Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మజ్ఝిమనికాయ • Majjhimanikāya |
౭. వీమంసకసుత్తం
7. Vīmaṃsakasuttaṃ
౪౮౭. ఏవం మే సుతం – ఏకం సమయం భగవా సావత్థియం విహరతి జేతవనే అనాథపిణ్డికస్స ఆరామే. తత్ర ఖో భగవా భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ‘‘భిక్ఖవో’’తి. ‘‘భదన్తే’’తి తే భిక్ఖూ భగవతో పచ్చస్సోసుం. భగవా ఏతదవోచ – ‘‘వీమంసకేన, భిక్ఖవే, భిక్ఖునా పరస్స చేతోపరియాయం అజానన్తేన 1 తథాగతే సమన్నేసనా కాతబ్బా ‘సమ్మాసమ్బుద్ధో వా నో వా’ ఇతి విఞ్ఞాణాయా’’తి. ‘‘భగవంమూలకా నో, భన్తే, ధమ్మా, భగవంనేత్తికా భగవంపటిసరణా; సాధు వత, భన్తే, భగవన్తంయేవ పటిభాతు ఏతస్స భాసితస్స అత్థో; భగవతో సుత్వా భిక్ఖూ ధారేస్సన్తీ’’తి. ‘‘తేన హి, భిక్ఖవే, సుణాథ, సాధుకం మనసి కరోథ, భాసిస్సామీ’’తి . ‘‘ఏవం, భన్తే’’తి ఖో తే భిక్ఖూ భగవతో పచ్చస్సోసుం. భగవా ఏతదవోచ –
487. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti. ‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca – ‘‘vīmaṃsakena, bhikkhave, bhikkhunā parassa cetopariyāyaṃ ajānantena 2 tathāgate samannesanā kātabbā ‘sammāsambuddho vā no vā’ iti viññāṇāyā’’ti. ‘‘Bhagavaṃmūlakā no, bhante, dhammā, bhagavaṃnettikā bhagavaṃpaṭisaraṇā; sādhu vata, bhante, bhagavantaṃyeva paṭibhātu etassa bhāsitassa attho; bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantī’’ti. ‘‘Tena hi, bhikkhave, suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha, bhāsissāmī’’ti . ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
౪౮౮. ‘‘వీమంసకేన, భిక్ఖవే, భిక్ఖునా పరస్స చేతోపరియాయం అజానన్తేన ద్వీసు ధమ్మేసు తథాగతో సమన్నేసితబ్బో చక్ఖుసోతవిఞ్ఞేయ్యేసు ధమ్మేసు – ‘యే సంకిలిట్ఠా చక్ఖుసోతవిఞ్ఞేయ్యా ధమ్మా, సంవిజ్జన్తి వా తే తథాగతస్స నో వా’తి? తమేనం సమన్నేసమానో ఏవం జానాతి – ‘యే సంకిలిట్ఠా చక్ఖుసోతవిఞ్ఞేయ్యా ధమ్మా, న తే తథాగతస్స సంవిజ్జన్తీ’తి.
488. ‘‘Vīmaṃsakena, bhikkhave, bhikkhunā parassa cetopariyāyaṃ ajānantena dvīsu dhammesu tathāgato samannesitabbo cakkhusotaviññeyyesu dhammesu – ‘ye saṃkiliṭṭhā cakkhusotaviññeyyā dhammā, saṃvijjanti vā te tathāgatassa no vā’ti? Tamenaṃ samannesamāno evaṃ jānāti – ‘ye saṃkiliṭṭhā cakkhusotaviññeyyā dhammā, na te tathāgatassa saṃvijjantī’ti.
‘‘యతో నం సమన్నేసమానో ఏవం జానాతి – ‘యే సంకిలిట్ఠా చక్ఖుసోతవిఞ్ఞేయ్యా ధమ్మా, న తే తథాగతస్స సంవిజ్జన్తీ’తి, తతో నం ఉత్తరిం సమన్నేసతి – ‘యే వీతిమిస్సా చక్ఖుసోతవిఞ్ఞేయ్యా ధమ్మా, సంవిజ్జన్తి వా తే తథాగతస్స నో వా’తి? తమేనం సమన్నేసమానో ఏవం జానాతి – ‘యే వీతిమిస్సా చక్ఖుసోతవిఞ్ఞేయ్యా ధమ్మా, న తే తథాగతస్స సంవిజ్జన్తీ’తి.
‘‘Yato naṃ samannesamāno evaṃ jānāti – ‘ye saṃkiliṭṭhā cakkhusotaviññeyyā dhammā, na te tathāgatassa saṃvijjantī’ti, tato naṃ uttariṃ samannesati – ‘ye vītimissā cakkhusotaviññeyyā dhammā, saṃvijjanti vā te tathāgatassa no vā’ti? Tamenaṃ samannesamāno evaṃ jānāti – ‘ye vītimissā cakkhusotaviññeyyā dhammā, na te tathāgatassa saṃvijjantī’ti.
‘‘యతో నం సమన్నేసమానో ఏవం జానాతి – ‘యే వీతిమిస్సా చక్ఖుసోతవిఞ్ఞేయ్యా ధమ్మా, న తే తథాగతస్స సంవిజ్జన్తీ’తి, తతో నం ఉత్తరిం సమన్నేసతి – ‘యే వోదాతా చక్ఖుసోతవిఞ్ఞేయ్యా ధమ్మా, సంవిజ్జన్తి వా తే తథాగతస్స నో వా’తి? తమేనం సమన్నేసమానో ఏవం జానాతి – ‘యే వోదాతా చక్ఖుసోతవిఞ్ఞేయ్యా ధమ్మా, సంవిజ్జన్తి తే తథాగతస్సా’తి.
‘‘Yato naṃ samannesamāno evaṃ jānāti – ‘ye vītimissā cakkhusotaviññeyyā dhammā, na te tathāgatassa saṃvijjantī’ti, tato naṃ uttariṃ samannesati – ‘ye vodātā cakkhusotaviññeyyā dhammā, saṃvijjanti vā te tathāgatassa no vā’ti? Tamenaṃ samannesamāno evaṃ jānāti – ‘ye vodātā cakkhusotaviññeyyā dhammā, saṃvijjanti te tathāgatassā’ti.
‘‘యతో నం సమన్నేసమానో ఏవం జానాతి – ‘యే వోదాతా చక్ఖుసోతవిఞ్ఞేయ్యా ధమ్మా, సంవిజ్జన్తి తే తథాగతస్సా’తి, తతో నం ఉత్తరిం సమన్నేసతి – ‘దీఘరత్తం సమాపన్నో అయమాయస్మా ఇమం కుసలం ధమ్మం, ఉదాహు ఇత్తరసమాపన్నో’తి? తమేనం సమన్నేసమానో ఏవం జానాతి – ‘దీఘరత్తం సమాపన్నో అయమాయస్మా ఇమం కుసలం ధమ్మం, నాయమాయస్మా ఇత్తరసమాపన్నో’తి.
‘‘Yato naṃ samannesamāno evaṃ jānāti – ‘ye vodātā cakkhusotaviññeyyā dhammā, saṃvijjanti te tathāgatassā’ti, tato naṃ uttariṃ samannesati – ‘dīgharattaṃ samāpanno ayamāyasmā imaṃ kusalaṃ dhammaṃ, udāhu ittarasamāpanno’ti? Tamenaṃ samannesamāno evaṃ jānāti – ‘dīgharattaṃ samāpanno ayamāyasmā imaṃ kusalaṃ dhammaṃ, nāyamāyasmā ittarasamāpanno’ti.
‘‘యతో నం సమన్నేసమానో ఏవం జానాతి – ‘దీఘరత్తం సమాపన్నో అయమాయస్మా ఇమం కుసలం ధమ్మం, నాయమాయస్మా ఇత్తరసమాపన్నో’తి, తతో నం ఉత్తరిం సమన్నేసతి – ‘ఞత్తజ్ఝాపన్నో అయమాయస్మా భిక్ఖు యసప్పత్తో, సంవిజ్జన్తస్స ఇధేకచ్చే ఆదీనవా’తి? న తావ, భిక్ఖవే, భిక్ఖునో ఇధేకచ్చే ఆదీనవా సంవిజ్జన్తి యావ న ఞత్తజ్ఝాపన్నో హోతి యసప్పత్తో. యతో చ ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ఞత్తజ్ఝాపన్నో హోతి యసప్పత్తో , అథస్స ఇధేకచ్చే ఆదీనవా సంవిజ్జన్తి. తమేనం సమన్నేసమానో ఏవం జానాతి – ‘ఞత్తజ్ఝాపన్నో అయమాయస్మా భిక్ఖు యసప్పత్తో, నాస్స ఇధేకచ్చే ఆదీనవా సంవిజ్జన్తీ’తి.
‘‘Yato naṃ samannesamāno evaṃ jānāti – ‘dīgharattaṃ samāpanno ayamāyasmā imaṃ kusalaṃ dhammaṃ, nāyamāyasmā ittarasamāpanno’ti, tato naṃ uttariṃ samannesati – ‘ñattajjhāpanno ayamāyasmā bhikkhu yasappatto, saṃvijjantassa idhekacce ādīnavā’ti? Na tāva, bhikkhave, bhikkhuno idhekacce ādīnavā saṃvijjanti yāva na ñattajjhāpanno hoti yasappatto. Yato ca kho, bhikkhave, bhikkhu ñattajjhāpanno hoti yasappatto , athassa idhekacce ādīnavā saṃvijjanti. Tamenaṃ samannesamāno evaṃ jānāti – ‘ñattajjhāpanno ayamāyasmā bhikkhu yasappatto, nāssa idhekacce ādīnavā saṃvijjantī’ti.
‘‘యతో నం సమన్నేసమానో ఏవం జానాతి – ‘ఞత్తజ్ఝాపన్నో అయమాయస్మా భిక్ఖు యసప్పత్తో, నాస్స ఇధేకచ్చే ఆదీనవా సంవిజ్జన్తీ’తి, తతో నం ఉత్తరిం సమన్నేసతి – ‘అభయూపరతో అయమాయస్మా, నాయమాయస్మా భయూపరతో; వీతరాగత్తా కామే న సేవతి ఖయా రాగస్సా’తి? తమేనం సమన్నేసమానో ఏవం జానాతి – ‘అభయూపరతో అయమాయస్మా, నాయమాయస్మా భయూపరతో; వీతరాగత్తా కామే న సేవతి ఖయా రాగస్సా’తి. తఞ్చే, భిక్ఖవే, భిక్ఖుం పరే ఏవం పుచ్ఛేయ్యుం – ‘కే పనాయస్మతో ఆకారా, కే అన్వయా, యేనాయస్మా ఏవం వదేసి – అభయూపరతో అయమాయస్మా, నాయమాయస్మా భయూపరతో; వీతరాగత్తా కామే న సేవతి ఖయా రాగస్సా’తి. సమ్మా బ్యాకరమానో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ఏవం బ్యాకరేయ్య – ‘తథా హి పన అయమాయస్మా సఙ్ఘే వా విహరన్తో ఏకో వా విహరన్తో, యే చ తత్థ సుగతా యే చ తత్థ దుగ్గతా, యే చ తత్థ గణమనుసాసన్తి, యే చ ఇధేకచ్చే ఆమిసేసు సందిస్సన్తి, యే చ ఇధేకచ్చే ఆమిసేన అనుపలిత్తా, నాయమాయస్మా తం తేన అవజానాతి . సమ్ముఖా ఖో పన మేతం భగవతో సుతం సమ్ముఖా పటిగ్గహితం – అభయూపరతోహమస్మి, నాహమస్మి భయూపరతో, వీతరాగత్తా కామే న సేవామి ఖయా రాగస్సా’తి.
‘‘Yato naṃ samannesamāno evaṃ jānāti – ‘ñattajjhāpanno ayamāyasmā bhikkhu yasappatto, nāssa idhekacce ādīnavā saṃvijjantī’ti, tato naṃ uttariṃ samannesati – ‘abhayūparato ayamāyasmā, nāyamāyasmā bhayūparato; vītarāgattā kāme na sevati khayā rāgassā’ti? Tamenaṃ samannesamāno evaṃ jānāti – ‘abhayūparato ayamāyasmā, nāyamāyasmā bhayūparato; vītarāgattā kāme na sevati khayā rāgassā’ti. Tañce, bhikkhave, bhikkhuṃ pare evaṃ puccheyyuṃ – ‘ke panāyasmato ākārā, ke anvayā, yenāyasmā evaṃ vadesi – abhayūparato ayamāyasmā, nāyamāyasmā bhayūparato; vītarāgattā kāme na sevati khayā rāgassā’ti. Sammā byākaramāno, bhikkhave, bhikkhu evaṃ byākareyya – ‘tathā hi pana ayamāyasmā saṅghe vā viharanto eko vā viharanto, ye ca tattha sugatā ye ca tattha duggatā, ye ca tattha gaṇamanusāsanti, ye ca idhekacce āmisesu saṃdissanti, ye ca idhekacce āmisena anupalittā, nāyamāyasmā taṃ tena avajānāti . Sammukhā kho pana metaṃ bhagavato sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ – abhayūparatohamasmi, nāhamasmi bhayūparato, vītarāgattā kāme na sevāmi khayā rāgassā’ti.
౪౮౯. ‘‘తత్ర , భిక్ఖవే, తథాగతోవ ఉత్తరిం పటిపుచ్ఛితబ్బో – ‘యే సంకిలిట్ఠా చక్ఖుసోతవిఞ్ఞేయ్యా ధమ్మా, సంవిజ్జన్తి వా తే తథాగతస్స నో వా’తి? బ్యాకరమానో, భిక్ఖవే, తథాగతో ఏవం బ్యాకరేయ్య – ‘యే సంకిలిట్ఠా చక్ఖుసోతవిఞ్ఞేయ్యా ధమ్మా, న తే తథాగతస్స సంవిజ్జన్తీ’’’తి.
489. ‘‘Tatra , bhikkhave, tathāgatova uttariṃ paṭipucchitabbo – ‘ye saṃkiliṭṭhā cakkhusotaviññeyyā dhammā, saṃvijjanti vā te tathāgatassa no vā’ti? Byākaramāno, bhikkhave, tathāgato evaṃ byākareyya – ‘ye saṃkiliṭṭhā cakkhusotaviññeyyā dhammā, na te tathāgatassa saṃvijjantī’’’ti.
‘‘యే వీతిమిస్సా చక్ఖుసోతవిఞ్ఞేయ్యా ధమ్మా, సంవిజ్జన్తి వా తే తథాగతస్స నో వాతి? బ్యాకరమానో, భిక్ఖవే, తథాగతో ఏవం బ్యాకరేయ్య – ‘యే వీతిమిస్సా చక్ఖుసోతవిఞ్ఞేయ్యా ధమ్మా, న తే తథాగతస్స సంవిజ్జన్తీ’తి.
‘‘Ye vītimissā cakkhusotaviññeyyā dhammā, saṃvijjanti vā te tathāgatassa no vāti? Byākaramāno, bhikkhave, tathāgato evaṃ byākareyya – ‘ye vītimissā cakkhusotaviññeyyā dhammā, na te tathāgatassa saṃvijjantī’ti.
‘‘యే వోదాతా చక్ఖుసోతవిఞ్ఞేయ్యా ధమ్మా, సంవిజ్జన్తి వా తే తథాగతస్స నో వాతి? బ్యాకరమానో, భిక్ఖవే, తథాగతో ఏవం బ్యాకరేయ్య – ‘యే వోదాతా చక్ఖుసోతవిఞ్ఞేయ్యా ధమ్మా, సంవిజ్జన్తి తే తథాగతస్స; ఏతంపథోహమస్మి, ఏతంగోచరో 3, నో చ తేన తమ్మయో’తి.
‘‘Ye vodātā cakkhusotaviññeyyā dhammā, saṃvijjanti vā te tathāgatassa no vāti? Byākaramāno, bhikkhave, tathāgato evaṃ byākareyya – ‘ye vodātā cakkhusotaviññeyyā dhammā, saṃvijjanti te tathāgatassa; etaṃpathohamasmi, etaṃgocaro 4, no ca tena tammayo’ti.
‘‘ఏవంవాదిం ఖో, భిక్ఖవే, సత్థారం అరహతి సావకో ఉపసఙ్కమితుం ధమ్మస్సవనాయ. తస్స సత్థా ధమ్మం దేసేతి ఉత్తరుత్తరిం పణీతపణీతం కణ్హసుక్కసప్పటిభాగం. యథా యథా ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖునో సత్థా ధమ్మం దేసేతి ఉత్తరుత్తరిం పణీతపణీతం కణ్హసుక్కసప్పటిభాగం తథా తథా సో తస్మిం ధమ్మే అభిఞ్ఞాయ ఇధేకచ్చం ధమ్మం ధమ్మేసు నిట్ఠం గచ్ఛతి, సత్థరి పసీదతి – ‘సమ్మాసమ్బుద్ధో భగవా, స్వాక్ఖాతో భగవతా ధమ్మో, సుప్పటిపన్నో సఙ్ఘో’తి. తఞ్చే, భిక్ఖవే, భిక్ఖుం పరే ఏవం పుచ్ఛేయ్యుం – ‘కే పనాయస్మతో ఆకారా, కే అన్వయా, యేనాయస్మా ఏవం వదేసి – సమ్మాసమ్బుద్ధో భగవా , స్వాక్ఖాతో భగవతా ధమ్మో, సుప్పటిపన్నో సఙ్ఘో’తి? సమ్మా బ్యాకరమానో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ఏవం బ్యాకరేయ్య – ‘ఇధాహం, ఆవుసో, యేన భగవా తేనుపసఙ్కమిం ధమ్మస్సవనాయ. తస్స మే భగవా ధమ్మం దేసేతి ఉత్తరుత్తరిం పణీతపణీతం కణ్హసుక్కసప్పటిభాగం. యథా యథా మే, ఆవుసో , భగవా ధమ్మం దేసేతి ఉత్తరుత్తరిం పణీతపణీతం కణ్హసుక్కసప్పటిభాగం తథా తథాహం తస్మిం ధమ్మే అభిఞ్ఞాయ ఇధేకచ్చం ధమ్మం ధమ్మేసు నిట్ఠమగమం, సత్థరి పసీదిం – సమ్మాసమ్బుద్ధో భగవా, స్వాక్ఖాతో భగవతా, ధమ్మో, సుప్పటిపన్నో సఙ్ఘో’తి.
‘‘Evaṃvādiṃ kho, bhikkhave, satthāraṃ arahati sāvako upasaṅkamituṃ dhammassavanāya. Tassa satthā dhammaṃ deseti uttaruttariṃ paṇītapaṇītaṃ kaṇhasukkasappaṭibhāgaṃ. Yathā yathā kho, bhikkhave, bhikkhuno satthā dhammaṃ deseti uttaruttariṃ paṇītapaṇītaṃ kaṇhasukkasappaṭibhāgaṃ tathā tathā so tasmiṃ dhamme abhiññāya idhekaccaṃ dhammaṃ dhammesu niṭṭhaṃ gacchati, satthari pasīdati – ‘sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, suppaṭipanno saṅgho’ti. Tañce, bhikkhave, bhikkhuṃ pare evaṃ puccheyyuṃ – ‘ke panāyasmato ākārā, ke anvayā, yenāyasmā evaṃ vadesi – sammāsambuddho bhagavā , svākkhāto bhagavatā dhammo, suppaṭipanno saṅgho’ti? Sammā byākaramāno, bhikkhave, bhikkhu evaṃ byākareyya – ‘idhāhaṃ, āvuso, yena bhagavā tenupasaṅkamiṃ dhammassavanāya. Tassa me bhagavā dhammaṃ deseti uttaruttariṃ paṇītapaṇītaṃ kaṇhasukkasappaṭibhāgaṃ. Yathā yathā me, āvuso , bhagavā dhammaṃ deseti uttaruttariṃ paṇītapaṇītaṃ kaṇhasukkasappaṭibhāgaṃ tathā tathāhaṃ tasmiṃ dhamme abhiññāya idhekaccaṃ dhammaṃ dhammesu niṭṭhamagamaṃ, satthari pasīdiṃ – sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā, dhammo, suppaṭipanno saṅgho’ti.
౪౯౦. ‘‘యస్స కస్సచి, భిక్ఖవే, ఇమేహి ఆకారేహి ఇమేహి పదేహి ఇమేహి బ్యఞ్జనేహి తథాగతే సద్ధా నివిట్ఠా హోతి మూలజాతా పతిట్ఠితా, అయం వుచ్చతి, భిక్ఖవే, ఆకారవతీ సద్ధా దస్సనమూలికా, దళ్హా; అసంహారియా సమణేన వా బ్రాహ్మణేన వా దేవేన వా మారేన వా బ్రహ్మునా వా కేనచి వా లోకస్మిం. ఏవం ఖో, భిక్ఖవే, తథాగతే ధమ్మసమన్నేసనా హోతి. ఏవఞ్చ పన తథాగతో ధమ్మతాసుసమన్నిట్ఠో హోతీ’’తి.
490. ‘‘Yassa kassaci, bhikkhave, imehi ākārehi imehi padehi imehi byañjanehi tathāgate saddhā niviṭṭhā hoti mūlajātā patiṭṭhitā, ayaṃ vuccati, bhikkhave, ākāravatī saddhā dassanamūlikā, daḷhā; asaṃhāriyā samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmiṃ. Evaṃ kho, bhikkhave, tathāgate dhammasamannesanā hoti. Evañca pana tathāgato dhammatāsusamanniṭṭho hotī’’ti.
ఇదమవోచ భగవా. అత్తమనా తే భిక్ఖూ భగవతో భాసితం అభినన్దున్తి.
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
వీమంసకసుత్తం నిట్ఠితం సత్తమం.
Vīmaṃsakasuttaṃ niṭṭhitaṃ sattamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / మజ్ఝిమనికాయ (అట్ఠకథా) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ౭. వీమంసకసుత్తవణ్ణనా • 7. Vīmaṃsakasuttavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / మజ్ఝిమనికాయ (టీకా) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ౭. వీమంసకసుత్తవణ్ణనా • 7. Vīmaṃsakasuttavaṇṇanā