Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පටිසම්‌භිදාමග්‌ග-අට්‌ඨකථා • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā

    5. විමොක්‌ඛකථා

    5. Vimokkhakathā

    1. විමොක්‌ඛුද්‌දෙසවණ්‌ණනා

    1. Vimokkhuddesavaṇṇanā

    209. ඉදානි ඉන්‌ද්‍රියකථානන්‌තරං කථිතාය විමොක්‌ඛකථාය අපුබ්‌බත්‌ථානුවණ්‌ණනා අනුප්‌පත්‌තා. අයඤ්‌හි විමොක්‌ඛකථා ඉන්‌ද්‍රියභාවනානුයුත්‌තස්‌ස විමොක්‌ඛසබ්‌භාවතො ඉන්‌ද්‍රියකථානන්‌තරං කථිතා. තඤ්‌ච කථෙන්‌තො භගවතො සම්‌මුඛා සුතසුත්‌තන්‌තදෙසනාපුබ්‌බඞ්‌ගමං කත්‌වා කථෙසි. තත්‌ථ සුත්‌තන්‌තෙ තාව සුඤ්‌ඤතො විමොක්‌ඛොතිආදීසු සුඤ්‌ඤතාකාරෙන නිබ්‌බානං ආරම්‌මණං කත්‌වා පවත්‌තො අරියමග්‌ගො සුඤ්‌ඤතො විමොක්‌ඛො. සො හි සුඤ්‌ඤතාය ධාතුයා උප්‌පන්‌නත්‌තා සුඤ්‌ඤතො, කිලෙසෙහි විමුත්‌තත්‌තා විමොක්‌ඛො. එතෙනෙව නයෙන අනිමිත්‌තාකාරෙන නිබ්‌බානං ආරම්‌මණං කත්‌වා පවත්‌තො අනිමිත්‌තො, අප්‌පණිහිතාකාරෙන නිබ්‌බානං ආරම්‌මණං කත්‌වා පවත්‌තො අප්‌පණිහිතොති වෙදිතබ්‌බො.

    209. Idāni indriyakathānantaraṃ kathitāya vimokkhakathāya apubbatthānuvaṇṇanā anuppattā. Ayañhi vimokkhakathā indriyabhāvanānuyuttassa vimokkhasabbhāvato indriyakathānantaraṃ kathitā. Tañca kathento bhagavato sammukhā sutasuttantadesanāpubbaṅgamaṃ katvā kathesi. Tattha suttante tāva suññato vimokkhotiādīsu suññatākārena nibbānaṃ ārammaṇaṃ katvā pavatto ariyamaggo suññato vimokkho. So hi suññatāya dhātuyā uppannattā suññato, kilesehi vimuttattā vimokkho. Eteneva nayena animittākārena nibbānaṃ ārammaṇaṃ katvā pavatto animitto, appaṇihitākārena nibbānaṃ ārammaṇaṃ katvā pavatto appaṇihitoti veditabbo.

    එකො හි ආදිතොව අනිච්‌චතො සඞ්‌ඛාරෙ සම්‌මසති. යස්‌මා පන න අනිච්‌චතො සම්‌මසනමත්‌තෙනෙව මග්‌ගවුට්‌ඨානං හොති, දුක්‌ඛතොපි අනත්‌තතොපි සම්‌මසිතබ්‌බමෙව, තස්‌මා දුක්‌ඛතොපි අනත්‌තතොපි සම්‌මසති. තස්‌ස එවං පටිපන්‌නස්‌ස අනිච්‌චතො චෙ සම්‌මසනකාලෙ මග්‌ගවුට්‌ඨානං හොති, අයං අනිච්‌චතො අභිනිවිසිත්‌වා අනිච්‌චතො වුට්‌ඨාති නාම. සචෙ පනස්‌ස දුක්‌ඛතො අනත්‌තතො සම්‌මසනකාලෙ මග්‌ගවුට්‌ඨානං හොති, අයං අනිච්‌චතො අභිනිවිසිත්‌වා දුක්‌ඛතො, අනත්‌තතො වුට්‌ඨාති නාම. එස නයො දුක්‌ඛතො අනත්‌තතො අභිනිවිසිත්‌වා වුට්‌ඨානෙසුපි. එත්‌ථ ච යොපි අනිච්‌චතො අභිනිවිට්‌ඨො, යොපි දුක්‌ඛතො, යොපි අනත්‌තතො. වුට්‌ඨානකාලෙ චෙ අනිච්‌චතො වුට්‌ඨානං හොති, තයොපි ජනා අධිමොක්‌ඛබහුලා හොන්‌ති, සද්‌ධින්‌ද්‍රියං පටිලභන්‌ති, අනිමිත්‌තවිමොක්‌ඛෙන විමුච්‌චන්‌ති, පඨමමග්‌ගක්‌ඛණෙ සද්‌ධානුසාරිනො හොන්‌ති, සත්‌තසු ඨානෙසු සද්‌ධාවිමුත්‌තා. සචෙ පන දුක්‌ඛතො වුට්‌ඨානං හොති, තයොපි ජනා පස්‌සද්‌ධිබහුලා හොන්‌ති, සමාධින්‌ද්‍රියං පටිලභන්‌ති, අප්‌පණිහිතවිමොක්‌ඛෙන විමුච්‌චන්‌ති, සබ්‌බත්‌ථ කායසක්‌ඛිනො හොන්‌ති. යස්‌ස පනෙත්‌ථ අරූපජ්‌ඣානං පාදකං හොති, සො අග්‌ගඵලෙ උභතොභාගවිමුත්‌තො හොති. අථ නෙසං අනත්‌තතො වුට්‌ඨානං හොති, තයොපි ජනා වෙදබහුලා හොන්‌ති, පඤ්‌ඤින්‌ද්‍රියං පටිලභන්‌ති, සුඤ්‌ඤතවිමොක්‌ඛෙන විමුච්‌චන්‌ති, පඨමමග්‌ගක්‌ඛණෙ ධම්‌මානුසාරිනො හොන්‌ති, ඡසු ඨානෙසු දිට්‌ඨිප්‌පත්‌තා, අග්‌ගඵලෙ පඤ්‌ඤාවිමුත්‌තාති.

    Eko hi āditova aniccato saṅkhāre sammasati. Yasmā pana na aniccato sammasanamatteneva maggavuṭṭhānaṃ hoti, dukkhatopi anattatopi sammasitabbameva, tasmā dukkhatopi anattatopi sammasati. Tassa evaṃ paṭipannassa aniccato ce sammasanakāle maggavuṭṭhānaṃ hoti, ayaṃ aniccato abhinivisitvā aniccato vuṭṭhāti nāma. Sace panassa dukkhato anattato sammasanakāle maggavuṭṭhānaṃ hoti, ayaṃ aniccato abhinivisitvā dukkhato, anattato vuṭṭhāti nāma. Esa nayo dukkhato anattato abhinivisitvā vuṭṭhānesupi. Ettha ca yopi aniccato abhiniviṭṭho, yopi dukkhato, yopi anattato. Vuṭṭhānakāle ce aniccato vuṭṭhānaṃ hoti, tayopi janā adhimokkhabahulā honti, saddhindriyaṃ paṭilabhanti, animittavimokkhena vimuccanti, paṭhamamaggakkhaṇe saddhānusārino honti, sattasu ṭhānesu saddhāvimuttā. Sace pana dukkhato vuṭṭhānaṃ hoti, tayopi janā passaddhibahulā honti, samādhindriyaṃ paṭilabhanti, appaṇihitavimokkhena vimuccanti, sabbattha kāyasakkhino honti. Yassa panettha arūpajjhānaṃ pādakaṃ hoti, so aggaphale ubhatobhāgavimutto hoti. Atha nesaṃ anattato vuṭṭhānaṃ hoti, tayopi janā vedabahulā honti, paññindriyaṃ paṭilabhanti, suññatavimokkhena vimuccanti, paṭhamamaggakkhaṇe dhammānusārino honti, chasu ṭhānesu diṭṭhippattā, aggaphale paññāvimuttāti.

    අපිච මග්‌ගො නාම පඤ්‌චහි කාරණෙහි නාමං ලභති සරසෙන වා පච්‌චනීකෙන වා සගුණෙන වා ආරම්‌මණෙන වා ආගමනෙන වා. සචෙ හි සඞ්‌ඛාරුපෙක්‌ඛා අනිච්‌චතො සඞ්‌ඛාරෙ සම්‌මසිත්‌වා වුට්‌ඨාති, අනිමිත්‌තවිමොක්‌ඛෙන විමුච්‌චති. සචෙ දුක්‌ඛතො සම්‌මසිත්‌වා වුට්‌ඨාති, අප්‌පණිහිතවිමොක්‌ඛෙන විමුච්‌චති. සචෙ අනත්‌තතො සම්‌මසිත්‌වා වුට්‌ඨාති, සුඤ්‌ඤතවිමොක්‌ඛෙන විමුච්‌චති. ඉදං සරසතො නාමං නාම. අනිච්‌චානුපස්‌සනාය පන සඞ්‌ඛාරානං ඝනවිනිබ්‌භොගං කත්‌වා නිච්‌චනිමිත්‌තධුවනිමිත්‌තසස්‌සතනිමිත්‌තානි පහාය ආගතත්‌තා අනිමිත්‌තො, දුක්‌ඛානුපස්‌සනාය සුඛසඤ්‌ඤං පහාය පණිධිපත්‌ථනං සුක්‌ඛාපෙත්‌වා ආගතත්‌තා අප්‌පණිහිතො, අනත්‌තානුපස්‌සනාය අත්‌තසත්‌තපුග්‌ගලසඤ්‌ඤං පහාය සඞ්‌ඛාරෙ සුඤ්‌ඤතො දිට්‌ඨත්‌තා සුඤ්‌ඤතොති ඉදං පච්‌චනීකතො නාමං නාම. රාගාදීහි පන සුඤ්‌ඤත්‌තා සුඤ්‌ඤතො, රූපනිමිත්‌තාදීනං, රාගනිමිත්‌තාදීනංයෙව වා අභාවෙන අනිමිත්‌තො, රාගපණිධිආදීනං අභාවතො අප්‌පණිහිතොති ඉදමස්‌ස සගුණතො නාමං නාම. සොයං සුඤ්‌ඤං අනිමිත්‌තං අප්‌පණිහිතඤ්‌ච නිබ්‌බානං ආරම්‌මණං කරොතීතිපි සුඤ්‌ඤතො අනිමිත්‌තො අප්‌පණිහිතොති වුච්‌චති. ඉදමස්‌ස ආරම්‌මණතො නාමං නාම. ආගමනං පන දුවිධං විපස්‌සනාගමනං මග්‌ගාගමනඤ්‌ච. තත්‌ථ මග්‌ගෙ විපස්‌සනාගමනං ලබ්‌භති, ඵලෙ මග්‌ගාගමනං. අනත්‌තානුපස්‌සනා හි සුඤ්‌ඤතා නාම, සුඤ්‌ඤතවිපස්‌සනාය මග්‌ගො සුඤ්‌ඤතො, සුඤ්‌ඤතමග්‌ගස්‌ස ඵලං සුඤ්‌ඤතං. අනිච්‌චානුපස්‌සනා අනිමිත්‌තා නාම, අනිමිත්‌තවිපස්‌සනාය මග්‌ගො අනිමිත්‌තො. ඉදං පන නාමං අභිධම්‌මපරියායෙ න ලබ්‌භති, සුත්‌තන්‌තපරියායෙ පන ලබ්‌භති. තත්‌ථ හි ගොත්‍රභුඤාණං අනිමිත්‌තං නිබ්‌බානං ආරම්‌මණං කත්‌වා අනිමිත්‌තනාමකං හුත්‌වා සයං ආගමනීයට්‌ඨානෙ ඨත්‌වා මග්‌ගස්‌ස නාමං දෙතීති වදන්‌ති. තෙන මග්‌ගො අනිමිත්‌තොති වුත්‌තො. මග්‌ගාගමනෙන ඵලං අනිමිත්‌තන්‌ති යුජ්‌ජතියෙව. දුක්‌ඛානුපස්‌සනා සඞ්‌ඛාරෙසු පණිධිං සුක්‌ඛාපෙත්‌වා ආගතත්‌තා අප්‌පණිහිතා නාම, අප්‌පණිහිතවිපස්‌සනාය මග්‌ගො අප්‌පණිහිතො, අප්‌පණිහිතමග්‌ගස්‌ස ඵලං අප්‌පණිහිතන්‌ති එවං විපස්‌සනා අත්‌තනො නාමං මග්‌ගස්‌ස දෙති, මග්‌ගො ඵලස්‌සාති ඉදං ආගමනතො නාමං නාම. එවං සඞ්‌ඛාරුපෙක්‌ඛා විමොක්‌ඛවිසෙසං නියමෙතීති.

    Apica maggo nāma pañcahi kāraṇehi nāmaṃ labhati sarasena vā paccanīkena vā saguṇena vā ārammaṇena vā āgamanena vā. Sace hi saṅkhārupekkhā aniccato saṅkhāre sammasitvā vuṭṭhāti, animittavimokkhena vimuccati. Sace dukkhato sammasitvā vuṭṭhāti, appaṇihitavimokkhena vimuccati. Sace anattato sammasitvā vuṭṭhāti, suññatavimokkhena vimuccati. Idaṃ sarasato nāmaṃ nāma. Aniccānupassanāya pana saṅkhārānaṃ ghanavinibbhogaṃ katvā niccanimittadhuvanimittasassatanimittāni pahāya āgatattā animitto, dukkhānupassanāya sukhasaññaṃ pahāya paṇidhipatthanaṃ sukkhāpetvā āgatattā appaṇihito, anattānupassanāya attasattapuggalasaññaṃ pahāya saṅkhāre suññato diṭṭhattā suññatoti idaṃ paccanīkato nāmaṃ nāma. Rāgādīhi pana suññattā suññato, rūpanimittādīnaṃ, rāganimittādīnaṃyeva vā abhāvena animitto, rāgapaṇidhiādīnaṃ abhāvato appaṇihitoti idamassa saguṇato nāmaṃ nāma. Soyaṃ suññaṃ animittaṃ appaṇihitañca nibbānaṃ ārammaṇaṃ karotītipi suññato animitto appaṇihitoti vuccati. Idamassa ārammaṇato nāmaṃ nāma. Āgamanaṃ pana duvidhaṃ vipassanāgamanaṃ maggāgamanañca. Tattha magge vipassanāgamanaṃ labbhati, phale maggāgamanaṃ. Anattānupassanā hi suññatā nāma, suññatavipassanāya maggo suññato, suññatamaggassa phalaṃ suññataṃ. Aniccānupassanā animittā nāma, animittavipassanāya maggo animitto. Idaṃ pana nāmaṃ abhidhammapariyāye na labbhati, suttantapariyāye pana labbhati. Tattha hi gotrabhuñāṇaṃ animittaṃ nibbānaṃ ārammaṇaṃ katvā animittanāmakaṃ hutvā sayaṃ āgamanīyaṭṭhāne ṭhatvā maggassa nāmaṃ detīti vadanti. Tena maggo animittoti vutto. Maggāgamanena phalaṃ animittanti yujjatiyeva. Dukkhānupassanā saṅkhāresu paṇidhiṃ sukkhāpetvā āgatattā appaṇihitā nāma, appaṇihitavipassanāya maggo appaṇihito, appaṇihitamaggassa phalaṃ appaṇihitanti evaṃ vipassanā attano nāmaṃ maggassa deti, maggo phalassāti idaṃ āgamanato nāmaṃ nāma. Evaṃ saṅkhārupekkhā vimokkhavisesaṃ niyametīti.

    එවං භගවතා දෙසිතෙ තයො මහාවත්‌ථුකෙ විමොක්‌ඛෙ උද්‌දිසිත්‌වා තංනිද්‌දෙසවසෙනෙව අපරෙපි විමොක්‌ඛෙ නිද්‌දිසිතුකාමො අපිච අට්‌ඨසට්‌ඨි විමොක්‌ඛාතිආදිමාහ. තත්‌ථ අපිචාති අපරපරියායදස්‌සනං. කථං තෙ අට්‌ඨසට්‌ඨි හොන්‌ති, නනු තෙ පඤ්‌චසත්‌තතීති? සච්‌චං යථාරුතවසෙන පඤ්‌චසත්‌තති. භගවතා පන දෙසිතෙ තයො විමොක්‌ඛෙ ඨපෙත්‌වා අඤ්‌ඤවිමොක්‌ඛෙ නිද්‌දිසනතො ඉමෙසං තදවරොධතො ච ඉමෙ තයො න ගණෙතබ්‌බා, අජ්‌ඣත්‌තවිමොක්‌ඛාදයො තයොපි විමොක්‌ඛා චතුධා විත්‌ථාරවචනෙයෙව අන්‌තොගධත්‌තා න ගණෙතබ්‌බා, ‘‘පණිහිතො විමොක්‌ඛො, අප්‌පණිහිතො විමොක්‌ඛො’’ති එත්‌ථ අප්‌පණිහිතො විමොක්‌ඛො පඨමං උද්‌දිට්‌ඨෙන එකනාමිකත්‌තා න ගණෙතබ්‌බො, එවං ඉමෙසු සත්‌තසු අපනීතෙසු සෙසා අට්‌ඨසට්‌ඨි විමොක්‌ඛා හොන්‌ති. එවං සන්‌තෙ සුඤ්‌ඤතවිමොක්‌ඛාදයො තයො පුන කස්‌මා උද්‌දිට්‌ඨාති චෙ? උද්‌දෙසෙන සඞ්‌ගහෙත්‌වා තෙසම්‌පි නිද්‌දෙසකරණත්‌ථං. අජ්‌ඣත්‌තවුට්‌ඨානාදයො පන තයො පභෙදං විනා මූලරාසිවසෙන උද්‌දිට්‌ඨා, පණිහිතවිමොක්‌ඛපටිපක්‌ඛවසෙන පුන අප්‌පණිහිතො විමොක්‌ඛො උද්‌දිට්‌ඨොති වෙදිතබ්‌බො.

    Evaṃ bhagavatā desite tayo mahāvatthuke vimokkhe uddisitvā taṃniddesavaseneva aparepi vimokkhe niddisitukāmo apica aṭṭhasaṭṭhi vimokkhātiādimāha. Tattha apicāti aparapariyāyadassanaṃ. Kathaṃ te aṭṭhasaṭṭhi honti, nanu te pañcasattatīti? Saccaṃ yathārutavasena pañcasattati. Bhagavatā pana desite tayo vimokkhe ṭhapetvā aññavimokkhe niddisanato imesaṃ tadavarodhato ca ime tayo na gaṇetabbā, ajjhattavimokkhādayo tayopi vimokkhā catudhā vitthāravacaneyeva antogadhattā na gaṇetabbā, ‘‘paṇihito vimokkho, appaṇihito vimokkho’’ti ettha appaṇihito vimokkho paṭhamaṃ uddiṭṭhena ekanāmikattā na gaṇetabbo, evaṃ imesu sattasu apanītesu sesā aṭṭhasaṭṭhi vimokkhā honti. Evaṃ sante suññatavimokkhādayo tayo puna kasmā uddiṭṭhāti ce? Uddesena saṅgahetvā tesampi niddesakaraṇatthaṃ. Ajjhattavuṭṭhānādayo pana tayo pabhedaṃ vinā mūlarāsivasena uddiṭṭhā, paṇihitavimokkhapaṭipakkhavasena puna appaṇihito vimokkho uddiṭṭhoti veditabbo.

    අජ්‌ඣත්‌තවුට්‌ඨානාදීසු අජ්‌ඣත්‌තතො වුට්‌ඨාතීති අජ්‌ඣත්‌තවුට්‌ඨානො. අනුලොමෙන්‌තීති අනුලොමා. අජ්‌ඣත්‌තවුට්‌ඨානානං පටිප්‌පස්‌සද්‌ධි අපගමා අජ්‌ඣත්‌තවුට්‌ඨානපටිප්‌පස්‌සද්‌ධි. රූපීති අජ්‌ඣත්‌තං කෙසාදීසු උප්‌පාදිතං රූපජ්‌ඣානං රූපං, තං රූපමස්‌ස අත්‌ථීති රූපී රූපානි පස්‌සතීති බහිද්‌ධා නීලකසිණාදිරූපානි ඣානචක්‌ඛුනා පස්‌සති. ඉමිනා අජ්‌ඣත්‌තබහිද්‌ධාවත්‌ථුකෙසු කසිණෙසු ඣානපටිලාභො දස්‌සිතො. අජ්‌ඣත්‌තං අරූපසඤ්‌ඤීති අජ්‌ඣත්‌තං න රූපසඤ්‌ඤී, අත්‌තනො කෙසාදීසු අනුප්‌පාදිතරූපාවචරජ්‌ඣානොති අත්‌ථො. ඉමිනා බහිද්‌ධා පරිකම්‌මං කත්‌වා බහිද්‌ධාව පටිලද්‌ධජ්‌ඣානතා දස්‌සිතා. සුභන්‌තෙව අධිමුත්‌තොති ‘‘සුභ’’මිච්‌චෙව ආරම්‌මණෙ අධිමුත්‌තො. තත්‌ථ කිඤ්‌චාපි අන්‌තොඅප්‌පනායං ‘‘සුභ’’න්‌ති ආභොගො නත්‌ථි, යො පන අප්‌පටිකූලාකාරෙන සත්‌තාරම්‌මණං ඵරන්‌තො විහරති, සො යස්‌මා ‘‘සුභ’’න්‌තෙව අධිමුත්‌තො හොති, තස්‌මා එවං උද්‌දෙසො කතොති. අප්‌පිතප්‌පිතසමයෙ එව වික්‌ඛම්‌භනවිමුත්‌තිසබ්‌භාවතො සමයවිමොක්‌ඛො. සොයෙව සකිච්‌චකරණවසෙන අප්‌පිතසමයෙ එව නියුත්‌තොති සාමයිකො. සාමායිකොතිපි පාඨො. කොපෙතුං භඤ්‌ජිතුං සක්‌කුණෙය්‍යතාය කුප්‌පො. ලොකං අනතික්‌කමනතො ලොකෙ නියුත්‌තොති ලොකිකො. ලොකියොතිපි පාඨො. ලොකං උත්‌තරති, උත්‌තිණ්‌ණොති වා ලොකුත්‌තරො. ආරම්‌මණකරණවසෙන සහ ආසවෙහීති සාසවො. ආරම්‌මණකරණවසෙන සම්‌පයොගවසෙන ච නත්‌ථෙත්‌ථ ආසවාති අනාසවො. රූපසඞ්‌ඛාතෙන සහ ආමිසෙනාති සාමිසො. සබ්‌බසො රූපාරූපප්‌පහානා නිරාමිසතොපි නිරාමිසතරොති නිරාමිසා නිරාමිසතරො. පණිහිතොති තණ්‌හාවසෙන පණිහිතො පත්‌ථිතො. ආරම්‌මණකරණවසෙන සඤ්‌ඤොජනෙහි සංයුත්‌තත්‌තා සඤ්‌ඤුත්‌තො. එකත්‌තවිමොක්‌ඛොති කිලෙසෙහි අනජ්‌ඣාරුළ්‌හත්‌තා එකසභාවො විමොක්‌ඛො. සඤ්‌ඤාවිමොක්‌ඛොති විපස්‌සනාඤාණමෙව විපරීතසඤ්‌ඤාය විමුච්‌චනතො සඤ්‌ඤාවිමොක්‌ඛො. තදෙව විපස්‌සනාඤාණං සම්‌මොහතො විමුච්‌චනවසෙන ඤාණමෙව විමොක්‌ඛොති ඤාණවිමොක්‌ඛො. සීතිසියාවිමොක්‌ඛොති විපස්‌සනාඤාණමෙව සීති භවෙය්‍යාති පවත්‌තො විමොක්‌ඛො සීතිසියාවිමොක්‌ඛො . සීතිසිකාවිමොක්‌ඛොතිපි පාඨො, සීතිභාවිකාය විමොක්‌ඛොති තස්‌ස අත්‌ථං වණ්‌ණයන්‌ති. ඣානවිමොක්‌ඛොති උපචාරප්‌පනාභෙදං ලොකියලොකුත්‌තරභෙදඤ්‌ච ඣානමෙව විමොක්‌ඛො. අනුපාදා චිත්‌තස්‌ස විමොක්‌ඛොති අනුපාදියිත්‌වා ගහණං අකත්‌වා චිත්‌තස්‌ස විමොක්‌ඛො. සෙසං වුත්‌තනයෙනෙව වෙදිතබ්‌බන්‌ති.

    Ajjhattavuṭṭhānādīsu ajjhattato vuṭṭhātīti ajjhattavuṭṭhāno. Anulomentīti anulomā. Ajjhattavuṭṭhānānaṃ paṭippassaddhi apagamā ajjhattavuṭṭhānapaṭippassaddhi. Rūpīti ajjhattaṃ kesādīsu uppāditaṃ rūpajjhānaṃ rūpaṃ, taṃ rūpamassa atthīti rūpī rūpāni passatīti bahiddhā nīlakasiṇādirūpāni jhānacakkhunā passati. Iminā ajjhattabahiddhāvatthukesu kasiṇesu jhānapaṭilābho dassito. Ajjhattaṃ arūpasaññīti ajjhattaṃ na rūpasaññī, attano kesādīsu anuppāditarūpāvacarajjhānoti attho. Iminā bahiddhā parikammaṃ katvā bahiddhāva paṭiladdhajjhānatā dassitā. Subhanteva adhimuttoti ‘‘subha’’micceva ārammaṇe adhimutto. Tattha kiñcāpi antoappanāyaṃ ‘‘subha’’nti ābhogo natthi, yo pana appaṭikūlākārena sattārammaṇaṃ pharanto viharati, so yasmā ‘‘subha’’nteva adhimutto hoti, tasmā evaṃ uddeso katoti. Appitappitasamaye eva vikkhambhanavimuttisabbhāvato samayavimokkho. Soyeva sakiccakaraṇavasena appitasamaye eva niyuttoti sāmayiko. Sāmāyikotipi pāṭho. Kopetuṃ bhañjituṃ sakkuṇeyyatāya kuppo. Lokaṃ anatikkamanato loke niyuttoti lokiko. Lokiyotipi pāṭho. Lokaṃ uttarati, uttiṇṇoti vā lokuttaro. Ārammaṇakaraṇavasena saha āsavehīti sāsavo. Ārammaṇakaraṇavasena sampayogavasena ca natthettha āsavāti anāsavo. Rūpasaṅkhātena saha āmisenāti sāmiso. Sabbaso rūpārūpappahānā nirāmisatopi nirāmisataroti nirāmisā nirāmisataro. Paṇihitoti taṇhāvasena paṇihito patthito. Ārammaṇakaraṇavasena saññojanehi saṃyuttattā saññutto. Ekattavimokkhoti kilesehi anajjhāruḷhattā ekasabhāvo vimokkho. Saññāvimokkhoti vipassanāñāṇameva viparītasaññāya vimuccanato saññāvimokkho. Tadeva vipassanāñāṇaṃ sammohato vimuccanavasena ñāṇameva vimokkhoti ñāṇavimokkho. Sītisiyāvimokkhoti vipassanāñāṇameva sīti bhaveyyāti pavatto vimokkho sītisiyāvimokkho . Sītisikāvimokkhotipi pāṭho, sītibhāvikāya vimokkhoti tassa atthaṃ vaṇṇayanti. Jhānavimokkhoti upacārappanābhedaṃ lokiyalokuttarabhedañca jhānameva vimokkho. Anupādā cittassa vimokkhoti anupādiyitvā gahaṇaṃ akatvā cittassa vimokkho. Sesaṃ vuttanayeneva veditabbanti.

    විමොක්‌ඛුද්‌දෙසවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Vimokkhuddesavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / පටිසම්‌භිදාමග්‌ගපාළි • Paṭisambhidāmaggapāḷi / 1. උද්‌දෙසො • 1. Uddeso


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact