Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā

    వినీతవత్థువణ్ణనా

    Vinītavatthuvaṇṇanā

    ౬౭. వినీతాని వినిచ్ఛితాని వత్థూని వినీతవత్థూని. తేసం తేసం ‘‘తేన ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరో భిక్ఖూ’’తిఆదీనం వత్థూనం పాటేక్కం నామగణనం ఉద్ధరిత్వా ఉద్ధరిత్వా ఊనాధికదోససోధనట్ఠేన ఉద్దానా చ తా మత్రాదిసిద్ధిగాథాహి ఛన్దోవిచితిలక్ఖణేన గాథా చాతి ‘‘ఉద్దానగాథా నామా’’తి వుత్తం, దే, సోధనే ఇతి ధాతుస్స రూపం ఉద్దానాతి వేదితబ్బం. ఇమా పన ఉద్దానగాథా ధమ్మసఙ్గాహకత్థేరేహి సఙ్గీతికాలే ఠపితా, కత్థాతి చే? పదభాజనీయావసానే. ‘‘వత్థుగాథా నామ ‘తేన ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరో భిక్ఖూ’తిఆదీనం ఇమేసం వినీతవత్థూనం నిదానానీ’’తి గణ్ఠిపదే వుత్తం, తస్మా తత్థ వుత్తనయేన వినీతవత్థూని ఏవ ‘‘వత్థుగాథా’’తి వుత్తాతి వేదితబ్బం. ఇదమేత్థ సమాసతో అధిప్పాయనిదస్సనం – ‘‘ఆపత్తిం త్వం, భిక్ఖు, ఆపన్నో పారాజిక’’న్తి మూలాపత్తిదస్సనవసేన వా, ‘‘అనాపత్తి, భిక్ఖు, పారాజికస్స, ఆపత్తి సఙ్ఘాదిసేసస్స, దుక్కటస్సా’’తి ఆపత్తిభేదదస్సనవసేన వా, ‘‘అనాపత్తి, భిక్ఖు, అసాదియన్తస్సా’’తి అనాపత్తిదస్సనవసేన వా యాని వత్థూని వినీతాని వినిచ్ఛితాని, తాని వినీతవత్థూని నామ. తేసం వినీతవత్థూనం నిదానవత్థుదీపికా తన్తి వత్థుగాథా నామ. ఉద్దానగాథావ ‘‘వత్థుగాథా’’తి వుత్తాతి ఏకే. తేసం ‘‘ఇమినా లక్ఖణేన ఆయతిం వినయధరా వినయం వినిచ్ఛినిస్సన్తీ’’తి వచనేన విరుజ్ఝతి. న హి ఉద్దానగాథాయం కిఞ్చిపి వినిచ్ఛయలక్ఖణం దిస్సతి, ఉద్దానగాథానం విసుం పయోజనం వుత్తం ‘‘సుఖం వినయధరా ఉగ్గణ్హిస్సన్తీ’’తి, తస్మా పయోజననానత్తతోపేతం నానత్తం వేదితబ్బం. తత్థాయం విగ్గహో – వత్థూని ఏవ గాథా వత్థుగాథా. వినీతవత్థుతో విసేసనత్థమేత్థ గాథాగ్గహణం. ఉద్దానగాథాతో విసేసనత్థం వత్థుగ్గహణన్తి వేదితబ్బం. కేచి పన ‘‘గాథానం వత్థూనీతి వత్తబ్బే వత్థుగాథాతి వుత్త’’న్తి వదన్తి. మక్కటివత్థుం అఞ్ఞే తత్థ భిక్ఖూ ఆరోచేసుం, ఇధ సయమేవ. తత్థ కారణస్స ‘‘భగవతా సిక్ఖాపదం పఞ్ఞత్త’’న్తి వుత్తత్తా వజ్జిపుత్తకాపి అఞ్ఞే ఏవ. ‘‘తత్థ ఆనన్దత్థేరో, ఇధ తే ఏవా’’తి అఞ్ఞతరస్మిం గణ్ఠిపదే వుత్తం. ఆచరియస్స అధిప్పాయో పుబ్బే వుత్తో, తస్మా ఉపపరిక్ఖితబ్బం.

    67. Vinītāni vinicchitāni vatthūni vinītavatthūni. Tesaṃ tesaṃ ‘‘tena kho pana samayena aññataro bhikkhū’’tiādīnaṃ vatthūnaṃ pāṭekkaṃ nāmagaṇanaṃ uddharitvā uddharitvā ūnādhikadosasodhanaṭṭhena uddānā ca tā matrādisiddhigāthāhi chandovicitilakkhaṇena gāthā cāti ‘‘uddānagāthānāmā’’ti vuttaṃ, de, sodhane iti dhātussa rūpaṃ uddānāti veditabbaṃ. Imā pana uddānagāthā dhammasaṅgāhakattherehi saṅgītikāle ṭhapitā, katthāti ce? Padabhājanīyāvasāne. ‘‘Vatthugāthā nāma ‘tena kho pana samayena aññataro bhikkhū’tiādīnaṃ imesaṃ vinītavatthūnaṃ nidānānī’’ti gaṇṭhipade vuttaṃ, tasmā tattha vuttanayena vinītavatthūni eva ‘‘vatthugāthā’’ti vuttāti veditabbaṃ. Idamettha samāsato adhippāyanidassanaṃ – ‘‘āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājika’’nti mūlāpattidassanavasena vā, ‘‘anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti saṅghādisesassa, dukkaṭassā’’ti āpattibhedadassanavasena vā, ‘‘anāpatti, bhikkhu, asādiyantassā’’ti anāpattidassanavasena vā yāni vatthūni vinītāni vinicchitāni, tāni vinītavatthūni nāma. Tesaṃ vinītavatthūnaṃ nidānavatthudīpikā tanti vatthugāthā nāma. Uddānagāthāva ‘‘vatthugāthā’’ti vuttāti eke. Tesaṃ ‘‘iminā lakkhaṇena āyatiṃ vinayadharā vinayaṃ vinicchinissantī’’ti vacanena virujjhati. Na hi uddānagāthāyaṃ kiñcipi vinicchayalakkhaṇaṃ dissati, uddānagāthānaṃ visuṃ payojanaṃ vuttaṃ ‘‘sukhaṃ vinayadharā uggaṇhissantī’’ti, tasmā payojananānattatopetaṃ nānattaṃ veditabbaṃ. Tatthāyaṃ viggaho – vatthūni eva gāthā vatthugāthā. Vinītavatthuto visesanatthamettha gāthāggahaṇaṃ. Uddānagāthāto visesanatthaṃ vatthuggahaṇanti veditabbaṃ. Keci pana ‘‘gāthānaṃ vatthūnīti vattabbe vatthugāthāti vutta’’nti vadanti. Makkaṭivatthuṃ aññe tattha bhikkhū ārocesuṃ, idha sayameva. Tattha kāraṇassa ‘‘bhagavatā sikkhāpadaṃ paññatta’’nti vuttattā vajjiputtakāpi aññe eva. ‘‘Tattha ānandatthero, idha te evā’’ti aññatarasmiṃ gaṇṭhipade vuttaṃ. Ācariyassa adhippāyo pubbe vutto, tasmā upaparikkhitabbaṃ.

    ౬౭-౮. ఞత్వాతి అపుచ్ఛిత్వా సయమేవ ఞత్వా. పోక్ఖరన్తి సరీరం భేరిపోక్ఖరం వియ. లోకియా అవికలం ‘‘సున్దర’’న్తి వదన్తి, తస్మా వణ్ణపోక్ఖరతాయాతి పఠమేనత్థేన విసిట్ఠకాయచ్ఛవితాయాతి అత్థో, దుతియేన వణ్ణసున్దరతాయాతి. ‘‘ఉప్పలగబ్భవణ్ణత్తా సువణ్ణవణ్ణా, తస్మా ఉప్పలవణ్ణాతి నామం లభీ’’తి గణ్ఠిపదే వుత్తం. నీలుప్పలవణ్ణా కాయచ్ఛవీతి వచనం పన సామచ్ఛవిం దీపేతి. లోకే పన ‘‘ఉప్పలసమా పసత్థసామా’’తి వచనతో ‘‘యా సామా సామవణ్ణా సామతనుమజ్ఝా, సా పారిచరియా సగ్గే మమ వాసో’’తి వచనతో సామచ్ఛవికా ఇత్థీనం పసత్థా. ‘‘యావస్సా నం అన్ధకార’’న్తిపి పాఠో. కిలేసకామేహి వత్థుకామేసు యో న లిమ్పతి.

    67-8.Ñatvāti apucchitvā sayameva ñatvā. Pokkharanti sarīraṃ bheripokkharaṃ viya. Lokiyā avikalaṃ ‘‘sundara’’nti vadanti, tasmā vaṇṇapokkharatāyāti paṭhamenatthena visiṭṭhakāyacchavitāyāti attho, dutiyena vaṇṇasundaratāyāti. ‘‘Uppalagabbhavaṇṇattā suvaṇṇavaṇṇā, tasmā uppalavaṇṇāti nāmaṃ labhī’’ti gaṇṭhipade vuttaṃ. Nīluppalavaṇṇā kāyacchavīti vacanaṃ pana sāmacchaviṃ dīpeti. Loke pana ‘‘uppalasamā pasatthasāmā’’ti vacanato ‘‘yā sāmā sāmavaṇṇā sāmatanumajjhā, sā pāricariyā sagge mama vāso’’ti vacanato sāmacchavikā itthīnaṃ pasatthā. ‘‘Yāvassā naṃ andhakāra’’ntipi pāṭho. Kilesakāmehi vatthukāmesu yo na limpati.

    ౬౯. ఇత్థిలిఙ్గం పాతుభూతన్తి ఇత్థిసణ్ఠానం పాతుభూతం, తఞ్చ ఖో పురిసిన్ద్రియస్స అన్తరధానేన ఇత్థిన్ద్రియస్స పాతుభావేన. ఏవం పురిసిన్ద్రియపాతుభావేపి. ఏతేన యథా బ్రహ్మానం పురిసిన్ద్రియం నుప్పజ్జతి, కేవలం పురిససణ్ఠానమేవ ఉప్పజ్జతి, యథా చ కస్సచి పణ్డకస్స వినాపి పురిసిన్ద్రియేన పురిససణ్ఠానం ఉప్పజ్జతి, న తథా తేసన్తి దస్సితం హోతి, తం పన ఇత్థిన్ద్రియం, పురిసిన్ద్రియం వా అన్తరధాయన్తం మరన్తానం వియ పటిలోమక్కమేన సత్తరసమచిత్తక్ఖణతో పట్ఠాయ అన్తరధాయతి. పచ్చుప్పన్నే ఇన్ద్రియే నిరుద్ధే ఇతరం విసభాగిన్ద్రియం పాతుభవతి. యస్మా మహానిద్దం ఓక్కన్తస్సేవ కిరస్స విసభాగిన్ద్రియం పాతుభవతి, తస్మా ‘‘రత్తిభాగే నిద్దం ఓక్కన్తస్సా’’తి వుత్తం. ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, తంయేవ ఉపజ్ఝం తమేవ ఉపసమ్పద’’న్తి వచనతో పవత్తినీయేవ ఉపజ్ఝాయా, ఉపసమ్పదాచరియా భిక్ఖునీయేవ ఆచరియాతి కత్వా తాసం ఉపజ్ఝాయవత్తం, ఆచరియవత్తఞ్చ ఇమినా భిక్ఖునాసదాసాయం పాతం భిక్ఖునుపస్సయం గన్త్వా కాతబ్బం, తాహి చ ఇమస్స విహారం ఆగమ్మ సద్ధివిహారికవత్తాది కాతబ్బం ను ఖోతి చే? ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, భిక్ఖునీహి సఙ్గమితు’’న్తి వచనేన వినాభావదీపనతో కేవలం న పున ఉపజ్ఝా గహేతబ్బా, న చ ఉపసమ్పదా కాతబ్బాతి దస్సనత్థమేవ ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, తంయేవ ఉపజ్ఝ’’న్తిఆది వుత్తన్తి వేదితబ్బం. తత్థ భిక్ఖునీహి సఙ్గమితున్తి భిక్ఖూహి వినా హుత్వా భిక్ఖునీహి ఏవ సద్ధిం సమఙ్గీ భవితుం అనుజానామీతి అత్థో, తస్మా ఇమినా పాళిలేసేన ‘‘తస్సా ఏవ గామన్తరాదీహి అనాపత్తీ’’తి అట్ఠకథావచనం సిద్ధం హోతి, ఆగన్త్వా సఙ్గమితుం సక్కా, యఞ్చ భగవతా గమనం అనుఞ్ఞాతం, తం నిస్సాయ కుతో గామన్తరాదిపచ్చయా ఆపత్తి. న హి భగవా ఆపత్తియం నియోజేతీతి యుత్తమేవ తం, అఞ్ఞథా ‘‘యా ఆపత్తియో భిక్ఖూనం భిక్ఖునీహి అసాధారణా, తాహి ఆపత్తీహి అనాపత్తీ’’తి పాళివచనతో న గామన్తరాదీహి అనాపత్తీతి ఆపజ్జతి. సాధారణతా ఆపత్తియేవ ‘‘యా ఆపత్తియో భిక్ఖూనం భిక్ఖునీహి అసాధారణా, యా చ భిక్ఖునీహి సఙ్గమన్తియా గామన్తరనదీపారరత్తివిప్పవాసగణఓహీయనాపత్తియో, తాహి ఆపత్తీహి అనాపత్తీ’’తి న వుత్తత్తాతి చే? న వుత్తం అనిట్ఠప్పసఙ్గతో. భిక్ఖునీహి సద్ధిం సఙ్కన్తాయపి తస్సా తా పహాయ అఞ్ఞాహి సఙ్గమన్తియా గామన్తరాదీహి అనాపత్తి ఏవ సబ్బకాలన్తి ఇమస్స అనిట్ఠప్పసఙ్గతో తథా న వుత్తన్తి అత్థో. తత్థ గామన్తరాపత్తాదివత్థుం సఞ్చిచ్చ తస్మిం కాలే అజ్ఝాచరన్తీపి సా లిఙ్గపాతుభావేన కారణేన అనాపజ్జనతో అనాపత్తి. అనాపజ్జనట్ఠేనేవ వుట్ఠాతి నామాతి వేదితబ్బా. తథా యోగీ అనుప్పన్నే ఏవ కిలేసే నిరోధేతి. అబన్ధనోపి పత్తో ‘‘ఊనపఞ్చబన్ధనో’’తి వుచ్చతి, సబ్బసో వా పన న సావేతి అప్పచ్చక్ఖాతా హోతి సిక్ఖా, ఏవమిధ అనాపన్నాపి ఆపత్తి వుట్ఠితా నామ హోతీతి వేదితబ్బా.

    69.Itthiliṅgaṃ pātubhūtanti itthisaṇṭhānaṃ pātubhūtaṃ, tañca kho purisindriyassa antaradhānena itthindriyassa pātubhāvena. Evaṃ purisindriyapātubhāvepi. Etena yathā brahmānaṃ purisindriyaṃ nuppajjati, kevalaṃ purisasaṇṭhānameva uppajjati, yathā ca kassaci paṇḍakassa vināpi purisindriyena purisasaṇṭhānaṃ uppajjati, na tathā tesanti dassitaṃ hoti, taṃ pana itthindriyaṃ, purisindriyaṃ vā antaradhāyantaṃ marantānaṃ viya paṭilomakkamena sattarasamacittakkhaṇato paṭṭhāya antaradhāyati. Paccuppanne indriye niruddhe itaraṃ visabhāgindriyaṃ pātubhavati. Yasmā mahāniddaṃ okkantasseva kirassa visabhāgindriyaṃ pātubhavati, tasmā ‘‘rattibhāge niddaṃ okkantassā’’ti vuttaṃ. ‘‘Anujānāmi, bhikkhave, taṃyeva upajjhaṃ tameva upasampada’’nti vacanato pavattinīyeva upajjhāyā, upasampadācariyā bhikkhunīyeva ācariyāti katvā tāsaṃ upajjhāyavattaṃ, ācariyavattañca iminā bhikkhunāsadāsāyaṃ pātaṃ bhikkhunupassayaṃ gantvā kātabbaṃ, tāhi ca imassa vihāraṃ āgamma saddhivihārikavattādi kātabbaṃ nu khoti ce? ‘‘Anujānāmi, bhikkhave, bhikkhunīhi saṅgamitu’’nti vacanena vinābhāvadīpanato kevalaṃ na puna upajjhā gahetabbā, na ca upasampadā kātabbāti dassanatthameva ‘‘anujānāmi, bhikkhave, taṃyeva upajjha’’ntiādi vuttanti veditabbaṃ. Tattha bhikkhunīhi saṅgamitunti bhikkhūhi vinā hutvā bhikkhunīhi eva saddhiṃ samaṅgī bhavituṃ anujānāmīti attho, tasmā iminā pāḷilesena ‘‘tassā eva gāmantarādīhi anāpattī’’ti aṭṭhakathāvacanaṃ siddhaṃ hoti, āgantvā saṅgamituṃ sakkā, yañca bhagavatā gamanaṃ anuññātaṃ, taṃ nissāya kuto gāmantarādipaccayā āpatti. Na hi bhagavā āpattiyaṃ niyojetīti yuttameva taṃ, aññathā ‘‘yā āpattiyo bhikkhūnaṃ bhikkhunīhi asādhāraṇā, tāhi āpattīhi anāpattī’’ti pāḷivacanato na gāmantarādīhi anāpattīti āpajjati. Sādhāraṇatā āpattiyeva ‘‘yā āpattiyo bhikkhūnaṃ bhikkhunīhi asādhāraṇā, yā ca bhikkhunīhi saṅgamantiyā gāmantaranadīpārarattivippavāsagaṇaohīyanāpattiyo, tāhi āpattīhi anāpattī’’ti na vuttattāti ce? Na vuttaṃ aniṭṭhappasaṅgato. Bhikkhunīhi saddhiṃ saṅkantāyapi tassā tā pahāya aññāhi saṅgamantiyā gāmantarādīhi anāpatti eva sabbakālanti imassa aniṭṭhappasaṅgato tathā na vuttanti attho. Tattha gāmantarāpattādivatthuṃ sañcicca tasmiṃ kāle ajjhācarantīpi sā liṅgapātubhāvena kāraṇena anāpajjanato anāpatti. Anāpajjanaṭṭheneva vuṭṭhāti nāmāti veditabbā. Tathā yogī anuppanne eva kilese nirodheti. Abandhanopi patto ‘‘ūnapañcabandhano’’ti vuccati, sabbaso vā pana na sāveti appaccakkhātā hoti sikkhā, evamidha anāpannāpi āpatti vuṭṭhitā nāma hotīti veditabbā.

    యస్మా పన సా పురిసేన సహసేయ్యాపత్తిం అనాపజ్జన్తీపి సక్కోతి భిక్ఖునీహి సఙ్గమితుం , తస్మా అనాపత్తీతి కత్వా అట్ఠకథాయం ‘‘ఉభిన్నమ్పి సహసేయ్యాపత్తి హోతీ’’తి వుత్తం. వుత్తఞ్హేతం పరివారే ‘‘అపరేహిపి చతూహాకారేహి ఆపత్తిం ఆపజ్జతి సఙ్ఘమజ్ఝే గణమజ్ఝే పుగ్గలస్స సన్తికే లిఙ్గపాతుభావేనా’’తి (పరి॰ ౩౨౪). యం పన వుత్తం పరివారే ‘‘అత్థాపత్తి ఆపజ్జన్తో వుట్ఠాతి వుట్ఠహన్తో ఆపజ్జతీ’’తి (పరి॰ ౩౨౪), తస్స సహసేయ్యాదిం ఆపజ్జతి అసాధారణాపత్తీహి వుట్ఠాతి, తదుభయమ్పి సన్ధాయ వుత్తన్తి వేదితబ్బం. దూరే విహారో హోతి పఞ్చధనుసతికం పచ్ఛిమం, విహారతో పట్ఠాయ గామం పవిసన్తియా గామన్తరం హోతీతి అత్థో. సంవిదహనం పరిమోచేత్వాతి అద్ధానగమనసంవిదహనం అకత్వాతి అత్థో. తా కోపేత్వాతి పరిచ్చజిత్వాతి అత్థో. ‘‘పరిపుణ్ణవస్ససామణేరేనాపీ’’తి వచనతో అపరిపుణ్ణవస్సస్స ఉపజ్ఝాయగ్గహణం నత్థీతి వియ దిస్సతి. వినయకమ్మం కత్వా ఠపితోతి వికప్పేత్వా ఠపితో. అవికప్పితానం దసాహాతిక్కమే నిస్సగ్గియతా వేదితబ్బా. పున పటిగ్గహేత్వా సత్తాహం వట్టతీతి పన ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, భిక్ఖూనం సన్నిధిం భిక్ఖునీహి పటిగ్గాహాపేత్వా పరిభుఞ్జితు’’న్తి (చూళవ॰ ౪౨౧) వచనతో వుత్తం. అనపేక్ఖవిస్సజ్జనేనాతి వత్థుం అనపేక్ఖవిస్సజ్జనేన వా పటిగ్గహణేన వా పున పటిగ్గహేత్వా పరిభుఞ్జిస్సామీతి. పక్ఖమానత్తకాలే పునదేవ లిఙ్గం పరివత్తతి ఛారత్తం మానత్తమేవ దాతబ్బన్తి సచే, భిక్ఖుకాలే అప్పటిచ్ఛన్నాయ ఆపత్తియా, నో పటిచ్ఛన్నాయాతి నో లద్ధీతి ఆచరియో.

    Yasmā pana sā purisena sahaseyyāpattiṃ anāpajjantīpi sakkoti bhikkhunīhi saṅgamituṃ , tasmā anāpattīti katvā aṭṭhakathāyaṃ ‘‘ubhinnampi sahaseyyāpatti hotī’’ti vuttaṃ. Vuttañhetaṃ parivāre ‘‘aparehipi catūhākārehi āpattiṃ āpajjati saṅghamajjhe gaṇamajjhe puggalassa santike liṅgapātubhāvenā’’ti (pari. 324). Yaṃ pana vuttaṃ parivāre ‘‘atthāpatti āpajjanto vuṭṭhāti vuṭṭhahanto āpajjatī’’ti (pari. 324), tassa sahaseyyādiṃ āpajjati asādhāraṇāpattīhi vuṭṭhāti, tadubhayampi sandhāya vuttanti veditabbaṃ. Dūre vihāro hoti pañcadhanusatikaṃ pacchimaṃ, vihārato paṭṭhāya gāmaṃ pavisantiyā gāmantaraṃ hotīti attho. Saṃvidahanaṃ parimocetvāti addhānagamanasaṃvidahanaṃ akatvāti attho. Tā kopetvāti pariccajitvāti attho. ‘‘Paripuṇṇavassasāmaṇerenāpī’’ti vacanato aparipuṇṇavassassa upajjhāyaggahaṇaṃ natthīti viya dissati. Vinayakammaṃ katvā ṭhapitoti vikappetvā ṭhapito. Avikappitānaṃ dasāhātikkame nissaggiyatā veditabbā. Puna paṭiggahetvā sattāhaṃ vaṭṭatīti pana ‘‘anujānāmi, bhikkhave, bhikkhūnaṃ sannidhiṃ bhikkhunīhi paṭiggāhāpetvā paribhuñjitu’’nti (cūḷava. 421) vacanato vuttaṃ. Anapekkhavissajjanenāti vatthuṃ anapekkhavissajjanena vā paṭiggahaṇena vā puna paṭiggahetvā paribhuñjissāmīti. Pakkhamānattakāle punadeva liṅgaṃ parivattati chārattaṃ mānattameva dātabbanti sace, bhikkhukāle appaṭicchannāya āpattiyā, no paṭicchannāyāti no laddhīti ācariyo.

    పరివాసదానం పన నత్థీతి భిక్ఖునియా ఛాదనాసమ్భవతో వుత్తన్తి వేదితబ్బం. సచే భిక్ఖునీ అసాధారణం పారాజికాపత్తిం ఆపజ్జిత్వా పురిసలిఙ్గం పటిలభతి, భిక్ఖూసు ఉపసమ్పదం న లభతి, పబ్బజ్జం లభతి, అనుపబ్బజిత్వా భిక్ఖుభావే ఠితో సహసేయ్యాపత్తిం న జనేతి. విబ్భన్తాయ భిక్ఖునియా పురిసలిఙ్గే పాతుభూతే భిక్ఖూసు ఉపసమ్పదం న లభతి, పారాజికం. అవిబ్భన్తమానస్స గహట్ఠస్సేవ సతో భిక్ఖునీదూసకస్స సచే ఇత్థిలిఙ్గం పాతుభవతి, నేవ భిక్ఖునీసు ఉపసమ్పదం లభతి, న పున లిఙ్గపరివత్తే జాతే భిక్ఖూసు వాతి. భిక్ఖునియా లిఙ్గపరివత్తే సతి భిక్ఖు హోతి, సో చే సిక్ఖం పచ్చక్ఖాయ విబ్భమిత్వా ఇత్థిలిఙ్గం పటిలభేయ్య, భిక్ఖునీసు ఉపసమ్పదం పటిలభతి ఉభయత్థ పుబ్బే పారాజికభావం అప్పత్తత్తా. యా పన భిక్ఖునీ పరిపుణ్ణద్వాదసవస్సా పురిసలిఙ్గం పటిలభేయ్య, ఉపసమ్పన్నో భిక్ఖు ఏవ. పున సిక్ఖం పచ్చక్ఖాయ ఆగతో న ఉపసమ్పాదేతబ్బో అపరిపుణ్ణవీసతివస్సత్తా. పున లిఙ్గపరివత్తే సతి భిక్ఖునీసు ఉపసమ్పదం లభతి. ఏవం చే కతద్వాదససఙ్గహస్స దారకస్స లిఙ్గపరివత్తే సతి గిహిగతా ఇత్థీ హోతి, పరిపుణ్ణద్వాదసవస్సా ఉపసమ్పాదేతబ్బా కిర. భిక్ఖునియా ఇత్థిలిఙ్గన్తరధానేన, భిక్ఖుస్స వా పురిసలిఙ్గన్తరధానేన పక్ఖపణ్డకభావో భవేయ్య, న సా భిక్ఖునీ భిక్ఖునీహి నాసేతబ్బా భిక్ఖు వా భిక్ఖూహి పున పకతిభావాపత్తిసమ్భవా . పకతిపణ్డకం పన సన్ధాయ ‘‘పణ్డకో నాసేతబ్బో’’తి వుత్తం. పక్ఖపణ్డకో హి సంవాసనాసనాయ నాసేతబ్బో, ఇతరో ఉభయనాసనాయాతి అత్థో. యది తేసం పున పకతిభావో భవేయ్య, ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, తంయేవ ఉపజ్ఝం తమేవ ఉపసమ్పదం తానియేవ వస్సాని భిక్ఖునీహి సఙ్గమితు’’న్తి అయం విధి సమ్భవతి. సచే నేసం లిఙ్గన్తరం పాతుభవేయ్య, సో చ విధి, యా ఆపత్తియో భిక్ఖూనం భిక్ఖునీహి సాధారణా, తా ఆపత్తియో భిక్ఖునీనం సన్తికే వుట్ఠాతుం అసాధారణాహి అనాపత్తీతి అయమ్పి విధి సమ్భవతి. యం వుత్తం పరివారే ‘‘సహ పటిలాభేన పురిమం జహతి, పచ్ఛిమే పతిట్ఠాతి, విఞ్ఞత్తియో పటిప్పస్సమ్భన్తి, పఞ్ఞత్తియో నిరుజ్ఝన్తి, సహ పటిలాభేన పచ్ఛిమం జహతి, పురిమే పతిట్ఠాతి, విఞ్ఞత్తియో’’తిఆది, తం యథావుత్తవిధిం సన్ధాయ వుత్తన్తి అమ్హాకం ఖన్తీతి ఆచరియో. ఇత్థిలిఙ్గం, పురిసలిఙ్గం వా అన్తరధాయన్తం కిం సకలమ్పి సరీరం గహేత్వా అన్తరధాయతి, ఉదాహు సయమేవ. కిఞ్చేత్థ – యది తావ సకలం సరీరం గహేత్వా అన్తరధాయతి, అయం పుగ్గలో చుతో భవేయ్య. తస్మా సామఞ్ఞా చుతో భవేయ్య, పున ఉపసమ్పజ్జన్తో ఓపపాతికో భవేయ్య. అథ సయమేవ అన్తరధాయతి, సోపి భావో తస్స విరుజ్ఝతి. ఇత్థిన్ద్రియాదీని హి సకలమ్పి సరీరం బ్యాపేత్వా ఠితానీతి ఖణనిరోధో వియ తేసం అన్తరధానం వేదితబ్బం, తస్మా యథావుత్తదోసప్పసఙ్గాభావో వేదితబ్బో. అఞ్ఞమఞ్ఞం సంసట్ఠప్పభానం దీపానం ఏకప్పభానిరోధేపి ఇతరిస్సా ఠానం వియ సేససరీరట్ఠానం తత్థ హోతీతి వేదితబ్బం.

