Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā

    ವಿನಯಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾಚನಕಥಾವಣ್ಣನಾ

    Vinayapaññattiyācanakathāvaṇṇanā

    ೧೮. ಇದಾನಿ ಆಯಸ್ಮಾ ಉಪಾಲಿ ವಿನಯಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಮೂಲತೋ ಪಭುತಿ ನಿದಾನಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ಸಾರಿಪುತ್ತತ್ಥೇರಸ್ಸ ಸಿಕ್ಖಾಪದಪಟಿಸಂಯುತ್ತಂ ವಿತಕ್ಕುಪ್ಪಾದಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಾರಿಪುತ್ತಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ರಹೋಗತಸ್ಸಾತಿ ರಹಸಿ ಗತಸ್ಸ। ಪಟಿಸಲ್ಲೀನಸ್ಸಾತಿ ಸಲ್ಲೀನಸ್ಸ ಏಕೀಭಾವಂ ಗತಸ್ಸ। ಕತಮೇಸಾನನ್ತಿ ಅತೀತೇಸು ವಿಪಸ್ಸೀಆದೀಸು ಬುದ್ಧೇಸು ಕತಮೇಸಂ। ಚಿರಂ ಅಸ್ಸ ಠಿತಿ, ಚಿರಾ ವಾ ಅಸ್ಸ ಠಿತೀತಿ ಚಿರಟ್ಠಿತಿಕಂ। ಸೇಸಮೇತ್ಥ ಉತ್ತಾನಪದತ್ಥಮೇವ।

    18. Idāni āyasmā upāli vinayapaññattiyā mūlato pabhuti nidānaṃ dassetuṃ sāriputtattherassa sikkhāpadapaṭisaṃyuttaṃ vitakkuppādaṃ dassento ‘‘atha kho āyasmato sāriputtassā’’tiādimāha. Tattha rahogatassāti rahasi gatassa. Paṭisallīnassāti sallīnassa ekībhāvaṃ gatassa. Katamesānanti atītesu vipassīādīsu buddhesu katamesaṃ. Ciraṃ assa ṭhiti, cirā vā assa ṭhitīti ciraṭṭhitikaṃ. Sesamettha uttānapadatthameva.

    ಕಿಂ ಪನ ಥೇರೋ ಇಮಂ ಅತ್ತನೋ ಪರಿವಿತಕ್ಕಂ ಸಯಂ ವಿನಿಚ್ಛಿನಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತೀತಿ? ವುಚ್ಚತೇ – ಸಕ್ಕೋತಿ ಚ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ ಚ। ಅಯಞ್ಹಿ ಇಮೇಸಂ ನಾಮ ಬುದ್ಧಾನಂ ಸಾಸನಂ ನ ಚಿರಟ್ಠಿತಿಕಂ ಅಹೋಸಿ, ಇಮೇಸಂ ಚಿರಟ್ಠಿತಿಕನ್ತಿ ಏತ್ತಕಂ ಸಕ್ಕೋತಿ ವಿನಿಚ್ಛಿನಿತುಂ। ಇಮಿನಾ ಪನ ಕಾರಣೇನ ನ ಚಿರಟ್ಠಿತಿಕಂ ಅಹೋಸಿ, ಇಮಿನಾ ಚಿರಟ್ಠಿತಿಕನ್ತಿ ಏತಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ। ಮಹಾಪದುಮತ್ಥೇರೋ ಪನಾಹ – ‘‘ಏತಮ್ಪಿ ಸೋಳಸವಿಧಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ ಮತ್ಥಕಂ ಪತ್ತಸ್ಸ ಅಗ್ಗಸಾವಕಸ್ಸ ನ ಭಾರಿಯಂ, ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇನ ಪನ ಸದ್ಧಿಂ ಏಕಟ್ಠಾನೇ ವಸನ್ತಸ್ಸ ಸಯಂ ವಿನಿಚ್ಛಯಕರಣಂ ತುಲಂ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ಹತ್ಥೇನ ತುಲನಸದಿಸಂ ಹೋತೀತಿ ಭಗವನ್ತಂಯೇವ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪುಚ್ಛೀ’’ತಿ। ಅಥಸ್ಸ ಭಗವಾ ತಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇನ್ತೋ ‘‘ಭಗವತೋ ಚ ಸಾರಿಪುತ್ತ ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತಂ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವ।

    Kiṃ pana thero imaṃ attano parivitakkaṃ sayaṃ vinicchinituṃ na sakkotīti? Vuccate – sakkoti ca na sakkoti ca. Ayañhi imesaṃ nāma buddhānaṃ sāsanaṃ na ciraṭṭhitikaṃ ahosi, imesaṃ ciraṭṭhitikanti ettakaṃ sakkoti vinicchinituṃ. Iminā pana kāraṇena na ciraṭṭhitikaṃ ahosi, iminā ciraṭṭhitikanti etaṃ na sakkoti. Mahāpadumatthero panāha – ‘‘etampi soḷasavidhāya paññāya matthakaṃ pattassa aggasāvakassa na bhāriyaṃ, sammāsambuddhena pana saddhiṃ ekaṭṭhāne vasantassa sayaṃ vinicchayakaraṇaṃ tulaṃ chaḍḍetvā hatthena tulanasadisaṃ hotīti bhagavantaṃyeva upasaṅkamitvā pucchī’’ti. Athassa bhagavā taṃ vissajjento ‘‘bhagavato ca sāriputta vipassissā’’tiādimāha. Taṃ uttānatthameva.

    ೧೯. ಪುನ ಥೇರೋ ಕಾರಣಂ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ ಕೋ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಹೇತೂತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಕೋ ನು ಖೋ ಭನ್ತೇತಿ ಕಾರಣಪುಚ್ಛಾ , ತಸ್ಸ ಕತಮೋ ನು ಖೋ ಭನ್ತೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ಹೇತು ಪಚ್ಚಯೋತಿ ಉಭಯಮೇತಂ ಕಾರಣಾಧಿವಚನಂ; ಕಾರಣಞ್ಹಿ ಯಸ್ಮಾ ತೇನ ತಸ್ಸ ಫಲಂ ಹಿನೋತಿ ಪವತ್ತತಿ, ತಸ್ಮಾ ಹೇತೂತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಯಸ್ಮಾ ತಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಏತಿ ಪವತ್ತತಿ, ತಸ್ಮಾ ಪಚ್ಚಯೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಏವಂ ಅತ್ಥತೋ ಏಕಮ್ಪಿ ವೋಹಾರವಸೇನ ಚ ವಚನಸಿಲಿಟ್ಠತಾಯ ಚ ತತ್ರ ತತ್ರ ಏತಂ ಉಭಯಮ್ಪಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಸೇಸಮೇತ್ಥ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವ।

    19. Puna thero kāraṇaṃ pucchanto ko nu kho, bhante, hetūtiādimāha. Tattha ko nu kho bhanteti kāraṇapucchā , tassa katamo nu kho bhanteti attho. Hetu paccayoti ubhayametaṃ kāraṇādhivacanaṃ; kāraṇañhi yasmā tena tassa phalaṃ hinoti pavattati, tasmā hetūti vuccati. Yasmā taṃ paṭicca eti pavattati, tasmā paccayoti vuccati. Evaṃ atthato ekampi vohāravasena ca vacanasiliṭṭhatāya ca tatra tatra etaṃ ubhayampi vuccati. Sesamettha uttānatthameva.

    ಇದಾನಿ ತಂ ಹೇತುಞ್ಚ ಪಚ್ಚಯಞ್ಚ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಭಗವಾ ಚ ಸಾರಿಪುತ್ತ ವಿಪಸ್ಸೀ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಕಿಲಾಸುನೋ ಅಹೇಸುನ್ತಿ ನ ಆಲಸಿಯಕಿಲಾಸುನೋ, ನ ಹಿ ಬುದ್ಧಾನಂ ಆಲಸಿಯಂ ವಾ ಓಸನ್ನವೀರಿಯತಾ ವಾ ಅತ್ಥಿ। ಬುದ್ಧಾ ಹಿ ಏಕಸ್ಸ ವಾ ದ್ವಿನ್ನಂ ವಾ ಸಕಲಚಕ್ಕವಾಳಸ್ಸ ವಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತಾ ಸಮಕೇನೇವ ಉಸ್ಸಾಹೇನ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತಿ, ನ ಪರಿಸಾಯ ಅಪ್ಪಭಾವಂ ದಿಸ್ವಾ ಓಸನ್ನವೀರಿಯಾ ಹೋನ್ತಿ, ನಾಪಿ ಮಹನ್ತಭಾವಂ ದಿಸ್ವಾ ಉಸ್ಸನ್ನವೀರಿಯಾ। ಯಥಾ ಹಿ ಸೀಹೋ ಮಿಗರಾಜಾ ಸತ್ತನ್ನಂ ದಿವಸಾನಂ ಅಚ್ಚಯೇನ ಗೋಚರಾಯ ಪಕ್ಕನ್ತೋ ಖುದ್ದಕೇ ವಾ ಮಹನ್ತೇ ವಾ ಪಾಣೇ ಏಕಸದಿಸೇನೇವ ವೇಗೇನ ಧಾವತಿ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ‘‘ಮಾ ಮೇ ಜವೋ ಪರಿಹಾಯೀ’’ತಿ। ಏವಂ ಬುದ್ಧಾ ಅಪ್ಪಕಾಯ ವಾ ಮಹತಿಯಾ ವಾ ಪರಿಸಾಯ ಸಮಕೇನೇವ ಉಸ್ಸಾಹೇನ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತಿ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ‘‘ಮಾ ನೋ ಧಮ್ಮಗರುತಾ ಪರಿಹಾಯೀ’’ತಿ। ಧಮ್ಮಗರುನೋ ಹಿ ಬುದ್ಧಾ ಧಮ್ಮಗಾರವಾತಿ।

    Idāni taṃ hetuñca paccayañca dassetuṃ ‘‘bhagavā ca sāriputta vipassī’’tiādimāha. Tattha kilāsuno ahesunti na ālasiyakilāsuno, na hi buddhānaṃ ālasiyaṃ vā osannavīriyatā vā atthi. Buddhā hi ekassa vā dvinnaṃ vā sakalacakkavāḷassa vā dhammaṃ desentā samakeneva ussāhena dhammaṃ desenti, na parisāya appabhāvaṃ disvā osannavīriyā honti, nāpi mahantabhāvaṃ disvā ussannavīriyā. Yathā hi sīho migarājā sattannaṃ divasānaṃ accayena gocarāya pakkanto khuddake vā mahante vā pāṇe ekasadiseneva vegena dhāvati. Taṃ kissa hetu? ‘‘Mā me javo parihāyī’’ti. Evaṃ buddhā appakāya vā mahatiyā vā parisāya samakeneva ussāhena dhammaṃ desenti. Taṃ kissa hetu? ‘‘Mā no dhammagarutā parihāyī’’ti. Dhammagaruno hi buddhā dhammagāravāti.

    ಯಥಾ ಪನ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಭಗವಾ ಮಹಾಸಮುದ್ದಂ ಪೂರಯಮಾನೋ ವಿಯ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಸಿ, ಏವಂ ತೇ ನ ದೇಸೇಸುಂ। ಕಸ್ಮಾ? ಸತ್ತಾನಂ ಅಪ್ಪರಜಕ್ಖತಾಯ। ತೇಸಂ ಕಿರ ಕಾಲೇ ದೀಘಾಯುಕಾ ಸತ್ತಾ ಅಪ್ಪರಜಕ್ಖಾ ಅಹೇಸುಂ। ತೇ ಚತುಸಚ್ಚಪಟಿಸಂಯುತ್ತಂ ಏಕಗಾಥಮ್ಪಿ ಸುತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ ಅಭಿಸಮೇನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ನ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಸುಂ। ತೇನೇವ ಕಾರಣೇನ ಅಪ್ಪಕಞ್ಚ ನೇಸಂ ಅಹೋಸಿ ಸುತ್ತಂ…ಪೇ॰… ವೇದಲ್ಲನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಸುತ್ತಾದೀನಂ ನಾನತ್ತಂ ಪಠಮಸಙ್ಗೀತಿವಣ್ಣನಾಯಂ ವುತ್ತಮೇವ।

    Yathā pana amhākaṃ bhagavā mahāsamuddaṃ pūrayamāno viya vitthārena dhammaṃ desesi, evaṃ te na desesuṃ. Kasmā? Sattānaṃ apparajakkhatāya. Tesaṃ kira kāle dīghāyukā sattā apparajakkhā ahesuṃ. Te catusaccapaṭisaṃyuttaṃ ekagāthampi sutvā dhammaṃ abhisamenti, tasmā na vitthārena dhammaṃ desesuṃ. Teneva kāraṇena appakañca nesaṃ ahosi suttaṃ…pe… vedallanti. Tattha suttādīnaṃ nānattaṃ paṭhamasaṅgītivaṇṇanāyaṃ vuttameva.

    ಅಪಞ್ಞತ್ತಂ ಸಾವಕಾನಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದನ್ತಿ ಸಾವಕಾನಂ ನಿದ್ದೋಸತಾಯ ದೋಸಾನುರೂಪತೋ ಪಞ್ಞಪೇತಬ್ಬಂ ಸತ್ತಾಪತ್ತಿಕ್ಖನ್ಧವಸೇನ ಆಣಾಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಅಪಞ್ಞತ್ತಂ। ಅನುದ್ದಿಟ್ಠಂ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖನ್ತಿ ಅನ್ವದ್ಧಮಾಸಂ ಆಣಾಪಾತಿಮೋಕ್ಖಂ ಅನುದ್ದಿಟ್ಠಂ ಅಹೋಸಿ। ಓವಾದಪಾತಿಮೋಕ್ಖಮೇವ ತೇ ಉದ್ದಿಸಿಂಸು; ತಮ್ಪಿ ಚ ನೋ ಅನ್ವದ್ಧಮಾಸಂ। ತಥಾ ಹಿ ವಿಪಸ್ಸೀ ಭಗವಾ ಛನ್ನಂ ಛನ್ನಂ ವಸ್ಸಾನಂ ಸಕಿಂ ಸಕಿಂ ಓವಾದಪಾತಿಮೋಕ್ಖಂ ಉದ್ದಿಸಿ; ತಞ್ಚ ಖೋ ಸಾಮಂಯೇವ। ಸಾವಕಾ ಪನಸ್ಸ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ ವಸನಟ್ಠಾನೇಸು ನ ಉದ್ದಿಸಿಂಸು। ಸಕಲಜಮ್ಬುದೀಪೇ ಏಕಸ್ಮಿಂಯೇವ ಠಾನೇ ಬನ್ಧುಮತಿಯಾ ರಾಜಧಾನಿಯಾ ಖೇಮೇ ಮಿಗದಾಯೇ ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಭಗವತೋ ವಸನಟ್ಠಾನೇ ಸಬ್ಬೋಪಿ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೋ ಉಪೋಸಥಂ ಅಕಾಸಿ। ತಞ್ಚ ಖೋ ಸಙ್ಘುಪೋಸಥಮೇವ; ನ ಗಣುಪೋಸಥಂ, ನ ಪುಗ್ಗಲುಪೋಸಥಂ, ನ ಪಾರಿಸುದ್ಧಿಉಪೋಸಥಂ, ನ ಅಧಿಟ್ಠಾನುಪೋಸಥಂ।

    Apaññattaṃsāvakānaṃ sikkhāpadanti sāvakānaṃ niddosatāya dosānurūpato paññapetabbaṃ sattāpattikkhandhavasena āṇāsikkhāpadaṃ apaññattaṃ. Anuddiṭṭhaṃpātimokkhanti anvaddhamāsaṃ āṇāpātimokkhaṃ anuddiṭṭhaṃ ahosi. Ovādapātimokkhameva te uddisiṃsu; tampi ca no anvaddhamāsaṃ. Tathā hi vipassī bhagavā channaṃ channaṃ vassānaṃ sakiṃ sakiṃ ovādapātimokkhaṃ uddisi; tañca kho sāmaṃyeva. Sāvakā panassa attano attano vasanaṭṭhānesu na uddisiṃsu. Sakalajambudīpe ekasmiṃyeva ṭhāne bandhumatiyā rājadhāniyā kheme migadāye vipassissa bhagavato vasanaṭṭhāne sabbopi bhikkhusaṅgho uposathaṃ akāsi. Tañca kho saṅghuposathameva; na gaṇuposathaṃ, na puggaluposathaṃ, na pārisuddhiuposathaṃ, na adhiṭṭhānuposathaṃ.

    ತದಾ ಕಿರ ಜಮ್ಬುದೀಪೇ ಚತುರಾಸೀತಿವಿಹಾರಸಹಸ್ಸಾನಿ ಹೋನ್ತಿ। ಏಕಮೇಕಸ್ಮಿಂ ವಿಹಾರೇ ಅಬ್ಬೋಕಿಣ್ಣಾನಿ ದಸಪಿ ವೀಸತಿಪಿ ಭಿಕ್ಖುಸಹಸ್ಸಾನಿ ವಸನ್ತಿ, ಭಿಯ್ಯೋಪಿ ವಸನ್ತಿ। ಉಪೋಸಥಾರೋಚಿಕಾ ದೇವತಾ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾ ಆರೋಚೇನ್ತಿ – ‘‘ಮಾರಿಸಾ, ಏಕಂ ವಸ್ಸಂ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಂ, ದ್ವೇ ತೀಣಿ ಚತ್ತಾರಿ ಪಞ್ಚ ವಸ್ಸಾನಿ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಾನಿ, ಇದಂ ಛಟ್ಠಂ ವಸ್ಸಂ, ಆಗಾಮಿನಿಯಾ ಪುಣ್ಣಮಾಸಿಯಾ ಬುದ್ಧದಸ್ಸನತ್ಥಂ ಉಪೋಸಥಕರಣತ್ಥಞ್ಚ ಗನ್ತಬ್ಬಂ! ಸಮ್ಪತ್ತೋ ವೋ ಸನ್ನಿಪಾತಕಾಲೋ’’ತಿ। ತತೋ ಸಾನುಭಾವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ ಆನುಭಾವೇನ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಇತರೇ ದೇವತಾನುಭಾವೇನ। ಕಥಂ? ತೇ ಕಿರ ಭಿಕ್ಖೂ ಪಾಚೀನಸಮುದ್ದನ್ತೇ ವಾ ಪಚ್ಛಿಮಉತ್ತರದಕ್ಖಿಣಸಮುದ್ದನ್ತೇ ವಾ ಠಿತಾ ಗಮಿಯವತ್ತಂ ಪೂರೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ‘‘ಗಚ್ಛಾಮಾ’’ತಿ ಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಾದೇನ್ತಿ; ಸಹ ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಾ ಉಪೋಸಥಗ್ಗಂ ಗತಾವ ಹೋನ್ತಿ। ತೇ ವಿಪಸ್ಸಿಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ನಿಸೀದನ್ತಿ। ಭಗವಾಪಿ ಸನ್ನಿಸಿನ್ನಾಯ ಪರಿಸಾಯ ಇಮಂ ಓವಾದಪಾತಿಮೋಕ್ಖಂ ಉದ್ದಿಸತಿ।

    Tadā kira jambudīpe caturāsītivihārasahassāni honti. Ekamekasmiṃ vihāre abbokiṇṇāni dasapi vīsatipi bhikkhusahassāni vasanti, bhiyyopi vasanti. Uposathārocikā devatā tattha tattha gantvā ārocenti – ‘‘mārisā, ekaṃ vassaṃ atikkantaṃ, dve tīṇi cattāri pañca vassāni atikkantāni, idaṃ chaṭṭhaṃ vassaṃ, āgāminiyā puṇṇamāsiyā buddhadassanatthaṃ uposathakaraṇatthañca gantabbaṃ! Sampatto vo sannipātakālo’’ti. Tato sānubhāvā bhikkhū attano attano ānubhāvena gacchanti, itare devatānubhāvena. Kathaṃ? Te kira bhikkhū pācīnasamuddante vā pacchimauttaradakkhiṇasamuddante vā ṭhitā gamiyavattaṃ pūretvā pattacīvaramādāya ‘‘gacchāmā’’ti cittaṃ uppādenti; saha cittuppādā uposathaggaṃ gatāva honti. Te vipassiṃ sammāsambuddhaṃ abhivādetvā nisīdanti. Bhagavāpi sannisinnāya parisāya imaṃ ovādapātimokkhaṃ uddisati.

    ‘‘ಖನ್ತೀ ಪರಮಂ ತಪೋ ತಿತಿಕ್ಖಾ।

    ‘‘Khantī paramaṃ tapo titikkhā;

    ನಿಬ್ಬಾನಂ ಪರಮಂ ವದನ್ತಿ ಬುದ್ಧಾ।

    Nibbānaṃ paramaṃ vadanti buddhā;

    ನ ಹಿ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಪರೂಪಘಾತೀ।

    Na hi pabbajito parūpaghātī;

    ನ ಸಮಣೋ ಹೋತಿ ಪರಂ ವಿಹೇಠಯನ್ತೋ॥

    Na samaṇo hoti paraṃ viheṭhayanto.

    ‘‘ಸಬ್ಬಪಾಪಸ್ಸ ಅಕರಣಂ, ಕುಸಲಸ್ಸ ಉಪಸಮ್ಪದಾ।

    ‘‘Sabbapāpassa akaraṇaṃ, kusalassa upasampadā;

    ಸಚಿತ್ತಪರಿಯೋದಪನಂ, ಏತಂ ಬುದ್ಧಾನ ಸಾಸನಂ॥

    Sacittapariyodapanaṃ, etaṃ buddhāna sāsanaṃ.

    ‘‘ಅನುಪವಾದೋ ಅನುಪಘಾತೋ, ಪಾತಿಮೋಕ್ಖೇ ಚ ಸಂವರೋ।

    ‘‘Anupavādo anupaghāto, pātimokkhe ca saṃvaro;

    ಮತ್ತಞ್ಞುತಾ ಚ ಭತ್ತಸ್ಮಿಂ, ಪನ್ತಞ್ಚ ಸಯನಾಸನಂ।

    Mattaññutā ca bhattasmiṃ, pantañca sayanāsanaṃ;

    ಅಧಿಚಿತ್ತೇ ಚ ಆಯೋಗೋ, ಏತಂ ಬುದ್ಧಾನ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೨.೯೦; ಧ॰ ಪ॰ ೧೮೩-೧೮೫)।

    Adhicitte ca āyogo, etaṃ buddhāna sāsana’’nti. (dī. ni. 2.90; dha. pa. 183-185);

    ಏತೇನೇವ ಉಪಾಯೇನ ಇತರೇಸಮ್ಪಿ ಬುದ್ಧಾನಂ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖುದ್ದೇಸೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಸಬ್ಬಬುದ್ಧಾನಞ್ಹಿ ಇಮಾ ತಿಸ್ಸೋವ ಓವಾದಪಾತಿಮೋಕ್ಖಗಾಥಾಯೋ ಹೋನ್ತಿ। ತಾ ದೀಘಾಯುಕಬುದ್ಧಾನಂ ಯಾವ ಸಾಸನಪರಿಯನ್ತಾ ಉದ್ದೇಸಮಾಗಚ್ಛನ್ತಿ; ಅಪ್ಪಾಯುಕಬುದ್ಧಾನಂ ಪಠಮಬೋಧಿಯಂಯೇವ। ಸಿಕ್ಖಾಪದಪಞ್ಞತ್ತಿಕಾಲತೋ ಪನ ಪಭುತಿ ಆಣಾಪಾತಿಮೋಕ್ಖಮೇವ ಉದ್ದಿಸೀಯತಿ। ತಞ್ಚ ಖೋ ಭಿಕ್ಖೂ ಏವ ಉದ್ದಿಸನ್ತಿ, ನ ಬುದ್ಧಾ। ತಸ್ಮಾ ಅಮ್ಹಾಕಮ್ಪಿ ಭಗವಾ ಪಠಮಬೋಧಿಯಂ ವೀಸತಿವಸ್ಸಮತ್ತಮೇವ ಇದಂ ಓವಾದಪಾತಿಮೋಕ್ಖಂ ಉದ್ದಿಸಿ। ಅಥೇಕದಿವಸಂ ಪುಬ್ಬಾರಾಮೇ ಮಿಗಾರಮಾತುಪಾಸಾದೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ನ ದಾನಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇತೋ ಪರಂ ಉಪೋಸಥಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಂ ಉದ್ದಿಸಿಸ್ಸಾಮಿ, ತುಮ್ಹೇವ ದಾನಿ ಭಿಕ್ಖವೇ ಇತೋ ಪರಂ ಉಪೋಸಥಂ ಕರೇಯ್ಯಾಥ, ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಂ ಉದ್ದಿಸೇಯ್ಯಾಥ। ಅಟ್ಠಾನಮೇತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನವಕಾಸೋ ಯಂ ತಥಾಗತೋ ಅಪರಿಸುದ್ಧಾಯ ಪರಿಸಾಯ ಉಪೋಸಥಂ ಕರೇಯ್ಯ, ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಂ ಉದ್ದಿಸೇಯ್ಯಾ’’ತಿ (ಚೂಳವ॰ ೩೮೬)। ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಣಾಪಾತಿಮೋಕ್ಖಂ ಉದ್ದಿಸನ್ತಿ। ಇದಂ ಆಣಾಪಾತಿಮೋಕ್ಖಂ ತೇಸಂ ಅನುದ್ದಿಟ್ಠಂ ಅಹೋಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅನುದ್ದಿಟ್ಠಂ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖ’’ನ್ತಿ।

    Eteneva upāyena itaresampi buddhānaṃ pātimokkhuddeso veditabbo. Sabbabuddhānañhi imā tissova ovādapātimokkhagāthāyo honti. Tā dīghāyukabuddhānaṃ yāva sāsanapariyantā uddesamāgacchanti; appāyukabuddhānaṃ paṭhamabodhiyaṃyeva. Sikkhāpadapaññattikālato pana pabhuti āṇāpātimokkhameva uddisīyati. Tañca kho bhikkhū eva uddisanti, na buddhā. Tasmā amhākampi bhagavā paṭhamabodhiyaṃ vīsativassamattameva idaṃ ovādapātimokkhaṃ uddisi. Athekadivasaṃ pubbārāme migāramātupāsāde nisinno bhikkhū āmantesi – ‘‘na dānāhaṃ, bhikkhave, ito paraṃ uposathaṃ karissāmi pātimokkhaṃ uddisissāmi, tumheva dāni bhikkhave ito paraṃ uposathaṃ kareyyātha, pātimokkhaṃ uddiseyyātha. Aṭṭhānametaṃ, bhikkhave, anavakāso yaṃ tathāgato aparisuddhāya parisāya uposathaṃ kareyya, pātimokkhaṃ uddiseyyā’’ti (cūḷava. 386). Tato paṭṭhāya bhikkhū āṇāpātimokkhaṃ uddisanti. Idaṃ āṇāpātimokkhaṃ tesaṃ anuddiṭṭhaṃ ahosi. Tena vuttaṃ – ‘‘anuddiṭṭhaṃ pātimokkha’’nti.

    ತೇಸಂ ಬುದ್ಧಾನನ್ತಿ ತೇಸಂ ವಿಪಸ್ಸೀಆದೀನಂ ತಿಣ್ಣಂ ಬುದ್ಧಾನಂ। ಅನ್ತರಧಾನೇನಾತಿ ಖನ್ಧನ್ತರಧಾನೇನ; ಪರಿನಿಬ್ಬಾನೇನಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಬುದ್ಧಾನುಬುದ್ಧಾನನ್ತಿ ಯೇ ತೇಸಂ ಬುದ್ಧಾನಂ ಅನುಬುದ್ಧಾ ಸಮ್ಮುಖಸಾವಕಾ ತೇಸಞ್ಚ ಖನ್ಧನ್ತರಧಾನೇನ। ಯೇ ತೇ ಪಚ್ಛಿಮಾ ಸಾವಕಾತಿ ಯೇ ತೇಸಂ ಸಮ್ಮುಖಸಾವಕಾನಂ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜಿತಾ ಪಚ್ಛಿಮಾ ಸಾವಕಾ। ನಾನಾನಾಮಾತಿ ‘‘ಬುದ್ಧರಕ್ಖಿತೋ, ಧಮ್ಮರಕ್ಖಿತೋ’’ತಿಆದಿ ನಾಮವಸೇನ ವಿವಿಧನಾಮಾ। ನಾನಾಗೋತ್ತಾತಿ ‘‘ಗೋತಮೋ, ಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ’’ತಿಆದಿ ಗೋತ್ತವಸೇನ ವಿವಿಧಗೋತ್ತಾ। ನಾನಾಜಚ್ಚಾತಿ ‘‘ಖತ್ತಿಯೋ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ’’ತಿಆದಿಜಾತಿವಸೇನ ನಾನಾಜಚ್ಚಾ। ನಾನಾಕುಲಾ ಪಬ್ಬಜಿತಾತಿ ಖತ್ತಿಯಕುಲಾದಿವಸೇ ನೇವ ಉಚ್ಚನೀಚಉಳಾರುಳಾರಭೋಗಾದಿಕುಲವಸೇನ ವಾ ವಿವಿಧಕುಲಾ ನಿಕ್ಖಮ್ಮ ಪಬ್ಬಜಿತಾ।

    Tesaṃbuddhānanti tesaṃ vipassīādīnaṃ tiṇṇaṃ buddhānaṃ. Antaradhānenāti khandhantaradhānena; parinibbānenāti vuttaṃ hoti. Buddhānubuddhānanti ye tesaṃ buddhānaṃ anubuddhā sammukhasāvakā tesañca khandhantaradhānena. Ye te pacchimā sāvakāti ye tesaṃ sammukhasāvakānaṃ santike pabbajitā pacchimā sāvakā. Nānānāmāti ‘‘buddharakkhito, dhammarakkhito’’tiādi nāmavasena vividhanāmā. Nānāgottāti ‘‘gotamo, moggallāno’’tiādi gottavasena vividhagottā. Nānājaccāti ‘‘khattiyo, brāhmaṇo’’tiādijātivasena nānājaccā. Nānākulā pabbajitāti khattiyakulādivase neva uccanīcauḷāruḷārabhogādikulavasena vā vividhakulā nikkhamma pabbajitā.

    ತೇ ತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯನ್ತಿ ತೇ ಪಚ್ಛಿಮಾ ಸಾವಕಾ ಯಸ್ಮಾ ಏಕನಾಮಾ ಏಕಗೋತ್ತಾ ಏಕಜಾತಿಕಾ ಏಕಕುಲಾ ಪಬ್ಬಜಿತಾ ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಸಾಸನಂ ತನ್ತಿ ಪವೇಣೀ’’ತಿ ಅತ್ತನೋ ಭಾರಂ ಕತ್ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ರಕ್ಖನ್ತಿ, ಚಿರಂ ಪರಿಯತ್ತಿಧಮ್ಮಂ ಪರಿಹರನ್ತಿ। ಇಮೇ ಚ ತಾದಿಸಾ ನ ಹೋನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ವಿಹೇಠೇನ್ತಾ ವಿಲೋಮಂ ಗಣ್ಹನ್ತಾ ‘‘ಅಸುಕೋ ಥೇರೋ ಜಾನಿಸ್ಸತಿ, ಅಸುಕೋ ಥೇರೋ ಜಾನಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಸಿಥಿಲಂ ಕರೋನ್ತಾ ತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಖಿಪ್ಪಞ್ಞೇವ ಅನ್ತರಧಾಪೇಸುಂ, ಸಙ್ಗಹಂ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ನ ರಕ್ಖಿಂಸು। ಸೇಯ್ಯಥಾಪೀತಿ ತಸ್ಸತ್ಥಸ್ಸ ಓಪಮ್ಮನಿದಸ್ಸನಂ। ವಿಕಿರತೀತಿ ವಿಕ್ಖಿಪತಿ। ವಿಧಮತೀತಿ ಠಾನನ್ತರಂ ನೇತಿ। ವಿದ್ಧಂಸೇತೀತಿ ಠಿತಟ್ಠಾನತೋ ಅಪನೇತಿ। ಯಥಾ ತಂ ಸುತ್ತೇನ ಅಸಙ್ಗಹಿತತ್ತಾತಿ ಯಥಾ ಸುತ್ತೇನ ಅಸಙ್ಗಹಿತತ್ತಾ ಅಗನ್ಥಿತತ್ತಾ ಅಬದ್ಧತ್ತಾ ಏವಂ ವಿಕಿರತಿ ಯಥಾ ಸುತ್ತೇನ ಅಸಙ್ಗಹಿತಾನಿ ವಿಕಿರಿಯನ್ತಿ, ಏವಂ ವಿಕಿರತೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಏವಮೇವ ಖೋತಿ ಓಪಮ್ಮಸಮ್ಪಟಿಪಾದನಂ। ಅನ್ತರಧಾಪೇಸುನ್ತಿ ವಗ್ಗಸಙ್ಗಹ-ಪಣ್ಣಾಸಸಙ್ಗಹಾದೀಹಿ ಅಸಙ್ಗಣ್ಹನ್ತಾ ಯಂ ಯಂ ಅತ್ತನೋ ರುಚ್ಚತಿ, ತಂ ತದೇವ ಗಹೇತ್ವಾ ಸೇಸಂ ವಿನಾಸೇಸುಂ ಅದಸ್ಸನಂ ನಯಿಂಸು।

    Tetaṃ brahmacariyanti te pacchimā sāvakā yasmā ekanāmā ekagottā ekajātikā ekakulā pabbajitā ‘‘amhākaṃ sāsanaṃ tanti paveṇī’’ti attano bhāraṃ katvā brahmacariyaṃ rakkhanti, ciraṃ pariyattidhammaṃ pariharanti. Ime ca tādisā na honti. Tasmā aññamaññaṃ viheṭhentā vilomaṃ gaṇhantā ‘‘asuko thero jānissati, asuko thero jānissatī’’ti sithilaṃ karontā taṃ brahmacariyaṃ khippaññeva antaradhāpesuṃ, saṅgahaṃ āropetvā na rakkhiṃsu. Seyyathāpīti tassatthassa opammanidassanaṃ. Vikiratīti vikkhipati. Vidhamatīti ṭhānantaraṃ neti. Viddhaṃsetīti ṭhitaṭṭhānato apaneti. Yathā taṃ suttena asaṅgahitattāti yathā suttena asaṅgahitattā aganthitattā abaddhattā evaṃ vikirati yathā suttena asaṅgahitāni vikiriyanti, evaṃ vikiratīti vuttaṃ hoti. Evameva khoti opammasampaṭipādanaṃ. Antaradhāpesunti vaggasaṅgaha-paṇṇāsasaṅgahādīhi asaṅgaṇhantā yaṃ yaṃ attano ruccati, taṃ tadeva gahetvā sesaṃ vināsesuṃ adassanaṃ nayiṃsu.

    ಅಕಿಲಾಸುನೋ ಚ ತೇ ಭಗವನ್ತೋ ಅಹೇಸುಂ ಸಾವಕೇ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋ ಪರಿಚ್ಚ ಓವದಿತುನ್ತಿ ಅಪಿಚ ಸಾರಿಪುತ್ತ ತೇ ಬುದ್ಧಾ ಅತ್ತನೋ ಚೇತಸಾ ಸಾವಕಾನಂ ಚೇತೋ ಪರಿಚ್ಚ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಓವದಿತುಂ ಅಕಿಲಾಸುನೋ ಅಹೇಸುಂ, ಪರಚಿತ್ತಂ ಞತ್ವಾ ಅನುಸಾಸನಿಂ ನ ಭಾರಿಯತೋ ನ ಪಪಞ್ಚತೋ ಅದ್ದಸಂಸು। ಭೂತಪುಬ್ಬಂ ಸಾರಿಪುತ್ತಾತಿಆದಿ ತೇಸಂ ಅಕಿಲಾಸುಭಾವಪ್ಪಕಾಸನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ। ಭಿಂಸನಕೇತಿ ಭಯಾನಕೇ ಭಯಜನನಕೇ। ಏವಂ ವಿತಕ್ಕೇಥಾತಿ ನೇಕ್ಖಮ್ಮವಿತಕ್ಕಾದಯೋ ತಯೋ ವಿತಕ್ಕೇ ವಿತಕ್ಕೇಥ। ಮಾ ಏವಂ ವಿತಕ್ಕಯಿತ್ಥಾತಿ ಕಾಮವಿತಕ್ಕಾದಯೋ ತಯೋ ಅಕುಸಲವಿತಕ್ಕೇ ಮಾ ವಿತಕ್ಕಯಿತ್ಥ। ಏವಂ ಮನಸಿ ಕರೋಥಾತಿ ‘‘ಅನಿಚ್ಚಂ ದುಕ್ಖಮನತ್ತಾ ಅಸುಭ’’ನ್ತಿ ಮನಸಿ ಕರೋಥ। ಮಾ ಏವಂ ಮನಸಾ ಕತ್ಥಾತಿ ‘‘ನಿಚ್ಚಂ ಸುಖಂ ಅತ್ತಾ ಸುಭ’’ನ್ತಿ ಮಾ ಮನಸಿ ಅಕರಿತ್ಥ। ಇದಂ ಪಜಹಥಾತಿ ಅಕುಸಲಂ ಪಜಹಥ। ಇದಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರಥಾತಿ ಕುಸಲಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ಪಟಿಲಭಿತ್ವಾ ನಿಪ್ಫಾದೇತ್ವಾ ವಿಹರಥ।

    Akilāsuno ca te bhagavanto ahesuṃ sāvake cetasā ceto paricca ovaditunti apica sāriputta te buddhā attano cetasā sāvakānaṃ ceto paricca paricchinditvā ovadituṃ akilāsuno ahesuṃ, paracittaṃ ñatvā anusāsaniṃ na bhāriyato na papañcato addasaṃsu. Bhūtapubbaṃ sāriputtātiādi tesaṃ akilāsubhāvappakāsanatthaṃ vuttaṃ. Bhiṃsanaketi bhayānake bhayajananake. Evaṃ vitakkethāti nekkhammavitakkādayo tayo vitakke vitakketha. Mā evaṃ vitakkayitthāti kāmavitakkādayo tayo akusalavitakke mā vitakkayittha. Evaṃ manasi karothāti ‘‘aniccaṃ dukkhamanattā asubha’’nti manasi karotha. Mā evaṃ manasā katthāti ‘‘niccaṃ sukhaṃ attā subha’’nti mā manasi akarittha. Idaṃ pajahathāti akusalaṃ pajahatha. Idaṃ upasampajja viharathāti kusalaṃ upasampajja paṭilabhitvā nipphādetvā viharatha.

    ಅನುಪಾದಾಯ ಆಸವೇಹಿ ಚಿತ್ತಾನಿ ವಿಮುಚ್ಚಿಂಸೂತಿ ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ವಿಮುಚ್ಚಿಂಸು। ತೇಸಞ್ಹಿ ಚಿತ್ತಾನಿ ಯೇಹಿ ಆಸವೇಹಿ ವಿಮುಚ್ಚಿಂಸು, ನ ತೇ ತಾನಿ ಗಹೇತ್ವಾ ವಿಮುಚ್ಚಿಂಸು। ಅನುಪ್ಪಾದನಿರೋಧೇನ ಪನ ನಿರುಜ್ಝಮಾನಾ ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ವಿಮುಚ್ಚಿಂಸು। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅನುಪಾದಾಯ ಆಸವೇಹಿ ಚಿತ್ತಾನಿ ವಿಮುಚ್ಚಿಂಸೂ’’ತಿ। ಸಬ್ಬೇಪಿ ತೇ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ವಾ ಸೂರಿಯರಸ್ಮಿಸಮ್ಫುಟ್ಠಮಿವ ಪದುಮವನಂ ವಿಕಸಿತಚಿತ್ತಾ ಅಹೇಸುಂ। ತತ್ರ ಸುದಂ ಸಾರಿಪುತ್ತ ಭಿಂಸನಕಸ್ಸ ವನಸಣ್ಡಸ್ಸ ಭಿಂಸನಕತಸ್ಮಿಂ ಹೋತೀತಿ ತತ್ರಾತಿ ಪುರಿಮವಚನಾಪೇಕ್ಖಂ; ಸುದನ್ತಿ ಪದಪೂರಣಮತ್ತೇ ನಿಪಾತೋ; ಸಾರಿಪುತ್ತಾತಿ ಆಲಪನಂ। ಅಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಅತ್ಥಯೋಜನಾ – ತತ್ರಾತಿ ಯಂ ವುತ್ತಂ ‘‘ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ಭಿಂಸನಕೇ ವನಸಣ್ಡೇ’’ತಿ, ತತ್ರ ಯೋ ಸೋ ಭಿಂಸನಕೋತಿ ವನಸಣ್ಡೋ ವುತ್ತೋ, ತಸ್ಸ ಭಿಂಸನಕಸ್ಸ ವನಸಣ್ಡಸ್ಸ ಭಿಂಸನಕತಸ್ಮಿಂ ಹೋತಿ, ಭಿಂಸನಕಿರಿಯಾಯ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಿಂ ಹೋತಿ? ಇದಂ ಹೋತಿ – ಯೋ ಕೋಚಿ ಅವೀತರಾಗೋ…ಪೇ॰… ಲೋಮಾನಿ ಹಂಸನ್ತೀತಿ।

    Anupādāyaāsavehi cittāni vimucciṃsūti aggahetvā vimucciṃsu. Tesañhi cittāni yehi āsavehi vimucciṃsu, na te tāni gahetvā vimucciṃsu. Anuppādanirodhena pana nirujjhamānā aggahetvā vimucciṃsu. Tena vuttaṃ – ‘‘anupādāya āsavehi cittāni vimucciṃsū’’ti. Sabbepi te arahattaṃ patvā sūriyarasmisamphuṭṭhamiva padumavanaṃ vikasitacittā ahesuṃ. Tatra sudaṃ sāriputta bhiṃsanakassa vanasaṇḍassa bhiṃsanakatasmiṃ hotīti tatrāti purimavacanāpekkhaṃ; sudanti padapūraṇamatte nipāto; sāriputtāti ālapanaṃ. Ayaṃ panettha atthayojanā – tatrāti yaṃ vuttaṃ ‘‘aññatarasmiṃ bhiṃsanake vanasaṇḍe’’ti, tatra yo so bhiṃsanakoti vanasaṇḍo vutto, tassa bhiṃsanakassa vanasaṇḍassa bhiṃsanakatasmiṃ hoti, bhiṃsanakiriyāya hotīti attho. Kiṃ hoti? Idaṃ hoti – yo koci avītarāgo…pe… lomāni haṃsantīti.

    ಅಥ ವಾ ತತ್ರಾತಿ ಸಾಮಿಅತ್ಥೇ ಭುಮ್ಮಂ। ಸುಇತಿ ನಿಪಾತೋ; ‘‘ಕಿಂ ಸು ನಾಮ ತೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ’’ತಿಆದೀಸು (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೪೬೯) ವಿಯ। ಇದನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತಮತ್ಥಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಂ ವಿಯ ಕತ್ವಾ ದಸ್ಸನವಚನಂ। ಸುಇದನ್ತಿ ಸುದಂ, ಸನ್ಧಿವಸೇನ ಇಕಾರಲೋಪೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ‘‘ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಂ, ಇತ್ಥಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ಅನಞ್ಞಾತಞ್ಞಸ್ಸಾಮೀತಿನ್ದ್ರಿಯಂ (ವಿಭ॰ ೨೧೯), ‘‘ಕಿಂ ಸೂಧ ವಿತ್ತ’’ನ್ತಿಆದೀಸು (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೧.೭೩, ೨೪೬; ಸು॰ ನಿ॰ ೧೮೩) ವಿಯ। ಅಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಅತ್ಥಯೋಜನಾ – ತಸ್ಸ ಸಾರಿಪುತ್ತ ಭಿಂಸನಕಸ್ಸ ವನಸಣ್ಡಸ್ಸ ಭಿಂಸನಕತಸ್ಮಿಂ ಇದಂಸು ಹೋತಿ। ಭಿಂಸನಕತಸ್ಮಿನ್ತಿ ಭಿಂಸನಕಭಾವೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏಕಸ್ಸ ತಕಾರಸ್ಸ ಲೋಪೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಭಿಂಸನಕತ್ತಸ್ಮಿನ್ತಿಯೇವ ವಾ ಪಾಠೋ। ‘‘ಭಿಂಸನಕತಾಯ’’ ಇತಿ ವಾ ವತ್ತಬ್ಬೇ ಲಿಙ್ಗವಿಪಲ್ಲಾಸೋ ಕತೋ। ನಿಮಿತ್ತತ್ಥೇ ಚೇತಂ ಭುಮ್ಮವಚನಂ, ತಸ್ಮಾ ಏವಂ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ – ಭಿಂಸನಕಭಾವೇ ಇದಂಸು ಹೋತಿ, ಭಿಂಸನಕಭಾವನಿಮಿತ್ತಂ ಭಿಂಸನಕಭಾವಹೇತು ಭಿಂಸನಕಭಾವಪಚ್ಚಯಾ ಇದಂಸು ಹೋತಿ। ಯೋ ಕೋಚಿ ಅವೀತರಾಗೋ ತಂ ವನಸಣ್ಡಂ ಪವಿಸತಿ, ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಲೋಮಾನಿ ಹಂಸನ್ತೀತಿ ಬಹುತರಾನಿ ಲೋಮಾನಿ ಹಂಸನ್ತಿ ಉದ್ಧಂ ಮುಖಾನಿ ಸೂಚಿಸದಿಸಾನಿ ಕಣ್ಟಕಸದಿಸಾನಿ ಚ ಹುತ್ವಾ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ, ಅಪ್ಪಾನಿ ನ ಹಂಸನ್ತಿ। ಬಹುತರಾನಂ ವಾ ಸತ್ತಾನಂ ಹಂಸನ್ತಿ। ಅಪ್ಪಕಾನಂ ಅತಿಸೂರಪುರಿಸಾನಂ ನ ಹಂಸನ್ತಿ।

    Atha vā tatrāti sāmiatthe bhummaṃ. Suiti nipāto; ‘‘kiṃ su nāma te bhonto samaṇabrāhmaṇā’’tiādīsu (ma. ni. 1.469) viya. Idanti adhippetamatthaṃ paccakkhaṃ viya katvā dassanavacanaṃ. Suidanti sudaṃ, sandhivasena ikāralopo veditabbo. ‘‘Cakkhundriyaṃ, itthindriyaṃ, anaññātaññassāmītindriyaṃ (vibha. 219), ‘‘kiṃ sūdha vitta’’ntiādīsu (saṃ. ni. 1.73, 246; su. ni. 183) viya. Ayaṃ panettha atthayojanā – tassa sāriputta bhiṃsanakassa vanasaṇḍassa bhiṃsanakatasmiṃ idaṃsu hoti. Bhiṃsanakatasminti bhiṃsanakabhāveti attho. Ekassa takārassa lopo daṭṭhabbo. Bhiṃsanakattasmintiyeva vā pāṭho. ‘‘Bhiṃsanakatāya’’ iti vā vattabbe liṅgavipallāso kato. Nimittatthe cetaṃ bhummavacanaṃ, tasmā evaṃ sambandho veditabbo – bhiṃsanakabhāve idaṃsu hoti, bhiṃsanakabhāvanimittaṃ bhiṃsanakabhāvahetu bhiṃsanakabhāvapaccayā idaṃsu hoti. Yo koci avītarāgo taṃ vanasaṇḍaṃ pavisati, yebhuyyena lomāni haṃsantīti bahutarāni lomāni haṃsanti uddhaṃ mukhāni sūcisadisāni kaṇṭakasadisāni ca hutvā tiṭṭhanti, appāni na haṃsanti. Bahutarānaṃ vā sattānaṃ haṃsanti. Appakānaṃ atisūrapurisānaṃ na haṃsanti.

    ಇದಾನಿ ಅಯಂ ಖೋ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಹೇತೂತಿಆದಿ ನಿಗಮನಂ। ಯಞ್ಚೇತ್ಥ ಅನ್ತರನ್ತರಾ ನ ವುತ್ತಂ, ತಂ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವ। ತಸ್ಮಾ ಪಾಳಿಕ್ಕಮೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಯಂ ಪನ ವುತ್ತಂ ನ ಚಿರಟ್ಠಿತಿಕಂ ಅಹೋಸೀತಿ, ತಂ ಪುರಿಸಯುಗವಸೇನ ವುತ್ತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ವಸ್ಸಗಣನಾಯ ಹಿ ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಅಸೀತಿವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ ಆಯು, ಸಮ್ಮುಖಸಾವಕಾನಮ್ಪಿಸ್ಸ ತತ್ತಕಮೇವ। ಏವಮಸ್ಸ ಯ್ವಾಯಂ ಸಬ್ಬಪಚ್ಛಿಮಕೋ ಸಾವಕೋ, ತೇನ ಸಹ ಘಟೇತ್ವಾ ಸತಸಹಸ್ಸಂ ಸಟ್ಠಿಮತ್ತಾನಿ ಚ ವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ಪುರಿಸಯುಗವಸೇನ ಪನ ಯುಗಪರಮ್ಪರಾಯ ಆಗನ್ತ್ವಾ ದ್ವೇಯೇವ ಪುರಿಸಯುಗಾನಿ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ತಸ್ಮಾ ನ ಚಿರಟ್ಠಿತಿಕನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಸಿಖಿಸ್ಸ ಪನ ಭಗವತೋ ಸತ್ತತಿವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ ಆಯು। ಸಮ್ಮುಖಸಾವಕಾನಮ್ಪಿಸ್ಸ ತತ್ತಕಮೇವ। ವೇಸ್ಸಭುಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಸಟ್ಠಿವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ ಆಯು। ಸಮ್ಮುಖಸಾವಕಾನಮ್ಪಿಸ್ಸ ತತ್ತಕಮೇವ। ಏವಂ ತೇಸಮ್ಪಿ ಯೇ ಸಬ್ಬಪಚ್ಛಿಮಕಾ ಸಾವಕಾ ತೇಹಿ ಸಹ ಘಟೇತ್ವಾ ಸತಸಹಸ್ಸತೋ ಉದ್ಧಂ ಚತ್ತಾಲೀಸಮತ್ತಾನಿ ವೀಸತಿಮತ್ತಾನಿ ಚ ವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ಪುರಿಸಯುಗವಸೇನ ಪನ ಯುಗಪರಮ್ಪರಾಯ ಆಗನ್ತ್ವಾ ದ್ವೇ ದ್ವೇಯೇವ ಪುರಿಸಯುಗಾನಿ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ತಸ್ಮಾ ನ ಚಿರಟ್ಠಿತಿಕನ್ತಿ ವುತ್ತಂ।

    Idāni ayaṃ kho, sāriputta, hetūtiādi nigamanaṃ. Yañcettha antarantarā na vuttaṃ, taṃ uttānatthameva. Tasmā pāḷikkameneva veditabbaṃ. Yaṃ pana vuttaṃ na ciraṭṭhitikaṃ ahosīti, taṃ purisayugavasena vuttanti veditabbaṃ. Vassagaṇanāya hi vipassissa bhagavato asītivassasahassāni āyu, sammukhasāvakānampissa tattakameva. Evamassa yvāyaṃ sabbapacchimako sāvako, tena saha ghaṭetvā satasahassaṃ saṭṭhimattāni ca vassasahassāni brahmacariyaṃ aṭṭhāsi. Purisayugavasena pana yugaparamparāya āgantvā dveyeva purisayugāni aṭṭhāsi. Tasmā na ciraṭṭhitikanti vuttaṃ. Sikhissa pana bhagavato sattativassasahassāni āyu. Sammukhasāvakānampissa tattakameva. Vessabhussa bhagavato saṭṭhivassasahassāni āyu. Sammukhasāvakānampissa tattakameva. Evaṃ tesampi ye sabbapacchimakā sāvakā tehi saha ghaṭetvā satasahassato uddhaṃ cattālīsamattāni vīsatimattāni ca vassasahassāni brahmacariyaṃ aṭṭhāsi. Purisayugavasena pana yugaparamparāya āgantvā dve dveyeva purisayugāni aṭṭhāsi. Tasmā na ciraṭṭhitikanti vuttaṃ.

    ೨೦. ಏವಂ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ತಿಣ್ಣಂ ಬುದ್ಧಾನಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಸ್ಸ ನ ಚಿರಟ್ಠಿತಿಕಾರಣಂ ಸುತ್ವಾ ಇತರೇಸಂ ತಿಣ್ಣಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಸ್ಸ ಚಿರಟ್ಠಿತಿಕಾರಣಂ ಸೋತುಕಾಮೋ ಪುನ ಭಗವನ್ತಂ ‘‘ಕೋ ಪನ ಭನ್ತೇ ಹೇತೂ’’ತಿ ಆದಿನಾ ನಯೇನ ಪುಚ್ಛಿ। ಭಗವಾಪಿಸ್ಸ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ। ತಂ ಸಬ್ಬಂ ವುತ್ತಪಟಿಪಕ್ಖವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಚಿರಟ್ಠಿತಿಕಭಾವೇಪಿ ಚೇತ್ಥ ತೇಸಂ ಬುದ್ಧಾನಂ ಆಯುಪರಿಮಾಣತೋಪಿ ಪುರಿಸಯುಗತೋಪಿ ಉಭಯಥಾ ಚಿರಟ್ಠಿತಿಕತಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಕಕುಸನ್ಧಸ್ಸ ಹಿ ಭಗವತೋ ಚತ್ತಾಲೀಸವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ ಆಯು, ಕೋಣಾಗಮನಸ್ಸ ಭಗವತೋ ತಿಂಸವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ, ಕಸ್ಸಪಸ್ಸ ಭಗವತೋ ವೀಸತಿವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ; ಸಮ್ಮುಖಸಾವಕಾನಮ್ಪಿ ನೇಸಂ ತತ್ತಕಮೇವ। ಬಹೂನಿ ಚ ನೇಸಂ ಸಾವಕಯುಗಾನಿ ಪರಮ್ಪರಾಯ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಪವತ್ತೇಸುಂ। ಏವಂ ತೇಸಂ ಆಯುಪರಿಮಾಣತೋಪಿ ಸಾವಕಯುಗತೋಪಿ ಉಭಯಥಾ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚಿರಟ್ಠಿತಿಕಂ ಅಹೋಸಿ।

    20. Evaṃ āyasmā sāriputto tiṇṇaṃ buddhānaṃ brahmacariyassa na ciraṭṭhitikāraṇaṃ sutvā itaresaṃ tiṇṇaṃ brahmacariyassa ciraṭṭhitikāraṇaṃ sotukāmo puna bhagavantaṃ ‘‘ko pana bhante hetū’’ti ādinā nayena pucchi. Bhagavāpissa byākāsi. Taṃ sabbaṃ vuttapaṭipakkhavasena veditabbaṃ. Ciraṭṭhitikabhāvepi cettha tesaṃ buddhānaṃ āyuparimāṇatopi purisayugatopi ubhayathā ciraṭṭhitikatā veditabbā. Kakusandhassa hi bhagavato cattālīsavassasahassāni āyu, koṇāgamanassa bhagavato tiṃsavassasahassāni, kassapassa bhagavato vīsativassasahassāni; sammukhasāvakānampi nesaṃ tattakameva. Bahūni ca nesaṃ sāvakayugāni paramparāya brahmacariyaṃ pavattesuṃ. Evaṃ tesaṃ āyuparimāṇatopi sāvakayugatopi ubhayathā brahmacariyaṃ ciraṭṭhitikaṃ ahosi.

    ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪನ ಭಗವತೋ ಕಸ್ಸಪಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಉಪಡ್ಢಾಯುಕಪ್ಪಮಾಣೇ ದಸವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾಯುಕಕಾಲೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ ಸಿಯಾ। ತಂ ಅಸಮ್ಭುಣನ್ತೇನ ಪಞ್ಚವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾಯುಕಕಾಲೇ, ಏಕವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾಯುಕಕಾಲೇ, ಪಞ್ಚವಸ್ಸಸತಾಯುಕಕಾಲೇಪಿ ವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ ಸಿಯಾ। ಯಸ್ಮಾ ಪನಸ್ಸ ಬುದ್ಧತ್ತಕಾರಕೇ ಧಮ್ಮೇ ಏಸನ್ತಸ್ಸ ಪರಿಯೇಸನ್ತಸ್ಸ ಞಾಣಂ ಪರಿಪಾಚೇನ್ತಸ್ಸ ಗಬ್ಭಂ ಗಣ್ಹಾಪೇನ್ತಸ್ಸ ವಸ್ಸಸತಾಯುಕಕಾಲೇ ಞಾಣಂ ಪರಿಪಾಕಮಗಮಾಸಿ। ತಸ್ಮಾ ಅತಿಪರಿತ್ತಾಯುಕಕಾಲೇ ಉಪ್ಪನ್ನೋ। ತೇನಸ್ಸ ಸಾವಕಪರಮ್ಪರಾವಸೇನ ಚಿರಟ್ಠಿತಿಕಮ್ಪಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಆಯುಪರಿಮಾಣವಸೇನ ವಸ್ಸಗಣನಾಯ ನಚಿರಟ್ಠಿತಿಕಮೇವಾತಿ ವತ್ತುಂ ವಟ್ಟತಿ।

    Amhākaṃ pana bhagavato kassapassa bhagavato upaḍḍhāyukappamāṇe dasavassasahassāyukakāle uppajjitabbaṃ siyā. Taṃ asambhuṇantena pañcavassasahassāyukakāle, ekavassasahassāyukakāle, pañcavassasatāyukakālepi vā uppajjitabbaṃ siyā. Yasmā panassa buddhattakārake dhamme esantassa pariyesantassa ñāṇaṃ paripācentassa gabbhaṃ gaṇhāpentassa vassasatāyukakāle ñāṇaṃ paripākamagamāsi. Tasmā atiparittāyukakāle uppanno. Tenassa sāvakaparamparāvasena ciraṭṭhitikampi brahmacariyaṃ āyuparimāṇavasena vassagaṇanāya naciraṭṭhitikamevāti vattuṃ vaṭṭati.

    ೨೧. ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋತಿ ಕೋ ಅನುಸನ್ಧಿ? ಏವಂ ತಿಣ್ಣಂ ಬುದ್ಧಾನಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಸ್ಸ ಚಿರಟ್ಠಿತಿಕಾರಣಂ ಸುತ್ವಾ ಸಿಕ್ಖಾಪದಪಞ್ಞತ್ತಿಯೇವ ಚಿರಟ್ಠಿತಿಕಭಾವಹೇತೂತಿ ನಿಟ್ಠಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಭಗವತೋಪಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಸ್ಸ ಚಿರಟ್ಠಿತಿಕಭಾವಂ ಇಚ್ಛನ್ತೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಭಗವನ್ತಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಪಞ್ಞತ್ತಿಂ ಯಾಚಿ। ತಸ್ಸಾ ಯಾಚನವಿಧಿದಸ್ಸನತ್ಥಮೇತಂ ವುತ್ತಂ – ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ …ಪೇ॰… ಚಿರಟ್ಠಿತಿಕನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಅದ್ಧನಿಯನ್ತಿ ಅದ್ಧಾನಕ್ಖಮಂ; ದೀಘಕಾಲಿಕನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಸೇಸಂ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವ।

    21.Atha kho āyasmā sāriputtoti ko anusandhi? Evaṃ tiṇṇaṃ buddhānaṃ brahmacariyassa ciraṭṭhitikāraṇaṃ sutvā sikkhāpadapaññattiyeva ciraṭṭhitikabhāvahetūti niṭṭhaṃ gantvā bhagavatopi brahmacariyassa ciraṭṭhitikabhāvaṃ icchanto āyasmā sāriputto bhagavantaṃ sikkhāpadapaññattiṃ yāci. Tassā yācanavidhidassanatthametaṃ vuttaṃ – atha kho āyasmā sāriputto uṭṭhāyāsanā …pe… ciraṭṭhitikanti. Tattha addhaniyanti addhānakkhamaṃ; dīghakālikanti vuttaṃ hoti. Sesaṃ uttānatthameva.

    ಅಥಸ್ಸ ಭಗವಾ ‘‘ನ ತಾವಾಯಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಪಞ್ಞತ್ತಿಕಾಲೋ’’ತಿ ಪಕಾಸೇನ್ತೋ ‘‘ಆಗಮೇಹಿ ತ್ವಂ ಸಾರಿಪುತ್ತಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಆಗಮೇಹಿ ತ್ವನ್ತಿ ತಿಟ್ಠ ತಾವ ತ್ವಂ; ಅಧಿವಾಸೇಹಿ ತಾವ ತ್ವನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಆದರತ್ಥವಸೇನೇವೇತ್ಥ ದ್ವಿಕ್ಖತ್ತುಂ ವುತ್ತಂ। ಏತೇನ ಭಗವಾ ಸಿಕ್ಖಾಪದಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಸಾವಕಾನಂ ವಿಸಯಭಾವಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ‘‘ಬುದ್ಧವಿಸಯೋವ ಸಿಕ್ಖಾಪದಪಞ್ಞತ್ತೀ’’ತಿ ಆವಿಕರೋನ್ತೋ ‘‘ತಥಾಗತೋ ವಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಏತ್ಥ ಚ ತತ್ಥಾತಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾಚನಾಪೇಕ್ಖಂ ಭುಮ್ಮವಚನಂ। ತತ್ರಾಯಂ ಯೋಜನಾ – ಯಂ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಪಞ್ಞಪೇಯ್ಯಾ’’ತಿ, ತತ್ಥ ತಸ್ಸಾ ಸಿಕ್ಖಾಪದಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ತಥಾಗತೋಯೇವ ಕಾಲಂ ಜಾನಿಸ್ಸತೀತಿ। ಏವಂ ವತ್ವಾ ಅಕಾಲಂ ತಾವ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ನ ತಾವ ಸಾರಿಪುತ್ತಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ।

    Athassa bhagavā ‘‘na tāvāyaṃ sikkhāpadapaññattikālo’’ti pakāsento ‘‘āgamehi tvaṃ sāriputtā’’tiādimāha. Tattha āgamehi tvanti tiṭṭha tāva tvaṃ; adhivāsehi tāva tvanti vuttaṃ hoti. Ādaratthavasenevettha dvikkhattuṃ vuttaṃ. Etena bhagavā sikkhāpadapaññattiyā sāvakānaṃ visayabhāvaṃ paṭikkhipitvā ‘‘buddhavisayova sikkhāpadapaññattī’’ti āvikaronto ‘‘tathāgato vā’’tiādimāha. Ettha ca tatthāti sikkhāpadapaññattiyācanāpekkhaṃ bhummavacanaṃ. Tatrāyaṃ yojanā – yaṃ vuttaṃ ‘‘sikkhāpadaṃ paññapeyyā’’ti, tattha tassā sikkhāpadapaññattiyā tathāgatoyeva kālaṃ jānissatīti. Evaṃ vatvā akālaṃ tāva dassetuṃ ‘‘na tāva sāriputtā’’tiādimāha.

    ತತ್ಥ ಆಸವಾ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ ಏತೇಸೂತಿ ಆಸವಟ್ಠಾನೀಯಾ। ಯೇಸು ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಸಮ್ಪರಾಯಿಕಾ ದುಕ್ಖಾಸವಾ ಕಿಲೇಸಾಸವಾ ಚ ಪರೂಪವಾದವಿಪ್ಪಟಿಸಾರವಧಬನ್ಧನಾದಯೋ ಚೇವ ಅಪಾಯದುಕ್ಖವಿಸೇಸಭೂತಾ ಚ ಆಸವಾ ತಿಟ್ಠನ್ತಿಯೇವ, ಯಸ್ಮಾ ನೇಸಂ ತೇ ಕಾರಣಂ ಹೋನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇ ಆಸವಟ್ಠಾನೀಯಾ ವೀತಿಕ್ಕಮಧಮ್ಮಾ ಯಾವ ನ ಸಙ್ಘೇ ಪಾತುಭವನ್ತಿ, ನ ತಾವ ಸತ್ಥಾ ಸಾವಕಾನಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಪಞ್ಞಪೇತೀತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಯೋಜನಾ। ಯದಿ ಹಿ ಪಞ್ಞಪೇಯ್ಯ, ಪರೂಪವಾದಾ ಪರೂಪಾರಮ್ಭಾ ಗರಹದೋಸಾ ನ ಪರಿಮುಚ್ಚೇಯ್ಯ।

    Tattha āsavā tiṭṭhanti etesūti āsavaṭṭhānīyā. Yesu diṭṭhadhammikasamparāyikā dukkhāsavā kilesāsavā ca parūpavādavippaṭisāravadhabandhanādayo ceva apāyadukkhavisesabhūtā ca āsavā tiṭṭhantiyeva, yasmā nesaṃ te kāraṇaṃ hontīti attho. Te āsavaṭṭhānīyā vītikkamadhammā yāva na saṅghe pātubhavanti, na tāva satthā sāvakānaṃ sikkhāpadaṃ paññapetīti ayamettha yojanā. Yadi hi paññapeyya, parūpavādā parūpārambhā garahadosā na parimucceyya.

    ಕಥಂ? ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೇನ ಹಿ ‘‘ಯೋ ಪನ ಭಿಕ್ಖು ಮೇಥುನಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಸೇವೇಯ್ಯಾ’’ತಿಆದಿ ಸಬ್ಬಂ ಪಞ್ಞಪೇತಬ್ಬಂ ಭವೇಯ್ಯ। ಅದಿಸ್ವಾವ ವೀತಿಕ್ಕಮದೋಸಂ ಇಮಂ ಪಞ್ಞತ್ತಿಂ ಞತ್ವಾ ಪರೇ ಏವಂ ಉಪವಾದಞ್ಚ ಉಪಾರಮ್ಭಞ್ಚ ಗರಹಞ್ಚ ಪವತ್ತೇಯ್ಯುಂ – ‘‘ಕಥಞ್ಹಿ ನಾಮ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೋ ಮೇ ಅನ್ವಾಯಿಕೋ ವಚನಕರೋತಿ ಏತ್ತಾವತಾ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇಹಿ ಪಲಿವೇಠೇಸ್ಸತಿ, ಪಾರಾಜಿಕಂ ಪಞ್ಞಪೇಸ್ಸತಿ? ನನು ಇಮೇ ಕುಲಪುತ್ತಾ ಮಹನ್ತಂ ಭೋಗಕ್ಖನ್ಧಂ ಮಹನ್ತಞ್ಚ ಞಾತಿಪರಿವಟ್ಟಂ ಹತ್ಥಗತಾನಿ ಚ ರಜ್ಜಾನಿಪಿ ಪಹಾಯ ಪಬ್ಬಜಿತಾ, ಘಾಸಚ್ಛಾದನಪರಮತಾಯ ಸನ್ತುಟ್ಠಾ, ಸಿಕ್ಖಾಯ ತಿಬ್ಬಗಾರವಾ, ಕಾಯೇ ಚ ಜೀವಿತೇ ಚ ನಿರಪೇಕ್ಖಾ ವಿಹರನ್ತಿ। ತೇಸು ನಾಮ ಕೋ ಲೋಕಾಮಿಸಭೂತಂ ಮೇಥುನಂ ವಾ ಪಟಿಸೇವಿಸ್ಸತಿ, ಪರಭಣ್ಡಂ ವಾ ಹರಿಸ್ಸತಿ, ಪರಸ್ಸ ವಾ ಇಟ್ಠಂ ಕನ್ತಂ ಅತಿಮಧುರಂ ಜೀವಿತಂ ಉಪಚ್ಛಿನ್ದಿಸ್ಸತಿ, ಅಭೂತಗುಣಕಥಾಯ ವಾ ಜೀವಿತಂ ಕಪ್ಪೇಸ್ಸತಿ! ನನು ಪಾರಾಜಿಕೇ ಅಪಞ್ಞತ್ತೇಪಿ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಸಙ್ಖೇಪೇನೇವೇತಂ ಪಾಕಟಂ ಕತ’’ನ್ತಿ। ತಥಾಗತಸ್ಸ ಚ ಥಾಮಞ್ಚ ಬಲಞ್ಚ ಸತ್ತಾ ನ ಜಾನೇಯ್ಯುಂ। ಪಞ್ಞತ್ತಮ್ಪಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಕುಪ್ಪೇಯ್ಯ, ನ ಯಥಾಠಾನೇ ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ಅಕುಸಲೋ ವೇಜ್ಜೋ ಕಞ್ಚಿ ಅನುಪ್ಪನ್ನಗಣ್ಡಂ ಪುರಿಸಂ ಪಕ್ಕೋಸಾಪೇತ್ವಾ ‘‘ಏಹಿ ಭೋ ಪುರಿಸ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ತೇ ಸರೀರಪ್ಪದೇಸೇ ಮಹಾಗಣ್ಡೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಅನಯಬ್ಯಸನಂ ಪಾಪೇಸ್ಸತಿ, ಪಟಿಕಚ್ಚೇವ ನಂ ತಿಕಿಚ್ಛಾಪೇಹೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ‘‘ಸಾಧಾಚರಿಯ, ತ್ವಂಯೇವ ನಂ ತಿಕಿಚ್ಛಸ್ಸೂ’’ತಿ ವುತ್ತೋ ತಸ್ಸ ಅರೋಗಂ ಸರೀರಪ್ಪದೇಸಂ ಫಾಲೇತ್ವಾ ಲೋಹಿತಂ ನೀಹರಿತ್ವಾ ಆಲೇಪನಬನ್ಧನಧೋವನಾದೀಹಿ ತಂ ಪದೇಸಂ ಸಞ್ಛವಿಂ ಕತ್ವಾ ತಂ ಪುರಿಸಂ ವದೇಯ್ಯ – ‘‘ಮಹಾರೋಗೋ ತೇ ಮಯಾ ತಿಕಿಚ್ಛಿತೋ, ದೇಹಿ ಮೇ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ। ಸೋ ತಂ ‘‘ಕಿಮಯಂ ಬಾಲವೇಜ್ಜೋ ವದತಿ? ಕತರೋ ಕಿರ ಮೇ ಇಮಿನಾ ರೋಗೋ ತಿಕಿಚ್ಛಿತೋ? ನನು ಮೇ ಅಯಂ ದುಕ್ಖಞ್ಚ ಜನೇತಿ, ಲೋಹಿತಕ್ಖಯಞ್ಚ ಮಂ ಪಾಪೇತೀ’’ತಿ ಏವಂ ಉಪವದೇಯ್ಯ ಚೇವ ಉಪಾರಮ್ಭೇಯ್ಯ ಚ ಗರಹೇಯ್ಯ ಚ, ನ ಚಸ್ಸ ಗುಣಂ ಜಾನೇಯ್ಯ। ಏವಮೇವ ಯದಿ ಅನುಪ್ಪನ್ನೇ ವೀತಿಕ್ಕಮದೋಸೇ ಸತ್ಥಾ ಸಾವಕಾನಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಪಞ್ಞಪೇಯ್ಯ, ಪರೂಪವಾದಾದೀಹಿ ಚ ನ ಪರಿಮುಚ್ಚೇಯ್ಯ, ನ ಚಸ್ಸ ಥಾಮಂ ವಾ ಬಲಂ ವಾ ಸತ್ತಾ ಜಾನೇಯ್ಯುಂ, ಪಞ್ಞತ್ತಮ್ಪಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಕುಪ್ಪೇಯ್ಯ, ನ ಯಥಾಠಾನೇ ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ। ತಸ್ಮಾ ವುತ್ತಂ – ‘‘ನ ತಾವ ಸಾರಿಪುತ್ತ ಸತ್ಥಾ ಸಾವಕಾನಂ…ಪೇ॰… ಪಾತುಭವನ್ತೀ’’ತಿ।

    Kathaṃ? Paññapentena hi ‘‘yo pana bhikkhu methunaṃ dhammaṃ paṭiseveyyā’’tiādi sabbaṃ paññapetabbaṃ bhaveyya. Adisvāva vītikkamadosaṃ imaṃ paññattiṃ ñatvā pare evaṃ upavādañca upārambhañca garahañca pavatteyyuṃ – ‘‘kathañhi nāma samaṇo gotamo bhikkhusaṅgho me anvāyiko vacanakaroti ettāvatā sikkhāpadehi paliveṭhessati, pārājikaṃ paññapessati? Nanu ime kulaputtā mahantaṃ bhogakkhandhaṃ mahantañca ñātiparivaṭṭaṃ hatthagatāni ca rajjānipi pahāya pabbajitā, ghāsacchādanaparamatāya santuṭṭhā, sikkhāya tibbagāravā, kāye ca jīvite ca nirapekkhā viharanti. Tesu nāma ko lokāmisabhūtaṃ methunaṃ vā paṭisevissati, parabhaṇḍaṃ vā harissati, parassa vā iṭṭhaṃ kantaṃ atimadhuraṃ jīvitaṃ upacchindissati, abhūtaguṇakathāya vā jīvitaṃ kappessati! Nanu pārājike apaññattepi pabbajjāsaṅkhepenevetaṃ pākaṭaṃ kata’’nti. Tathāgatassa ca thāmañca balañca sattā na jāneyyuṃ. Paññattampi sikkhāpadaṃ kuppeyya, na yathāṭhāne tiṭṭheyya. Seyyathāpi nāma akusalo vejjo kañci anuppannagaṇḍaṃ purisaṃ pakkosāpetvā ‘‘ehi bho purisa, imasmiṃ te sarīrappadese mahāgaṇḍo uppajjitvā anayabyasanaṃ pāpessati, paṭikacceva naṃ tikicchāpehī’’ti vatvā ‘‘sādhācariya, tvaṃyeva naṃ tikicchassū’’ti vutto tassa arogaṃ sarīrappadesaṃ phāletvā lohitaṃ nīharitvā ālepanabandhanadhovanādīhi taṃ padesaṃ sañchaviṃ katvā taṃ purisaṃ vadeyya – ‘‘mahārogo te mayā tikicchito, dehi me deyyadhamma’’nti. So taṃ ‘‘kimayaṃ bālavejjo vadati? Kataro kira me iminā rogo tikicchito? Nanu me ayaṃ dukkhañca janeti, lohitakkhayañca maṃ pāpetī’’ti evaṃ upavadeyya ceva upārambheyya ca garaheyya ca, na cassa guṇaṃ jāneyya. Evameva yadi anuppanne vītikkamadose satthā sāvakānaṃ sikkhāpadaṃ paññapeyya, parūpavādādīhi ca na parimucceyya, na cassa thāmaṃ vā balaṃ vā sattā jāneyyuṃ, paññattampi sikkhāpadaṃ kuppeyya, na yathāṭhāne tiṭṭheyya. Tasmā vuttaṃ – ‘‘na tāva sāriputta satthā sāvakānaṃ…pe… pātubhavantī’’ti.

    ಏವಂ ಅಕಾಲಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಪುನ ಕಾಲಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಯತೋ ಚ ಖೋ ಸಾರಿಪುತ್ತಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಯತೋತಿ ಯದಾ; ಯಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಸೇಸಂ ವುತ್ತಾನುಸಾರೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಅಯಂ ವಾ ಹೇತ್ಥ ಸಙ್ಖೇಪತ್ಥೋ – ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ‘‘ಆಸವಟ್ಠಾನೀಯಾ ಧಮ್ಮಾ’’ತಿ ಸಙ್ಖ್ಯಂ ಗತಾ ವೀತಿಕ್ಕಮದೋಸಾ ಸಙ್ಘೇ ಪಾತುಭವನ್ತಿ, ತದಾ ಸತ್ಥಾ ಸಾವಕಾನಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಪಞ್ಞಪೇತಿ, ಉದ್ದಿಸತಿ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಂ। ಕಸ್ಮಾ? ತೇಸಂಯೇವ ‘‘ಆಸವಟ್ಠಾನೀಯಾ ಧಮ್ಮಾ’’ತಿ ಸಙ್ಖ್ಯಂ ಗತಾನಂ ವೀತಿಕ್ಕಮದೋಸಾನಂ ಪಟಿಘಾತಾಯ। ಏವಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೋ ಯಥಾ ನಾಮ ಕುಸಲೋ ವೇಜ್ಜೋ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಗಣ್ಡಂ ಫಾಲನಲೇಪನಬನ್ಧನಧೋವನಾದೀಹಿ ತಿಕಿಚ್ಛನ್ತೋ ರೋಗಂ ವೂಪಸಮೇತ್ವಾ ಸಞ್ಛವಿಂ ಕತ್ವಾ ನ ತ್ವೇವ ಉಪವಾದಾದಿರಹೋ ಹೋತಿ, ಸಕೇ ಚ ಆಚರಿಯಕೇ ವಿದಿತಾನುಭಾವೋ ಹುತ್ವಾ ಸಕ್ಕಾರಂ ಪಾಪುಣಾತಿ; ಏವಂ ನ ಚ ಉಪವಾದಾದಿರಹೋ ಹೋತಿ, ಸಕೇ ಚ ಸಬ್ಬಞ್ಞುವಿಸಯೇ ವಿದಿತಾನುಭಾವೋ ಹುತ್ವಾ ಸಕ್ಕಾರಂ ಪಾಪುಣಾತಿ। ತಞ್ಚಸ್ಸ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಅಕುಪ್ಪಂ ಹೋತಿ, ಯಥಾಠಾನೇ ತಿಟ್ಠತೀತಿ।

    Evaṃ akālaṃ dassetvā puna kālaṃ dassetuṃ ‘‘yato ca kho sāriputtā’’tiādimāha. Tattha yatoti yadā; yasmiṃ kāleti vuttaṃ hoti. Sesaṃ vuttānusāreneva veditabbaṃ. Ayaṃ vā hettha saṅkhepattho – yasmiṃ samaye ‘‘āsavaṭṭhānīyā dhammā’’ti saṅkhyaṃ gatā vītikkamadosā saṅghe pātubhavanti, tadā satthā sāvakānaṃ sikkhāpadaṃ paññapeti, uddisati pātimokkhaṃ. Kasmā? Tesaṃyeva ‘‘āsavaṭṭhānīyā dhammā’’ti saṅkhyaṃ gatānaṃ vītikkamadosānaṃ paṭighātāya. Evaṃ paññapento yathā nāma kusalo vejjo uppannaṃ gaṇḍaṃ phālanalepanabandhanadhovanādīhi tikicchanto rogaṃ vūpasametvā sañchaviṃ katvā na tveva upavādādiraho hoti, sake ca ācariyake viditānubhāvo hutvā sakkāraṃ pāpuṇāti; evaṃ na ca upavādādiraho hoti, sake ca sabbaññuvisaye viditānubhāvo hutvā sakkāraṃ pāpuṇāti. Tañcassa sikkhāpadaṃ akuppaṃ hoti, yathāṭhāne tiṭṭhatīti.

    ಏವಂ ಆಸವಟ್ಠಾನೀಯಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಅನುಪ್ಪತ್ತಿಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಅಕಾಲಂ ಉಪ್ಪತ್ತಿಞ್ಚ ಕಾಲನ್ತಿ ವತ್ವಾ ಇದಾನಿ ತೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಅನುಪ್ಪತ್ತಿಕಾಲಞ್ಚ ಉಪ್ಪತ್ತಿಕಾಲಞ್ಚ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ನ ತಾವ ಸಾರಿಪುತ್ತ ಇಧೇಕಚ್ಚೇ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಉತ್ತಾನತ್ಥಾನಿ ಪದಾನಿ ಪಾಳಿವಸೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ। ಅಯಂ ಪನ ಅನುತ್ತಾನಪದವಣ್ಣನಾ – ರತ್ತಿಯೋ ಜಾನನ್ತೀತಿ ರತ್ತಞ್ಞೂ, ಅತ್ತನೋ ಪಬ್ಬಜಿತದಿವಸತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಬಹುಕಾ ರತ್ತಿಯೋ ಜಾನನ್ತಿ, ಚಿರಪಬ್ಬಜಿತಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ರತ್ತಞ್ಞೂಹಿ ಮಹತ್ತಂ ರತ್ತಞ್ಞುಮಹತ್ತಂ; ಚಿರಪಬ್ಬಜಿತೇಹಿ ಮಹನ್ತಭಾವನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ತತ್ರ ರತ್ತಞ್ಞುಮಹತ್ತಂ ಪತ್ತೇ ಸಙ್ಘೇ ಉಪಸೇನಂ ವಙ್ಗನ್ತಪುತ್ತಂ ಆರಬ್ಭ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಪಞ್ಞತ್ತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಸೋ ಹಾಯಸ್ಮಾ ಊನದಸವಸ್ಸೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಉಪಸಮ್ಪಾದೇನ್ತೇ ದಿಸ್ವಾ ಏಕವಸ್ಸೋ ಸದ್ಧಿವಿಹಾರಿಕಂ ಉಪಸಮ್ಪಾದೇಸಿ। ಅಥ ಭಗವಾ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಪಞ್ಞಪೇಸಿ – ‘‘ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ , ಊನದಸವಸ್ಸೇನ ಉಪಸಮ್ಪಾದೇತಬ್ಬೋ। ಯೋ ಉಪಸಮ್ಪಾದೇಯ್ಯ, ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸಾ’’ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೭೫)। ಏವಂ ಪಞ್ಞತ್ತೇ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇ ಪುನ ಭಿಕ್ಖೂ ‘‘ದಸವಸ್ಸಾಮ್ಹ ದಸವಸ್ಸಾಮ್ಹಾ’’ತಿ ಬಾಲಾ ಅಬ್ಯತ್ತಾ ಉಪಸಮ್ಪಾದೇನ್ತಿ। ಅಥ ಭಗವಾ ಅಪರಮ್ಪಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಪಞ್ಞಾಪೇಸಿ – ‘‘ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಬಾಲೇನ ಅಬ್ಯತ್ತೇನ ಉಪಸಮ್ಪಾದೇತಬ್ಬೋ। ಯೋ ಉಪಸಮ್ಪಾದೇಯ್ಯ, ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸ। ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಬ್ಯತ್ತೇನ ಭಿಕ್ಖುನಾ ಪಟಿಬಲೇನ ದಸವಸ್ಸೇನ ವಾ ಅತಿರೇಕದಸವಸ್ಸೇನ ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಾದೇತು’’ನ್ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೭೬) ರತ್ತಞ್ಞುಮಹತ್ತಂ ಪತ್ತಕಾಲೇ ದ್ವೇ ಸಿಕ್ಖಾಪದಾನಿ ಪಞ್ಞತ್ತಾನಿ।

    Evaṃ āsavaṭṭhānīyānaṃ dhammānaṃ anuppattiṃ sikkhāpadapaññattiyā akālaṃ uppattiñca kālanti vatvā idāni tesaṃ dhammānaṃ anuppattikālañca uppattikālañca dassetuṃ ‘‘na tāva sāriputta idhekacce’’tiādimāha. Tattha uttānatthāni padāni pāḷivaseneva veditabbāni. Ayaṃ pana anuttānapadavaṇṇanā – rattiyo jānantīti rattaññū, attano pabbajitadivasato paṭṭhāya bahukā rattiyo jānanti, cirapabbajitāti vuttaṃ hoti. Rattaññūhi mahattaṃ rattaññumahattaṃ; cirapabbajitehi mahantabhāvanti attho. Tatra rattaññumahattaṃ patte saṅghe upasenaṃ vaṅgantaputtaṃ ārabbha sikkhāpadaṃ paññattanti veditabbaṃ. So hāyasmā ūnadasavasse bhikkhū upasampādente disvā ekavasso saddhivihārikaṃ upasampādesi. Atha bhagavā sikkhāpadaṃ paññapesi – ‘‘na, bhikkhave , ūnadasavassena upasampādetabbo. Yo upasampādeyya, āpatti dukkaṭassā’’ti (mahāva. 75). Evaṃ paññatte sikkhāpade puna bhikkhū ‘‘dasavassāmha dasavassāmhā’’ti bālā abyattā upasampādenti. Atha bhagavā aparampi sikkhāpadaṃ paññāpesi – ‘‘na, bhikkhave, bālena abyattena upasampādetabbo. Yo upasampādeyya, āpatti dukkaṭassa. Anujānāmi, bhikkhave, byattena bhikkhunā paṭibalena dasavassena vā atirekadasavassena vā upasampādetu’’nti (mahāva. 76) rattaññumahattaṃ pattakāle dve sikkhāpadāni paññattāni.

    ವೇಪುಲ್ಲಮಹತ್ತನ್ತಿ ವಿಪುಲಭಾವೇನ ಮಹತ್ತಂ। ಸಙ್ಘೋ ಹಿ ಯಾವ ನ ಥೇರನವಮಜ್ಝಿಮಾನಂ ವಸೇನ ವೇಪುಲ್ಲಮಹತ್ತಂ ಪತ್ತೋ ಹೋತಿ, ತಾವ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಹೋನ್ತಿ। ಸಾಸನೇ ಏಕಚ್ಚೇ ಆಸವಟ್ಠಾನೀಯಾ ಧಮ್ಮಾ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ। ವೇಪುಲ್ಲಮಹತ್ತಂ ಪನ ಪತ್ತೇ ತೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ। ಅಥ ಸತ್ಥಾ ಸಾವಕಾನಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಪಞ್ಞಪೇತಿ। ತತ್ಥ ವೇಪುಲ್ಲಮಹತ್ತಂ ಪತ್ತೇ ಸಙ್ಘೇ ಪಞ್ಞತ್ತಸಿಕ್ಖಾಪದಾನಿ ‘‘ಯೋ ಪನ ಭಿಕ್ಖು ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನೇನ ಉತ್ತರಿ ದಿರತ್ತತಿರತ್ತಂ ಸಹಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇಯ್ಯ, ಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ’’ (ಪಾಚಿ॰ ೫೧); ‘‘ಯಾ ಪನ ಭಿಕ್ಖುನೀ ಅನುವಸ್ಸಂ ವುಟ್ಠಾಪೇಯ್ಯ, ಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ’’ (ಪಾಚಿ॰ ೧೧೭೧); ‘‘ಯಾ ಪನ ಭಿಕ್ಖುನೀ ಏಕಂ ವಸ್ಸಂ ದ್ವೇ ವುಟ್ಠಾಪೇಯ್ಯ, ಪಾಚಿತ್ತಿಯ’’ನ್ತಿ (ಪಾಚಿ॰ ೧೧೭೫) ಇಮಿನಾ ನಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ।

    Vepullamahattanti vipulabhāvena mahattaṃ. Saṅgho hi yāva na theranavamajjhimānaṃ vasena vepullamahattaṃ patto hoti, tāva senāsanāni pahonti. Sāsane ekacce āsavaṭṭhānīyā dhammā na uppajjanti. Vepullamahattaṃ pana patte te uppajjanti. Atha satthā sāvakānaṃ sikkhāpadaṃ paññapeti. Tattha vepullamahattaṃ patte saṅghe paññattasikkhāpadāni ‘‘yo pana bhikkhu anupasampannena uttari dirattatirattaṃ sahaseyyaṃ kappeyya, pācittiyaṃ’’ (pāci. 51); ‘‘yā pana bhikkhunī anuvassaṃ vuṭṭhāpeyya, pācittiyaṃ’’ (pāci. 1171); ‘‘yā pana bhikkhunī ekaṃ vassaṃ dve vuṭṭhāpeyya, pācittiya’’nti (pāci. 1175) iminā nayena veditabbāni.

    ಲಾಭಗ್ಗಮಹತ್ತನ್ತಿ ಲಾಭಸ್ಸ ಅಗ್ಗಮಹತ್ತಂ; ಯೋ ಲಾಭಸ್ಸ ಅಗ್ಗೋ ಉತ್ತಮೋ ಮಹನ್ತಭಾವೋ, ತಂ ಪತ್ತೋ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಲಾಭೇನ ವಾ ಅಗ್ಗಮಹತ್ತಮ್ಪಿ, ಲಾಭೇನ ಸೇಟ್ಠತ್ತಞ್ಚ ಮಹನ್ತತ್ತಞ್ಚ ಪತ್ತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಙ್ಘೋ ಹಿ ಯಾವ ನ ಲಾಭಗ್ಗಮಹತ್ತಂ ಪತ್ತೋ ಹೋತಿ, ತಾವ ನ ಲಾಭಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಆಸವಟ್ಠಾನೀಯಾ ಧಮ್ಮಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ। ಪತ್ತೇ ಪನ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಅಥ ಸತ್ಥಾ ಸಾವಕಾನಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಪಞ್ಞಪೇತಿ – ‘‘ಯೋ ಪನ ಭಿಕ್ಖು ಅಚೇಲಕಸ್ಸ ವಾ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಸ್ಸ ವಾ ಪರಿಬ್ಬಾಜಿಕಾಯ ವಾ ಸಹತ್ಥಾ ಖಾದನೀಯಂ ವಾ ಭೋಜನೀಯಂ ವಾ ದದೇಯ್ಯ, ಪಾಚಿತ್ತಿಯ’’ನ್ತಿ (ಪಾಚಿ॰ ೨೭೦)। ಇದಞ್ಹಿ ಲಾಭಗ್ಗಮಹತ್ತಂ ಪತ್ತೇ ಸಙ್ಘೇ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಪಞ್ಞತ್ತಂ।

    Lābhaggamahattanti lābhassa aggamahattaṃ; yo lābhassa aggo uttamo mahantabhāvo, taṃ patto hotīti attho. Lābhena vā aggamahattampi, lābhena seṭṭhattañca mahantattañca pattoti attho. Saṅgho hi yāva na lābhaggamahattaṃ patto hoti, tāva na lābhaṃ paṭicca āsavaṭṭhānīyā dhammā uppajjanti. Patte pana uppajjanti, atha satthā sāvakānaṃ sikkhāpadaṃ paññapeti – ‘‘yo pana bhikkhu acelakassa vā paribbājakassa vā paribbājikāya vā sahatthā khādanīyaṃ vā bhojanīyaṃ vā dadeyya, pācittiya’’nti (pāci. 270). Idañhi lābhaggamahattaṃ patte saṅghe sikkhāpadaṃ paññattaṃ.

    ಬಾಹುಸಚ್ಚಮಹತ್ತನ್ತಿ ಬಾಹುಸಚ್ಚಸ್ಸ ಮಹನ್ತಭಾವಂ। ಸಙ್ಘೋ ಹಿ ಯಾವ ನ ಬಾಹುಸಚ್ಚಮಹತ್ತಂ ಪತ್ತೋ ಹೋತಿ, ತಾವ ನ ಆಸವಟ್ಠಾನೀಯಾ ಧಮ್ಮಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ। ಬಾಹುಸಚ್ಚಮಹತ್ತಂ ಪತ್ತೇ ಪನ ಯಸ್ಮಾ ಏಕಮ್ಪಿ ನಿಕಾಯಂ, ದ್ವೇಪಿ…ಪೇ॰… ಪಞ್ಚಪಿ ನಿಕಾಯೇ ಉಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಅಯೋನಿಸೋ ಉಮ್ಮುಜ್ಜಮಾನಾ ಪುಗ್ಗಲಾ ರಸೇನ ರಸಂ ಸಂಸನ್ದಿತ್ವಾ ಉದ್ಧಮ್ಮಂ ಉಬ್ಬಿನಯಂ ಸತ್ಥುಸಾಸನಂ ದೀಪೇನ್ತಿ। ಅಥ ಸತ್ಥಾ ‘‘ಯೋ ಪನ ಭಿಕ್ಖು ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ – ತಥಾಹಂ ಭಗವತಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸಿತಂ ಆಜಾನಾಮಿ…ಪೇ॰… ಸಮಣುದ್ದೇಸೋಪಿ ಚೇ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯಾ’’ತಿಆದಿನಾ (ಪಾಚಿ॰ ೪೧೮) ನಯೇನ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಪಞ್ಞಪೇತೀತಿ।

    Bāhusaccamahattanti bāhusaccassa mahantabhāvaṃ. Saṅgho hi yāva na bāhusaccamahattaṃ patto hoti, tāva na āsavaṭṭhānīyā dhammā uppajjanti. Bāhusaccamahattaṃ patte pana yasmā ekampi nikāyaṃ, dvepi…pe… pañcapi nikāye uggahetvā ayoniso ummujjamānā puggalā rasena rasaṃ saṃsanditvā uddhammaṃ ubbinayaṃ satthusāsanaṃ dīpenti. Atha satthā ‘‘yo pana bhikkhu evaṃ vadeyya – tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi…pe… samaṇuddesopi ce evaṃ vadeyyā’’tiādinā (pāci. 418) nayena sikkhāpadaṃ paññapetīti.

    ಏವಂ ಭಗವಾ ಆಸವಟ್ಠಾನೀಯಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಅನುಪ್ಪತ್ತಿಕಾಲಞ್ಚ ಉಪ್ಪತ್ತಿಕಾಲಞ್ಚ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಸಬ್ಬಸೋಪಿ ತೇಸಂ ಅಭಾವಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ನಿರಬ್ಬುದೋ ಹಿ ಸಾರಿಪುತ್ತಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ನಿರಬ್ಬುದೋತಿ ಅಬ್ಬುದವಿರಹಿತೋ; ಅಬ್ಬುದಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಚೋರಾ, ನಿಚ್ಚೋರೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಚೋರಾತಿ ಚ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅತ್ಥೇ ದುಸ್ಸೀಲಾವ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ। ತೇ ಹಿ ಅಸ್ಸಮಣಾವ ಹುತ್ವಾ ಸಮಣಪಟಿಞ್ಞತಾಯ ಪರೇಸಂ ಪಚ್ಚಯೇ ಚೋರೇನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ನಿರಬ್ಬುದೋತಿ ನಿಚ್ಚೋರೋ, ನಿದ್ದುಸ್ಸೀಲೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ನಿರಾದೀನವೋತಿ ನಿರುಪದ್ದವೋ ನಿರುಪಸಗ್ಗೋ; ದುಸ್ಸೀಲಾದೀನವರಹಿತೋಯೇವಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಅಪಗತಕಾಳಕೋತಿ ಕಾಳಕಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ದುಸ್ಸೀಲಾಯೇವ; ತೇ ಹಿ ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣಾಪಿ ಸಮಾನಾ ಕಾಳಕಧಮ್ಮಯೋಗಾ ಕಾಳಕಾತ್ವೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ತೇಸಂ ಅಭಾವಾ ಅಪಗತಕಾಳಕೋ । ಅಪಹತಕಾಳಕೋತಿಪಿ ಪಾಠೋ। ಸುದ್ಧೋತಿ ಅಪಗತಕಾಳಕತ್ತಾಯೇವ ಸುದ್ಧೋ ಪರಿಯೋದಾತೋ ಪಭಸ್ಸರೋ। ಸಾರೇ ಪತಿಟ್ಠಿತೋತಿ ಸಾರೋ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಸೀಲ-ಸಮಾಧಿ-ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತಿ-ವಿಮುತ್ತಿಞಾಣದಸ್ಸನಗುಣಾ, ತಸ್ಮಿಂ ಸಾರೇ ಪತಿಟ್ಠಿತತ್ತಾ ಸಾರೇ ಪತಿಟ್ಠಿತೋ।

    Evaṃ bhagavā āsavaṭṭhānīyānaṃ dhammānaṃ anuppattikālañca uppattikālañca dassetvā tasmiṃ samaye sabbasopi tesaṃ abhāvaṃ dassento ‘‘nirabbudo hi sāriputtā’’tiādimāha. Tattha nirabbudoti abbudavirahito; abbudā vuccanti corā, niccoroti attho. Corāti ca imasmiṃ atthe dussīlāva adhippetā. Te hi assamaṇāva hutvā samaṇapaṭiññatāya paresaṃ paccaye corenti. Tasmā nirabbudoti niccoro, niddussīloti vuttaṃ hoti. Nirādīnavoti nirupaddavo nirupasaggo; dussīlādīnavarahitoyevāti vuttaṃ hoti. Apagatakāḷakoti kāḷakā vuccanti dussīlāyeva; te hi suvaṇṇavaṇṇāpi samānā kāḷakadhammayogā kāḷakātveva veditabbā. Tesaṃ abhāvā apagatakāḷako . Apahatakāḷakotipi pāṭho. Suddhoti apagatakāḷakattāyeva suddho pariyodāto pabhassaro. Sāre patiṭṭhitoti sāro vuccanti sīla-samādhi-paññāvimutti-vimuttiñāṇadassanaguṇā, tasmiṃ sāre patiṭṭhitattā sāre patiṭṭhito.

    ಏವಂ ಸಾರೇ ಪತಿಟ್ಠಿತಭಾವಂ ವತ್ವಾ ಪುನ ಸೋ ಚಸ್ಸ ಸಾರೇ ಪತಿಟ್ಠಿತಭಾವೋ ಏವಂ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಇಮೇಸಞ್ಹಿ ಸಾರಿಪುತ್ತಾತಿ ಆದಿಮಾಹ। ತತ್ರಾಯಂ ಸಙ್ಖೇಪವಣ್ಣನಾ – ಯಾನಿಮಾನಿ ವೇರಞ್ಜಾಯಂ ವಸ್ಸಾವಾಸಂ ಉಪಗತಾನಿ ಪಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖುಸತಾನಿ, ಇಮೇಸಂ ಯೋ ಗುಣವಸೇನ ಪಚ್ಛಿಮಕೋ ಸಬ್ಬಪರಿತ್ತಗುಣೋ ಭಿಕ್ಖು, ಸೋ ಸೋತಾಪನ್ನೋ। ಸೋತಾಪನ್ನೋತಿ ಸೋತಂ ಆಪನ್ನೋ; ಸೋತೋತಿ ಚ ಮಗ್ಗಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ಸೋತಾಪನ್ನೋತಿ ತೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ। ಯಥಾಹ –

    Evaṃ sāre patiṭṭhitabhāvaṃ vatvā puna so cassa sāre patiṭṭhitabhāvo evaṃ veditabboti dassento imesañhi sāriputtāti ādimāha. Tatrāyaṃ saṅkhepavaṇṇanā – yānimāni verañjāyaṃ vassāvāsaṃ upagatāni pañca bhikkhusatāni, imesaṃ yo guṇavasena pacchimako sabbaparittaguṇo bhikkhu, so sotāpanno. Sotāpannoti sotaṃ āpanno; sototi ca maggassetaṃ adhivacanaṃ. Sotāpannoti tena samannāgatassa puggalassa. Yathāha –

    ‘‘ಸೋತೋ ಸೋತೋತಿ ಹಿದಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ವುಚ್ಚತಿ; ಕತಮೋ ನು ಖೋ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಸೋತೋತಿ? ಅಯಮೇವ ಹಿ, ಭನ್ತೇ, ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ…ಪೇ॰… ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧೀ’’ತಿ। ‘‘ಸೋತಾಪನ್ನೋ ಸೋತಾಪನ್ನೋತಿ ಹಿದಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ವುಚ್ಚತಿ; ಕತಮೋ ನು ಖೋ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಸೋತಾಪನ್ನೋ’’ತಿ? ‘‘ಯೋ ಹಿ, ಭನ್ತೇ, ಇಮಿನಾ ಅರಿಯೇನ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೇನ ಮಗ್ಗೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ – ಸೋತಾಪನ್ನೋ। ಸೋಯಮಾಯಸ್ಮಾ ಏವಂನಾಮೋ ಏವಂಗೋತ್ತೋ’’ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೫.೧೦೦೧)। ಇಧ ಪನ ಮಗ್ಗೇನ ಫಲಸ್ಸ ನಾಮಂ ದಿನ್ನಂ। ತಸ್ಮಾ ಫಲಟ್ಠೋ ‘‘ಸೋತಾಪನ್ನೋ’’ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    ‘‘Soto sototi hidaṃ, sāriputta, vuccati; katamo nu kho, sāriputta, sototi? Ayameva hi, bhante, ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhī’’ti. ‘‘Sotāpanno sotāpannoti hidaṃ, sāriputta, vuccati; katamo nu kho, sāriputta, sotāpanno’’ti? ‘‘Yo hi, bhante, iminā ariyena aṭṭhaṅgikena maggena samannāgato, ayaṃ vuccati – sotāpanno. Soyamāyasmā evaṃnāmo evaṃgotto’’ti (saṃ. ni. 5.1001). Idha pana maggena phalassa nāmaṃ dinnaṃ. Tasmā phalaṭṭho ‘‘sotāpanno’’ti veditabbo.

    ಅವಿನಿಪಾತಧಮ್ಮೋತಿ ವಿನಿಪಾತೇತೀತಿ ವಿನಿಪಾತೋ; ನಾಸ್ಸ ವಿನಿಪಾತೋ ಧಮ್ಮೋತಿ ಅವಿನಿಪಾತಧಮ್ಮೋ, ನ ಅತ್ತಾನಂ ಅಪಾಯೇಸು ವಿನಿಪಾತನಸಭಾವೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಅಪಾಯಗಮನೀಯಾ, ತೇಸಂ ಪರಿಕ್ಖಯಾ। ವಿನಿಪತನಂ ವಾ ವಿನಿಪಾತೋ, ನಾಸ್ಸ ವಿನಿಪಾತೋ ಧಮ್ಮೋತಿ ಅವಿನಿಪಾತಧಮ್ಮೋ, ಅಪಾಯೇಸು ವಿನಿಪಾತನಸಭಾವೋ ಅಸ್ಸ ನತ್ಥೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಸಮ್ಮತ್ತನಿಯಾಮೇನ ಮಗ್ಗೇನ ನಿಯತತ್ತಾ ನಿಯತೋ। ಸಮ್ಬೋಧಿ ಪರಂ ಅಯನಂ ಪರಾ ಗತಿ ಅಸ್ಸಾತಿ ಸಮ್ಬೋಧಿಪರಾಯಣೋ। ಉಪರಿ ಮಗ್ಗತ್ತಯಂ ಅವಸ್ಸಂ ಸಮ್ಪಾಪಕೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಸ್ಮಾ? ಪಟಿಲದ್ಧಪಠಮಮಗ್ಗತ್ತಾತಿ।

    Avinipātadhammoti vinipātetīti vinipāto; nāssa vinipāto dhammoti avinipātadhammo, na attānaṃ apāyesu vinipātanasabhāvoti vuttaṃ hoti. Kasmā? Ye dhammā apāyagamanīyā, tesaṃ parikkhayā. Vinipatanaṃ vā vinipāto, nāssa vinipāto dhammoti avinipātadhammo, apāyesu vinipātanasabhāvo assa natthīti vuttaṃ hoti. Sammattaniyāmena maggena niyatattā niyato. Sambodhi paraṃ ayanaṃ parā gati assāti sambodhiparāyaṇo. Upari maggattayaṃ avassaṃ sampāpakoti attho. Kasmā? Paṭiladdhapaṭhamamaggattāti.

    ವಿನಯಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾಚನಕಥಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Vinayapaññattiyācanakathā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ವೇರಞ್ಜಕಣ್ಡಂ • Verañjakaṇḍaṃ

    ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ವಿನಯಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾಚನಕಥಾ • Vinayapaññattiyācanakathā

    ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ಉಪಾಸಕತ್ತಪಟಿವೇದನಾಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Upāsakattapaṭivedanākathāvaṇṇanā

    ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ವಿನಯಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾಚನಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Vinayapaññattiyācanakathāvaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact