| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ವಿನೀತವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ
Vinītavatthuvaṇṇanā
೧೮೦. ಮರಣತ್ಥಿಕಾವ ಹುತ್ವಾತಿ ಇಮಸ್ಸ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದೇನ ಸಗ್ಗಪಾಪನಾಧಿಪ್ಪಾಯತ್ತಾ ಅತ್ಥತೋ ಮರಣತ್ಥಿಕಾವ ಹುತ್ವಾ। ಮರಣತ್ಥಿಕಭಾವಂ ಅಜಾನನ್ತಾತಿ ಏವಂ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಿನೋ ಮರಣತ್ಥಿಕಾ ನಾಮ ಹೋನ್ತೀತಿ ಅತ್ತನೋ ಮರಣತ್ಥಿಕಭಾವಂ ಅಜಾನನ್ತಾ। ನ ಹಿ ತೇ ಅತ್ತನೋ ಚಿತ್ತಪ್ಪವತ್ತಿಂ ನ ಜಾನನ್ತಿ। ವೋಹಾರವಸೇನಾತಿ ಪುಬ್ಬಭಾಗವೋಹಾರವಸೇನ, ಮರಣಾಧಿಪ್ಪಾಯಸ್ಸ ಸನ್ನಿಟ್ಠಾಪಕಚೇತನಾಕ್ಖಣೇ ಕರುಣಾಯ ಅಭಾವತೋ ಕಾರುಞ್ಞೇನ ಪಾಸೇ ಬದ್ಧಸೂಕರಮೋಚನಂ ವಿಯ ನ ಹೋತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಯಥಾಯುನಾತಿ ವುತ್ತಮೇವತ್ಥಂ ಯಥಾನುಸನ್ಧಿನಾತಿ ಪರಿಯಾಯನ್ತರೇನ ವುತ್ತಂ, ಯಥಾನುಸನ್ಧಿನಾ ಯಥಾಯುಪರಿಚ್ಛೇದೇನಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಅಥ ವಾ ಯಥಾನುಸನ್ಧಿನಾತಿ ಯಥಾನುಪ್ಪಬನ್ಧೇನ, ಯಾವ ತಸ್ಮಿಂ ಭವೇ ಸನ್ತಾನಸ್ಸ ಅನುಪ್ಪಬನ್ಧೋ ಅವಿಚ್ಛಿನ್ನಪ್ಪವತ್ತಿ ಹೋತಿ, ತಾವ ಠತ್ವಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।
180.Maraṇatthikāva hutvāti imassa kāyassa bhedena saggapāpanādhippāyattā atthato maraṇatthikāva hutvā. Maraṇatthikabhāvaṃ ajānantāti evaṃ adhippāyino maraṇatthikā nāma hontīti attano maraṇatthikabhāvaṃ ajānantā. Na hi te attano cittappavattiṃ na jānanti. Vohāravasenāti pubbabhāgavohāravasena, maraṇādhippāyassa sanniṭṭhāpakacetanākkhaṇe karuṇāya abhāvato kāruññena pāse baddhasūkaramocanaṃ viya na hotīti adhippāyo. Yathāyunāti vuttamevatthaṃ yathānusandhināti pariyāyantarena vuttaṃ, yathānusandhinā yathāyuparicchedenāti vuttaṃ hoti. Atha vā yathānusandhināti yathānuppabandhena, yāva tasmiṃ bhave santānassa anuppabandho avicchinnappavatti hoti, tāva ṭhatvāti vuttaṃ hoti.
ಅಪ್ಪಟಿವೇಕ್ಖಿತ್ವಾತಿ ಅನುಪಪರಿಕ್ಖಿತ್ವಾ। ಉದ್ಧಂ ವಾ ಅಧೋ ವಾ ಸಙ್ಕಮನ್ತೀತಿ ಪಚ್ಛಾ ಆಗತಾನಂ ಓಕಾಸದಾನತ್ಥಂ ನಿಸಿನ್ನಪಾಳಿಯಾ ಉದ್ಧಂ ವಾ ಅಧೋ ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಕಿಚ್ಚಂ ನತ್ಥೀತಿ ಪಚ್ಛಾ ಆಗತೇಹಿ ಉಪಪರಿಕ್ಖಣಕಿಚ್ಚಂ ನತ್ಥಿ। ಹೇಟ್ಠಾ ಕಿಸ್ಮಿಞ್ಚಿ ವಿಜ್ಜಮಾನೇ ಸಾಟಕಂ ವಲಿ ನ ಗಣ್ಹಾತೀತಿ ಆಹ ‘‘ತಸ್ಮಿಂ ವಲಿ ನ ಪಞ್ಞಾಯತೀ’’ತಿ। ಪಟಿವೇಕ್ಖಣಞ್ಚೇದಂ ಗಿಹೀನಂ ಸನ್ತಕೇಯೇವಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।
Appaṭivekkhitvāti anupaparikkhitvā. Uddhaṃ vā adho vā saṅkamantīti pacchā āgatānaṃ okāsadānatthaṃ nisinnapāḷiyā uddhaṃ vā adho vā gacchanti. Paccavekkhaṇakiccaṃ natthīti pacchā āgatehi upaparikkhaṇakiccaṃ natthi. Heṭṭhā kismiñci vijjamāne sāṭakaṃ vali na gaṇhātīti āha ‘‘tasmiṃ vali na paññāyatī’’ti. Paṭivekkhaṇañcedaṃ gihīnaṃ santakeyevāti daṭṭhabbaṃ.
ಪಾಳಿಯಂ ಮುಸಲೇ ಉಸ್ಸಿತೇತಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಉಪತ್ಥಮ್ಭೇತ್ವಾ ದ್ವೀಸು ಮುಸಲೇಸು ಉಸ್ಸಿತೇಸೂತಿ ಅತ್ಥೋ। ಉದುಕ್ಖಲಭಣ್ಡಿಕನ್ತಿ ಉದುಕ್ಖಲತ್ಥಾಯ ಆನೀತಂ ದಾರುಭಣ್ಡಂ। ಪಟಿಬದ್ಧನ್ತಿ ಭೋಜನಪಟಿಬದ್ಧಂ, ಭೋಜನನ್ತರಾಯನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।
Pāḷiyaṃ musale ussiteti aññamaññaṃ upatthambhetvā dvīsu musalesu ussitesūti attho. Udukkhalabhaṇḍikanti udukkhalatthāya ānītaṃ dārubhaṇḍaṃ. Paṭibaddhanti bhojanapaṭibaddhaṃ, bhojanantarāyanti vuttaṃ hoti.
೧೮೧. ಅಗ್ಗಕಾರಿಕನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಕಾರಿಕಾ-ಸದ್ದಸ್ಸ ಭಾವವಚನತ್ತಾ ‘‘ಅಗ್ಗಕಿರಿಯ’’ನ್ತಿ ಅತ್ಥಂ ವತ್ವಾಪಿ ಯಸ್ಮಾ ಕಿರಿಯಂ ದಾತುಂ ನ ಸಕ್ಕಾ, ತಸ್ಮಾ ದಾನಸಙ್ಖಾತಾಯ ಅಗ್ಗಕಿರಿಯಾಯ ಯುತ್ತಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಮೇವ ಇಧ ಉಪಚಾರವುತ್ತಿಯಾ ‘‘ಅಗ್ಗಕಿರಿಯಾ’’ತಿ ಗಹೇತಬ್ಬನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಪಠಮಂ ಲದ್ಧಪಿಣ್ಡಪಾತ’’ನ್ತಿಆದಿ।
181.Aggakārikanti ettha kārikā-saddassa bhāvavacanattā ‘‘aggakiriya’’nti atthaṃ vatvāpi yasmā kiriyaṃ dātuṃ na sakkā, tasmā dānasaṅkhātāya aggakiriyāya yuttaṃ piṇḍapātameva idha upacāravuttiyā ‘‘aggakiriyā’’ti gahetabbanti āha ‘‘paṭhamaṃ laddhapiṇḍapāta’’ntiādi.
೧೮೨-೧೮೩. ದಣ್ಡಮುಗ್ಗರನ್ತಿ ನಿಖಾದನಮುಗ್ಗರಂ। ವಿಭತ್ತಿಬ್ಯತ್ತಯೇನಾತಿ ವಿಭತ್ತಿವಿಪರಿಣಾಮೇನ। ವಿಸೇಸಾಧಿಗಮೋತಿ ಸಮಾಧಿ ವಿಪಸ್ಸನಾ ಚ ಅತಿವಿಯ ಪಾಕಟತ್ತಾ ‘‘ಹತ್ಥಪ್ಪತ್ತೋ ವಿಯ ದಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಉಪಚ್ಛಿನ್ದತೀತಿ ‘‘ವಿಸೇಸಾಧಿಗಮಸ್ಸ ವಿಕ್ಖೇಪೋ ಮಾ ಹೋತೂ’’ತಿ ಆಹಾರಂ ಉಪಚ್ಛಿನ್ದತಿ। ವಿಸೇಸಾಧಿಗಮನ್ತಿ ಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮಪಟಿಲಾಭಂ। ಬ್ಯಾಕರಿತ್ವಾತಿ ಆರೋಚೇತ್ವಾ। ಉಪಚ್ಛಿನ್ದತಿ, ನ ವಟ್ಟತೀತಿ ಯಸ್ಮಾ ಸಭಾಗಾನಂ ಲಜ್ಜಿಭಿಕ್ಖೂನಂಯೇವ ಅರಿಯಾ ಅತ್ತನಾ ಅಧಿಗತವಿಸೇಸಂ ತಾದಿಸೇ ಕಾರಣೇ ಸತಿ ಆರೋಚೇನ್ತಿ, ತೇ ಚ ಭಿಕ್ಖೂ ಅಪ್ಪತಿರೂಪಾಯ ಅನೇಸನಾಯ ಪಚ್ಚಯಂ ನ ಪರಿಯೇಸನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ತೇಹಿ ಪರಿಯೇಸಿತಪಚ್ಚಯೇ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಆಹಾರಂ ಉಪಚ್ಛಿನ್ದಿತುಂ ನ ವಟ್ಟತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಭಾಗಾನಞ್ಹಿ ಬ್ಯಾಕತತ್ತಾ ಉಪಚ್ಛಿನ್ದಿತುಂ ನ ಲಭತಿ। ತೇ ಹಿ ಕಪ್ಪಿಯಖೇತ್ತಂ। ತೇನೇವ ‘‘ಸಭಾಗಾನಞ್ಹಿ ಲಜ್ಜಿಭಿಕ್ಖೂನಂ ಕಥೇತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ಇದಂ ‘‘ಉಪಚ್ಛಿನ್ದತಿ, ನ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ಇಮಸ್ಸ ಕಾರಣಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೇನ ವುತ್ತನ್ತಿ ತೀಸುಪಿ ಗಣ್ಠಿಪದೇಸು ವುತ್ತಂ।
182-183.Daṇḍamuggaranti nikhādanamuggaraṃ. Vibhattibyattayenāti vibhattivipariṇāmena. Visesādhigamoti samādhi vipassanā ca ativiya pākaṭattā ‘‘hatthappatto viya dissatī’’ti vuttaṃ. Upacchindatīti ‘‘visesādhigamassa vikkhepo mā hotū’’ti āhāraṃ upacchindati. Visesādhigamanti lokuttaradhammapaṭilābhaṃ. Byākaritvāti ārocetvā. Upacchindati, na vaṭṭatīti yasmā sabhāgānaṃ lajjibhikkhūnaṃyeva ariyā attanā adhigatavisesaṃ tādise kāraṇe sati ārocenti, te ca bhikkhū appatirūpāya anesanāya paccayaṃ na pariyesanti, tasmā tehi pariyesitapaccaye kukkuccaṃ uppādetvā āhāraṃ upacchindituṃ na vaṭṭatīti attho. Sabhāgānañhi byākatattā upacchindituṃ na labhati. Te hi kappiyakhettaṃ. Teneva ‘‘sabhāgānañhi lajjibhikkhūnaṃ kathetuṃ vaṭṭatī’’ti idaṃ ‘‘upacchindati, na vaṭṭatī’’ti imassa kāraṇaṃ dassentena vuttanti tīsupi gaṇṭhipadesu vuttaṃ.
ಅಥ ವಾ ವಿಸೇಸಾಧಿಗಮಂ ಬ್ಯಾಕರಿತ್ವಾತಿ ಇದಂ ವಿಸೇಸಸ್ಸ ಅಧಿಗತಭಾವದಸ್ಸನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ। ಅಧಿಗಮನ್ತರಾಯಂ ಅಸಙ್ಕನ್ತೇನೇವ ಚ ಆಹಾರುಪಚ್ಛೇದೋ ಕಾತಬ್ಬೋತಿ ಅನುಞ್ಞಾತತ್ತಾ ಅಧಿಗತೇನ ನ ಕಾತಬ್ಬೋತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ವಿಸೇಸಾಧಿಗಮಂ ಬ್ಯಾಕರಿತ್ವಾ ಆಹಾರಂ ಉಪಚ್ಛಿನ್ದತಿ, ನ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಕಿಂ ಪನ ಅರಿಯಾ ಅತ್ತನಾ ಅಧಿಗತವಿಸೇಸಂ ಅಞ್ಞೇಸಂ ಆರೋಚೇನ್ತೀತಿ ಇಮಿಸ್ಸಾ ಚೋದನಾಯ ‘‘ಸಭಾಗಾನಞ್ಹಿ ಲಜ್ಜಿಭಿಕ್ಖೂನಂ ಕಥೇತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಅಯಮೇತ್ಥ ಯುತ್ತತರೋತಿ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಖನ್ತಿ, ಗಣ್ಠಿಪದೇಪಿ ಅಯಮತ್ಥೋ ದಸ್ಸಿತೋಯೇವಾತಿ। ಭಣ್ಡಕಂ ಧೋವನ್ತಾತಿ ಚೀವರಂ ಧೋವನ್ತಾ। ಧೋವನದಣ್ಡಕನ್ತಿ ಭಣ್ಡಧೋವನದಣ್ಡಂ।
Atha vā visesādhigamaṃ byākaritvāti idaṃ visesassa adhigatabhāvadassanatthaṃ vuttaṃ. Adhigamantarāyaṃ asaṅkanteneva ca āhārupacchedo kātabboti anuññātattā adhigatena na kātabboti dassetuṃ ‘‘visesādhigamaṃ byākaritvā āhāraṃ upacchindati, na vaṭṭatī’’ti vuttaṃ. Kiṃ pana ariyā attanā adhigatavisesaṃ aññesaṃ ārocentīti imissā codanāya ‘‘sabhāgānañhi lajjibhikkhūnaṃ kathetuṃ vaṭṭatī’’ti vuttaṃ. Ayamettha yuttataroti amhākaṃ khanti, gaṇṭhipadepi ayamattho dassitoyevāti. Bhaṇḍakaṃ dhovantāti cīvaraṃ dhovantā. Dhovanadaṇḍakanti bhaṇḍadhovanadaṇḍaṃ.
೧೮೪. ಅಹಂ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಕೋತಿ ‘‘ಮಮ ಕಿರಿಯಾಯ ಮರೇಯ್ಯ ನು ಖೋ, ನೋ ವಾ’’ತಿ ಏವಂ ಜಾತಕುಕ್ಕುಚ್ಚಕೋ। ಸಬ್ಬತ್ಥಾಪಿ ಪನೇತ್ಥ ಏವರೂಪೇಸು ವತ್ಥೂಸು ಅಮತೇ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಸ್ಸ ವುತ್ತತ್ತಾ ತೇನ ಕತಪ್ಪಯೋಗೇನ ದುಕ್ಖವೇದನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತು ವಾ ಮಾ ವಾ, ಪಾರಾಜಿಕಾಯ ಅಭಾವತೋ ಭಗವತೋ ವಚನೇನ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಮೇವಾತಿ ವದನ್ತಿ।
184.Ahaṃ kukkuccakoti ‘‘mama kiriyāya mareyya nu kho, no vā’’ti evaṃ jātakukkuccako. Sabbatthāpi panettha evarūpesu vatthūsu amate thullaccayassa vuttattā tena katappayogena dukkhavedanā uppajjatu vā mā vā, pārājikāya abhāvato bhagavato vacanena thullaccayamevāti vadanti.
೧೮೫. ಗಬ್ಭೋ ಪತತಿ ಏತೇನಾತಿ ಗಬ್ಭಪಾತನಂ, ತಾದಿಸಂ ಭೇಸಜ್ಜಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಯೇನ ಪರಿಭುತ್ತೇನಾ’’ತಿಆದಿ । ‘‘ಮರಣವಣ್ಣಂ ವಾ ಸಂವಣ್ಣೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ಪರಿಯಾಯತೋ ಆಪತ್ತಿಮೋಕ್ಖೋ ನ ಹೋತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಪರಿಯಾಯೋ ನಾಮ ನತ್ಥೀ’’ತಿ।
185. Gabbho patati etenāti gabbhapātanaṃ, tādisaṃ bhesajjaṃ. Tenāha ‘‘yena paribhuttenā’’tiādi . ‘‘Maraṇavaṇṇaṃ vā saṃvaṇṇeyyā’’ti vuttattā pariyāyato āpattimokkho na hotīti āha ‘‘pariyāyo nāma natthī’’ti.
ಗಬ್ಭಂ ನ ಗಣ್ಹಾತೀತಿ ಗಬ್ಭಂ ನ ಧಾರೇತಿ। ವಾತೇನ ಪಾಣಕೇಹಿ ವಾ ಗಬ್ಭೋ ವಿನಸ್ಸನ್ತೋ ಕಮ್ಮಂ ವಿನಾ ನ ನಸ್ಸತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ‘‘ದ್ವೀಹಾಕಾರೇಹೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ದೀಘನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯಂ (ದೀ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೨೬) ಪನ ‘‘ಗಬ್ಭೋ ಹಿ ವಾತೇನ ಪಾಣಕೇಹಿ ಕಮ್ಮುನಾ ಚಾತಿ ತೀಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ವಿನಸ್ಸತೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ‘‘ಕಮ್ಮುನಾ ವಿನಸ್ಸನ್ತೇ ಪನ ಬುದ್ಧಾಪಿ ಪಟಿಬಾಹಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ವಾತೇನ ಪಾಣಕೇಹಿ ವಾ ಗಬ್ಭೇ ವಿನಸ್ಸನ್ತೇ ನ ಪುರಿಮಕಮ್ಮುನಾ ಓಕಾಸೋ ಕತೋ, ಅಪಿಚ ತಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ಕಮ್ಮಂ ವಿಪಚ್ಚತಿ, ಸಯಮೇವ ಪನ ಕಮ್ಮುನಾ ಓಕಾಸೇ ಕತೇ ನ ಏಕನ್ತೇನ ವಾತೋ ಪಾಣಕಾ ವಾ ಅಪೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಾತಿ ಇಮಿನಾ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಸುಂ ಕಾರಣಭಾವೋ ವುತ್ತೋತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಪಾಣಕಾ ಖಾದಿತ್ವಾ ಅನ್ತರಧಾಪೇನ್ತೀತಿ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ। ಅವಿಜಾಯನತ್ಥಾಯ ಭೇಸಜ್ಜಂ ದೇನ್ತಸ್ಸ ಕುಚ್ಛಿಯಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ವಿನಸ್ಸಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಇಮಿನಾ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ದಿನ್ನೇ ಓಪಾತಕ್ಖಣನಾದೀಸು ವಿಯ ಕಮ್ಮಬದ್ಧೋ, ಕುಚ್ಛಿಯಂ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಇಮಿನಾ ಪನ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ದಿನ್ನೇ ನೇವತ್ಥಿ ಕಮ್ಮಬದ್ಧೋ।
Gabbhaṃ na gaṇhātīti gabbhaṃ na dhāreti. Vātena pāṇakehi vā gabbho vinassanto kammaṃ vinā na nassatīti adhippāyena ‘‘dvīhākārehī’’ti vuttaṃ. Dīghanikāyaṭṭhakathāyaṃ (dī. ni. aṭṭha. 1.26) pana ‘‘gabbho hi vātena pāṇakehi kammunā cāti tīhi kāraṇehi vinassatī’’ti vatvā ‘‘kammunā vinassante pana buddhāpi paṭibāhituṃ na sakkontī’’ti vuttaṃ. Tattha vātena pāṇakehi vā gabbhe vinassante na purimakammunā okāso kato, apica tappaccayā kammaṃ vipaccati, sayameva pana kammunā okāse kate na ekantena vāto pāṇakā vā apekkhitabbāti iminā adhippāyena kammassa visuṃ kāraṇabhāvo vuttoti daṭṭhabbaṃ. Pāṇakā khāditvā antaradhāpentīti yojetabbaṃ. Avijāyanatthāya bhesajjaṃ dentassa kucchiyaṃ uppajjitvā vinassissantīti iminā adhippāyena dinne opātakkhaṇanādīsu viya kammabaddho, kucchiyaṃ na uppajjissantīti iminā pana adhippāyena dinne nevatthi kammabaddho.
ಸಹಧಮ್ಮಿಕಾನನ್ತಿ ಏಕಸ್ಸ ಸತ್ಥುನೋ ಸಾಸನೇ ಸಹಸಿಕ್ಖಮಾನಧಮ್ಮಾನಂ। ಪಞ್ಚನ್ನಮ್ಪಿ ವಿವಟ್ಟನಿಸ್ಸಿತಸೀಲತ್ತಾ ‘‘ಸಮಸೀಲಸದ್ಧಾಪಞ್ಞಾನ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಞಾತಕಪವಾರಿತಟ್ಠಾನತೋತಿ ಅತ್ತನೋ ತೇಸಂ ವಾ ಞಾತಕಪವಾರಿತಟ್ಠಾನತೋ। ಗಿಲಾನಸ್ಸತ್ಥಾಯ ಅಪ್ಪವಾರಿತಟ್ಠಾನತೋಪಿ ವಿಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಅನುಞ್ಞಾತತ್ತಾ ಕತಾಪಿ ಅಕತಾ ವಿಯಾತಿ ಅಕತವಿಞ್ಞತ್ತಿ, ‘‘ವದ, ಭನ್ತೇ, ಪಚ್ಚಯೇನಾ’’ತಿ ಏವಂ ಅಕತಪವಾರಣಟ್ಠಾನೇ ಚ ವಿಞ್ಞತ್ತಿ ಅಕತವಿಞ್ಞತ್ತಿ।
Sahadhammikānanti ekassa satthuno sāsane sahasikkhamānadhammānaṃ. Pañcannampi vivaṭṭanissitasīlattā ‘‘samasīlasaddhāpaññāna’’nti vuttaṃ. Ñātakapavāritaṭṭhānatoti attano tesaṃ vā ñātakapavāritaṭṭhānato. Gilānassatthāya appavāritaṭṭhānatopi viññattiyā anuññātattā katāpi akatā viyāti akataviññatti, ‘‘vada, bhante, paccayenā’’ti evaṃ akatapavāraṇaṭṭhāne ca viññatti akataviññatti.
ಪಟಿಯಾದಿಯತೀತಿ ಸಮ್ಪಾದೇತಿ। ಅಕಾತುಂ ನ ವಟ್ಟತೀತಿ ಏತ್ಥ ದುಕ್ಕಟಂ ವದನ್ತಿ। ಸಹಧಮ್ಮಿಕೇಸು ವುತ್ತನಯೇನೇವಾತಿ ‘‘ಇಮೇಸಮ್ಪಿ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಅಕತವಿಞ್ಞತ್ತಿಯಾಪಿ ಭೇಸಜ್ಜಂ ಕಾತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ಕುರುನ್ದಟ್ಠಕಥಾಯಂ ವುತ್ತತ್ತಾ ಕಥಿತಂ। ಯಾವ ಞಾತಕಾ ಪಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಯಾವ ತಸ್ಸ ಞಾತಕಾ ಪಸ್ಸನ್ತಿ। ಪಿತು ಭಗಿನೀ ಪಿತುಚ್ಛಾ। ಮಾತು ಭಾತಾ ಮಾತುಲೋ। ನಪ್ಪಹೋನ್ತೀತಿ ಕಾತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ। ಸಚೇಪಿ ನ ಯಾಚನ್ತೀತಿ ‘‘ಯಾಚಿತುಂ ದುಕ್ಖ’’ನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ಯದಿ ನ ಯಾಚನ್ತಿ। ಆಭೋಗಂ ಕತ್ವಾತಿ ಇದಂ ಕತ್ತಬ್ಬತಾದಸ್ಸನವಸೇನ ವುತ್ತಂ, ‘‘ಆಭೋಗಂ ಪನ ಅಕತ್ವಾಪಿ ದಾತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ತೀಸುಪಿ ಗಣ್ಠಿಪದೇಸು ಲಿಖಿತಂ। ಏತೇ ದಸ ಞಾತಕೇ ಠಪೇತ್ವಾತಿ ತೇಸಂ ಪುತ್ತನತ್ತಾದಯೋಪಿ ತಪ್ಪಟಿಬದ್ಧತ್ತಾ ಞಾತಕಾ ಏವಾತಿ ತೇಪಿ ಏತ್ಥೇವ ಸಙ್ಗಹಿತಾ। ತೇನ ಅಞ್ಞೇಸನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಅಞ್ಞಾತಕಾನಂ ಗಹಣಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ಏತೇಸಂ ಪುತ್ತಪರಮ್ಪರಾಯಾ’’ತಿಆದಿ। ಕುಲಪರಿವಟ್ಟೋತಿ ಕುಲಾನಂ ಪಟಿಪಾಟಿ, ಕುಲಪರಮ್ಪರಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ‘‘ಮಯ್ಹಂ ದಸ್ಸನ್ತಿ ಕರಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ ಪಚ್ಚಾಸಾಯ ಕರೋನ್ತಸ್ಸಪಿ ಯಾಚಿತ್ವಾಪಿ ಗಹೇತಬ್ಬಟ್ಠಾನತಾಯ ಞಾತಕೇಸು ವೇಜ್ಜಕಮ್ಮಂ ವಾ ಕುಲದೂಸಕಾಪತ್ತಿ ವಾ ನ ಹೋತೀತಿ ವದನ್ತಿ। ಸಬ್ಬಪದೇಸುಪಿ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ ಚೂಳಮಾತುಯಾತಿಆದೀಸು ಸಬ್ಬಪದೇಸು ‘‘ಚೂಳಮಾತುಯಾ ಸಾಮಿಕೋ’’ತಿಆದಿನಾ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Paṭiyādiyatīti sampādeti. Akātuṃ na vaṭṭatīti ettha dukkaṭaṃ vadanti. Sahadhammikesu vuttanayenevāti ‘‘imesampi pañcannaṃ akataviññattiyāpi bhesajjaṃ kātuṃ vaṭṭatī’’ti kurundaṭṭhakathāyaṃ vuttattā kathitaṃ. Yāva ñātakā passantīti yāva tassa ñātakā passanti. Pitu bhaginī pitucchā. Mātu bhātā mātulo. Nappahontīti kātuṃ na sakkonti. Sacepi na yācantīti ‘‘yācituṃ dukkha’’nti adhippāyena yadi na yācanti. Ābhogaṃ katvāti idaṃ kattabbatādassanavasena vuttaṃ, ‘‘ābhogaṃ pana akatvāpi dātuṃ vaṭṭatī’’ti tīsupi gaṇṭhipadesu likhitaṃ. Ete dasa ñātake ṭhapetvāti tesaṃ puttanattādayopi tappaṭibaddhattā ñātakā evāti tepi ettheva saṅgahitā. Tena aññesanti iminā aññātakānaṃ gahaṇaṃ veditabbaṃ. Tenevāha ‘‘etesaṃ puttaparamparāyā’’tiādi. Kulaparivaṭṭoti kulānaṃ paṭipāṭi, kulaparamparāti vuttaṃ hoti. ‘‘Mayhaṃ dassanti karissantī’’ti paccāsāya karontassapi yācitvāpi gahetabbaṭṭhānatāya ñātakesu vejjakammaṃ vā kuladūsakāpatti vā na hotīti vadanti. Sabbapadesupi vinicchayo veditabboti cūḷamātuyātiādīsu sabbapadesu ‘‘cūḷamātuyā sāmiko’’tiādinā yojetvā heṭṭhā vuttanayena vinicchayo veditabbo.
ವುತ್ತನಯೇನ ಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾತಿ ಇಮಿನಾ ‘‘ಞಾತಿಸಾಮಣೇರೇಹಿ ವಾ’’ತಿಆದಿನಾ ವುತ್ತಮತ್ಥಂ ಅತಿದಿಸ್ಸತಿ। ಅಪಚ್ಚಾಸೀಸನ್ತೇನಾತಿ ‘‘ಮಯ್ಹಂ ದಸ್ಸನ್ತಿ ಕರಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ ಏವಂ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ಥಾಯ ಅಪಚ್ಚಾಸೀಸನ್ತೇನ। ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಪನ ಉಪಕಾರಕತ್ತಂ ಪಚ್ಚಾಸೀಸನ್ತೇನ ಕಾತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ‘‘ಭೇಸಜ್ಜಂ ಆಚಿಕ್ಖಥಾ’’ತಿ ವುತ್ತೇಪಿ ಯಥಾ ‘‘ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಪನ ಕಥಾ ಕಾತಬ್ಬಾ’’ತಿ ಇದಂ ಪರಿಯಾಯತ್ತಾ ವಟ್ಟತಿ, ಏವಂ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನ ‘‘ಇದಞ್ಚಿದಞ್ಚ ಗಹೇತ್ವಾ ಕರೋನ್ತೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಪರಿಯಾಯೇನ ಕಥೇನ್ತಸ್ಸಪಿ ನೇವತ್ಥಿ ದೋಸೋತಿ ಆಚರಿಯಾ।
Vuttanayena pariyesitvāti iminā ‘‘ñātisāmaṇerehi vā’’tiādinā vuttamatthaṃ atidissati. Apaccāsīsantenāti ‘‘mayhaṃ dassanti karissantī’’ti evaṃ attano atthāya apaccāsīsantena. Bhikkhusaṅghassa pana upakārakattaṃ paccāsīsantena kātuṃ vaṭṭati. ‘‘Bhesajjaṃ ācikkhathā’’ti vuttepi yathā ‘‘aññamaññaṃ pana kathā kātabbā’’ti idaṃ pariyāyattā vaṭṭati, evaṃ heṭṭhā vuttanayena ‘‘idañcidañca gahetvā karontī’’ti iminā pariyāyena kathentassapi nevatthi dosoti ācariyā.
ವಿನಯಲಕ್ಖಣಂ ಅಜಾನನ್ತಸ್ಸ ಅನಾಚರಿಯಸ್ಸ ತದನುರೂಪವೋಹಾರಾಸಮ್ಭವತೋ ಈದಿಸಸ್ಸ ಲಾಭಸ್ಸ ಉಪ್ಪತ್ತಿ ನಾಮ ನತ್ಥೀತಿ ‘‘ಆಚರಿಯಭಾಗೋ ನಾಮಾಯ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ, ವಿನಯೇ ಪಕತಞ್ಞುನಾ ಆಚರಿಯೇನ ಲಭಿತಬ್ಬಭಾಗೋ ಅಯನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಪುಪ್ಫಪೂಜನತ್ಥಾಯ ದಿನ್ನೇಪಿ ಅಕಪ್ಪಿಯವೋಹಾರೇನ ವಿಧಾನಸ್ಸ ಅಯುತ್ತತ್ತಾ ‘‘ಕಪ್ಪಿಯವಸೇನಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ‘‘ಪುಪ್ಫಂ ಆಹರಥಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಕಪ್ಪಿಯವೋಹಾರವಸೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
Vinayalakkhaṇaṃ ajānantassa anācariyassa tadanurūpavohārāsambhavato īdisassa lābhassa uppatti nāma natthīti ‘‘ācariyabhāgo nāmāya’’nti vuttaṃ, vinaye pakataññunā ācariyena labhitabbabhāgo ayanti vuttaṃ hoti. Pupphapūjanatthāya dinnepi akappiyavohārena vidhānassa ayuttattā ‘‘kappiyavasenā’’ti vuttaṃ, ‘‘pupphaṃ āharathā’’tiādinā kappiyavohāravasenāti attho.
ಯದಿ ‘‘ಪರಿತ್ತಂ ಕರೋಥಾ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ಕರೋನ್ತಿ, ಗಿಹಿವೇಯ್ಯಾವಚ್ಚಕರಣಟ್ಠಾನೇ ತಿಟ್ಠತೀತಿ ‘‘ಪರಿತ್ತಂ ಕರೋಥ, ಭನ್ತೇತಿ ವುತ್ತೇ ನ ಕಾತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ, ‘‘ಭಣಥಾ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ಪನ ಧಮ್ಮಕಥಾಯ ಅಜ್ಝೇಸನಟ್ಠಾನೇ ಠಿತತ್ತಾ ‘‘ಕಾತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಧಮ್ಮಞ್ಹಿ ಅನಜ್ಝಿಟ್ಠೇನಪಿ ಕಥೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ಪಗೇವ ಅಜ್ಝಿಟ್ಠೇನ। ಚಾಲೇತ್ವಾ ಸುತ್ತಂ ಪರಿಮಜ್ಜಿತ್ವಾತಿ ಪರಿತ್ತಂ ಕರೋನ್ತೇನ ಕಾತಬ್ಬವಿಧಿಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ವಿಹಾರತೋ…ಪೇ॰… ದುಕ್ಕಟನ್ತಿ ಅಞ್ಞಾತಕಾನಂಯೇವ ದದತೋ ದುಕ್ಕಟಂ। ನೋ ಚೇ ಜಾನನ್ತೀತಿ ಯದಿ ಏವಂ ವತ್ತುಂ ನ ಜಾನನ್ತಿ। ಉದಕನ್ತಿ ದಕ್ಖಿಣೋದಕಂ। ಪಾದೇಸು ಅಪನೀತೇಸು ಅವಮಙ್ಗಲಸಞ್ಞಿನೋ ಹೋನ್ತೀತಿ ಆಹ ‘‘ನ ಪಾದಾ ಅಪನೇತಬ್ಬಾ’’ತಿ । ಗನ್ತುಂ ವಟ್ಟತೀತಿ ‘‘ಪರಿವಾರತ್ಥಾಯ ಆಗಚ್ಛನ್ತೂ’’ತಿ ವುತ್ತೇಪಿ ಏವಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ಗನ್ತುಂ ವಟ್ಟತಿ।
Yadi ‘‘parittaṃ karothā’’ti vutte karonti, gihiveyyāvaccakaraṇaṭṭhāne tiṭṭhatīti ‘‘parittaṃ karotha, bhanteti vutte na kātabba’’nti vuttaṃ, ‘‘bhaṇathā’’ti vutte pana dhammakathāya ajjhesanaṭṭhāne ṭhitattā ‘‘kātabba’’nti vuttaṃ. Dhammañhi anajjhiṭṭhenapi kathetuṃ vaṭṭati, pageva ajjhiṭṭhena. Cāletvā suttaṃ parimajjitvāti parittaṃ karontena kātabbavidhiṃ dasseti. Vihārato…pe… dukkaṭanti aññātakānaṃyeva dadato dukkaṭaṃ. No ce jānantīti yadi evaṃ vattuṃ na jānanti. Udakanti dakkhiṇodakaṃ. Pādesu apanītesu avamaṅgalasaññino hontīti āha ‘‘na pādā apanetabbā’’ti . Gantuṃ vaṭṭatīti ‘‘parivāratthāya āgacchantū’’ti vuttepi evaṃ sallakkhetvā gantuṃ vaṭṭati.
ಅನಾಮಟ್ಠಪಿಣ್ಡಪಾತೋತಿ ಅಪಬ್ಬಜಿತಸ್ಸ ಹತ್ಥತೋ ಲದ್ಧೋ ಅತ್ತನಾ ಅಞ್ಞೇನ ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತೇನ ಅಗ್ಗಹಿತಅಗ್ಗೋ ಪಿಣ್ಡಪಾತೋ। ಥಾಲಕೇತಿ ಇಮಿನಾ ಪತ್ತೋಪಿ ಗಹಿತೋಯೇವಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ದಾಮರಿಕಚೋರಸ್ಸಾತಿ ರಜ್ಜಂ ಪತ್ಥಯಮಾನಸ್ಸ ಪಾಕಟಚೋರಸ್ಸ। ಚೋರನಾಗವತ್ಥೂತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಚೋರನಾಗಸ್ಸ ಕಿರ ಆಮಟ್ಠಂ ದೇನ್ತೋ ಕುಜ್ಝಿಸ್ಸತಿ, ಅನಾಮಟ್ಠಂ ನ ವಟ್ಟತೀತಿ ಥೇರೋ ಪತ್ತಗ್ಗಹಣಹತ್ಥೇನೇವ ಅಗ್ಗಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪತ್ತೇ ಭತ್ತಂ ಸಬ್ಬಮದಾಸಿ, ಸೋ ತೇನ ತುಸ್ಸಿ। ‘ಏತ್ತಕಂ ಮಯ್ಹ’ನ್ತಿ ಭತ್ತಸ್ಸ ಏಕಪಸ್ಸೇಯೇವ ಥೋಕಂ ಠಪೇತ್ವಾಪಿ ಪುನ ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ದಾತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ಚೂಳಗಣ್ಠಿಪದೇ ವುತ್ತಂ।
Anāmaṭṭhapiṇḍapātoti apabbajitassa hatthato laddho attanā aññena vā pabbajitena aggahitaaggo piṇḍapāto. Thālaketi iminā pattopi gahitoyevāti daṭṭhabbaṃ. Dāmarikacorassāti rajjaṃ patthayamānassa pākaṭacorassa. Coranāgavatthūti ettha ‘‘coranāgassa kira āmaṭṭhaṃ dento kujjhissati, anāmaṭṭhaṃ na vaṭṭatīti thero pattaggahaṇahattheneva aggaṃ gahetvā patte bhattaṃ sabbamadāsi, so tena tussi. ‘Ettakaṃ mayha’nti bhattassa ekapasseyeva thokaṃ ṭhapetvāpi puna tena saddhiṃ sabbampi dātuṃ vaṭṭatī’’ti cūḷagaṇṭhipade vuttaṃ.
ಆಮಿಸಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಚ ಅಲಾಭೇನ ಅತ್ತನೋ ಪರಸ್ಸ ಚ ಅನ್ತರೇ ಸಮ್ಭವನ್ತಸ್ಸ ಛಿದ್ದಸ್ಸ ವಿವರಸ್ಸ ಭೇದಸ್ಸ ಪಟಿಸನ್ಥರಣಂ ಪಿದಹನಂ ಗಣ್ಹನಂ ಪಟಿಸನ್ಥಾರೋ। ಅಯಞ್ಹಿ ಲೋಕಸನ್ನಿವಾಸೋ ಅಲಬ್ಭಮಾನೇನ ಆಮಿಸೇನ ಚ ಧಮ್ಮೇನ ಚಾತಿ ದ್ವೀಹಿ ಛಿದ್ದೋ, ತಸ್ಸ ತಂ ಛಿದ್ದಂ ಯಥಾ ನ ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ಏವಂ ಪೀಠಸ್ಸ ವಿಯ ಪಚ್ಚತ್ಥರಣೇನ ಆಮಿಸೇನ ಚ ಧಮ್ಮೇನ ಚ ಪಟಿಸನ್ಥರಣಂ ಆಮಿಸಪಟಿಸನ್ಥಾರೋ ಧಮ್ಮಪಟಿಸನ್ಥಾರೋ ಚಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತತ್ಥ ಧಮ್ಮಪಟಿಸನ್ಥಾರೋ ಕಸ್ಸಚಿ ನ ಕಾತಬ್ಬೋ ನತ್ಥಿ। ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ ಹಿ ಗಹಟ್ಠಸ್ಸ ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತಸ್ಸ ವಾ ಧಮ್ಮೇನ ಸಙ್ಗಹೋ ಕಾತಬ್ಬೋಯೇವ। ‘‘ಪಟಿಸನ್ಥಾರೋ ಪನ ಕಸ್ಸ ಕಾತಬ್ಬೋ, ಕಸ್ಸ ನ ಕಾತಬ್ಬೋ’’ತಿ ಇದಂ ಪನ ಆಮಿಸಪಟಿಸನ್ಥಾರಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಉಬ್ಬಾಸೇತ್ವಾತಿ ಸಮನ್ತತೋ ತಿಯೋಜನಂ ವಿಲುಮ್ಪನ್ತೋ ಮನುಸ್ಸೇ ಪಲಾಪೇತ್ವಾ ಅಞ್ಞೇಸಂ ಅವಾಸಂ ಕತ್ವಾ। ಸಙ್ಘಸ್ಸತ್ಥಾಯ ಆಹಟಾತಿ ಪಾಕವಟ್ಟತೋ ತಂದಿವಸಸ್ಸತ್ಥಾಯ ಆಹಟಾ। ವರಪೋತ್ಥಚಿತ್ತತ್ಥರಣನ್ತಿ ಅನೇಕಪ್ಪಕಾರಉತ್ತಮರೂಪವಿಚಿತ್ತತ್ಥರಣಂ।
Āmisassa dhammassa ca alābhena attano parassa ca antare sambhavantassa chiddassa vivarassa bhedassa paṭisantharaṇaṃ pidahanaṃ gaṇhanaṃ paṭisanthāro. Ayañhi lokasannivāso alabbhamānena āmisena ca dhammena cāti dvīhi chiddo, tassa taṃ chiddaṃ yathā na paññāyati, evaṃ pīṭhassa viya paccattharaṇena āmisena ca dhammena ca paṭisantharaṇaṃ āmisapaṭisanthāro dhammapaṭisanthāro cāti vuccati. Tattha dhammapaṭisanthāro kassaci na kātabbo natthi. Yassa kassaci hi gahaṭṭhassa vā pabbajitassa vā dhammena saṅgaho kātabboyeva. ‘‘Paṭisanthāro pana kassa kātabbo, kassa na kātabbo’’ti idaṃ pana āmisapaṭisanthāraṃ sandhāya vuttaṃ. Ubbāsetvāti samantato tiyojanaṃ vilumpanto manusse palāpetvā aññesaṃ avāsaṃ katvā. Saṅghassatthāya āhaṭāti pākavaṭṭato taṃdivasassatthāya āhaṭā. Varapotthacittattharaṇanti anekappakārauttamarūpavicittattharaṇaṃ.
೧೮೭. ಸತ್ತರಸವಗ್ಗಿಯೇಸು ಪುಬ್ಬೇ ಏಕಸ್ಸ ಅಙ್ಗುಲಿಪತೋದೇನ ಮಾರಿತತ್ತಾ ಸೇಸಸೋಳಸಜನೇಸು ಉದರಂ ಆರುಹಿತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನಮೇಕಂ ಠಪೇತ್ವಾ ‘‘ಸೇಸಾಪಿ ಪನ್ನರಸ ಜನಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಅದೂಹಲಪಾಸಾಣಾ ವಿಯಾತಿ ಅದೂಹಲೇ ಆರೋಪಿತಪಾಸಾಣಾ ವಿಯ। ಕಮ್ಮಾಧಿಪ್ಪಾಯಾತಿ ತಜ್ಜನೀಯಾದಿಕಮ್ಮಕರಣಾಧಿಪ್ಪಾಯಾ। ಆವಾಹೇತ್ವಾತಿ ಆವಿಸಾಪೇತ್ವಾ। ವಾಳವಿಹಾರನ್ತಿ ಚಣ್ಡಸತ್ತೇಹಿ ಅಧಿಟ್ಠಿತವಿಹಾರಂ।
187. Sattarasavaggiyesu pubbe ekassa aṅgulipatodena māritattā sesasoḷasajanesu udaraṃ āruhitvā nisinnamekaṃ ṭhapetvā ‘‘sesāpi pannarasa janā’’ti vuttaṃ. Adūhalapāsāṇā viyāti adūhale āropitapāsāṇā viya. Kammādhippāyāti tajjanīyādikammakaraṇādhippāyā. Āvāhetvāti āvisāpetvā. Vāḷavihāranti caṇḍasattehi adhiṭṭhitavihāraṃ.
೧೮೯. ಯೋ ರುಕ್ಖೇನ ಓತ್ಥತೋಪಿ ನ ಮರತೀತಿಆದೀಸು ಯಂ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ತಂ ಭೂತಗಾಮಸಿಕ್ಖಾಪದಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಸಯಮೇವ ವಕ್ಖತಿ। ಏವಞ್ಹಿ ತತ್ಥ ವುತ್ತಂ (ಪಾಚಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೯೨) –
189.Yorukkhena otthatopi na maratītiādīsu yaṃ vattabbaṃ, taṃ bhūtagāmasikkhāpadaṭṭhakathāyaṃ sayameva vakkhati. Evañhi tattha vuttaṃ (pāci. aṭṭha. 92) –
‘‘ಮನುಸ್ಸವಿಗ್ಗಹಪಾರಾಜಿಕವಣ್ಣನಾಯಂ ಪನ ಸಬ್ಬಅಟ್ಠಕಥಾಸು ‘ಸಚೇ ಭಿಕ್ಖು ರುಕ್ಖೇನ ವಾ ಅಜ್ಝೋತ್ಥತೋ ಹೋತಿ ಓಪಾತೇ ವಾ ಪತಿತೋ, ಸಕ್ಕಾ ಚ ಹೋತಿ ಏಕೇನ ಪಸ್ಸೇನ ರುಕ್ಖಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಭೂಮಿಂ ವಾ ಖಣಿತ್ವಾ ನಿಕ್ಖಮಿತುಂ, ಜೀವಿತಹೇತುಪಿ ಅತ್ತನಾ ನ ಕಾತಬ್ಬಂ, ಅಞ್ಞೇನ ಪನ ಭಿಕ್ಖುನಾ ಭೂಮಿಂ ವಾ ಖಣಿತ್ವಾ ರುಕ್ಖಂ ವಾ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಅಲ್ಲರುಕ್ಖತೋ ವಾ ದಣ್ಡಕಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ತಂ ರುಕ್ಖಂ ಪವಟ್ಟೇತ್ವಾ ನಿಕ್ಖಮಾಪೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ಅನಾಪತ್ತೀ’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಕಾರಣಂ ನ ದಿಸ್ಸತಿ, ‘ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದವಡಾಹೇ ಡಯ್ಹಮಾನೇ ಪಟಗ್ಗಿಂ ದಾತುಂ ಪರಿತ್ತಂ ಕಾತು’ನ್ತಿ (ಚೂಳವ॰ ೨೮೩) ಇದಂ ಪನ ಏಕಮೇವ ಸುತ್ತಂ ದಿಸ್ಸತಿ। ಸಚೇ ಏತಸ್ಸ ಅನುಲೋಮಂ, ಅತ್ತನೋ ನ ವಟ್ಟತಿ, ಅಞ್ಞಸ್ಸ ವಟ್ಟತೀತಿ ಇದಂ ನಾನಾಕರಣಂ ನ ಸಕ್ಕಾ ಲದ್ಧುಂ। ಅತ್ತನೋ ಅತ್ಥಾಯ ಕರೋನ್ತೋ ಅತ್ತಸಿನೇಹೇನ ಅಕುಸಲಚಿತ್ತೇನೇವ ಕರೋತಿ, ಪರೋ ಪನ ಕಾರುಞ್ಞೇನ। ತಸ್ಮಾ ಅನಾಪತ್ತೀತಿ ಚೇ, ಏತಮ್ಪಿ ಅಕಾರಣಂ। ಕುಸಲಚಿತ್ತೇನಪಿ ಹಿ ಇಮಂ ಆಪತ್ತಿಂ ಆಪಜ್ಜತಿ, ಸಬ್ಬಟ್ಠಕಥಾಸು ಪನ ವುತ್ತತ್ತಾ ನ ಸಕ್ಕಾ ಪಟಿಸೇಧೇತುಂ, ಗವೇಸಿತಬ್ಬಾ ಏತ್ಥ ಯುತ್ತಿ, ಅಟ್ಠಕಥಾಚರಿಯಾನಂ ವಾ ಸದ್ಧಾಯ ಗನ್ತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ।
‘‘Manussaviggahapārājikavaṇṇanāyaṃ pana sabbaaṭṭhakathāsu ‘sace bhikkhu rukkhena vā ajjhotthato hoti opāte vā patito, sakkā ca hoti ekena passena rukkhaṃ chinditvā bhūmiṃ vā khaṇitvā nikkhamituṃ, jīvitahetupi attanā na kātabbaṃ, aññena pana bhikkhunā bhūmiṃ vā khaṇitvā rukkhaṃ vā chinditvā allarukkhato vā daṇḍakaṃ chinditvā taṃ rukkhaṃ pavaṭṭetvā nikkhamāpetuṃ vaṭṭati, anāpattī’ti vuttaṃ. Tattha kāraṇaṃ na dissati, ‘anujānāmi, bhikkhave, davaḍāhe ḍayhamāne paṭaggiṃ dātuṃ parittaṃ kātu’nti (cūḷava. 283) idaṃ pana ekameva suttaṃ dissati. Sace etassa anulomaṃ, attano na vaṭṭati, aññassa vaṭṭatīti idaṃ nānākaraṇaṃ na sakkā laddhuṃ. Attano atthāya karonto attasinehena akusalacitteneva karoti, paro pana kāruññena. Tasmā anāpattīti ce, etampi akāraṇaṃ. Kusalacittenapi hi imaṃ āpattiṃ āpajjati, sabbaṭṭhakathāsu pana vuttattā na sakkā paṭisedhetuṃ, gavesitabbā ettha yutti, aṭṭhakathācariyānaṃ vā saddhāya gantabba’’nti.
ತಸ್ಮಾ ಯಂ ಏತ್ಥ ಇತೋ ಅಞ್ಞಥಾ ಕೇನಚಿ ಪಪಞ್ಚಿತಂ, ಗಣ್ಠಿಪದೇಸು ಚ ಕಾರಣಂ ವುತ್ತಂ, ತಂ ನ ಸಾರತೋ ಪಚ್ಚೇತಬ್ಬಂ।
Tasmā yaṃ ettha ito aññathā kenaci papañcitaṃ, gaṇṭhipadesu ca kāraṇaṃ vuttaṃ, taṃ na sārato paccetabbaṃ.
೧೯೦. ಅಲ್ಲ…ಪೇ॰… ಪಾಚಿತ್ತಿಯನ್ತಿ ಸುಕ್ಖಟ್ಠಾನೇಪಿ ಅಗ್ಗಿಂ ಪಾತೇತ್ವಾ ಇಮಿನಾ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ಆಲಿಮ್ಪೇನ್ತಸ್ಸ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಮೇವ। ದುಕ್ಕಟನ್ತಿ ಸುಕ್ಖಟ್ಠಾನೇ ವಾ ಸುಕ್ಖಂ ‘‘ಅಸುಕ್ಖ’’ನ್ತಿ ಅವವತ್ಥಪೇತ್ವಾ ವಾ ಅಗ್ಗಿಂ ಪಾತೇನ್ತಸ್ಸ ದುಕ್ಕಟಂ। ಕೀಳಾಧಿಪ್ಪಾಯೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಕೀಳಾಧಿಪ್ಪಾಯೋ ಚ ಪಟಪಟಾಯಮಾನಸದ್ದಸ್ಸಾದವಸೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಪಟಿಪಕ್ಖಭೂತೋ ಅಗ್ಗಿ ಪಟಗ್ಗಿ। ಪರಿತ್ತಕರಣನ್ತಿ ಆರಕ್ಖಕರಣಂ। ಸಯಂ ವಾ ಉಟ್ಠಿತನ್ತಿ ವಾತೇರಿತಾನಂ ವೇಳುಆದೀನಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಸಙ್ಘಟ್ಟನೇನ ಸಮುಟ್ಠಿತಂ। ನಿರುಪಾದಾನೋತಿ ಇನ್ಧನರಹಿತೋ।
190.Alla…pe… pācittiyanti sukkhaṭṭhānepi aggiṃ pātetvā iminā adhippāyena ālimpentassa pācittiyameva. Dukkaṭanti sukkhaṭṭhāne vā sukkhaṃ ‘‘asukkha’’nti avavatthapetvā vā aggiṃ pātentassa dukkaṭaṃ. Kīḷādhippāyepi eseva nayo. Kīḷādhippāyo ca paṭapaṭāyamānasaddassādavaseneva veditabbo. Paṭipakkhabhūto aggi paṭaggi. Parittakaraṇanti ārakkhakaraṇaṃ. Sayaṃ vā uṭṭhitanti vāteritānaṃ veḷuādīnaṃ aññamaññasaṅghaṭṭanena samuṭṭhitaṃ. Nirupādānoti indhanarahito.
೧೯೧-೧೯೨. ಖೇತ್ತಮೇವ ಓತಿಣ್ಣತ್ತಾ ಪಾರಾಜಿಕನ್ತಿ ‘‘ದ್ವೀಹೀ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ದ್ವೀಹಿಪಿ ಪಹಾರೇಹಿ ಮರಣಸ್ಸ ಪಚ್ಚಾಸೀಸನತೋ ಏಕೇನ ವಿನಾ ದ್ವಿನ್ನಂ ಅಭಾವತೋ ಚ ಪಾರಾಜಿಕಂ। ‘‘ದ್ವೀಹಿಯೇವಾತಿ ನಿಯಮಿತೇ ಪನ ಏಕೇನ ಪಹಾರೇನ ಮಾರಿತೇ ನತ್ಥಿ ಪಾರಾಜಿಕ’’ನ್ತಿ ವದನ್ತಿ। ಪಠಮಂ ಆಹಿತಬಲವೇಗಸ್ಸ ಪುಬ್ಬಾನುಚಿಣ್ಣವಸೇನ ಧಮ್ಮಾನಂ ದೇಸನ್ತರುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಗಮನಮತ್ತಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ತತ್ಥ ಅವಿಜ್ಜಮಾನತ್ತಾ ‘‘ಸೀಸಚ್ಛೇದಕಸ್ಸಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಇಮಸ್ಸ ವತ್ಥುಸ್ಸಾತಿ ಆಘಾತನವತ್ಥುಸ್ಸ। ‘‘ಪಾನಪರಿಭೋಗೇನಾತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ಲೋಣಸೋವೀರಕಂ ಯಾಮಕಾಲಿಕ’’ನ್ತಿ ವದನ್ತಿ।
191-192.Khettameva otiṇṇattā pārājikanti ‘‘dvīhī’’ti vutte dvīhipi pahārehi maraṇassa paccāsīsanato ekena vinā dvinnaṃ abhāvato ca pārājikaṃ. ‘‘Dvīhiyevāti niyamite pana ekena pahārena mārite natthi pārājika’’nti vadanti. Paṭhamaṃ āhitabalavegassa pubbānuciṇṇavasena dhammānaṃ desantaruppattiyā gamanamattaṃ ṭhapetvā jīvitindriyassa tattha avijjamānattā ‘‘sīsacchedakassā’’ti vuttaṃ. Imassa vatthussāti āghātanavatthussa. ‘‘Pānaparibhogenāti vuttattā loṇasovīrakaṃ yāmakālika’’nti vadanti.
ವಿನೀತವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Vinītavatthuvaṇṇanā niṭṭhitā.
ಇತಿ ಸಮನ್ತಪಾಸಾದಿಕಾಯ ವಿನಯಟ್ಠಕಥಾಯ ಸಾರತ್ಥದೀಪನಿಯಂ
Iti samantapāsādikāya vinayaṭṭhakathāya sāratthadīpaniyaṃ
ತತಿಯಪಾರಾಜಿಕವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Tatiyapārājikavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೩. ತತಿಯಪಾರಾಜಿಕಂ • 3. Tatiyapārājikaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೩. ತತಿಯಪಾರಾಜಿಕಂ • 3. Tatiyapārājikaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ವಿನೀತವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ • Vinītavatthuvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ವಿನೀತವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ • Vinītavatthuvaṇṇanā
