| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ធម្មសង្គណិ-អដ្ឋកថា • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
វិមោក្ខកថា
Vimokkhakathā
២៤៨. ឥទានិ យស្មា ឥទំ រូបាវចរកុសលំ នាម ន កេវលំ អារម្មណសង្ខាតានំ អាយតនានំ អភិភវនតោ អភិភាយតនវសេនេវ ឧប្បជ្ជតិ, អថ ខោ វិមោក្ខវសេនបិ ឧប្បជ្ជតិ, តស្មា តម្បិ នយំ ទស្សេតុំ បុន កតមេ ធម្មា កុសលាតិអាទិ អារទ្ធំ។
248. Idāni yasmā idaṃ rūpāvacarakusalaṃ nāma na kevalaṃ ārammaṇasaṅkhātānaṃ āyatanānaṃ abhibhavanato abhibhāyatanavaseneva uppajjati, atha kho vimokkhavasenapi uppajjati, tasmā tampi nayaṃ dassetuṃ puna katame dhammā kusalātiādi āraddhaṃ.
កេនដ្ឋេន បន វិមោក្ខោ វេទិតព្ពោតិ? អធិមុច្ចនដ្ឋេន។ កោ អយំ អធិមុច្ចនដ្ឋោ នាម? បច្ចនីកធម្មេហិ ច សុដ្ឋុ វិមុច្ចនដ្ឋោ, អារម្មណេ ច អភិរតិវសេន សុដ្ឋុ វិមុច្ចនដ្ឋោ ។ បិតុអង្កេ វិស្សដ្ឋអង្គបច្ចង្គស្ស ទារកស្ស សយនំ វិយ អនិគ្គហិតភាវេន និរាសង្កតាយ អារម្មណេ បវត្តីតិ វុត្តំ ហោតិ។ ឯវំលក្ខណញ្ហិ វិមោក្ខភាវប្បត្តំ រូបាវចរកុសលំ ទស្សេតុំ អយំ នយោ អារទ្ធោ។
Kenaṭṭhena pana vimokkho veditabboti? Adhimuccanaṭṭhena. Ko ayaṃ adhimuccanaṭṭho nāma? Paccanīkadhammehi ca suṭṭhu vimuccanaṭṭho, ārammaṇe ca abhirativasena suṭṭhu vimuccanaṭṭho . Pituaṅke vissaṭṭhaaṅgapaccaṅgassa dārakassa sayanaṃ viya aniggahitabhāvena nirāsaṅkatāya ārammaṇe pavattīti vuttaṃ hoti. Evaṃlakkhaṇañhi vimokkhabhāvappattaṃ rūpāvacarakusalaṃ dassetuṃ ayaṃ nayo āraddho.
តត្ថ រូបីតិ អជ្ឈត្តំ កេសាទីសុ ឧប្បាទិតំ រូបជ្ឈានំ រូបំ, តទស្សត្ថីតិ រូបី។ អជ្ឈត្តញ្ហិ នីលបរិកម្មំ ករោន្តោ កេសេ វា បិត្តេ វា អក្ខិតារកាយ វា ករោតិ។ បីតបរិកម្មំ ករោន្តោ មេទេ វា ឆវិយា វា អក្ខីនំ បីតដ្ឋានេ វា ករោតិ។ លោហិតបរិកម្មំ ករោន្តោ មំសេ វា លោហិតេ វា ជិវ្ហាយ វា ហត្ថតលបាទតលេសុ វា អក្ខីនំ រត្តដ្ឋានេ វា ករោតិ។ ឱទាតបរិកម្មំ ករោន្តោ អដ្ឋិម្ហិ វា ទន្តេ វា នខេ វា អក្ខីនំ សេតដ្ឋានេ វា ករោតិ។ ឯវំ បរិកម្មំ កត្វា ឧប្បន្នជ្ឈានសមង្គិនំ សន្ធាយេតំ វុត្តំ។ រូបានិ បស្សតីតិ ពហិទ្ធាបិ នីលកសិណាទិរូបានិ ឈានចក្ខុនា បស្សតិ។ ឥមិនា អជ្ឈត្តពហិទ្ធាវត្ថុកេសុ កសិណេសុ ឈានបដិលាភោ ទស្សិតោ។
Tattha rūpīti ajjhattaṃ kesādīsu uppāditaṃ rūpajjhānaṃ rūpaṃ, tadassatthīti rūpī. Ajjhattañhi nīlaparikammaṃ karonto kese vā pitte vā akkhitārakāya vā karoti. Pītaparikammaṃ karonto mede vā chaviyā vā akkhīnaṃ pītaṭṭhāne vā karoti. Lohitaparikammaṃ karonto maṃse vā lohite vā jivhāya vā hatthatalapādatalesu vā akkhīnaṃ rattaṭṭhāne vā karoti. Odātaparikammaṃ karonto aṭṭhimhi vā dante vā nakhe vā akkhīnaṃ setaṭṭhāne vā karoti. Evaṃ parikammaṃ katvā uppannajjhānasamaṅginaṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Rūpāni passatīti bahiddhāpi nīlakasiṇādirūpāni jhānacakkhunā passati. Iminā ajjhattabahiddhāvatthukesu kasiṇesu jhānapaṭilābho dassito.
អជ្ឈត្តំ អរូបសញ្ញីតិ អជ្ឈត្តំ ន រូបសញ្ញី។ អត្តនោ កេសាទីសុ អនុប្បាទិតរូបាវចរជ្ឈានោតិ អត្ថោ។ ឥមិនា ពហិទ្ធា បរិកម្មំ កត្វា ពហិទ្ធាវ បដិលទ្ធជ្ឈានតា ទស្សិតា។
Ajjhattaṃarūpasaññīti ajjhattaṃ na rūpasaññī. Attano kesādīsu anuppāditarūpāvacarajjhānoti attho. Iminā bahiddhā parikammaṃ katvā bahiddhāva paṭiladdhajjhānatā dassitā.
សុភន្តិ ឥមិនា សុវិសុទ្ធេសុ នីលាទីសុ វណ្ណកសិណេសុ ឈានានិ ទស្សិតានិ។ តត្ថ កិញ្ចាបិ អន្តោអប្បនាយ ‘សុភ’ន្តិ អាភោគោ នត្ថិ, យោ បន សុវិសុទ្ធំ សុភកសិណំ អារម្មណំ កត្វា វិហរតិ, សោ យស្មា ‘សុភ’ន្តិ…បេ.… បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ, តថា ទុតិយាទីនិ, តស្មា ឯវំ ទេសនា កតា។ បដិសម្ភិទាមគ្គេ បន ‘‘កថំ សុភន្ត្វេវ អធិមុត្តោ ហោតីតិ វិមោក្ខោ? ឥធ ភិក្ខុ មេត្តាសហគតេន ចេតសា ឯកំ ទិសំ…បេ.… វិហរតិ, មេត្តាយ ភាវិតត្តា សត្តា អប្បដិកូលា ហោន្តិ; ករុណា… មុទិតា… ឧបេក្ខាសហគតេន ចេតសា ឯកំ ទិសំ…បេ.… វិហរតិ, ឧបេក្ខាយ ភាវិតត្តា សត្តា អប្បដិកូលា ហោន្តិ, ឯវំ សុភន្ត្វេវ អធិមុត្តោ ហោតី’’តិ វិមោក្ខោតិ (បដិ. ម. ១.២១២) វុត្តំ។ ឥធ បន ឧបរិ បាឡិយំយេវ ព្រហ្មវិហារានំ អាគតត្តា តំ នយំ បដិក្ខិបិត្វា សុនីលកសុបីតកសុលោហិតកសុឱទាតកបរិសុទ្ធនីលកបរិសុទ្ធបីតកបរិសុទ្ធលោហិតកបរិសុទ្ធឱទាតកវសេនេវ សុភវិមោក្ខោ អនុញ្ញាតោ។ ឥតិ កសិណន្តិ វា អភិភាយតនន្តិ វា វិមោក្ខោតិ វា រូបាវចរជ្ឈានមេវ ។ តញ្ហិ អារម្មណស្ស សកលដ្ឋេន កសិណំ នាម, អារម្មណំ អភិភវនដ្ឋេន អភិភាយតនំ នាម, អារម្មណេ អធិមុច្ចនដ្ឋេន បច្ចនីកធម្មេហិ ច វិមុច្ចនដ្ឋេន វិមោក្ខោ នាមាតិ វុត្តំ។ តត្ថ កសិណទេសនា អភិធម្មវសេន, ឥតរា បន សុត្តន្តទេសនាវសេន វុត្តាតិ វេទិតព្ពា។ អយមេត្ថ អបុព្ពបទវណ្ណនា។ ឯកេកស្មិំ បន វិមោក្ខេ បថវីកសិណេ វិយ បញ្ចវីសតិ បញ្ចវីសតីតិ កត្វា បញ្ចសត្តតិ នវកា វេទិតព្ពា។
Subhanti iminā suvisuddhesu nīlādīsu vaṇṇakasiṇesu jhānāni dassitāni. Tattha kiñcāpi antoappanāya ‘subha’nti ābhogo natthi, yo pana suvisuddhaṃ subhakasiṇaṃ ārammaṇaṃ katvā viharati, so yasmā ‘subha’nti…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, tathā dutiyādīni, tasmā evaṃ desanā katā. Paṭisambhidāmagge pana ‘‘kathaṃ subhantveva adhimutto hotīti vimokkho? Idha bhikkhu mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ…pe… viharati, mettāya bhāvitattā sattā appaṭikūlā honti; karuṇā… muditā… upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ…pe… viharati, upekkhāya bhāvitattā sattā appaṭikūlā honti, evaṃ subhantveva adhimutto hotī’’ti vimokkhoti (paṭi. ma. 1.212) vuttaṃ. Idha pana upari pāḷiyaṃyeva brahmavihārānaṃ āgatattā taṃ nayaṃ paṭikkhipitvā sunīlakasupītakasulohitakasuodātakaparisuddhanīlakaparisuddhapītakaparisuddhalohitakaparisuddhaodātakavaseneva subhavimokkho anuññāto. Iti kasiṇanti vā abhibhāyatananti vā vimokkhoti vā rūpāvacarajjhānameva . Tañhi ārammaṇassa sakalaṭṭhena kasiṇaṃ nāma, ārammaṇaṃ abhibhavanaṭṭhena abhibhāyatanaṃ nāma, ārammaṇe adhimuccanaṭṭhena paccanīkadhammehi ca vimuccanaṭṭhena vimokkho nāmāti vuttaṃ. Tattha kasiṇadesanā abhidhammavasena, itarā pana suttantadesanāvasena vuttāti veditabbā. Ayamettha apubbapadavaṇṇanā. Ekekasmiṃ pana vimokkhe pathavīkasiṇe viya pañcavīsati pañcavīsatīti katvā pañcasattati navakā veditabbā.
វិមោក្ខកថា។
Vimokkhakathā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / អភិធម្មបិដក • Abhidhammapiṭaka / ធម្មសង្គណីបាឡិ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / រូបាវចរកុសលំ • Rūpāvacarakusalaṃ
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ធម្មសង្គណី-មូលដីកា • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / វិមោក្ខកថាវណ្ណនា • Vimokkhakathāvaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ធម្មសង្គណី-អនុដីកា • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / វិមោក្ខកថាវណ្ណនា • Vimokkhakathāvaṇṇanā
