| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
6. විමුත්‌තායතනසුත්‌තවණ්‌ණනා
6. Vimuttāyatanasuttavaṇṇanā
26. ඡට්‌ඨෙ විමුත්‌තියා වට්‌ටදුක්‌ඛතො විමුච්‌චනස්‌ස ආයතනානි කාරණානි විමුත්‌තායතනානීති ආහ – ‘‘විමුච්‌චනකාරණානී’’ති. පාළිඅත්‌ථං ජානන්‌තස්‌සාති ‘‘ඉධ සීලං ආගතං, ඉධ සමාධි, ඉධ පඤ්‌ඤා’’තිආදිනා තංතංපාළිඅත්‌ථං යාථාවතො ජානන්‌තස්‌ස. පාළිං ජානන්‌තස්‌සාති තදත්‌ථබොධිනිං පාළිං යාථාවතො උපධාරෙන්‌තස්‌ස. තරුණපීතීති සඤ්‌ජාතමත්‌තා මුදුකා පීති ජායති. කථං ජායති? යථාදෙසිතං ධම්‌මං උපධාරෙන්‌තස්‌ස තදනුච්‌ඡවිකමෙව අත්‌තනො කායවාචාමනොසමාචාරං පරිග්‌ගණ්‌හන්‌තස්‌ස සොමනස්‌සං පත්‌තස්‌ස පමොදලක්‌ඛණං පාමොජ්‌ජං ජායති. තුට්‌ඨාකාරභූතා බලවපීතීති පුරිමුප්‌පන්‌නාය පීතියා වසෙන ලද්‌ධාසෙවනත්‌තා අතිවිය තුට්‌ඨාකාරභූතා කායචිත්‌තදරථස්‌ස පස්‌සම්‌භනසමත්‌ථතාය පස්‌සද්‌ධියා පච්‌චයො භවිතුං සමත්‌ථා බලප්‌පත්‌තා පීති ජායති. යස්‌මා නාමකායෙ පස්‌සද්‌ධෙ රූපකායොපි පස්‌සද්‌ධො එව හොති, තස්‌මා ‘‘නාමකායො පස්‌සම්‌භති’’ච්‌චෙව වුත්‌තං.
26. Chaṭṭhe vimuttiyā vaṭṭadukkhato vimuccanassa āyatanāni kāraṇāni vimuttāyatanānīti āha – ‘‘vimuccanakāraṇānī’’ti. Pāḷiatthaṃ jānantassāti ‘‘idha sīlaṃ āgataṃ, idha samādhi, idha paññā’’tiādinā taṃtaṃpāḷiatthaṃ yāthāvato jānantassa. Pāḷiṃ jānantassāti tadatthabodhiniṃ pāḷiṃ yāthāvato upadhārentassa. Taruṇapītīti sañjātamattā mudukā pīti jāyati. Kathaṃ jāyati? Yathādesitaṃ dhammaṃ upadhārentassa tadanucchavikameva attano kāyavācāmanosamācāraṃ pariggaṇhantassa somanassaṃ pattassa pamodalakkhaṇaṃ pāmojjaṃ jāyati. Tuṭṭhākārabhūtā balavapītīti purimuppannāya pītiyā vasena laddhāsevanattā ativiya tuṭṭhākārabhūtā kāyacittadarathassa passambhanasamatthatāya passaddhiyā paccayo bhavituṃ samatthā balappattā pīti jāyati. Yasmā nāmakāye passaddhe rūpakāyopi passaddho eva hoti, tasmā ‘‘nāmakāyo passambhati’’cceva vuttaṃ.
සුඛං පටිලභතීති වක්‌ඛමානස්‌ස චිත්‌තසමාධානස්‌ස පච්‌චයො භවිතුං සමත්‌ථං චෙතසිකං නිරාමිසසුඛං පටිලභති වින්‌දති. සමාධියතීති එත්‌ථ පන න යො කොචි සමාධි අධිප්‌පෙතො, අථ ඛො අනුත්‌තරසමාධීති දස්‌සෙන්‌තො ‘‘අරහත්‌ත…පෙ.… සමාධියතී’’ති ආහ. ‘‘අයං හී’’තිආදි තස්‌සං දෙසනායං තාදිසස්‌ස පුග්‌ගලස්‌ස යථාවුත්‌තසමාධිපටිලාභස්‌ස කාරණභාවවිභාවනං, යං තථා විමුත්‌තායතනභාවො. ඔසක්‌කිතුන්‌ති දස්‌සිතුං. සමාධියෙව සමාධිනිමිත්‌තන්‌ති කම්‌මට්‌ඨානපාළියා ආරුළ්‌හො සමාධි එව පරතො උප්‌පජ්‌ජනකභාවනාසමාධිස්‌ස කාරණභාවතො සමාධිනිමිත්‌තං. තෙනාහ ‘‘ආචරියස්‌ස සන්‌තිකෙ’’තිආදි.
Sukhaṃpaṭilabhatīti vakkhamānassa cittasamādhānassa paccayo bhavituṃ samatthaṃ cetasikaṃ nirāmisasukhaṃ paṭilabhati vindati. Samādhiyatīti ettha pana na yo koci samādhi adhippeto, atha kho anuttarasamādhīti dassento ‘‘arahatta…pe… samādhiyatī’’ti āha. ‘‘Ayaṃ hī’’tiādi tassaṃ desanāyaṃ tādisassa puggalassa yathāvuttasamādhipaṭilābhassa kāraṇabhāvavibhāvanaṃ, yaṃ tathā vimuttāyatanabhāvo. Osakkitunti dassituṃ. Samādhiyeva samādhinimittanti kammaṭṭhānapāḷiyā āruḷho samādhi eva parato uppajjanakabhāvanāsamādhissa kāraṇabhāvato samādhinimittaṃ. Tenāha ‘‘ācariyassa santike’’tiādi.
විමුත්‌තායතනසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Vimuttāyatanasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 6. විමුත්‌තායතනසුත්‌තං • 6. Vimuttāyatanasuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / 6. විමුත්‌තායතනසුත්‌තවණ්‌ණනා • 6. Vimuttāyatanasuttavaṇṇanā
