| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ವಿನೀತವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ
Vinītavatthuvaṇṇanā
೨೨೩. ಸೇಕ್ಖಭೂಮಿಯನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಝಾನಭೂಮಿಮ್ಪಿ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ತಿಣ್ಣಂ ವಿವೇಕಾನನ್ತಿ ಕಾಯಚಿತ್ತಉಪಧಿವಿವೇಕಾನಂ।
223.Sekkhabhūmiyanti iminā jhānabhūmimpi saṅgaṇhāti. Tiṇṇaṃ vivekānanti kāyacittaupadhivivekānaṃ.
ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಣಸ್ಸ ಭೋಜನಪರಿಯೋಸಾನತ್ತಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಯಾವ ಭೋಜನಪರಿಯೋಸಾನ’’ನ್ತಿ। ಭುತ್ವಾ ಆಗಚ್ಛನ್ತಸ್ಸಪಿ ಪುನ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಸಮ್ಭಾವನಿಚ್ಛಾಯ ಚೀವರಸಣ್ಠಪನಾದೀನಿ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ದುಕ್ಕಟಮೇವ।
Piṇḍāya caraṇassa bhojanapariyosānattā vuttaṃ ‘‘yāva bhojanapariyosāna’’nti. Bhutvā āgacchantassapi puna vuttanayeneva sambhāvanicchāya cīvarasaṇṭhapanādīni karontassa dukkaṭameva.
೨೨೫. ಆರಾಧನೀಯೋ, ಆವುಸೋ, ಧಮ್ಮೋ ಆರದ್ಧವೀರಿಯೇನಾತಿ ವತ್ಥುದ್ವಯಂ ಏಕಸದಿಸಮ್ಪಿ ದ್ವೀಹಿ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ವಿಸುಂ ವಿಸುಂ ಆರೋಚಿತತ್ತಾ ಭಗವತಾ ವಿನಿಚ್ಛಿನಿತಂ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ವಿನೀತವತ್ಥೂಸು ಆರೋಪೇತಬ್ಬನ್ತಿ ಪಾಳಿಯಂ ಆರೋಪಿತಂ।
225.Ārādhanīyo, āvuso, dhammo āraddhavīriyenāti vatthudvayaṃ ekasadisampi dvīhi bhikkhūhi visuṃ visuṃ ārocitattā bhagavatā vinicchinitaṃ sabbampi vinītavatthūsu āropetabbanti pāḷiyaṃ āropitaṃ.
೨೨೬. ಪಸಾದಭಞ್ಞನ್ತಿ ಕೇವಲಂ ಪಸಾದಮತ್ತೇನ ಭಣನಂ, ನ ಪನ ‘‘ಸಭಾವತೋ ಏತೇ ಅರಹನ್ತೋಯೇವಾ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ। ತೇನೇವೇತ್ಥ ಅನಾಪತ್ತಿ ವುತ್ತಾ। ಯದಿ ಪನ ‘‘ಏತೇ ಸಭಾವತೋ ಅರಹನ್ತೋಯೇವಾ’’ತಿ ಮಞ್ಞಮಾನೋ ‘‘ಆಯನ್ತು ಭೋನ್ತೋ ಅರಹನ್ತೋ’’ತಿಆದೀನಿ ವದತಿ, ನ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿತಬ್ಬಂ।
226.Pasādabhaññanti kevalaṃ pasādamattena bhaṇanaṃ, na pana ‘‘sabhāvato ete arahantoyevā’’ti cintetvā. Tenevettha anāpatti vuttā. Yadi pana ‘‘ete sabhāvato arahantoyevā’’ti maññamāno ‘‘āyantu bhonto arahanto’’tiādīni vadati, na sampaṭicchitabbaṃ.
೨೨೭. ಪದಸಾ ಗಮನಂ ಸನ್ಧಾಯ ಕತಿಕಾಯ ಕತತ್ತಾ ‘‘ಯಾನೇನ ವಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ವಿಜ್ಜಾಮಯಿದ್ಧಿಂ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಇದ್ಧಿಯಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ರಕ್ಖನ್ತೀತಿ ‘‘ಯೋ ಇಮಮ್ಹಾ ಆವಾಸಾ ಪಠಮಂ ಪಕ್ಕಮಿಸ್ಸತಿ, ತಂ ಮಯಂ ‘ಅರಹಾ’ತಿ ಜಾನಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಏವಂ ಕತಿಕಾಯ ಕತತ್ತಾ ಅಪುಬ್ಬಾಚರಿಮಂ ಅಸುದ್ಧಚಿತ್ತೇನ ಗಚ್ಛನ್ತಾಪಿ ಸಹ ನಿಕ್ಖನ್ತಭಾವತೋ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ರಕ್ಖನ್ತಿ। ಕೇಚಿ ಪನ ‘‘ಹತ್ಥಪಾಸಂ ಅವಿಜಹಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಸ್ಸ ಹತ್ಥಂ ಗಣ್ಹನ್ತೋ ವಿಯ ಗಚ್ಛನ್ತೋಪಿ ‘ಉಟ್ಠೇಥ ಗಚ್ಛಾಮ, ಏಥ ಗಚ್ಛಾಮಾ’ತಿ ಏವಂ ಸಂವಿದಹಿತ್ವಾ ಗಮನೇ ಪುಬ್ಬಾಪರಂ ಗಚ್ಛನ್ತೋಪಿ ನಾಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ಏತಂ ಪನ ಅಧಮ್ಮಿಕಂ ಕತಿಕವತ್ತನ್ತಿ ‘‘ಇಧ ಅರಹನ್ತೋಯೇವ ವಸನ್ತೂತಿ ಯದಿ ಭಿಕ್ಖೂ ಕತಿಕಂ ಕರೋನ್ತಿ, ಏತಂ ಅಧಮ್ಮಿಕಂ ಕತಿಕವತ್ತ’’ನ್ತಿ ಚೂಳಗಣ್ಠಿಪದೇ ವುತ್ತಂ। ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತಂ ಪನ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ಕತಿಕವತ್ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ಏತಂ ವುತ್ತನ್ತಿ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಖನ್ತಿ, ವೀಮಂಸಿತ್ವಾ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ನಾನಾವೇರಜ್ಜಕಾತಿ ನಾನಾಜನಪದವಾಸಿನೋ। ಸಙ್ಘಲಾಭೋತಿ ಯಥಾವುಡ್ಢಂ ಅತ್ತನೋ ಪಾಪುಣನಕೋಟ್ಠಾಸೋ। ಅಯಞ್ಚ ಪಟಿಕ್ಖೇಪೋ ಇಮಿನಾವ ನೀಹಾರೇನ ಬಹಿಸೀಮಟ್ಠಾನಂ ಅವಿಸೇಸೇನ ಸಙ್ಘಲಾಭಸ್ಸ ಸಾಮಿಭಾವಾಪಾದನಂ ಸನ್ಧಾಯ ಕತೋ। ವಿಸೇಸತೋ ಪನ ಬಹಿಸೀಮಟ್ಠಾನಮ್ಪಿ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಏಕೇಕಕೋಟ್ಠಾಸತೋ ‘‘ಏತ್ತಕಂ ದಾತುಂ, ಈದಿಸಂ ವಾ ದಾತುಂ, ಏತ್ತಕಾನಂ ವಾ ದಾತುಂ, ಈದಿಸಸ್ಸ ವಾ ದಾತುಂ ರುಚ್ಚತಿ ಸಙ್ಘಸ್ಸಾ’’ತಿ ಅಪಲೋಕನಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ದಾತುಂ ವಟ್ಟತಿ।
227. Padasā gamanaṃ sandhāya katikāya katattā ‘‘yānena vā’’tiādimāha. Tattha vijjāmayiddhiṃ sandhāya ‘‘iddhiyā’’ti vuttaṃ. Aññamaññaṃ rakkhantīti ‘‘yo imamhā āvāsā paṭhamaṃ pakkamissati, taṃ mayaṃ ‘arahā’ti jānissāmā’’ti evaṃ katikāya katattā apubbācarimaṃ asuddhacittena gacchantāpi saha nikkhantabhāvato aññamaññaṃ rakkhanti. Keci pana ‘‘hatthapāsaṃ avijahitvā aññamaññassa hatthaṃ gaṇhanto viya gacchantopi ‘uṭṭhetha gacchāma, etha gacchāmā’ti evaṃ saṃvidahitvā gamane pubbāparaṃ gacchantopi nāpajjatī’’ti vadanti. Etaṃ pana adhammikaṃ katikavattanti ‘‘idha arahantoyeva vasantūti yadi bhikkhū katikaṃ karonti, etaṃ adhammikaṃ katikavatta’’nti cūḷagaṇṭhipade vuttaṃ. Heṭṭhā vuttaṃ pana sabbampi katikavattaṃ sandhāya etaṃ vuttanti amhākaṃ khanti, vīmaṃsitvā gahetabbaṃ. Nānāverajjakāti nānājanapadavāsino. Saṅghalābhoti yathāvuḍḍhaṃ attano pāpuṇanakoṭṭhāso. Ayañca paṭikkhepo imināva nīhārena bahisīmaṭṭhānaṃ avisesena saṅghalābhassa sāmibhāvāpādanaṃ sandhāya kato. Visesato pana bahisīmaṭṭhānampi paricchinditvā ekekakoṭṭhāsato ‘‘ettakaṃ dātuṃ, īdisaṃ vā dātuṃ, ettakānaṃ vā dātuṃ, īdisassa vā dātuṃ ruccati saṅghassā’’ti apalokanakammaṃ katvā dātuṃ vaṭṭati.
೨೨೮. ಆಯಸ್ಮಾ ಚ ಲಕ್ಖಣೋತಿಆದೀಸು ಕೋ ಪನಾಯಸ್ಮಾ ಲಕ್ಖಣೋ, ಕಸ್ಮಾ ಚಸ್ಸ ಲಕ್ಖಣೋತಿ ನಾಮಂ ಅಹೋಸಿ, ಕೋ ಚಾಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ, ಕಸ್ಮಾ ಚ ಸಿತಂ ಪಾತ್ವಾಕಾಸೀತಿ ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಪಕಾಸೇತುಂ ‘‘ಯ್ವಾಯ’’ನ್ತಿಆದಿ ಆರದ್ಧಂ। ಲಕ್ಖಣಸಮ್ಪನ್ನೇನಾತಿ ಪುರಿಸಲಕ್ಖಣಸಮ್ಪನ್ನೇನ। ಬ್ರಹ್ಮಸಮೇನಾತಿ ಬ್ರಹ್ಮತ್ತಭಾವಸಮೇನ। ಈಸಕಂ ಹಸಿತಂ ಸಿತನ್ತಿ ವುಚ್ಚತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಮನ್ದಹಸಿತ’’ನ್ತಿ। ಅಟ್ಠಿಕಸಙ್ಖಲಿಕನ್ತಿ ನಯಿದಂ ಅವಿಞ್ಞಾಣಕಂ ಅಟ್ಠಿಸಙ್ಖಲಿಕಮತ್ತಂ, ಅಥ ಖೋ ಏಕೋ ಪೇತೋತಿ ಆಹ ‘‘ಪೇತಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಂ ಸತ್ತ’’ನ್ತಿ। ಏತೇ ಅತ್ತಭಾವಾತಿ ಪೇತತ್ತಭಾವಾ। ನ ಆಪಾಥಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತೀತಿ ದೇವತ್ತಭಾವಾ ವಿಯ ಪಕತಿಯಾ ಆಪಾಥಂ ನ ಆಗಚ್ಛನ್ತಿ। ತೇಸಂ ಪನ ರುಚಿಯಾ ಆಪಾಥಂ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ। ಮನುಸ್ಸಾನಂ ದುಕ್ಖಾಭಿಭೂತಾನಂ ಅನಾಥಭಾವದಸ್ಸನಪದಟ್ಠಾನಾ ಕರುಣಾತಿ ಆಹ ‘‘ಕಾರುಞ್ಞೇ ಕತ್ತಬ್ಬೇ’’ತಿ। ಅತ್ತನೋ ಚ ಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಬುದ್ಧಞಾಣಸ್ಸ ಚ ಸಮ್ಪತ್ತಿನ್ತಿ ಪಚ್ಚೇಕಂ ಸಮ್ಪತ್ತಿ-ಸದ್ದೋ ಯೋಜೇತಬ್ಬೋ। ತದುಭಯಂ ವಿಭಾವೇತುಂ ‘‘ತಞ್ಹೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ‘‘ಅತ್ತನೋ ಚ ಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಅನುಸ್ಸರಿತ್ವಾ ಸಿತಂ ಪಾತ್ವಾಕಾಸೀ’’ತಿ ಪದಂ ಆನೇತ್ವಾ ಸಮ್ಬನ್ಧಿತಬ್ಬಂ। ಧಮ್ಮಧಾತೂತಿ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಂ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ, ಧಮ್ಮಧಾತೂತಿ ವಾ ಧಮ್ಮಾನಂ ಸಭಾವೋ। ಉಪಪತ್ತೀತಿ ಜಾತಿ। ಉಪಪತ್ತಿಸೀಸೇನ ಹಿ ತಥಾರೂಪಂ ಅತ್ತಭಾವಂ ವದತಿ। ದುಸ್ಸದ್ಧಾಪಯಾ ಹೋನ್ತಿ, ತದಸ್ಸ ತೇಸಂ ದೀಘರತ್ತಂ ಅಹಿತಾಯ ದುಕ್ಖಾಯ। ದುಸ್ಸದ್ಧಾಪಯಾತಿ ಇದಞ್ಚ ನ ಲಕ್ಖಣತ್ಥೇರಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ, ಯೇ ಪನ ಸುಣನ್ತಿ ‘‘ಏವಂ ಕಿರ ವುತ್ತ’’ನ್ತಿ, ತೇ ಸನ್ಧಾಯ। ಅಥ ಲಕ್ಖಣತ್ಥೇರೋ ಕಸ್ಮಾ ನ ಅದ್ದಸ, ಕಿಮಸ್ಸ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖು ನತ್ಥೀತಿ? ನೋ ನತ್ಥಿ, ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ ಪನ ಆವಜ್ಜೇನ್ತೋ ಅದ್ದಸ, ಇತರೋ ಅನಾವಜ್ಜನೇನ ನ ಅದ್ದಸ।
228.Āyasmā ca lakkhaṇotiādīsu ko panāyasmā lakkhaṇo, kasmā cassa lakkhaṇoti nāmaṃ ahosi, ko cāyasmā mahāmoggallāno, kasmā ca sitaṃ pātvākāsīti taṃ sabbaṃ pakāsetuṃ ‘‘yvāya’’ntiādi āraddhaṃ. Lakkhaṇasampannenāti purisalakkhaṇasampannena. Brahmasamenāti brahmattabhāvasamena. Īsakaṃ hasitaṃ sitanti vuccatīti āha ‘‘mandahasita’’nti. Aṭṭhikasaṅkhalikanti nayidaṃ aviññāṇakaṃ aṭṭhisaṅkhalikamattaṃ, atha kho eko petoti āha ‘‘petaloke nibbattaṃ satta’’nti. Ete attabhāvāti petattabhāvā. Na āpāthaṃ āgacchantīti devattabhāvā viya pakatiyā āpāthaṃ na āgacchanti. Tesaṃ pana ruciyā āpāthaṃ āgaccheyyuṃ. Manussānaṃ dukkhābhibhūtānaṃ anāthabhāvadassanapadaṭṭhānā karuṇāti āha ‘‘kāruññe kattabbe’’ti. Attano ca sampattiṃ buddhañāṇassa ca sampattinti paccekaṃ sampatti-saddo yojetabbo. Tadubhayaṃ vibhāvetuṃ ‘‘tañhī’’tiādi vuttaṃ. Tattha ‘‘attano ca sampattiṃ anussaritvā sitaṃ pātvākāsī’’ti padaṃ ānetvā sambandhitabbaṃ. Dhammadhātūti sabbaññutaññāṇaṃ sandhāya vadati, dhammadhātūti vā dhammānaṃ sabhāvo. Upapattīti jāti. Upapattisīsena hi tathārūpaṃ attabhāvaṃ vadati. Dussaddhāpayā honti, tadassa tesaṃ dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya. Dussaddhāpayāti idañca na lakkhaṇattheraṃ sandhāya vuttaṃ, ye pana suṇanti ‘‘evaṃ kira vutta’’nti, te sandhāya. Atha lakkhaṇatthero kasmā na addasa, kimassa dibbacakkhu natthīti? No natthi, mahāmoggallāno pana āvajjento addasa, itaro anāvajjanena na addasa.
ವಿತುಡೇನ್ತೀತಿ ವಿನಿವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಡೇನ್ತಿ, ಅಸಿಧಾರೂಪಮೇಹಿ ತಿಖಿಣೇಹಿ ಲೋಹತುಣ್ಡಕೇಹಿ ವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಇತೋ ಚಿತೋ ಚ ಗಚ್ಛನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ವಿನಿವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತೀ’’ತಿ। ‘‘ವಿತುದನ್ತೀ’’ತಿ ವಾ ಪಾಠೋ। ಫಾಸುಳನ್ತರಿಕಾಹೀತಿ ಭುಮ್ಮತ್ಥೇ ನಿಸ್ಸಕ್ಕವಚನಂ। ಲೋಹತುಣ್ಡಕೇಹೀತಿ ಲೋಹಸಲಾಕಾಸದಿಸೇಹಿ, ಕಾಳಲೋಹಮಯೇಹೇವ ವಾ ತುಣ್ಡಕೇಹಿ। ಪಸಾದುಸ್ಸದಾತಿ ಇಮಿನಾ ಅಟ್ಠಿಸಙ್ಘಾತಮತ್ತಂ ಹುತ್ವಾ ಪಞ್ಞಾಯಮಾನಾನಮ್ಪಿ ಕಾಯಪ್ಪಸಾದಸ್ಸ ಬಲವಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಪಕ್ಕಗಣ್ಡಸದಿಸಾತಿ ಇಮಿನಾ ಪನ ಅತಿವಿಯ ಮುದುಸಭಾವತಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅಚ್ಛರಿಯಂ ವತಾತಿ ಗರಹನಚ್ಛರಿಯಂ ನಾಮೇತಂ।
Vituḍentīti vinivijjhitvā ḍenti, asidhārūpamehi tikhiṇehi lohatuṇḍakehi vijjhitvā vijjhitvā ito cito ca gacchantīti attho. Tenāha ‘‘vinivijjhitvā gacchantī’’ti. ‘‘Vitudantī’’ti vā pāṭho. Phāsuḷantarikāhīti bhummatthe nissakkavacanaṃ. Lohatuṇḍakehīti lohasalākāsadisehi, kāḷalohamayeheva vā tuṇḍakehi. Pasādussadāti iminā aṭṭhisaṅghātamattaṃ hutvā paññāyamānānampi kāyappasādassa balavabhāvaṃ dasseti. Pakkagaṇḍasadisāti iminā pana ativiya mudusabhāvataṃ dasseti. Acchariyaṃ vatāti garahanacchariyaṃ nāmetaṃ.
