| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya |
੭. વੀਮਂਸਕਸੁਤ੍ਤਂ
7. Vīmaṃsakasuttaṃ
੪੮੭. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ વਿਹਰਤਿ ਜੇਤવਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ। ਤਤ੍ਰ ਖੋ ਭਗવਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਭਿਕ੍ਖવੋ’’ਤਿ। ‘‘ਭਦਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ। ਭਗવਾ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘વੀਮਂਸਕੇਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਰਸ੍ਸ ਚੇਤੋਪਰਿਯਾਯਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੇਨ 1 ਤਥਾਗਤੇ ਸਮਨ੍ਨੇਸਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ ‘ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ વਾ ਨੋ વਾ’ ਇਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਾਯਾ’’ਤਿ। ‘‘ਭਗવਂਮੂਲਕਾ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਧਮ੍ਮਾ, ਭਗવਂਨੇਤ੍ਤਿਕਾ ਭਗવਂਪਟਿਸਰਣਾ; ਸਾਧੁ વਤ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਨ੍ਤਂਯੇવ ਪਟਿਭਾਤੁ ਏਤਸ੍ਸ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ; ਭਗવਤੋ ਸੁਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਧਾਰੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸੁਣਾਥ, ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਥ, ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ । ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ। ਭਗવਾ ਏਤਦવੋਚ –
487. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti. ‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca – ‘‘vīmaṃsakena, bhikkhave, bhikkhunā parassa cetopariyāyaṃ ajānantena 2 tathāgate samannesanā kātabbā ‘sammāsambuddho vā no vā’ iti viññāṇāyā’’ti. ‘‘Bhagavaṃmūlakā no, bhante, dhammā, bhagavaṃnettikā bhagavaṃpaṭisaraṇā; sādhu vata, bhante, bhagavantaṃyeva paṭibhātu etassa bhāsitassa attho; bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantī’’ti. ‘‘Tena hi, bhikkhave, suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha, bhāsissāmī’’ti . ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
੪੮੮. ‘‘વੀਮਂਸਕੇਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਰਸ੍ਸ ਚੇਤੋਪਰਿਯਾਯਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੇਨ ਦ੍વੀਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਤਥਾਗਤੋ ਸਮਨ੍ਨੇਸਿਤਬ੍ਬੋ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ – ‘ਯੇ ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਾ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਸਂવਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ વਾ ਤੇ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਨੋ વਾ’ਤਿ? ਤਮੇਨਂ ਸਮਨ੍ਨੇਸਮਾਨੋ ਏવਂ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਯੇ ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਾ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਨ ਤੇ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਸਂવਿਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’ਤਿ।
488. ‘‘Vīmaṃsakena, bhikkhave, bhikkhunā parassa cetopariyāyaṃ ajānantena dvīsu dhammesu tathāgato samannesitabbo cakkhusotaviññeyyesu dhammesu – ‘ye saṃkiliṭṭhā cakkhusotaviññeyyā dhammā, saṃvijjanti vā te tathāgatassa no vā’ti? Tamenaṃ samannesamāno evaṃ jānāti – ‘ye saṃkiliṭṭhā cakkhusotaviññeyyā dhammā, na te tathāgatassa saṃvijjantī’ti.
‘‘ਯਤੋ ਨਂ ਸਮਨ੍ਨੇਸਮਾਨੋ ਏવਂ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਯੇ ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਾ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਨ ਤੇ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਸਂવਿਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਤਤੋ ਨਂ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਸਮਨ੍ਨੇਸਤਿ – ‘ਯੇ વੀਤਿਮਿਸ੍ਸਾ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਸਂવਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ વਾ ਤੇ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਨੋ વਾ’ਤਿ? ਤਮੇਨਂ ਸਮਨ੍ਨੇਸਮਾਨੋ ਏવਂ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਯੇ વੀਤਿਮਿਸ੍ਸਾ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਨ ਤੇ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਸਂવਿਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’ਤਿ।
‘‘Yato naṃ samannesamāno evaṃ jānāti – ‘ye saṃkiliṭṭhā cakkhusotaviññeyyā dhammā, na te tathāgatassa saṃvijjantī’ti, tato naṃ uttariṃ samannesati – ‘ye vītimissā cakkhusotaviññeyyā dhammā, saṃvijjanti vā te tathāgatassa no vā’ti? Tamenaṃ samannesamāno evaṃ jānāti – ‘ye vītimissā cakkhusotaviññeyyā dhammā, na te tathāgatassa saṃvijjantī’ti.
‘‘ਯਤੋ ਨਂ ਸਮਨ੍ਨੇਸਮਾਨੋ ਏવਂ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਯੇ વੀਤਿਮਿਸ੍ਸਾ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਨ ਤੇ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਸਂવਿਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਤਤੋ ਨਂ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਸਮਨ੍ਨੇਸਤਿ – ‘ਯੇ વੋਦਾਤਾ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਸਂવਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ વਾ ਤੇ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਨੋ વਾ’ਤਿ? ਤਮੇਨਂ ਸਮਨ੍ਨੇਸਮਾਨੋ ਏવਂ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਯੇ વੋਦਾਤਾ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਸਂવਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਤੇ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸਾ’ਤਿ।
‘‘Yato naṃ samannesamāno evaṃ jānāti – ‘ye vītimissā cakkhusotaviññeyyā dhammā, na te tathāgatassa saṃvijjantī’ti, tato naṃ uttariṃ samannesati – ‘ye vodātā cakkhusotaviññeyyā dhammā, saṃvijjanti vā te tathāgatassa no vā’ti? Tamenaṃ samannesamāno evaṃ jānāti – ‘ye vodātā cakkhusotaviññeyyā dhammā, saṃvijjanti te tathāgatassā’ti.
‘‘ਯਤੋ ਨਂ ਸਮਨ੍ਨੇਸਮਾਨੋ ਏવਂ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਯੇ વੋਦਾਤਾ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਸਂવਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਤੇ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸਾ’ਤਿ, ਤਤੋ ਨਂ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਸਮਨ੍ਨੇਸਤਿ – ‘ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਅਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਇਮਂ ਕੁਸਲਂ ਧਮ੍ਮਂ, ਉਦਾਹੁ ਇਤ੍ਤਰਸਮਾਪਨ੍ਨੋ’ਤਿ? ਤਮੇਨਂ ਸਮਨ੍ਨੇਸਮਾਨੋ ਏવਂ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਅਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਇਮਂ ਕੁਸਲਂ ਧਮ੍ਮਂ, ਨਾਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਇਤ੍ਤਰਸਮਾਪਨ੍ਨੋ’ਤਿ।
‘‘Yato naṃ samannesamāno evaṃ jānāti – ‘ye vodātā cakkhusotaviññeyyā dhammā, saṃvijjanti te tathāgatassā’ti, tato naṃ uttariṃ samannesati – ‘dīgharattaṃ samāpanno ayamāyasmā imaṃ kusalaṃ dhammaṃ, udāhu ittarasamāpanno’ti? Tamenaṃ samannesamāno evaṃ jānāti – ‘dīgharattaṃ samāpanno ayamāyasmā imaṃ kusalaṃ dhammaṃ, nāyamāyasmā ittarasamāpanno’ti.
‘‘ਯਤੋ ਨਂ ਸਮਨ੍ਨੇਸਮਾਨੋ ਏવਂ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਅਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਇਮਂ ਕੁਸਲਂ ਧਮ੍ਮਂ, ਨਾਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਇਤ੍ਤਰਸਮਾਪਨ੍ਨੋ’ਤਿ, ਤਤੋ ਨਂ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਸਮਨ੍ਨੇਸਤਿ – ‘ਞਤ੍ਤਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ ਅਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਸਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਸਂવਿਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਇਧੇਕਚ੍ਚੇ ਆਦੀਨવਾ’ਤਿ? ਨ ਤਾવ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਇਧੇਕਚ੍ਚੇ ਆਦੀਨવਾ ਸਂવਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਯਾવ ਨ ਞਤ੍ਤਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਯਸਪ੍ਪਤ੍ਤੋ। ਯਤੋ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਞਤ੍ਤਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਯਸਪ੍ਪਤ੍ਤੋ , ਅਥਸ੍ਸ ਇਧੇਕਚ੍ਚੇ ਆਦੀਨવਾ ਸਂવਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਸਮਨ੍ਨੇਸਮਾਨੋ ਏવਂ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਞਤ੍ਤਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ ਅਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਸਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਨਾਸ੍ਸ ਇਧੇਕਚ੍ਚੇ ਆਦੀਨવਾ ਸਂવਿਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’ਤਿ।
‘‘Yato naṃ samannesamāno evaṃ jānāti – ‘dīgharattaṃ samāpanno ayamāyasmā imaṃ kusalaṃ dhammaṃ, nāyamāyasmā ittarasamāpanno’ti, tato naṃ uttariṃ samannesati – ‘ñattajjhāpanno ayamāyasmā bhikkhu yasappatto, saṃvijjantassa idhekacce ādīnavā’ti? Na tāva, bhikkhave, bhikkhuno idhekacce ādīnavā saṃvijjanti yāva na ñattajjhāpanno hoti yasappatto. Yato ca kho, bhikkhave, bhikkhu ñattajjhāpanno hoti yasappatto , athassa idhekacce ādīnavā saṃvijjanti. Tamenaṃ samannesamāno evaṃ jānāti – ‘ñattajjhāpanno ayamāyasmā bhikkhu yasappatto, nāssa idhekacce ādīnavā saṃvijjantī’ti.
‘‘ਯਤੋ ਨਂ ਸਮਨ੍ਨੇਸਮਾਨੋ ਏવਂ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਞਤ੍ਤਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ ਅਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਸਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਨਾਸ੍ਸ ਇਧੇਕਚ੍ਚੇ ਆਦੀਨવਾ ਸਂવਿਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਤਤੋ ਨਂ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਸਮਨ੍ਨੇਸਤਿ – ‘ਅਭਯੂਪਰਤੋ ਅਯਮਾਯਸ੍ਮਾ, ਨਾਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਭਯੂਪਰਤੋ; વੀਤਰਾਗਤ੍ਤਾ ਕਾਮੇ ਨ ਸੇવਤਿ ਖਯਾ ਰਾਗਸ੍ਸਾ’ਤਿ? ਤਮੇਨਂ ਸਮਨ੍ਨੇਸਮਾਨੋ ਏવਂ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਅਭਯੂਪਰਤੋ ਅਯਮਾਯਸ੍ਮਾ, ਨਾਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਭਯੂਪਰਤੋ; વੀਤਰਾਗਤ੍ਤਾ ਕਾਮੇ ਨ ਸੇવਤਿ ਖਯਾ ਰਾਗਸ੍ਸਾ’ਤਿ। ਤਞ੍ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪਰੇ ਏવਂ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯੁਂ – ‘ਕੇ ਪਨਾਯਸ੍ਮਤੋ ਆਕਾਰਾ, ਕੇ ਅਨ੍વਯਾ, ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਏવਂ વਦੇਸਿ – ਅਭਯੂਪਰਤੋ ਅਯਮਾਯਸ੍ਮਾ, ਨਾਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਭਯੂਪਰਤੋ; વੀਤਰਾਗਤ੍ਤਾ ਕਾਮੇ ਨ ਸੇવਤਿ ਖਯਾ ਰਾਗਸ੍ਸਾ’ਤਿ। ਸਮ੍ਮਾ ਬ੍ਯਾਕਰਮਾਨੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏવਂ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯ – ‘ਤਥਾ ਹਿ ਪਨ ਅਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਸਙ੍ਘੇ વਾ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਏਕੋ વਾ વਿਹਰਨ੍ਤੋ, ਯੇ ਚ ਤਤ੍ਥ ਸੁਗਤਾ ਯੇ ਚ ਤਤ੍ਥ ਦੁਗ੍ਗਤਾ, ਯੇ ਚ ਤਤ੍ਥ ਗਣਮਨੁਸਾਸਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਚ ਇਧੇਕਚ੍ਚੇ ਆਮਿਸੇਸੁ ਸਂਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਚ ਇਧੇਕਚ੍ਚੇ ਆਮਿਸੇਨ ਅਨੁਪਲਿਤ੍ਤਾ, ਨਾਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਤਂ ਤੇਨ ਅવਜਾਨਾਤਿ । ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਖੋ ਪਨ ਮੇਤਂ ਭਗવਤੋ ਸੁਤਂ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ – ਅਭਯੂਪਰਤੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨਾਹਮਸ੍ਮਿ ਭਯੂਪਰਤੋ, વੀਤਰਾਗਤ੍ਤਾ ਕਾਮੇ ਨ ਸੇવਾਮਿ ਖਯਾ ਰਾਗਸ੍ਸਾ’ਤਿ।
‘‘Yato naṃ samannesamāno evaṃ jānāti – ‘ñattajjhāpanno ayamāyasmā bhikkhu yasappatto, nāssa idhekacce ādīnavā saṃvijjantī’ti, tato naṃ uttariṃ samannesati – ‘abhayūparato ayamāyasmā, nāyamāyasmā bhayūparato; vītarāgattā kāme na sevati khayā rāgassā’ti? Tamenaṃ samannesamāno evaṃ jānāti – ‘abhayūparato ayamāyasmā, nāyamāyasmā bhayūparato; vītarāgattā kāme na sevati khayā rāgassā’ti. Tañce, bhikkhave, bhikkhuṃ pare evaṃ puccheyyuṃ – ‘ke panāyasmato ākārā, ke anvayā, yenāyasmā evaṃ vadesi – abhayūparato ayamāyasmā, nāyamāyasmā bhayūparato; vītarāgattā kāme na sevati khayā rāgassā’ti. Sammā byākaramāno, bhikkhave, bhikkhu evaṃ byākareyya – ‘tathā hi pana ayamāyasmā saṅghe vā viharanto eko vā viharanto, ye ca tattha sugatā ye ca tattha duggatā, ye ca tattha gaṇamanusāsanti, ye ca idhekacce āmisesu saṃdissanti, ye ca idhekacce āmisena anupalittā, nāyamāyasmā taṃ tena avajānāti . Sammukhā kho pana metaṃ bhagavato sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ – abhayūparatohamasmi, nāhamasmi bhayūparato, vītarāgattā kāme na sevāmi khayā rāgassā’ti.
੪੮੯. ‘‘ਤਤ੍ਰ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਥਾਗਤੋવ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ – ‘ਯੇ ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਾ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਸਂવਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ વਾ ਤੇ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਨੋ વਾ’ਤਿ? ਬ੍ਯਾਕਰਮਾਨੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਥਾਗਤੋ ਏવਂ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯ – ‘ਯੇ ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਾ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਨ ਤੇ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਸਂવਿਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’’ਤਿ।
489. ‘‘Tatra , bhikkhave, tathāgatova uttariṃ paṭipucchitabbo – ‘ye saṃkiliṭṭhā cakkhusotaviññeyyā dhammā, saṃvijjanti vā te tathāgatassa no vā’ti? Byākaramāno, bhikkhave, tathāgato evaṃ byākareyya – ‘ye saṃkiliṭṭhā cakkhusotaviññeyyā dhammā, na te tathāgatassa saṃvijjantī’’’ti.
‘‘ਯੇ વੀਤਿਮਿਸ੍ਸਾ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਸਂવਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ વਾ ਤੇ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਨੋ વਾਤਿ? ਬ੍ਯਾਕਰਮਾਨੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਥਾਗਤੋ ਏવਂ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯ – ‘ਯੇ વੀਤਿਮਿਸ੍ਸਾ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਨ ਤੇ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਸਂવਿਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’ਤਿ।
‘‘Ye vītimissā cakkhusotaviññeyyā dhammā, saṃvijjanti vā te tathāgatassa no vāti? Byākaramāno, bhikkhave, tathāgato evaṃ byākareyya – ‘ye vītimissā cakkhusotaviññeyyā dhammā, na te tathāgatassa saṃvijjantī’ti.
‘‘ਯੇ વੋਦਾਤਾ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਸਂવਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ વਾ ਤੇ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਨੋ વਾਤਿ? ਬ੍ਯਾਕਰਮਾਨੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਥਾਗਤੋ ਏવਂ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯ – ‘ਯੇ વੋਦਾਤਾ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਸਂવਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਤੇ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ; ਏਤਂਪਥੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਏਤਂਗੋਚਰੋ 3, ਨੋ ਚ ਤੇਨ ਤਮ੍ਮਯੋ’ਤਿ।
‘‘Ye vodātā cakkhusotaviññeyyā dhammā, saṃvijjanti vā te tathāgatassa no vāti? Byākaramāno, bhikkhave, tathāgato evaṃ byākareyya – ‘ye vodātā cakkhusotaviññeyyā dhammā, saṃvijjanti te tathāgatassa; etaṃpathohamasmi, etaṃgocaro 4, no ca tena tammayo’ti.
‘‘ਏવਂવਾਦਿਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਅਰਹਤਿ ਸਾવਕੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤੁਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਾਯ। ਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਉਤ੍ਤਰੁਤ੍ਤਰਿਂ ਪਣੀਤਪਣੀਤਂ ਕਣ੍ਹਸੁਕ੍ਕਸਪ੍ਪਟਿਭਾਗਂ। ਯਥਾ ਯਥਾ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸਤ੍ਥਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਉਤ੍ਤਰੁਤ੍ਤਰਿਂ ਪਣੀਤਪਣੀਤਂ ਕਣ੍ਹਸੁਕ੍ਕਸਪ੍ਪਟਿਭਾਗਂ ਤਥਾ ਤਥਾ ਸੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮੇ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਇਧੇਕਚ੍ਚਂ ਧਮ੍ਮਂ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨਿਟ੍ਠਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਸਤ੍ਥਰਿ ਪਸੀਦਤਿ – ‘ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗવਾ, ਸ੍વਾਕ੍ਖਾਤੋ ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮੋ, ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਸਙ੍ਘੋ’ਤਿ। ਤਞ੍ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪਰੇ ਏવਂ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯੁਂ – ‘ਕੇ ਪਨਾਯਸ੍ਮਤੋ ਆਕਾਰਾ, ਕੇ ਅਨ੍વਯਾ, ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਏવਂ વਦੇਸਿ – ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗવਾ , ਸ੍વਾਕ੍ਖਾਤੋ ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮੋ, ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਸਙ੍ਘੋ’ਤਿ? ਸਮ੍ਮਾ ਬ੍ਯਾਕਰਮਾਨੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏવਂ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯ – ‘ਇਧਾਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਾਯ। ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਭਗવਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਉਤ੍ਤਰੁਤ੍ਤਰਿਂ ਪਣੀਤਪਣੀਤਂ ਕਣ੍ਹਸੁਕ੍ਕਸਪ੍ਪਟਿਭਾਗਂ। ਯਥਾ ਯਥਾ ਮੇ, ਆવੁਸੋ , ਭਗવਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਉਤ੍ਤਰੁਤ੍ਤਰਿਂ ਪਣੀਤਪਣੀਤਂ ਕਣ੍ਹਸੁਕ੍ਕਸਪ੍ਪਟਿਭਾਗਂ ਤਥਾ ਤਥਾਹਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮੇ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਇਧੇਕਚ੍ਚਂ ਧਮ੍ਮਂ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨਿਟ੍ਠਮਗਮਂ, ਸਤ੍ਥਰਿ ਪਸੀਦਿਂ – ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗવਾ, ਸ੍વਾਕ੍ਖਾਤੋ ਭਗવਤਾ, ਧਮ੍ਮੋ, ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਸਙ੍ਘੋ’ਤਿ।