    Parivāsadānaṃ pana natthīti bhikkhuniyā chādanāsambhavato vuttanti veditabbaṃ. Sace bhikkhunī asādhāraṇaṃ pārājikāpattiṃ āpajjitvā purisaliṅgaṃ paṭilabhati, bhikkhūsu upasampadaṃ na labhati, pabbajjaṃ labhati, anupabbajitvā bhikkhubhāve ṭhito sahaseyyāpattiṃ na janeti. Vibbhantāya bhikkhuniyā purisaliṅge pātubhūte bhikkhūsu upasampadaṃ na labhati, pārājikaṃ. Avibbhantamānassa gahaṭṭhasseva sato bhikkhunīdūsakassa sace itthiliṅgaṃ pātubhavati, neva bhikkhunīsu upasampadaṃ labhati, na puna liṅgaparivatte jāte bhikkhūsu vāti. Bhikkhuniyā liṅgaparivatte sati bhikkhu hoti, so ce sikkhaṃ paccakkhāya vibbhamitvā itthiliṅgaṃ paṭilabheyya, bhikkhunīsu upasampadaṃ paṭilabhati ubhayattha pubbe pārājikabhāvaṃ appattattā. Yā pana bhikkhunī paripuṇṇadvādasavassā purisaliṅgaṃ paṭilabheyya, upasampanno bhikkhu eva. Puna sikkhaṃ paccakkhāya āgato na upasampādetabbo aparipuṇṇavīsativassattā. Puna liṅgaparivatte sati bhikkhunīsu upasampadaṃ labhati. Evaṃ ce katadvādasasaṅgahassa dārakassa liṅgaparivatte sati gihigatā itthī hoti, paripuṇṇadvādasavassā upasampādetabbā kira. Bhikkhuniyā itthiliṅgantaradhānena, bhikkhussa vā purisaliṅgantaradhānena pakkhapaṇḍakabhāvo bhaveyya, na sā bhikkhunī bhikkhunīhi nāsetabbā bhikkhu vā bhikkhūhi puna pakatibhāvāpattisambhavā . Pakatipaṇḍakaṃ pana sandhāya ‘‘paṇḍako nāsetabbo’’ti vuttaṃ. Pakkhapaṇḍako hi saṃvāsanāsanāya nāsetabbo, itaro ubhayanāsanāyāti attho. Yadi tesaṃ puna pakatibhāvo bhaveyya, ‘‘anujānāmi, bhikkhave, taṃyeva upajjhaṃ tameva upasampadaṃ tāniyeva vassāni bhikkhunīhi saṅgamitu’’nti ayaṃ vidhi sambhavati. Sace nesaṃ liṅgantaraṃ pātubhaveyya, so ca vidhi, yā āpattiyo bhikkhūnaṃ bhikkhunīhi sādhāraṇā, tā āpattiyo bhikkhunīnaṃ santike vuṭṭhātuṃ asādhāraṇāhi anāpattīti ayampi vidhi sambhavati. Yaṃ vuttaṃ parivāre ‘‘saha paṭilābhena purimaṃ jahati, pacchime patiṭṭhāti, viññattiyo paṭippassambhanti, paññattiyo nirujjhanti, saha paṭilābhena pacchimaṃ jahati, purime patiṭṭhāti, viññattiyo’’tiādi, taṃ yathāvuttavidhiṃ sandhāya vuttanti amhākaṃ khantīti ācariyo. Itthiliṅgaṃ, purisaliṅgaṃ vā antaradhāyantaṃ kiṃ sakalampi sarīraṃ gahetvā antaradhāyati, udāhu sayameva. Kiñcettha – yadi tāva sakalaṃ sarīraṃ gahetvā antaradhāyati, ayaṃ puggalo cuto bhaveyya. Tasmā sāmaññā cuto bhaveyya, puna upasampajjanto opapātiko bhaveyya. Atha sayameva antaradhāyati, sopi bhāvo tassa virujjhati. Itthindriyādīni hi sakalampi sarīraṃ byāpetvā ṭhitānīti khaṇanirodho viya tesaṃ antaradhānaṃ veditabbaṃ, tasmā yathāvuttadosappasaṅgābhāvo veditabbo. Aññamaññaṃ saṃsaṭṭhappabhānaṃ dīpānaṃ ekappabhānirodhepi itarissā ṭhānaṃ viya sesasarīraṭṭhānaṃ tattha hotīti veditabbaṃ.

    ౭౧-౨. ముచ్చతు వా మా వా దుక్కటమేవాతి మోచనరాగాభావతో. అవిసయోతి అసాదియనం నామ ఏవరూపే ఠానే దుక్కరన్తి అత్థో. మేథునధమ్మో నామ ఉభిన్నం వాయామేన నిపజ్జతి ‘‘తస్స ద్వయంద్వయసమాపత్తీ’’తి వుత్తత్తా, తస్మా త్వం మా వాయామ, ఏవం తే అనాపత్తి భవిస్సతి, కిరియఞ్హేతం సిక్ఖాపదన్తి వుత్తం హోతి, ‘‘ఆపత్తిం త్వం భిక్ఖు ఆపన్నో పారాజిక’’న్తి వచనతో అకిరియమ్పేతం సిక్ఖాపదం యేభుయ్యేన ‘‘కిరియ’’న్తి వుచ్చతీతి సిద్ధం హోతి.

    71-2.Muccatuvā mā vā dukkaṭamevāti mocanarāgābhāvato. Avisayoti asādiyanaṃ nāma evarūpe ṭhāne dukkaranti attho. Methunadhammo nāma ubhinnaṃ vāyāmena nipajjati ‘‘tassa dvayaṃdvayasamāpattī’’ti vuttattā, tasmā tvaṃ mā vāyāma, evaṃ te anāpatti bhavissati, kiriyañhetaṃ sikkhāpadanti vuttaṃ hoti, ‘‘āpattiṃ tvaṃ bhikkhu āpanno pārājika’’nti vacanato akiriyampetaṃ sikkhāpadaṃ yebhuyyena ‘‘kiriya’’nti vuccatīti siddhaṃ hoti.

    ౭౩-౪. ‘‘పారాజికభయేన ఆకాసగతమేవ కత్వా పవేసనాదీని కరోన్తస్స సహసా తాలుకం వా పస్సం వా అఙ్గజాతం ఛుపతి చే, దుక్కటమేవా’’తి వదన్తి. కస్మా? న మేథునరాగత్తాతి, వీమంసితబ్బం. దన్తానం బాహిరభావో ఓట్ఠానం బాహిరభావో వియ థుల్లచ్చయవత్థు హోతీతి వుత్తం ‘‘బహి నిక్ఖన్తదన్తే జివ్హాయ చ థుల్లచ్చయ’’న్తి. తం పుగ్గలం విసఞ్ఞిం కత్వాతి వచనేన సో పుగ్గలో ఖిత్తచిత్తో నామ హోతీతి దస్సితం హోతి. యో పన పుగ్గలో న విసఞ్ఞీకతో, సో చే అత్తనో అఙ్గజాతస్స ధాతుఘట్టనచరిణిజ్ఝిణికాదిసఞ్ఞాయ సాదియతి, మేథునసఞ్ఞాయ అభావతో విసఞ్ఞీపక్ఖమేవ భజతీతి తస్స అనాపత్తిచ్ఛాయా దిస్సతి. ‘‘మేథునమేతం మఞ్ఞే కస్సచి అమనుస్సస్సా’’తి ఞత్వా సాదియన్తస్స ఆపత్తి ఏవ. పణ్డకస్స మేథునధమ్మన్తి పణ్డకస్స వచ్చమగ్గే వా ముఖే వా, భుమ్మత్థే వా సామివచనం. అవేదయన్తస్సపి సేవనచిత్తవసేన ఆపత్తి సన్థతేనేవ సేవనే వియ.

    73-4. ‘‘Pārājikabhayena ākāsagatameva katvā pavesanādīni karontassa sahasā tālukaṃ vā passaṃ vā aṅgajātaṃ chupati ce, dukkaṭamevā’’ti vadanti. Kasmā? Na methunarāgattāti, vīmaṃsitabbaṃ. Dantānaṃ bāhirabhāvo oṭṭhānaṃ bāhirabhāvo viya thullaccayavatthu hotīti vuttaṃ ‘‘bahi nikkhantadante jivhāya ca thullaccaya’’nti. Taṃ puggalaṃ visaññiṃ katvāti vacanena so puggalo khittacitto nāma hotīti dassitaṃ hoti. Yo pana puggalo na visaññīkato, so ce attano aṅgajātassa dhātughaṭṭanacariṇijjhiṇikādisaññāya sādiyati, methunasaññāya abhāvato visaññīpakkhameva bhajatīti tassa anāpatticchāyā dissati. ‘‘Methunametaṃ maññe kassaci amanussassā’’ti ñatvā sādiyantassa āpatti eva. Paṇḍakassa methunadhammanti paṇḍakassa vaccamagge vā mukhe vā, bhummatthe vā sāmivacanaṃ. Avedayantassapi sevanacittavasena āpatti santhateneva sevane viya.

    ఉపహతిన్ద్రియవత్థుస్మిం ‘‘ఏతమత్థం ఆరోచేసుం, సో ఆరోచేసీ’’తి దువిధో పాఠో అత్థి. తత్థ ‘‘ఆరోచేసు’’న్తి వుత్తపాఠో ‘‘వేదియి వా సో భిక్ఖవే’’తి వుత్తత్తా సున్దరం, అఞ్ఞథా ‘‘ఆపత్తిం త్వం భిక్ఖూ’’తి వత్తబ్బం సియా. ‘‘వేదియా వా’’తి దీపవాసినో పఠన్తి కిర, మేథునధమ్మస్స పుబ్బపయోగా హత్థగ్గాహాదయో, తస్మా ‘‘దుక్కటమేవస్స హోతీ’’తి ఇమినా పురిమపదేన సమ్బన్ధో. యస్మా పన దుక్కటమేవస్స హోతి, తస్మా యావ సీసం న పాపుణాతి పుగ్గలో, తావ దుక్కటే తిట్ఠతీతి సమ్బన్ధో వేదితబ్బో. సీసం నామ మగ్గపటిపాదనం. ‘‘సీసం న పాపుణాతీతి పారాజికం న హోతి తావ పుబ్బపయోగదుక్కటే తిట్ఠతీ’’తి అఞ్ఞతరస్మిం గణ్ఠిపదే లిఖితం . ఉచ్చాలిఙ్గపాణకదట్ఠేనాతి ఏత్థ భావనిట్ఠాపచ్చయో వేదితబ్బో. దట్ఠేన దంసేన ఖాదనేనాతి హి అత్థతో ఏకం.

    Upahatindriyavatthusmiṃ ‘‘etamatthaṃ ārocesuṃ, so ārocesī’’ti duvidho pāṭho atthi. Tattha ‘‘ārocesu’’nti vuttapāṭho ‘‘vediyi vā so bhikkhave’’ti vuttattā sundaraṃ, aññathā ‘‘āpattiṃ tvaṃ bhikkhū’’ti vattabbaṃ siyā. ‘‘Vediyā vā’’ti dīpavāsino paṭhanti kira, methunadhammassa pubbapayogā hatthaggāhādayo, tasmā ‘‘dukkaṭamevassa hotī’’ti iminā purimapadena sambandho. Yasmā pana dukkaṭamevassa hoti, tasmā yāva sīsaṃ na pāpuṇāti puggalo, tāva dukkaṭe tiṭṭhatīti sambandho veditabbo. Sīsaṃ nāma maggapaṭipādanaṃ. ‘‘Sīsaṃ na pāpuṇātīti pārājikaṃ na hoti tāva pubbapayogadukkaṭe tiṭṭhatī’’ti aññatarasmiṃ gaṇṭhipade likhitaṃ . Uccāliṅgapāṇakadaṭṭhenāti ettha bhāvaniṭṭhāpaccayo veditabbo. Daṭṭhena daṃsena khādanenāti hi atthato ekaṃ.

    ౭౬-౭. సఙ్గామసీసే యుద్ధముఖే యోధపురిసో వియాయం భిక్ఖూతి ‘‘సఙ్గామసీసయోధో భిక్ఖూ’’తి వుచ్చతి. రుక్ఖసూచిద్వారం ఉపిలవాయ, ఏకేన వా బహూహి వా కణ్టకేహి థకితబ్బం కణ్టకద్వారం. దుస్సద్వారం సాణిద్వారఞ్చ దుస్ససాణిద్వారం. ‘‘కిలఞ్జసాణీ’’తిఆదినా వుత్తం సబ్బమ్పి దుస్ససాణియమేవ సఙ్గహేత్వా వుత్తం. ఏకసదిసత్తా ‘‘ఏక’’న్తి వుత్తం. ఆకాసతలేతి హమ్మియతలేతి అత్థో. అయఞ్హేత్థ సఙ్ఖేపోతి ఇదాని వత్తబ్బం సన్ధాయ వుత్తం. ‘‘కిఞ్చి కరోన్తా నిసిన్నా హోన్తీతి వుత్తత్తా నిపన్నానం ఆపుచ్ఛనం న వట్టతీ’’తి వదన్తి. ‘‘యథాపరిచ్ఛేదమేవ చ న ఉట్ఠాతి, తస్స ఆపత్తియేవా’’తి కిఞ్చాపి అవిసేసేన వుత్తం, అనాదరియదుక్కటాపత్తి ఏవ తత్థ అధిప్పేతా. కథం పఞ్ఞాయతీతి? ‘‘రత్తిం ద్వారం వివరిత్వా నిపన్నో అరుణే ఉగ్గతే ఉట్ఠహతి, అనాపత్తీ’’తి వుత్తత్తా, మహాపచ్చరియం విసేసేత్వా ‘‘అనాదరియదుక్కటాపి న ముచ్చతీ’’తి వుత్తత్తా చ, తేన ఇతరస్మా దుక్కటా ముచ్చతీతి అధిప్పాయో. యథాపరిచ్ఛేదమేవ చ న ఉట్ఠాతి, తస్స ఆపత్తియేవాతి ఏత్థ న అనాదరియదుక్కటం సన్ధాయ వుత్తం. యథాపరిచ్ఛేదమేవాతి అవధారణత్తా పరిచ్ఛేదతో అబ్భన్తరే న హోతీతి వుత్తం హోతి. పున ‘‘సుపతీ’’తి వుత్తట్ఠానే వియ సన్నిట్ఠానం గహేత్వా వుత్తం. ఏవం నిపజ్జన్తోతి నిపజ్జనకాలే ఆపజ్జితబ్బదుక్కటమేవ సన్ధాయ వుత్తం, తస్మా యథాపరిచ్ఛేదేన ఉట్ఠహన్తస్స ద్వే దుక్కటానీతి వుత్తం హోతీతి. అన్ధకట్ఠకథాయమ్పి ‘‘యది రత్తిం ద్వారం అసంవరిత్వా నిపన్నో ‘దివా వుట్ఠహిస్సామీ’తి, అనాదరియే ఆపత్తి దుక్కటస్సా’’తి వుత్తం, ఏత్థాపి ‘‘నిపన్నో’’తి వుత్తత్తా ‘‘అరుణే ఉట్ఠితే ఉట్ఠాహీ’’తి న వుత్తత్తా చ జానితబ్బం. ‘‘మహాపచ్చరియం అనాదరియదుక్కటమేవ సన్ధాయ వుత్తం, న అట్ఠకథాయం వుత్తదుక్కట’’న్తి ఏకే వదన్తి. తస్స అనాపత్తీతి అత్థతో అనిపన్నత్తా వుత్తం. ‘‘సచే పన రత్తిం సంవరిత్వా నిపన్నో, అరుణుట్ఠానసమయే కోచి వివరతి, ద్వారజగ్గనాదీని అకత్వా నిపన్నస్స ఆపత్తియేవ. కస్మా? ఆపత్తిఖేత్తత్తా’’తి వదన్తి.

    76-7. Saṅgāmasīse yuddhamukhe yodhapuriso viyāyaṃ bhikkhūti ‘‘saṅgāmasīsayodho bhikkhū’’ti vuccati. Rukkhasūcidvāraṃ upilavāya, ekena vā bahūhi vā kaṇṭakehi thakitabbaṃ kaṇṭakadvāraṃ. Dussadvāraṃ sāṇidvārañca dussasāṇidvāraṃ. ‘‘Kilañjasāṇī’’tiādinā vuttaṃ sabbampi dussasāṇiyameva saṅgahetvā vuttaṃ. Ekasadisattā ‘‘eka’’nti vuttaṃ. Ākāsataleti hammiyataleti attho. Ayañhettha saṅkhepoti idāni vattabbaṃ sandhāya vuttaṃ. ‘‘Kiñci karontā nisinnā hontīti vuttattā nipannānaṃ āpucchanaṃ na vaṭṭatī’’ti vadanti. ‘‘Yathāparicchedameva ca na uṭṭhāti, tassa āpattiyevā’’ti kiñcāpi avisesena vuttaṃ, anādariyadukkaṭāpatti eva tattha adhippetā. Kathaṃ paññāyatīti? ‘‘Rattiṃ dvāraṃ vivaritvā nipanno aruṇe uggate uṭṭhahati, anāpattī’’ti vuttattā, mahāpaccariyaṃ visesetvā ‘‘anādariyadukkaṭāpi na muccatī’’ti vuttattā ca, tena itarasmā dukkaṭā muccatīti adhippāyo. Yathāparicchedameva ca na uṭṭhāti, tassa āpattiyevāti ettha na anādariyadukkaṭaṃ sandhāya vuttaṃ. Yathāparicchedamevāti avadhāraṇattā paricchedato abbhantare na hotīti vuttaṃ hoti. Puna ‘‘supatī’’ti vuttaṭṭhāne viya sanniṭṭhānaṃ gahetvā vuttaṃ. Evaṃ nipajjantoti nipajjanakāle āpajjitabbadukkaṭameva sandhāya vuttaṃ, tasmā yathāparicchedena uṭṭhahantassa dve dukkaṭānīti vuttaṃ hotīti. Andhakaṭṭhakathāyampi ‘‘yadi rattiṃ dvāraṃ asaṃvaritvā nipanno ‘divā vuṭṭhahissāmī’ti, anādariye āpatti dukkaṭassā’’ti vuttaṃ, etthāpi ‘‘nipanno’’ti vuttattā ‘‘aruṇe uṭṭhite uṭṭhāhī’’ti na vuttattā ca jānitabbaṃ. ‘‘Mahāpaccariyaṃ anādariyadukkaṭameva sandhāya vuttaṃ, na aṭṭhakathāyaṃ vuttadukkaṭa’’nti eke vadanti. Tassa anāpattīti atthato anipannattā vuttaṃ. ‘‘Sace pana rattiṃ saṃvaritvā nipanno, aruṇuṭṭhānasamaye koci vivarati, dvārajagganādīni akatvā nipannassa āpattiyeva. Kasmā? Āpattikhettattā’’ti vadanti.

    యస్మా యక్ఖగహితకోపి విసఞ్ఞీభూతో వియ ఖిత్తచిత్తో నామ హోతి, అస్స పారాజికాపత్తితో అనాపత్తి, పగేవ అఞ్ఞతో, తస్మా ‘‘యక్ఖగహితకో వియ విసఞ్ఞీభూతోపి న ముచ్చతీ’’తి యం మహాపచ్చరియం వుత్తం, తం పుబ్బే సఞ్చిచ్చ దివా నిపన్నో పచ్ఛా యక్ఖగహితకోపి విసఞ్ఞీభూతోపి న ముచ్చతి నిపజ్జనపయోగక్ఖణే ఏవ ఆపన్నత్తాతి అధిప్పాయేన వుత్తం. బన్ధిత్వా నిపజ్జాపితోవ ముచ్చతీతి న యక్ఖగహితకాదీస్వేవ, సోపి యావ సయమేవ సయనాధిప్పాయో న హోతి, తావ ముచ్చతి. యదా కిలన్తో హుత్వా నిద్దాయితుకామతాయ సయనాధిప్పాయో హోతి, తదా సంవరాపేత్వా, జగ్గాపేత్వా వా ఆభోగం వా కత్వా నిద్దాయితబ్బం, అఞ్ఞథా ఆపత్తి. సభాగో చే నత్థి, న పస్సతి వా, న గన్తుం వా సక్కోతి. చిరమ్పి అధివాసేత్వా పచ్ఛా వేదనాట్టో హుత్వా అనాభోగేనేవ సయతి, తస్స ‘‘అనాపత్తి వేదనాట్టస్సా’’తి వచనేన అనాపత్తి, తస్సాపి అవిసయత్తా ఆపత్తి న దిస్సతీతి విసఞ్ఞీభావేనేవ సుపన్తస్స ‘‘అనాపత్తి ఖిత్తచిత్తస్సా’’తి వచనేన న దిస్సతి. ఆచరియా పన ఏవం న కథయన్తీతి అవిసేసేన ‘‘న దిస్సతీ’’తి న కథయన్తి, యది సఞ్ఞం అప్పటిలభిత్వా సయతి, అవసవత్తత్తా ఆపత్తి న దిస్సతి, సచే సఞ్ఞం పటిలభిత్వాపి కిలన్తకాయత్తా సయనం సాదియన్తో సుపతి, తస్స యస్మా అవసవత్తత్తం న దిస్సతి, తస్మా ఆపత్తి ఏవాతి కథయన్తీతి అధిప్పాయో.

    Yasmā yakkhagahitakopi visaññībhūto viya khittacitto nāma hoti, assa pārājikāpattito anāpatti, pageva aññato, tasmā ‘‘yakkhagahitako viya visaññībhūtopi na muccatī’’ti yaṃ mahāpaccariyaṃ vuttaṃ, taṃ pubbe sañcicca divā nipanno pacchā yakkhagahitakopi visaññībhūtopi na muccati nipajjanapayogakkhaṇe eva āpannattāti adhippāyena vuttaṃ. Bandhitvā nipajjāpitova muccatīti na yakkhagahitakādīsveva, sopi yāva sayameva sayanādhippāyo na hoti, tāva muccati. Yadā kilanto hutvā niddāyitukāmatāya sayanādhippāyo hoti, tadā saṃvarāpetvā, jaggāpetvā vā ābhogaṃ vā katvā niddāyitabbaṃ, aññathā āpatti. Sabhāgo ce natthi, na passati vā, na gantuṃ vā sakkoti. Cirampi adhivāsetvā pacchā vedanāṭṭo hutvā anābhogeneva sayati, tassa ‘‘anāpatti vedanāṭṭassā’’ti vacanena anāpatti, tassāpi avisayattā āpatti na dissatīti visaññībhāveneva supantassa ‘‘anāpatti khittacittassā’’ti vacanena na dissati. Ācariyā pana evaṃ na kathayantīti avisesena ‘‘na dissatī’’ti na kathayanti, yadi saññaṃ appaṭilabhitvā sayati, avasavattattā āpatti na dissati, sace saññaṃ paṭilabhitvāpi kilantakāyattā sayanaṃ sādiyanto supati, tassa yasmā avasavattattaṃ na dissati, tasmā āpatti evāti kathayantīti adhippāyo.

    మహాపదుమత్థేరవాదే యక్ఖగహితకో ఖిత్తచిత్తకో ముచ్చతి. బన్ధిత్వా నిపజ్జాపితో అసయనాధిప్పాయత్తా, వేదనాట్టత్తా చ ముచ్చతీతి అధిప్పాయో. ఏవం సన్తే పాళిఅట్ఠకథా, థేరవాదో చ సమేతి, తస్మా తేసం తేసం వినిచ్ఛయానం అయమేవ అధిప్పాయోతి నో ఖన్తీతి ఆచరియో, అనుగణ్ఠిపదే పన యక్ఖగహితకోపి విసఞ్ఞీభూతోపి న ముచ్చతి నామ, పారాజికం ఆపజ్జితుం భబ్బో సో అన్తరన్తరా సఞ్ఞాపటిలాభతోతి అధిప్పాయో. ‘‘బన్ధిత్వా నిపజ్జాపితో వా’’తి కురున్దీవచనేన ఏకభఙ్గేన నిపన్నోపి న ముచ్చతీతి చే? ముచ్చతియేవ. కస్మా? అత్థతో అనిపన్నత్తా. కురున్దీవాదేన మహాఅట్ఠకథావాదో సమేతి. కస్మా? అవసవత్తసామఞ్ఞతో. కిఞ్చాపి సమేతి, ఆచరియా పన ఏవం న కథయన్తి. న కేవలం తేయేవ, మహాపదుమత్థేరోపీతి దస్సనత్థం ‘‘మహాపదుమత్థేరేనా’’తి వుత్తం. మహాపదుమత్థేరవాదే ‘‘పారాజికం ఆపజ్జితుం అభబ్బో యక్ఖగహితకో నామా’’తి చ వుత్తం, తత్థ ఆచరియా పన ఏవం వదన్తి ‘‘సచే ఓక్కన్తనిద్దో అజానన్తోపి పాదే మఞ్చకం ఆరోపేతి, ఆపత్తియేవాతి వుత్తత్తా యో పన పతిత్వా తత్థేవ సయతి న వుట్ఠాతి, తస్స ఆపత్తి అన్తరన్తరా జానన్తస్సాపి అజానన్తస్సాపి హోతీ’’తి . సబ్బట్ఠకథాసు వుత్తవచనాని సమ్పిణ్డేత్వా దస్సేతుం ‘‘ఇధ కో ముచ్చతి కో న ముచ్చతీ’’తి వుత్తం. యక్ఖగహితకో వా విసఞ్ఞీభూతో వా న కేవలం పారాజికం ఆపజ్జితుం భబ్బో ఏవ, సబ్బోపి ఆపజ్జతి. ఏవం ‘‘బన్ధిత్వా నిపజ్జాపితోవ ముచ్చతీ’’తి వచనేన తస్సపి అవసవత్తత్తా ‘‘ఆపత్తి న దిస్సతీ’’తి ఏవం న కథయన్తి. యస్మా ఉమ్మత్తకఖిత్తచిత్తవేదనాట్టేసు అఞ్ఞతరో న హోతి, తస్మా ‘‘ఆపత్తియేవా’’తి కథయన్తి. ఇదం కిర సబ్బం న సఙ్గీతిం ఆరుళ్హం. ‘‘పవేసనం సాదియతీతిఆదినా వుత్తత్తా అకిరియాపి హోతీతి వదన్తి, తం న గహేతబ్బం, యదా పన సాదియతి, తదా సుఖుమాపి విఞ్ఞత్తి హోతి ఏవాతి ఇధ కిరియా ఏవా’’తి అనుగణ్ఠిపదే వుత్తం.

    Mahāpadumattheravāde yakkhagahitako khittacittako muccati. Bandhitvā nipajjāpito asayanādhippāyattā, vedanāṭṭattā ca muccatīti adhippāyo. Evaṃ sante pāḷiaṭṭhakathā, theravādo ca sameti, tasmā tesaṃ tesaṃ vinicchayānaṃ ayameva adhippāyoti no khantīti ācariyo, anugaṇṭhipade pana yakkhagahitakopi visaññībhūtopi na muccati nāma, pārājikaṃ āpajjituṃ bhabbo so antarantarā saññāpaṭilābhatoti adhippāyo. ‘‘Bandhitvā nipajjāpito vā’’ti kurundīvacanena ekabhaṅgena nipannopi na muccatīti ce? Muccatiyeva. Kasmā? Atthato anipannattā. Kurundīvādena mahāaṭṭhakathāvādo sameti. Kasmā? Avasavattasāmaññato. Kiñcāpi sameti, ācariyā pana evaṃ na kathayanti. Na kevalaṃ teyeva, mahāpadumattheropīti dassanatthaṃ ‘‘mahāpadumattherenā’’ti vuttaṃ. Mahāpadumattheravāde ‘‘pārājikaṃ āpajjituṃ abhabbo yakkhagahitako nāmā’’ti ca vuttaṃ, tattha ācariyā pana evaṃ vadanti ‘‘sace okkantaniddo ajānantopi pāde mañcakaṃ āropeti, āpattiyevāti vuttattā yo pana patitvā tattheva sayati na vuṭṭhāti, tassa āpatti antarantarā jānantassāpi ajānantassāpi hotī’’ti . Sabbaṭṭhakathāsu vuttavacanāni sampiṇḍetvā dassetuṃ ‘‘idha ko muccati ko na muccatī’’ti vuttaṃ. Yakkhagahitako vā visaññībhūto vā na kevalaṃ pārājikaṃ āpajjituṃ bhabbo eva, sabbopi āpajjati. Evaṃ ‘‘bandhitvā nipajjāpitova muccatī’’ti vacanena tassapi avasavattattā ‘‘āpatti na dissatī’’ti evaṃ na kathayanti. Yasmā ummattakakhittacittavedanāṭṭesu aññataro na hoti, tasmā ‘‘āpattiyevā’’ti kathayanti. Idaṃ kira sabbaṃ na saṅgītiṃ āruḷhaṃ. ‘‘Pavesanaṃ sādiyatītiādinā vuttattā akiriyāpi hotīti vadanti, taṃ na gahetabbaṃ, yadā pana sādiyati, tadā sukhumāpi viññatti hoti evāti idha kiriyā evā’’ti anugaṇṭhipade vuttaṃ.

    పఠమపారాజికవణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Paṭhamapārājikavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / మహావిభఙ్గ • Mahāvibhaṅga / ౧. పఠమపారాజికం • 1. Paṭhamapārājikaṃ

    అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / వినయపిటక (అట్ఠకథా) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / మహావిభఙ్గ-అట్ఠకథా • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ౧. పఠమపారాజికం • 1. Paṭhamapārājikaṃ

    టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā / వినీతవత్థువణ్ణనా • Vinītavatthuvaṇṇanā

    టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / వినీతవత్థువణ్ణనా • Vinītavatthuvaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact