| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ပဋိသမ္ဘိဒာမဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
၅. ဝိမောက္ခကထာ
5. Vimokkhakathā
၁. ဝိမောက္ခုဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ
1. Vimokkhuddesavaṇṇanā
၂၀၉. ဣဒာနိ ဣန္ဒ္ရိယကထာနန္တရံ ကထိတာယ ဝိမောက္ခကထာယ အပုဗ္ဗတ္ထာနုဝဏ္ဏနာ အနုပ္ပတ္တာ။ အယဉ္ဟိ ဝိမောက္ခကထာ ဣန္ဒ္ရိယဘာဝနာနုယုတ္တသ္သ ဝိမောက္ခသဗ္ဘာဝတော ဣန္ဒ္ရိယကထာနန္တရံ ကထိတာ။ တဉ္စ ကထေန္တော ဘဂဝတော သမ္မုခာ သုတသုတ္တန္တဒေသနာပုဗ္ဗင္ဂမံ ကတ္ဝာ ကထေသိ။ တတ္ထ သုတ္တန္တေ တာဝ သုညတော ဝိမောက္ခောတိအာဒီသု သုညတာကာရေန နိဗ္ဗာနံ အာရမ္မဏံ ကတ္ဝာ ပဝတ္တော အရိယမဂ္ဂော သုညတော ဝိမောက္ခော။ သော ဟိ သုညတာယ ဓာတုယာ ဥပ္ပန္နတ္တာ သုညတော, ကိလေသေဟိ ဝိမုတ္တတ္တာ ဝိမောက္ခော။ ဧတေနေဝ နယေန အနိမိတ္တာကာရေန နိဗ္ဗာနံ အာရမ္မဏံ ကတ္ဝာ ပဝတ္တော အနိမိတ္တော, အပ္ပဏိဟိတာကာရေန နိဗ္ဗာနံ အာရမ္မဏံ ကတ္ဝာ ပဝတ္တော အပ္ပဏိဟိတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။
209. Idāni indriyakathānantaraṃ kathitāya vimokkhakathāya apubbatthānuvaṇṇanā anuppattā. Ayañhi vimokkhakathā indriyabhāvanānuyuttassa vimokkhasabbhāvato indriyakathānantaraṃ kathitā. Tañca kathento bhagavato sammukhā sutasuttantadesanāpubbaṅgamaṃ katvā kathesi. Tattha suttante tāva suññato vimokkhotiādīsu suññatākārena nibbānaṃ ārammaṇaṃ katvā pavatto ariyamaggo suññato vimokkho. So hi suññatāya dhātuyā uppannattā suññato, kilesehi vimuttattā vimokkho. Eteneva nayena animittākārena nibbānaṃ ārammaṇaṃ katvā pavatto animitto, appaṇihitākārena nibbānaṃ ārammaṇaṃ katvā pavatto appaṇihitoti veditabbo.
ဧကော ဟိ အာဒိတောဝ အနိစ္စတော သင္ခာရေ သမ္မသတိ။ ယသ္မာ ပန န အနိစ္စတော သမ္မသနမတ္တေနေဝ မဂ္ဂဝုဋ္ဌာနံ ဟောတိ, ဒုက္ခတောပိ အနတ္တတောပိ သမ္မသိတဗ္ဗမေဝ, တသ္မာ ဒုက္ခတောပိ အနတ္တတောပိ သမ္မသတိ။ တသ္သ ဧဝံ ပဋိပန္နသ္သ အနိစ္စတော စေ သမ္မသနကာလေ မဂ္ဂဝုဋ္ဌာနံ ဟောတိ, အယံ အနိစ္စတော အဘိနိဝိသိတ္ဝာ အနိစ္စတော ဝုဋ္ဌာတိ နာမ။ သစေ ပနသ္သ ဒုက္ခတော အနတ္တတော သမ္မသနကာလေ မဂ္ဂဝုဋ္ဌာနံ ဟောတိ, အယံ အနိစ္စတော အဘိနိဝိသိတ္ဝာ ဒုက္ခတော, အနတ္တတော ဝုဋ္ဌာတိ နာမ။ ဧသ နယော ဒုက္ခတော အနတ္တတော အဘိနိဝိသိတ္ဝာ ဝုဋ္ဌာနေသုပိ။ ဧတ္ထ စ ယောပိ အနိစ္စတော အဘိနိဝိဋ္ဌော, ယောပိ ဒုက္ခတော, ယောပိ အနတ္တတော။ ဝုဋ္ဌာနကာလေ စေ အနိစ္စတော ဝုဋ္ဌာနံ ဟောတိ, တယောပိ ဇနာ အဓိမောက္ခဗဟုလာ ဟောန္တိ, သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ ပဋိလဘန္တိ, အနိမိတ္တဝိမောက္ခေန ဝိမုစ္စန္တိ, ပဌမမဂ္ဂက္ခဏေ သဒ္ဓာနုသာရိနော ဟောန္တိ, သတ္တသု ဌာနေသု သဒ္ဓာဝိမုတ္တာ။ သစေ ပန ဒုက္ခတော ဝုဋ္ဌာနံ ဟောတိ, တယောပိ ဇနာ ပသ္သဒ္ဓိဗဟုလာ ဟောန္တိ, သမာဓိန္ဒ္ရိယံ ပဋိလဘန္တိ, အပ္ပဏိဟိတဝိမောက္ခေန ဝိမုစ္စန္တိ, သဗ္ဗတ္ထ ကာယသက္ခိနော ဟောန္တိ။ ယသ္သ ပနေတ္ထ အရူပဇ္ဈာနံ ပာဒကံ ဟောတိ, သော အဂ္ဂဖလေ ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တော ဟောတိ။ အထ နေသံ အနတ္တတော ဝုဋ္ဌာနံ ဟောတိ, တယောပိ ဇနာ ဝေဒဗဟုလာ ဟောန္တိ, ပညိန္ဒ္ရိယံ ပဋိလဘန္တိ, သုညတဝိမောက္ခေန ဝိမုစ္စန္တိ, ပဌမမဂ္ဂက္ခဏေ ဓမ္မာနုသာရိနော ဟောန္တိ, ဆသု ဌာနေသု ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တာ, အဂ္ဂဖလေ ပညာဝိမုတ္တာတိ။
Eko hi āditova aniccato saṅkhāre sammasati. Yasmā pana na aniccato sammasanamatteneva maggavuṭṭhānaṃ hoti, dukkhatopi anattatopi sammasitabbameva, tasmā dukkhatopi anattatopi sammasati. Tassa evaṃ paṭipannassa aniccato ce sammasanakāle maggavuṭṭhānaṃ hoti, ayaṃ aniccato abhinivisitvā aniccato vuṭṭhāti nāma. Sace panassa dukkhato anattato sammasanakāle maggavuṭṭhānaṃ hoti, ayaṃ aniccato abhinivisitvā dukkhato, anattato vuṭṭhāti nāma. Esa nayo dukkhato anattato abhinivisitvā vuṭṭhānesupi. Ettha ca yopi aniccato abhiniviṭṭho, yopi dukkhato, yopi anattato. Vuṭṭhānakāle ce aniccato vuṭṭhānaṃ hoti, tayopi janā adhimokkhabahulā honti, saddhindriyaṃ paṭilabhanti, animittavimokkhena vimuccanti, paṭhamamaggakkhaṇe saddhānusārino honti, sattasu ṭhānesu saddhāvimuttā. Sace pana dukkhato vuṭṭhānaṃ hoti, tayopi janā passaddhibahulā honti, samādhindriyaṃ paṭilabhanti, appaṇihitavimokkhena vimuccanti, sabbattha kāyasakkhino honti. Yassa panettha arūpajjhānaṃ pādakaṃ hoti, so aggaphale ubhatobhāgavimutto hoti. Atha nesaṃ anattato vuṭṭhānaṃ hoti, tayopi janā vedabahulā honti, paññindriyaṃ paṭilabhanti, suññatavimokkhena vimuccanti, paṭhamamaggakkhaṇe dhammānusārino honti, chasu ṭhānesu diṭṭhippattā, aggaphale paññāvimuttāti.
အပိစ မဂ္ဂော နာမ ပဉ္စဟိ ကာရဏေဟိ နာမံ လဘတိ သရသေန ဝာ ပစ္စနီကေန ဝာ သဂုဏေန ဝာ အာရမ္မဏေန ဝာ အာဂမနေန ဝာ။ သစေ ဟိ သင္ခာရုပေက္ခာ အနိစ္စတော သင္ခာရေ သမ္မသိတ္ဝာ ဝုဋ္ဌာတိ, အနိမိတ္တဝိမောက္ခေန ဝိမုစ္စတိ။ သစေ ဒုက္ခတော သမ္မသိတ္ဝာ ဝုဋ္ဌာတိ, အပ္ပဏိဟိတဝိမောက္ခေန ဝိမုစ္စတိ။ သစေ အနတ္တတော သမ္မသိတ္ဝာ ဝုဋ္ဌာတိ, သုညတဝိမောက္ခေန ဝိမုစ္စတိ။ ဣဒံ သရသတော နာမံ နာမ။ အနိစ္စာနုပသ္သနာယ ပန သင္ခာရာနံ ဃနဝိနိဗ္ဘောဂံ ကတ္ဝာ နိစ္စနိမိတ္တဓုဝနိမိတ္တသသ္သတနိမိတ္တာနိ ပဟာယ အာဂတတ္တာ အနိမိတ္တော, ဒုက္ခာနုပသ္သနာယ သုခသညံ ပဟာယ ပဏိဓိပတ္ထနံ သုက္ခာပေတ္ဝာ အာဂတတ္တာ အပ္ပဏိဟိတော, အနတ္တာနုပသ္သနာယ အတ္တသတ္တပုဂ္ဂလသညံ ပဟာယ သင္ခာရေ သုညတော ဒိဋ္ဌတ္တာ သုညတောတိ ဣဒံ ပစ္စနီကတော နာမံ နာမ။ ရာဂာဒီဟိ ပန သုညတ္တာ သုညတော, ရူပနိမိတ္တာဒီနံ, ရာဂနိမိတ္တာဒီနံယေဝ ဝာ အဘာဝေန အနိမိတ္တော, ရာဂပဏိဓိအာဒီနံ အဘာဝတော အပ္ပဏိဟိတောတိ ဣဒမသ္သ သဂုဏတော နာမံ နာမ။ သောယံ သုညံ အနိမိတ္တံ အပ္ပဏိဟိတဉ္စ နိဗ္ဗာနံ အာရမ္မဏံ ကရောတီတိပိ သုညတော အနိမိတ္တော အပ္ပဏိဟိတောတိ ဝုစ္စတိ။ ဣဒမသ္သ အာရမ္မဏတော နာမံ နာမ။ အာဂမနံ ပန ဒုဝိဓံ ဝိပသ္သနာဂမနံ မဂ္ဂာဂမနဉ္စ။ တတ္ထ မဂ္ဂေ ဝိပသ္သနာဂမနံ လဗ္ဘတိ, ဖလေ မဂ္ဂာဂမနံ။ အနတ္တာနုပသ္သနာ ဟိ သုညတာ နာမ, သုညတဝိပသ္သနာယ မဂ္ဂော သုညတော, သုညတမဂ္ဂသ္သ ဖလံ သုညတံ။ အနိစ္စာနုပသ္သနာ အနိမိတ္တာ နာမ, အနိမိတ္တဝိပသ္သနာယ မဂ္ဂော အနိမိတ္တော။ ဣဒံ ပန နာမံ အဘိဓမ္မပရိယာယေ န လဗ္ဘတိ, သုတ္တန္တပရိယာယေ ပန လဗ္ဘတိ။ တတ္ထ ဟိ ဂောတ္ရဘုဉာဏံ အနိမိတ္တံ နိဗ္ဗာနံ အာရမ္မဏံ ကတ္ဝာ အနိမိတ္တနာမကံ ဟုတ္ဝာ သယံ အာဂမနီယဋ္ဌာနေ ဌတ္ဝာ မဂ္ဂသ္သ နာမံ ဒေတီတိ ဝဒန္တိ။ တေန မဂ္ဂော အနိမိတ္တောတိ ဝုတ္တော။ မဂ္ဂာဂမနေန ဖလံ အနိမိတ္တန္တိ ယုဇ္ဇတိယေဝ။ ဒုက္ခာနုပသ္သနာ သင္ခာရေသု ပဏိဓိံ သုက္ခာပေတ္ဝာ အာဂတတ္တာ အပ္ပဏိဟိတာ နာမ, အပ္ပဏိဟိတဝိပသ္သနာယ မဂ္ဂော အပ္ပဏိဟိတော, အပ္ပဏိဟိတမဂ္ဂသ္သ ဖလံ အပ္ပဏိဟိတန္တိ ဧဝံ ဝိပသ္သနာ အတ္တနော နာမံ မဂ္ဂသ္သ ဒေတိ, မဂ္ဂော ဖလသ္သာတိ ဣဒံ အာဂမနတော နာမံ နာမ။ ဧဝံ သင္ခာရုပေက္ခာ ဝိမောက္ခဝိသေသံ နိယမေတီတိ။
