Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปฎิสมฺภิทามคฺค-อฎฺฐกถา • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
๑๓. วิมุตฺติญาณนิเทฺทสวณฺณนา
13. Vimuttiñāṇaniddesavaṇṇanā
๖๔. วิมุตฺติญาณนิเทฺทเส สกฺกายทิฎฺฐีติ วิชฺชมานเฎฺฐน สติ ขนฺธปญฺจกสงฺขาเต กาเย, สยํ วา สตี ตสฺมิํ กาเย ทิฎฺฐีติ สกฺกายทิฎฺฐิฯ วิจิกิจฺฉาติ วิคตา จิกิจฺฉา, สภาวํ วา วิจินโนฺต เอตาย กิจฺฉติ กิลมตีติ วิจิกิจฺฉาฯ สีลพฺพตปรามาโสติ สีเลน สุทฺธิ วเตน สุทฺธิ สีลพฺพเตน สุทฺธีติ คหิตอภินิเวโสฯ โส หิ สภาวํ อติกฺกมิตฺวา ปรโต อามสตีติ สีลพฺพตปรามาโสฯ อุภินฺนํ สมาเนปิ ทิฎฺฐิภาเว ตกฺกญฺจ ปรูปเทสญฺจ วินา ปกติยา เอว สกฺกายทิฎฺฐิคหณโต ปกติภูตาย วีสติวตฺถุกาย สกฺกายทิฎฺฐิยา ปหาเนเนว สพฺพทิฎฺฐิปฺปหานทสฺสนตฺถํ สกฺกายทิฎฺฐิ วุตฺตาฯ สีลพฺพตปรามาโส ปน ‘‘สุทฺธิปฎิปทํ ปฎิปชฺชามา’’ติ ปฎิปนฺนานํ ปฎิปทาย มิจฺฉาภาวทสฺสนตฺถํ วิสุํ วุโตฺตติ เวทิตโพฺพฯ ติณฺณมฺปิ อนุสยปฺปหาเนเนว ปหานํ ทเสฺสตุํ ทิฎฺฐานุสโย วิจิกิจฺฉานุสโยติ วุตฺตํ, น วิสุํ กิเลสตฺตาฯ อุปกฺกิเลสาติ กิเลเสนฺติ อุปตาเปนฺติ วิพาเธนฺตีติ กิเลสา, ถามคตเฎฺฐน ภุสา กิเลสาติ อุปกฺกิเลสาฯ สมฺมา สมุจฺฉินฺนา โหนฺตีติ สมุเจฺฉทปฺปหาเนน อนุปฺปาทนิโรเธน สมฺมา สมุจฺฉินฺนา โหนฺติฯ สปริยุฎฺฐาเนหีติ จิตฺตํ ปริโยนนฺธนฺตานิ อุเฎฺฐนฺติ อุปฺปชฺชนฺตีติ ปริยุฎฺฐานานิ, สมุทาจารปฺปตฺตานํ กิเลสานเมตํ อธิวจนํฯ สห ปริยุฎฺฐาเนหีติ สปริยุฎฺฐานานิฯ เตหิ สปริยุฎฺฐาเนหิ อนุสยิตอุปกฺกิเลเสหิฯ จิตฺตํ วิมุตฺตํ โหตีติ เตสํ อภพฺพุปฺปตฺติกภูตตฺตา สนฺตติวเสน ปวตฺตมานํ จิตฺตํ ตโต วิมุตฺตํ นาม โหติฯ ตเทว สุฎฺฐุ วิมุตฺตตฺตา สุวิมุตฺตํฯ ตํวิมุตฺติญาตเฎฺฐนาติ ตสฺสา วิมุตฺติยา ชานนเฎฺฐนฯ
64. Vimuttiñāṇaniddese sakkāyadiṭṭhīti vijjamānaṭṭhena sati khandhapañcakasaṅkhāte kāye, sayaṃ vā satī tasmiṃ kāye diṭṭhīti sakkāyadiṭṭhi. Vicikicchāti vigatā cikicchā, sabhāvaṃ vā vicinanto etāya kicchati kilamatīti vicikicchā. Sīlabbataparāmāsoti sīlena suddhi vatena suddhi sīlabbatena suddhīti gahitaabhiniveso. So hi sabhāvaṃ atikkamitvā parato āmasatīti sīlabbataparāmāso. Ubhinnaṃ samānepi diṭṭhibhāve takkañca parūpadesañca vinā pakatiyā eva sakkāyadiṭṭhigahaṇato pakatibhūtāya vīsativatthukāya sakkāyadiṭṭhiyā pahāneneva sabbadiṭṭhippahānadassanatthaṃ sakkāyadiṭṭhi vuttā. Sīlabbataparāmāso pana ‘‘suddhipaṭipadaṃ paṭipajjāmā’’ti paṭipannānaṃ paṭipadāya micchābhāvadassanatthaṃ visuṃ vuttoti veditabbo. Tiṇṇampi anusayappahāneneva pahānaṃ dassetuṃ diṭṭhānusayo vicikicchānusayoti vuttaṃ, na visuṃ kilesattā. Upakkilesāti kilesenti upatāpenti vibādhentīti kilesā, thāmagataṭṭhena bhusā kilesāti upakkilesā. Sammā samucchinnā hontīti samucchedappahānena anuppādanirodhena sammā samucchinnā honti. Sapariyuṭṭhānehīti cittaṃ pariyonandhantāni uṭṭhenti uppajjantīti pariyuṭṭhānāni, samudācārappattānaṃ kilesānametaṃ adhivacanaṃ. Saha pariyuṭṭhānehīti sapariyuṭṭhānāni. Tehi sapariyuṭṭhānehi anusayitaupakkilesehi. Cittaṃ vimuttaṃ hotīti tesaṃ abhabbuppattikabhūtattā santativasena pavattamānaṃ cittaṃ tato vimuttaṃ nāma hoti. Tadeva suṭṭhu vimuttattā suvimuttaṃ. Taṃvimuttiñātaṭṭhenāti tassā vimuttiyā jānanaṭṭhena.
วิมุตฺติญาณนิเทฺทสวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Vimuttiñāṇaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / ปฎิสมฺภิทามคฺคปาฬิ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ๑๓. วิมุตฺติญาณนิเทฺทโส • 13. Vimuttiñāṇaniddeso