| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಞ್ಚಪಕರಣ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
೪. ವಿಮುಚ್ಚಮಾನಕಥಾವಣ್ಣನಾ
4. Vimuccamānakathāvaṇṇanā
೩೬೬. ಇದಾನಿ ವಿಮುಚ್ಚಮಾನಕಥಾ ನಾಮ ಹೋತಿ। ತತ್ಥ ಯೇಸಂ ‘‘ಝಾನೇನ ವಿಕ್ಖಮ್ಭನವಿಮುತ್ತಿಯಾ ವಿಮುತ್ತಂ, ಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇ ಸಮುಚ್ಛೇದವಿಮುತ್ತಿಯಾ ವಿಮುಚ್ಚಮಾನಂ ನಾಮ ಹೋತೀ’’ತಿ ಲದ್ಧಿ, ತೇ ಸನ್ಧಾಯ ವಿಮುತ್ತಂ ವಿಮುಚ್ಚಮಾನನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಾ ಸಕವಾದಿಸ್ಸ, ಪಟಿಞ್ಞಾ ಇತರಸ।
366. Idāni vimuccamānakathā nāma hoti. Tattha yesaṃ ‘‘jhānena vikkhambhanavimuttiyā vimuttaṃ, maggakkhaṇe samucchedavimuttiyā vimuccamānaṃ nāma hotī’’ti laddhi, te sandhāya vimuttaṃ vimuccamānanti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarasa.
ಪುನ ಏಕದೇಸನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಾ ಸಕವಾದಿಸ್ಸ। ತತ್ಥ ಏಕದೇಸನ್ತಿ ಭಾವನಪುಂಸಕಂ। ಯಥಾ ವಿಮುತ್ತಂ, ಏಕದೇಸೇನ ವಾ ಏಕದೇಸೇ ವಾ ಅವಿಮುತ್ತಂ ಹೋತಿ ಕಿಂ ಏವಂ ಏಕದೇಸಂ ವಿಮುತ್ತಂ, ಏಕದೇಸಂ ಅವಿಮುತ್ತನ್ತಿ ಪುಚ್ಛತಿ। ಕಿಂ ಕಾರಣಾ ಏವಂ ಪುಚ್ಛತೀತಿ? ‘‘ವಿಮುತ್ತಂ ವಿಮುಚ್ಚಮಾನ’’ನ್ತಿ ವಿಪ್ಪಕತಭಾವೇನ ವುತ್ತತ್ತಾ। ಯಥಾ ಹಿ ಕರಿಯಮಾನಾ ಕಟಾದಯೋ ವಿಪ್ಪಕತತ್ತಾ ಏಕದೇಸೇನ ಕತಾ ಏಕದೇಸೇನ ಅಕತಾ ಹೋನ್ತಿ, ತಥಾ ಇದಮ್ಪಿ ಏಕದೇಸಂ ವಿಮುತ್ತಂ ಏಕದೇಸಂ ಅವಿಮುತ್ತನ್ತಿ ಆಪಜ್ಜತಿ। ತತೋ ಪರವಾದೀ ಕಟಾದೀನಂ ವಿಯ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕದೇಸಾಭಾವಾ ಪಠಮಪಞ್ಹೇ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ದುತಿಯೇ ವಿಮುಚ್ಚಮಾನಸ್ಸ ಅಪರಿನಿಟ್ಠಿತವಿಮುತ್ತಿತಾಯ ಪಟಿಜಾನಾತಿ। ಲೋಕಿಯಜ್ಝಾನಕ್ಖಣಂ ವಾ ಸನ್ಧಾಯ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತಿ। ನ ಹಿ ತಂ ತದಾ ಸಮುಚ್ಛೇದವಿಮುತ್ತಿಯಾ ವಿಮುಚ್ಚಮಾನಂ। ಲೋಕುತ್ತರಜ್ಝಾನಕ್ಖಣಂ ಸನ್ಧಾಯ ಪಟಿಜಾನಾತಿ। ತಞ್ಹಿ ತದಾ ಸಮುಚ್ಛೇದವಿಮುತ್ತಿಯಾ ವಿಮುತ್ತೇಕದೇಸೇನ ವಿಮುಚ್ಚಮಾನನ್ತಿಸ್ಸ ಲದ್ಧಿ। ತತೋ ಸಕವಾದೀ ‘‘ಯದಿ ತೇ ಏಕಮೇವ ಚಿತ್ತಂ ಏಕದೇಸಂ ವಿಮುತ್ತಂ ಏಕದೇಸಂ ಅವಿಮುತ್ತಂ, ಏವಂ ಸನ್ತೇ ಯೋ ಏಕೇನೇವ ಚಿತ್ತೇನ ಸೋತಾಪನ್ನೋ ಹೋತಿ, ಸೋಪಿ ತೇ ಏಕದೇಸಂ ಸೋತಾಪನ್ನೋ, ಏಕದೇಸಂ ನ ಸೋತಾಪನ್ನೋ ಆಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ ಚೋದನತ್ಥಂ ಏಕದೇಸಂ ಸೋತಾಪನ್ನೋತಿಆದಿಮಾಹ। ಇತರೋ ತಂ ವಿಧಾನಂ ಅಪಸ್ಸನ್ತೋ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತಿ। ಸೇಸವಾರೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
Puna ekadesanti pucchā sakavādissa. Tattha ekadesanti bhāvanapuṃsakaṃ. Yathā vimuttaṃ, ekadesena vā ekadese vā avimuttaṃ hoti kiṃ evaṃ ekadesaṃ vimuttaṃ, ekadesaṃ avimuttanti pucchati. Kiṃ kāraṇā evaṃ pucchatīti? ‘‘Vimuttaṃ vimuccamāna’’nti vippakatabhāvena vuttattā. Yathā hi kariyamānā kaṭādayo vippakatattā ekadesena katā ekadesena akatā honti, tathā idampi ekadesaṃ vimuttaṃ ekadesaṃ avimuttanti āpajjati. Tato paravādī kaṭādīnaṃ viya cittassa ekadesābhāvā paṭhamapañhe paṭikkhipitvā dutiye vimuccamānassa apariniṭṭhitavimuttitāya paṭijānāti. Lokiyajjhānakkhaṇaṃ vā sandhāya paṭikkhipati. Na hi taṃ tadā samucchedavimuttiyā vimuccamānaṃ. Lokuttarajjhānakkhaṇaṃ sandhāya paṭijānāti. Tañhi tadā samucchedavimuttiyā vimuttekadesena vimuccamānantissa laddhi. Tato sakavādī ‘‘yadi te ekameva cittaṃ ekadesaṃ vimuttaṃ ekadesaṃ avimuttaṃ, evaṃ sante yo ekeneva cittena sotāpanno hoti, sopi te ekadesaṃ sotāpanno, ekadesaṃ na sotāpanno āpajjatī’’ti codanatthaṃ ekadesaṃ sotāpannotiādimāha. Itaro taṃ vidhānaṃ apassanto paṭikkhipati. Sesavāresupi eseva nayo.
ಉಪ್ಪಾದಕ್ಖಣಪಞ್ಹೇ ಯದಿ ಏಕಮೇವ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುತ್ತಞ್ಚ ವಿಮುಚ್ಚಮಾನಞ್ಚ, ಏಕಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ವಿಮುತ್ತಂ ಏಕಸ್ಮಿಂ ವಿಮುಚ್ಚಮಾನಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಕಿಂ ತೇ ಏವರೂಪಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
Uppādakkhaṇapañhe yadi ekameva cittaṃ vimuttañca vimuccamānañca, ekasmiṃ khaṇe vimuttaṃ ekasmiṃ vimuccamānaṃ āpajjati. Kiṃ te evarūpaṃ cittanti attho.
೩೬೭. ಸುತ್ತಸಾಧನೇ ಪಠಮಸುತ್ತಂ ಪರವಾದಿಸ್ಸ। ತತ್ರಾಸ್ಸಾಯಮಧಿಪ್ಪಾಯೋ – ವಿಮುಚ್ಚತೀತಿ ವಿಪ್ಪಕತನಿದ್ದೇಸೋ। ತಸ್ಮಾ ಯಂ ತಸ್ಸ ಯೋಗಿನೋ ಏವಂ ಜಾನತೋ ಏವಂ ಪಸ್ಸತೋ ಏತೇಹಿ ಆಸವೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುಚ್ಚತಿ, ತಂ ವಿಮುಚ್ಚಮಾನಂ ನಾಮ ಹೋತೀತಿ। ದುತಿಯಸುತ್ತಂ ಸಕವಾದಿಸ್ಸ। ತತ್ರಾಸ್ಸಾಯಮಧಿಪ್ಪಾಯೋ – ಯದಿ ತೇ ವಿಮುಚ್ಚತೀತಿ ವಚನತೋ ವಿಮುತ್ತಂ ವಿಮುಚ್ಚಮಾನಂ, ಇಧ ವಿಮುಚ್ಚತೀತಿ ವಚನಾಭಾವತೋ ವಿಮುತ್ತಮೇವ ಸಿಯಾ, ನ ವಿಮುಚ್ಚಮಾನನ್ತಿ।
367. Suttasādhane paṭhamasuttaṃ paravādissa. Tatrāssāyamadhippāyo – vimuccatīti vippakataniddeso. Tasmā yaṃ tassa yogino evaṃ jānato evaṃ passato etehi āsavehi cittaṃ vimuccati, taṃ vimuccamānaṃ nāma hotīti. Dutiyasuttaṃ sakavādissa. Tatrāssāyamadhippāyo – yadi te vimuccatīti vacanato vimuttaṃ vimuccamānaṃ, idha vimuccatīti vacanābhāvato vimuttameva siyā, na vimuccamānanti.
ಇದಾನಿ ‘‘ಯಥಾ ತೇ ವಿಪ್ಪಕತವಿಮುತ್ತಿತಾಯ ವಿಮುಚ್ಚಮಾನಂ, ಕಿಂ ಏವಂ ವಿಪ್ಪಕತರಾಗಾದಿತಾಯ ರಜ್ಜಮಾನಾದೀನಿಪಿ ಅತ್ಥೀ’’ತಿ ಚೋದನತ್ಥಂ ಪುನ ಅತ್ಥಿ ಚಿತ್ತನ್ತಿಆದಿ ಆರದ್ಧಂ। ಪರವಾದಿನಾಪಿ ತಥಾರೂಪಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಪಸ್ಸನ್ತೇನ ಸಬ್ಬಂ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ। ಅಥ ನಂ ಸಕವಾದೀ ‘‘ದ್ವೇಯೇವ ಕೋಟಿಯೋ, ತತಿಯಾ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ಅನುಬೋಧೇನ್ತೋ ನನು ರತ್ತಞ್ಚೇವ ಅರತ್ತಞ್ಚಾತಿಆದಿಮಾಹ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ನನು ಭದ್ರಮುಖ, ರಾಗಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ಚಿತ್ತಂ ರತ್ತಂ ವಿಪ್ಪಯುತ್ತಂ ಅರತ್ತನ್ತಿ ದ್ವೇವ ಕೋಟಿಯೋ, ರಜ್ಜಮಾನಂ ನಾಮ ತತಿಯಾ ಕೋಟಿ ನತ್ಥೀತಿ? ದುಟ್ಠಾದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಅಥ ನಂ ಆಮನ್ತಾತಿ ಪಟಿಜಾನಿತ್ವಾ ಠಿತಂ। ವಿಮುತ್ತಿಪಕ್ಖೇಪಿ ದ್ವೇಯೇವ ಕೋಟಿಯೋ ದಸ್ಸೇತುಂ ಹಞ್ಚಿ ರತ್ತಞ್ಚೇವಾತಿಆದಿಮಾಹ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಯದಿ ಏತಾ ದ್ವೇ ಕೋಟಿಯೋ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಸಿ, ಅವಿಮುತ್ತಞ್ಚೇವ ವಿಮುತ್ತಞ್ಚಾ ತಿ ಇಮಾಪಿ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛ। ಕಿಲೇಸಸಮ್ಪಯುತ್ತಞ್ಹಿ ಚಿತ್ತಂ ಅವಿಮುತ್ತಂ, ವಿಪ್ಪಯುತ್ತಂ ವಿಮುತ್ತಂ। ವಿಮುಚ್ಚಮಾನಂ ನಾಮಾತಿ ಪರಮತ್ಥತೋ ತತಿಯಾ ಕೋಟಿ ನತ್ಥೀತಿ।
Idāni ‘‘yathā te vippakatavimuttitāya vimuccamānaṃ, kiṃ evaṃ vippakatarāgāditāya rajjamānādīnipi atthī’’ti codanatthaṃ puna atthi cittantiādi āraddhaṃ. Paravādināpi tathārūpaṃ cittaṃ apassantena sabbaṃ paṭikkhittaṃ. Atha naṃ sakavādī ‘‘dveyeva koṭiyo, tatiyā natthī’’ti anubodhento nanu rattañceva arattañcātiādimāha. Tassattho – nanu bhadramukha, rāgasampayuttaṃ cittaṃ rattaṃ vippayuttaṃ arattanti dveva koṭiyo, rajjamānaṃ nāma tatiyā koṭi natthīti? Duṭṭhādīsupi eseva nayo. Atha naṃ āmantāti paṭijānitvā ṭhitaṃ. Vimuttipakkhepi dveyeva koṭiyo dassetuṃ hañci rattañcevātiādimāha. Tassattho – yadi etā dve koṭiyo sampaṭicchasi, avimuttañceva vimuttañcā ti imāpi sampaṭiccha. Kilesasampayuttañhi cittaṃ avimuttaṃ, vippayuttaṃ vimuttaṃ. Vimuccamānaṃ nāmāti paramatthato tatiyā koṭi natthīti.
ವಿಮುಚ್ಚಮಾನಕಥಾವಣ್ಣನಾ।
Vimuccamānakathāvaṇṇanā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ • Abhidhammapiṭaka / ಕಥಾವತ್ಥುಪಾಳಿ • Kathāvatthupāḷi / (೨೪) ೪. ವಿಮುಚ್ಚಮಾನಕಥಾ • (24) 4. Vimuccamānakathā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ಪಞ್ಚಪಕರಣ-ಮೂಲಟೀಕಾ • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ೪. ವಿಮುಚ್ಚಮಾನಕಥಾವಣ್ಣನಾ • 4. Vimuccamānakathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ಪಞ್ಚಪಕರಣ-ಅನುಟೀಕಾ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ೪. ವಿಮುಚ್ಚಮಾನಕಥಾವಣ್ಣನಾ • 4. Vimuccamānakathāvaṇṇanā