Apica maggo nāma pañcahi kāraṇehi nāmaṃ labhati sarasena vā paccanīkena vā saguṇena vā ārammaṇena vā āgamanena vā. Sace hi saṅkhārupekkhā aniccato saṅkhāre sammasitvā vuṭṭhāti, animittavimokkhena vimuccati. Sace dukkhato sammasitvā vuṭṭhāti, appaṇihitavimokkhena vimuccati. Sace anattato sammasitvā vuṭṭhāti, suññatavimokkhena vimuccati. Idaṃ sarasato nāmaṃ nāma. Aniccānupassanāya pana saṅkhārānaṃ ghanavinibbhogaṃ katvā niccanimittadhuvanimittasassatanimittāni pahāya āgatattā animitto, dukkhānupassanāya sukhasaññaṃ pahāya paṇidhipatthanaṃ sukkhāpetvā āgatattā appaṇihito, anattānupassanāya attasattapuggalasaññaṃ pahāya saṅkhāre suññato diṭṭhattā suññatoti idaṃ paccanīkato nāmaṃ nāma. Rāgādīhi pana suññattā suññato, rūpanimittādīnaṃ, rāganimittādīnaṃyeva vā abhāvena animitto, rāgapaṇidhiādīnaṃ abhāvato appaṇihitoti idamassa saguṇato nāmaṃ nāma. Soyaṃ suññaṃ animittaṃ appaṇihitañca nibbānaṃ ārammaṇaṃ karotītipi suññato animitto appaṇihitoti vuccati. Idamassa ārammaṇato nāmaṃ nāma. Āgamanaṃ pana duvidhaṃ vipassanāgamanaṃ maggāgamanañca. Tattha magge vipassanāgamanaṃ labbhati, phale maggāgamanaṃ. Anattānupassanā hi suññatā nāma, suññatavipassanāya maggo suññato, suññatamaggassa phalaṃ suññataṃ. Aniccānupassanā animittā nāma, animittavipassanāya maggo animitto. Idaṃ pana nāmaṃ abhidhammapariyāye na labbhati, suttantapariyāye pana labbhati. Tattha hi gotrabhuñāṇaṃ animittaṃ nibbānaṃ ārammaṇaṃ katvā animittanāmakaṃ hutvā sayaṃ āgamanīyaṭṭhāne ṭhatvā maggassa nāmaṃ detīti vadanti. Tena maggo animittoti vutto. Maggāgamanena phalaṃ animittanti yujjatiyeva. Dukkhānupassanā saṅkhāresu paṇidhiṃ sukkhāpetvā āgatattā appaṇihitā nāma, appaṇihitavipassanāya maggo appaṇihito, appaṇihitamaggassa phalaṃ appaṇihitanti evaṃ vipassanā attano nāmaṃ maggassa deti, maggo phalassāti idaṃ āgamanato nāmaṃ nāma. Evaṃ saṅkhārupekkhā vimokkhavisesaṃ niyametīti.
ဧဝံ ဘဂဝတာ ဒေသိတေ တယော မဟာဝတ္ထုကေ ဝိမောက္ခေ ဥဒ္ဒိသိတ္ဝာ တံနိဒ္ဒေသဝသေနေဝ အပရေပိ ဝိမောက္ခေ နိဒ္ဒိသိတုကာမော အပိစ အဋ္ဌသဋ္ဌိ ဝိမောက္ခာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အပိစာတိ အပရပရိယာယဒသ္သနံ။ ကထံ တေ အဋ္ဌသဋ္ဌိ ဟောန္တိ, နနု တေ ပဉ္စသတ္တတီတိ? သစ္စံ ယထာရုတဝသေန ပဉ္စသတ္တတိ။ ဘဂဝတာ ပန ဒေသိတေ တယော ဝိမောက္ခေ ဌပေတ္ဝာ အညဝိမောက္ခေ နိဒ္ဒိသနတော ဣမေသံ တဒဝရောဓတော စ ဣမေ တယော န ဂဏေတဗ္ဗာ, အဇ္ဈတ္တဝိမောက္ခာဒယော တယောပိ ဝိမောက္ခာ စတုဓာ ဝိတ္ထာရဝစနေယေဝ အန္တောဂဓတ္တာ န ဂဏေတဗ္ဗာ, ‘‘ပဏိဟိတော ဝိမောက္ခော, အပ္ပဏိဟိတော ဝိမောက္ခော’’တိ ဧတ္ထ အပ္ပဏိဟိတော ဝိမောက္ခော ပဌမံ ဥဒ္ဒိဋ္ဌေန ဧကနာမိကတ္တာ န ဂဏေတဗ္ဗော, ဧဝံ ဣမေသု သတ္တသု အပနီတေသု သေသာ အဋ္ဌသဋ္ဌိ ဝိမောက္ခာ ဟောန္တိ။ ဧဝံ သန္တေ သုညတဝိမောက္ခာဒယော တယော ပုန ကသ္မာ ဥဒ္ဒိဋ္ဌာတိ စေ? ဥဒ္ဒေသေန သင္ဂဟေတ္ဝာ တေသမ္ပိ နိဒ္ဒေသကရဏတ္ထံ။ အဇ္ဈတ္တဝုဋ္ဌာနာဒယော ပန တယော ပဘေဒံ ဝိနာ မူလရာသိဝသေန ဥဒ္ဒိဋ္ဌာ, ပဏိဟိတဝိမောက္ခပဋိပက္ခဝသေန ပုန အပ္ပဏိဟိတော ဝိမောက္ခော ဥဒ္ဒိဋ္ဌောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။
Evaṃ bhagavatā desite tayo mahāvatthuke vimokkhe uddisitvā taṃniddesavaseneva aparepi vimokkhe niddisitukāmo apica aṭṭhasaṭṭhi vimokkhātiādimāha. Tattha apicāti aparapariyāyadassanaṃ. Kathaṃ te aṭṭhasaṭṭhi honti, nanu te pañcasattatīti? Saccaṃ yathārutavasena pañcasattati. Bhagavatā pana desite tayo vimokkhe ṭhapetvā aññavimokkhe niddisanato imesaṃ tadavarodhato ca ime tayo na gaṇetabbā, ajjhattavimokkhādayo tayopi vimokkhā catudhā vitthāravacaneyeva antogadhattā na gaṇetabbā, ‘‘paṇihito vimokkho, appaṇihito vimokkho’’ti ettha appaṇihito vimokkho paṭhamaṃ uddiṭṭhena ekanāmikattā na gaṇetabbo, evaṃ imesu sattasu apanītesu sesā aṭṭhasaṭṭhi vimokkhā honti. Evaṃ sante suññatavimokkhādayo tayo puna kasmā uddiṭṭhāti ce? Uddesena saṅgahetvā tesampi niddesakaraṇatthaṃ. Ajjhattavuṭṭhānādayo pana tayo pabhedaṃ vinā mūlarāsivasena uddiṭṭhā, paṇihitavimokkhapaṭipakkhavasena puna appaṇihito vimokkho uddiṭṭhoti veditabbo.
အဇ္ဈတ္တဝုဋ္ဌာနာဒီသု အဇ္ဈတ္တတော ဝုဋ္ဌာတီတိ အဇ္ဈတ္တဝုဋ္ဌာနော။ အနုလောမေန္တီတိ အနုလောမာ။ အဇ္ဈတ္တဝုဋ္ဌာနာနံ ပဋိပ္ပသ္သဒ္ဓိ အပဂမာ အဇ္ဈတ္တဝုဋ္ဌာနပဋိပ္ပသ္သဒ္ဓိ။ ရူပီတိ အဇ္ဈတ္တံ ကေသာဒီသု ဥပ္ပာဒိတံ ရူပဇ္ဈာနံ ရူပံ, တံ ရူပမသ္သ အတ္ထီတိ ရူပီ ရူပာနိ ပသ္သတီတိ ဗဟိဒ္ဓာ နီလကသိဏာဒိရူပာနိ ဈာနစက္ခုနာ ပသ္သတိ။ ဣမိနာ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓာဝတ္ထုကေသု ကသိဏေသု ဈာနပဋိလာဘော ဒသ္သိတော။ အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီတိ အဇ္ဈတ္တံ န ရူပသညီ, အတ္တနော ကေသာဒီသု အနုပ္ပာဒိတရူပာဝစရဇ္ဈာနောတိ အတ္ထော။ ဣမိနာ ဗဟိဒ္ဓာ ပရိကမ္မံ ကတ္ဝာ ဗဟိဒ္ဓာဝ ပဋိလဒ္ဓဇ္ဈာနတာ ဒသ္သိတာ။ သုဘန္တေဝ အဓိမုတ္တောတိ ‘‘သုဘ’’မိစ္စေဝ အာရမ္မဏေ အဓိမုတ္တော။ တတ္ထ ကိဉ္စာပိ အန္တောအပ္ပနာယံ ‘‘သုဘ’’န္တိ အာဘောဂော နတ္ထိ, ယော ပန အပ္ပဋိကူလာကာရေန သတ္တာရမ္မဏံ ဖရန္တော ဝိဟရတိ, သော ယသ္မာ ‘‘သုဘ’’န္တေဝ အဓိမုတ္တော ဟောတိ, တသ္မာ ဧဝံ ဥဒ္ဒေသော ကတောတိ။ အပ္ပိတပ္ပိတသမယေ ဧဝ ဝိက္ခမ္ဘနဝိမုတ္တိသဗ္ဘာဝတော သမယဝိမောက္ခော။ သောယေဝ သကိစ္စကရဏဝသေန အပ္ပိတသမယေ ဧဝ နိယုတ္တောတိ သာမယိကော။ သာမာယိကောတိပိ ပာဌော။ ကောပေတုံ ဘဉ္ဇိတုံ သက္ကုဏေယ္ယတာယ ကုပ္ပော။ လောကံ အနတိက္ကမနတော လောကေ နိယုတ္တောတိ လောကိကော။ လောကိယောတိပိ ပာဌော။ လောကံ ဥတ္တရတိ, ဥတ္တိဏ္ဏောတိ ဝာ လောကုတ္တရော။ အာရမ္မဏကရဏဝသေန သဟ အာသဝေဟီတိ သာသဝော။ အာရမ္မဏကရဏဝသေန သမ္ပယောဂဝသေန စ နတ္ထေတ္ထ အာသဝာတိ အနာသဝော။ ရူပသင္ခာတေန သဟ အာမိသေနာတိ သာမိသော။ သဗ္ဗသော ရူပာရူပပ္ပဟာနာ နိရာမိသတောပိ နိရာမိသတရောတိ နိရာမိသာ နိရာမိသတရော။ ပဏိဟိတောတိ တဏ္ဟာဝသေန ပဏိဟိတော ပတ္ထိတော။ အာရမ္မဏကရဏဝသေန သညောဇနေဟိ သံယုတ္တတ္တာ သညုတ္တော။ ဧကတ္တဝိမောက္ခောတိ ကိလေသေဟိ အနဇ္ဈာရုဠ္ဟတ္တာ ဧကသဘာဝော ဝိမောက္ခော။ သညာဝိမောက္ခောတိ ဝိပသ္သနာဉာဏမေဝ ဝိပရီတသညာယ ဝိမုစ္စနတော သညာဝိမောက္ခော။ တဒေဝ ဝိပသ္သနာဉာဏံ သမ္မောဟတော ဝိမုစ္စနဝသေန ဉာဏမေဝ ဝိမောက္ခောတိ ဉာဏဝိမောက္ခော။ သီတိသိယာဝိမောက္ခောတိ ဝိပသ္သနာဉာဏမေဝ သီတိ ဘဝေယ္ယာတိ ပဝတ္တော ဝိမောက္ခော သီတိသိယာဝိမောက္ခော ။ သီတိသိကာဝိမောက္ခောတိပိ ပာဌော, သီတိဘာဝိကာယ ဝိမောက္ခောတိ တသ္သ အတ္ထံ ဝဏ္ဏယန္တိ။ ဈာနဝိမောက္ခောတိ ဥပစာရပ္ပနာဘေဒံ လောကိယလောကုတ္တရဘေဒဉ္စ ဈာနမေဝ ဝိမောက္ခော။ အနုပာဒာ စိတ္တသ္သ ဝိမောက္ခောတိ အနုပာဒိယိတ္ဝာ ဂဟဏံ အကတ္ဝာ စိတ္တသ္သ ဝိမောက္ခော။ သေသံ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ။
Ajjhattavuṭṭhānādīsu ajjhattato vuṭṭhātīti ajjhattavuṭṭhāno. Anulomentīti anulomā. Ajjhattavuṭṭhānānaṃ paṭippassaddhi apagamā ajjhattavuṭṭhānapaṭippassaddhi. Rūpīti ajjhattaṃ kesādīsu uppāditaṃ rūpajjhānaṃ rūpaṃ, taṃ rūpamassa atthīti rūpī rūpāni passatīti bahiddhā nīlakasiṇādirūpāni jhānacakkhunā passati. Iminā ajjhattabahiddhāvatthukesu kasiṇesu jhānapaṭilābho dassito. Ajjhattaṃ arūpasaññīti ajjhattaṃ na rūpasaññī, attano kesādīsu anuppāditarūpāvacarajjhānoti attho. Iminā bahiddhā parikammaṃ katvā bahiddhāva paṭiladdhajjhānatā dassitā. Subhanteva adhimuttoti ‘‘subha’’micceva ārammaṇe adhimutto. Tattha kiñcāpi antoappanāyaṃ ‘‘subha’’nti ābhogo natthi, yo pana appaṭikūlākārena sattārammaṇaṃ pharanto viharati, so yasmā ‘‘subha’’nteva adhimutto hoti, tasmā evaṃ uddeso katoti. Appitappitasamaye eva vikkhambhanavimuttisabbhāvato samayavimokkho. Soyeva sakiccakaraṇavasena appitasamaye eva niyuttoti sāmayiko. Sāmāyikotipi pāṭho. Kopetuṃ bhañjituṃ sakkuṇeyyatāya kuppo. Lokaṃ anatikkamanato loke niyuttoti lokiko. Lokiyotipi pāṭho. Lokaṃ uttarati, uttiṇṇoti vā lokuttaro. Ārammaṇakaraṇavasena saha āsavehīti sāsavo. Ārammaṇakaraṇavasena sampayogavasena ca natthettha āsavāti anāsavo. Rūpasaṅkhātena saha āmisenāti sāmiso. Sabbaso rūpārūpappahānā nirāmisatopi nirāmisataroti nirāmisā nirāmisataro. Paṇihitoti taṇhāvasena paṇihito patthito. Ārammaṇakaraṇavasena saññojanehi saṃyuttattā saññutto. Ekattavimokkhoti kilesehi anajjhāruḷhattā ekasabhāvo vimokkho. Saññāvimokkhoti vipassanāñāṇameva viparītasaññāya vimuccanato saññāvimokkho. Tadeva vipassanāñāṇaṃ sammohato vimuccanavasena ñāṇameva vimokkhoti ñāṇavimokkho. Sītisiyāvimokkhoti vipassanāñāṇameva sīti bhaveyyāti pavatto vimokkho sītisiyāvimokkho . Sītisikāvimokkhotipi pāṭho, sītibhāvikāya vimokkhoti tassa atthaṃ vaṇṇayanti. Jhānavimokkhoti upacārappanābhedaṃ lokiyalokuttarabhedañca jhānameva vimokkho. Anupādā cittassa vimokkhoti anupādiyitvā gahaṇaṃ akatvā cittassa vimokkho. Sesaṃ vuttanayeneva veditabbanti.
ဝိမောက္ခုဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Vimokkhuddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ပဋိသမ္ဘိဒာမဂ္ဂပာဠိ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ၁. ဥဒ္ဒေသော • 1. Uddeso
