധോ കായോ ഹോതൂ’’തി ബോധിരുക്ഖം ഗന്ധോദകേഹി ന്ഹാപേസി, ചേതിയങ്ഗണബോധിയങ്ഗണേസു ആസനാനി ധോവാപേസി, ഭിക്ഖൂനമ്പി കിലിട്ഠേ സമണപരിക്ഖാരേ ധോവാപേസി.
Dharaṇīca siñcati vāti āyasmato vimalattherassa gāthā. Kā uppatti? Sopi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinanto vipassissa bhagavato kāle saṅkhadhamanakule nibbattitvā viññutaṃ patto tasmiṃ sippe nipphattiṃ gato ekadivasaṃ vipassiṃ bhagavantaṃ passitvā pasannamānaso saṅkhadhamanena pūjaṃ katvā tato paṭṭhāya kālena kālaṃ satthu upaṭṭhānaṃ akāsi. So tena puññakammena devaloke nibbattitvā aparāparaṃ puññāni katvā devamanussesu saṃsaranto kassapassa bhagavato kāle ‘‘anāgate me vimalo visuddho kāyo hotū’’ti bodhirukkhaṃ gandhodakehi nhāpesi, cetiyaṅgaṇabodhiyaṅgaṇesu āsanāni dhovāpesi, bhikkhūnampi kiliṭṭhe samaṇaparikkhāre dhovāpesi.
സോ തതോ ചവിത്വാ ദേവേസു ച മനുസ്സേസു ച പരിവത്തേന്തോ ഇമസ്മിം ബുദ്ധുപ്പാദേ രാജഗഹേ ഇബ്ഭകുലേ നിബ്ബത്തി. തസ്സ മാതുകുച്ഛിയം വസന്തസ്സ നിക്ഖമന്തസ്സ ച കായോ പിത്തസേമ്ഹാദീഹി അസംകിലിട്ഠോ പദുമപലാസേ ഉദകബിന്ദു വിയ അലഗ്ഗോ പച്ഛിമഭവികബോധിസത്തസ്സ വിയ സുവിസുദ്ധോ അഹോസി, തേനസ്സ വിമലോത്വേവ നാമം അകംസു. സോ വയപ്പത്തോ രാജഗഹപ്പവേസനേ ബുദ്ധാനുഭാവം ദിസ്വാ പടിലദ്ധസദ്ധോ പബ്ബജിത്വാ കമ്മട്ഠാനം ഗഹേത്വാ കോസലരട്ഠേ പബ്ബതഗുഹായം വിഹരതി. അഥേകദിവസം ചാതുദ്ദീപികമഹാമേഘോ സകലം ചക്കവാളഗബ്ഭം പത്ഥരിത്വാ പാവസ്സി. വിവട്ടട്ഠായിമ്ഹി ബുദ്ധാനം ചക്കവത്തീനഞ്ച ധരമാനകാലേ ഏവ കിര ഏവം വസ്സതി. ഘമ്മപരിളാഹവൂപസമതോ ഉതുസപ്പായലാഭേന ഥേരസ്സ ചിത്തം സമാഹിതം അഹോസി ഏകഗ്ഗം. സോ സമാഹിതചിത്തോ താവദേവ വിപസ്സനം ഉസ്സുക്കാപേത്വാ മഗ്ഗപടിപാടിയാ അരഹത്തം പാപുണി. തേന വുത്തം അപദാനേ (അപ॰ ഥേര ൧.൧൦.൫൬-൬൦) –
So tato cavitvā devesu ca manussesu ca parivattento imasmiṃ buddhuppāde rājagahe ibbhakule nibbatti. Tassa mātukucchiyaṃ vasantassa nikkhamantassa ca kāyo pittasemhādīhi asaṃkiliṭṭho padumapalāse udakabindu viya alaggo pacchimabhavikabodhisattassa viya suvisuddho ahosi, tenassa vimalotveva nāmaṃ akaṃsu. So vayappatto rājagahappavesane buddhānubhāvaṃ disvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā kammaṭṭhānaṃ gahetvā kosalaraṭṭhe pabbataguhāyaṃ viharati. Athekadivasaṃ cātuddīpikamahāmegho sakalaṃ cakkavāḷagabbhaṃ pattharitvā pāvassi. Vivaṭṭaṭṭhāyimhi buddhānaṃ cakkavattīnañca dharamānakāle eva kira evaṃ vassati. Ghammapariḷāhavūpasamato utusappāyalābhena therassa cittaṃ samāhitaṃ ahosi ekaggaṃ. So samāhitacitto tāvadeva vipassanaṃ ussukkāpetvā maggapaṭipāṭiyā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.10.56-60) –
‘‘വിപസ്സിസ്സ ഭഗവതോ, അഹോസിം സങ്ഖധമ്മകോ;
‘‘Vipassissa bhagavato, ahosiṃ saṅkhadhammako;
നിച്ചുപട്ഠാനയുത്തോമ്ഹി, സുഗതസ്സ മഹേസിനോ.
Niccupaṭṭhānayuttomhi, sugatassa mahesino.
‘‘ഉപട്ഠാനഫലം പസ്സ, ലോകനാഥസ്സ താദിനോ;
‘‘Upaṭṭhānaphalaṃ passa, lokanāthassa tādino;
സട്ഠി തൂരിയസഹസ്സാനി, പരിവാരേന്തി മം സദാ.
Saṭṭhi tūriyasahassāni, parivārenti maṃ sadā.
‘‘ഏകനവുതിതോ കപ്പേ, ഉപട്ഠഹിം മഹാഇസിം;
‘‘Ekanavutito kappe, upaṭṭhahiṃ mahāisiṃ;
ദുഗ്ഗതിം നാഭിജാനാമി, ഉപട്ഠാനസ്സിദം ഫലം.
Duggatiṃ nābhijānāmi, upaṭṭhānassidaṃ phalaṃ.
‘‘ചതുവീസേ ഇതോ കപ്പേ, മഹാനിഗ്ഘോസനാമകാ;
‘‘Catuvīse ito kappe, mahānigghosanāmakā;
സോളസാസിംസു രാജാനോ, ചക്കവത്തീ മഹബ്ബലാ.
Soḷasāsiṃsu rājāno, cakkavattī mahabbalā.
‘‘കിലേസാ ഝാപിതാ മയ്ഹം…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസന’’ന്തി.
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
അരഹത്തം പന പത്വാ കതകിച്ചതായ തുട്ഠമാനസോ ഉദാനം ഉദാനേന്തോ ‘‘ധരണീ ച സിഞ്ചതി വാതി മാലുതോ’’തി ഗാഥം അഭാസി.
Arahattaṃ pana patvā katakiccatāya tuṭṭhamānaso udānaṃ udānento ‘‘dharaṇī ca siñcati vāti māluto’’ti gāthaṃ abhāsi.
൫൦. തത്ഥ ധരണീതി പഥവീ, സാ ഹി സകലം ധരാധരം ധാരേതീതി ‘‘ധരണീ’’തി വുച്ചതി. സിഞ്ചതീതി സമന്തതോ നഭം പൂരേത്വാ അഭിപ്പവസ്സതോ മഹാമേഘസ്സ വുട്ഠിധാരാഹി സിഞ്ചതി . വാതി മാലുതോതി ഉദകഫുസിതസമ്മിസ്സതായ സീതലോ വാതോ വായതി. വിജ്ജുതാ ചരതി നഭേതി തത്ഥ തത്ഥ ഗജ്ജതാ ഗളഗളായതാ മഹാമേഘതോ നിച്ഛരന്തിയോ സതേരതാ ആകാസേ ഇതോ ചിതോ ച വിചരന്തി. ഉപസമന്തി വിതക്കാതി ഉതുസപ്പായസിദ്ധേന സമഥവിപസ്സനാധിഗമേന പുബ്ബഭാഗേ തദങ്ഗാദിവസേന വൂപസന്താ ഹുത്വാ കാമവിതക്കാദയോ സബ്ബേപി നവ മഹാവിതക്കാ അരിയമഗ്ഗാധിഗമേന ഉപസമന്തി. അനവസേസതോ സമുച്ഛിജ്ജന്തീതി. വത്തമാനസമീപതായ അരിയമഗ്ഗക്ഖണം വത്തമാനം കത്വാ വദതി. അതീതത്ഥേ വാ ഏതം പച്ചുപ്പന്നവചനം. ചിത്തം സുസമാഹിതം മമാതി തതോ ഏവ ലോകുത്തരസമാധിനാ മമ ചിത്തം സുട്ഠു സമാഹിതം, ന ദാനി തസ്സ സമാധാനേ കിഞ്ചി കാതബ്ബം അത്ഥീതി ഥേരോ അഞ്ഞം ബ്യാകാസി.
50. Tattha dharaṇīti pathavī, sā hi sakalaṃ dharādharaṃ dhāretīti ‘‘dharaṇī’’ti vuccati. Siñcatīti samantato nabhaṃ pūretvā abhippavassato mahāmeghassa vuṭṭhidhārāhi siñcati . Vāti mālutoti udakaphusitasammissatāya sītalo vāto vāyati. Vijjutā carati nabheti tattha tattha gajjatā gaḷagaḷāyatā mahāmeghato niccharantiyo sateratā ākāse ito cito ca vicaranti. Upasamanti vitakkāti utusappāyasiddhena samathavipassanādhigamena pubbabhāge tadaṅgādivasena vūpasantā hutvā kāmavitakkādayo sabbepi nava mahāvitakkā ariyamaggādhigamena upasamanti. Anavasesato samucchijjantīti. Vattamānasamīpatāya ariyamaggakkhaṇaṃ vattamānaṃ katvā vadati. Atītatthe vā etaṃ paccuppannavacanaṃ. Cittaṃ susamāhitaṃ mamāti tato eva lokuttarasamādhinā mama cittaṃ suṭṭhu samāhitaṃ, na dāni tassa samādhāne kiñci kātabbaṃ atthīti thero aññaṃ byākāsi.
വിമലത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Vimalattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
പഞ്ചമവഗ്ഗവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Pañcamavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഥേരഗാഥാപാളി • Theragāthāpāḷi / ൧൦. വിമലത്ഥേരഗാഥാ • 10. Vimalattheragāthā