‘‘Evaṃvādiṃ kho, bhikkhave, satthāraṃ arahati sāvako upasaṅkamituṃ dhammassavanāya. Tassa satthā dhammaṃ deseti uttaruttariṃ paṇītapaṇītaṃ kaṇhasukkasappaṭibhāgaṃ. Yathā yathā kho, bhikkhave, bhikkhuno satthā dhammaṃ deseti uttaruttariṃ paṇītapaṇītaṃ kaṇhasukkasappaṭibhāgaṃ tathā tathā so tasmiṃ dhamme abhiññāya idhekaccaṃ dhammaṃ dhammesu niṭṭhaṃ gacchati, satthari pasīdati – ‘sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, suppaṭipanno saṅgho’ti. Tañce, bhikkhave, bhikkhuṃ pare evaṃ puccheyyuṃ – ‘ke panāyasmato ākārā, ke anvayā, yenāyasmā evaṃ vadesi – sammāsambuddho bhagavā , svākkhāto bhagavatā dhammo, suppaṭipanno saṅgho’ti? Sammā byākaramāno, bhikkhave, bhikkhu evaṃ byākareyya – ‘idhāhaṃ, āvuso, yena bhagavā tenupasaṅkamiṃ dhammassavanāya. Tassa me bhagavā dhammaṃ deseti uttaruttariṃ paṇītapaṇītaṃ kaṇhasukkasappaṭibhāgaṃ. Yathā yathā me, āvuso , bhagavā dhammaṃ deseti uttaruttariṃ paṇītapaṇītaṃ kaṇhasukkasappaṭibhāgaṃ tathā tathāhaṃ tasmiṃ dhamme abhiññāya idhekaccaṃ dhammaṃ dhammesu niṭṭhamagamaṃ, satthari pasīdiṃ – sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā, dhammo, suppaṭipanno saṅgho’ti.
੪੯੦. ‘‘ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮੇਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਇਮੇਹਿ ਪਦੇਹਿ ਇਮੇਹਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਹਿ ਤਥਾਗਤੇ ਸਦ੍ਧਾ ਨਿવਿਟ੍ਠਾ ਹੋਤਿ ਮੂਲਜਾਤਾ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ, ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆਕਾਰવਤੀ ਸਦ੍ਧਾ ਦਸ੍ਸਨਮੂਲਿਕਾ, ਦਲ਼੍ਹਾ; ਅਸਂਹਾਰਿਯਾ ਸਮਣੇਨ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ વਾ ਦੇવੇਨ વਾ ਮਾਰੇਨ વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨਾ વਾ ਕੇਨਚਿ વਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਥਾਗਤੇ ਧਮ੍ਮਸਮਨ੍ਨੇਸਨਾ ਹੋਤਿ। ਏવਞ੍ਚ ਪਨ ਤਥਾਗਤੋ ਧਮ੍ਮਤਾਸੁਸਮਨ੍ਨਿਟ੍ਠੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ।
490. ‘‘Yassa kassaci, bhikkhave, imehi ākārehi imehi padehi imehi byañjanehi tathāgate saddhā niviṭṭhā hoti mūlajātā patiṭṭhitā, ayaṃ vuccati, bhikkhave, ākāravatī saddhā dassanamūlikā, daḷhā; asaṃhāriyā samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmiṃ. Evaṃ kho, bhikkhave, tathāgate dhammasamannesanā hoti. Evañca pana tathāgato dhammatāsusamanniṭṭho hotī’’ti.
ਇਦਮવੋਚ ਭਗવਾ। ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੁਨ੍ਤਿ।
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
વੀਮਂਸਕਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਸਤ੍ਤਮਂ।
Vīmaṃsakasuttaṃ niṭṭhitaṃ sattamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ੭. વੀਮਂਸਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 7. Vīmaṃsakasuttavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ੭. વੀਮਂਸਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 7. Vīmaṃsakasuttavaṇṇanā