ಚಕ್ಖುಭೂತಾತಿ ಸಮ್ಪತ್ತದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಕಾ, ಲೋಕಸ್ಸ ಚಕ್ಖುಭೂತಾತಿ ಏವಂ ವಾ ಏತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಯತ್ರಾತಿ ಹೇತುಅತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋತಿ ಆಹ ‘‘ಯತ್ರಾತಿ ಕಾರಣವಚನ’’ನ್ತಿ। ಅಪ್ಪಮಾಣೇ ಸತ್ತನಿಕಾಯೇ, ತೇ ಚ ಖೋ ವಿಭಾಗೇನ ಕಾಮಭವಾದಿಭೇದೇ ಭವೇ, ನಿರಯಾದಿಭೇದಾ ಗತಿಯೋ, ನಾನತ್ತಕಾಯನಾನತ್ತಸಞ್ಞೀಆದಿವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿಯೋ, ತಥಾರೂಪೇ ಸತ್ತಾವಾಸೇ ಚ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಞ್ಚ ಮೇ ಉಪನೇತುಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಂ ಕರೋನ್ತೇನ।
Cakkhubhūtāti sampattadibbacakkhukā, lokassa cakkhubhūtāti evaṃ vā ettha attho daṭṭhabbo. Yatrāti hetuatthe nipātoti āha ‘‘yatrāti kāraṇavacana’’nti. Appamāṇe sattanikāye, te ca kho vibhāgena kāmabhavādibhede bhave, nirayādibhedā gatiyo, nānattakāyanānattasaññīādiviññāṇaṭṭhitiyo, tathārūpe sattāvāse ca sabbaññutaññāṇañca me upanetuṃ paccakkhaṃ karontena.
ಗೋಘಾತಕೋತಿ ಗುನ್ನಂ ಅಭಿಣ್ಹಂ ಹನನಕೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ವಧಿತ್ವಾ ವಧಿತ್ವಾ’’ತಿ। ತಸ್ಸಾತಿ ಗುನ್ನಂ ಹನನಕಮ್ಮಸ್ಸ। ಅಪರಾಪರಿಯಕಮ್ಮಸ್ಸಾತಿ ಅಪರಾಪರಿಯವೇದನೀಯಕಮ್ಮಸ್ಸ। ಬಲವತಾ ಗೋಘಾತಕಕಮ್ಮೇನ ವಿಪಾಕೇ ದೀಯಮಾನೇ ಅಲದ್ಧೋಕಾಸಂ ಅಪರಾಪರಿಯವೇದನೀಯಂ, ತಸ್ಮಿಂ ವಿಪಕ್ಕವಿಪಾಕೇ ಇದಾನಿ ಲದ್ಧೋಕಾಸಂ ‘‘ಅವಸೇಸಕಮ್ಮ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಕಮ್ಮಸಭಾಗತಾಯಾತಿ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಸಭಾಗಭಾವೇನ ಸದಿಸಭಾವೇನ। ಆರಮ್ಮಣಸಭಾಗತಾಯಾತಿ ಆರಮ್ಮಣಸ್ಸ ಸಭಾಗಭಾವೇನ ಸದಿಸಭಾವೇನ। ಯಾದಿಸೇ ಹಿ ಆರಮ್ಮಣೇ ಪುಬ್ಬೇ ತಂ ಕಮ್ಮಂ ತಸ್ಸ ಚ ವಿಪಾಕೋ ಪವತ್ತೋ, ತಾದಿಸೇಯೇವ ಆರಮ್ಮಣೇ ಇದಂ ಕಮ್ಮಂ ಇಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕೋ ಚ ಪವತ್ತೋತಿ ಕತ್ವಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ತಸ್ಸೇವ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕಾವಸೇಸೇನಾ’’ತಿ। ಭವತಿ ಹಿ ತಂಸದಿಸೇಪಿ ತಬ್ಬೋಹಾರೋ ಯಥಾ ಸೋ ಏವ ತಿತ್ತಿರೋ, ತಾನಿಯೇವ ಓಸಧಾನೀತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಕಮ್ಮಸರಿಕ್ಖಕವಿಸಯೇ ‘‘ಕಮ್ಮಂ ವಾ ಕಮ್ಮನಿಮಿತ್ತಂ ವಾ’’ತಿ ದ್ವಯಮೇವ ವುತ್ತಂ, ಯಸ್ಮಾ ಚ ಗತಿನಿಮಿತ್ತಂ ವಿಯ ಕಮ್ಮಂ ಕಮ್ಮನಿಮಿತ್ತಞ್ಚ ಕಮ್ಮತೋ ಭಿನ್ನಂ ವಿಸುಂ ಹುತ್ವಾ ನ ತಿಟ್ಠತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸರಿಕ್ಖಕವಿಪಾಕದಾನಸ್ಸ ಕಾರಣಭಾವತೋ ಯತ್ಥ ಕಮ್ಮಸರಿಕ್ಖಕೇನ ವಿಪಾಕೇನ ಭವಿತಬ್ಬಂ, ತತ್ಥ ಕಮ್ಮಂ ವಾ ಕಮ್ಮನಿಮಿತ್ತಂ ವಾ ಗಹೇತ್ವಾ ಪಟಿಸನ್ಧಿ ಹೋತೀತಿ ವದನ್ತಿ। ತೇನೇವಾಹ – ‘‘ತಸ್ಸ ಕಿರ…ಪೇ॰… ನಿಮಿತ್ತಂ ಅಹೋಸೀ’’ತಿ। ತತ್ಥ ನಿಮಿತ್ತಂ ಅಹೋಸೀತಿ ಪುಬ್ಬೇ ಕತೂಪಚಿತಸ್ಸ ಪೇತೂಪಪತ್ತಿನಿಬ್ಬತ್ತನವಸೇನ ಕತೋಕಾಸಸ್ಸ ತಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ನಿಮಿತ್ತಭೂತಂ ಇದಾನಿ ತಥಾ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತಂ ತಸ್ಸ ವಿಪಾಕಸ್ಸ ನಿಮಿತ್ತಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ಅಹೋಸಿ। ಸೋತಿ ಗೋಘಾತಕೋ। ಅಟ್ಠಿಕಸಙ್ಖಲಿಕಪೇತೋ ಜಾತೋ ಕಮ್ಮಸರಿಕ್ಖಕವಿಪಾಕವಸೇನ।
Goghātakoti gunnaṃ abhiṇhaṃ hananako. Tenāha ‘‘vadhitvā vadhitvā’’ti. Tassāti gunnaṃ hananakammassa. Aparāpariyakammassāti aparāpariyavedanīyakammassa. Balavatā goghātakakammena vipāke dīyamāne aladdhokāsaṃ aparāpariyavedanīyaṃ, tasmiṃ vipakkavipāke idāni laddhokāsaṃ ‘‘avasesakamma’’nti vuttaṃ. Kammasabhāgatāyāti kammassa sabhāgabhāvena sadisabhāvena. Ārammaṇasabhāgatāyāti ārammaṇassa sabhāgabhāvena sadisabhāvena. Yādise hi ārammaṇe pubbe taṃ kammaṃ tassa ca vipāko pavatto, tādiseyeva ārammaṇe idaṃ kammaṃ imassa vipāko ca pavattoti katvā vuttaṃ ‘‘tasseva kammassa vipākāvasesenā’’ti. Bhavati hi taṃsadisepi tabbohāro yathā so eva tittiro, tāniyeva osadhānīti. Yasmā kammasarikkhakavisaye ‘‘kammaṃ vā kammanimittaṃ vā’’ti dvayameva vuttaṃ, yasmā ca gatinimittaṃ viya kammaṃ kammanimittañca kammato bhinnaṃ visuṃ hutvā na tiṭṭhati, tasmā sarikkhakavipākadānassa kāraṇabhāvato yattha kammasarikkhakena vipākena bhavitabbaṃ, tattha kammaṃ vā kammanimittaṃ vā gahetvā paṭisandhi hotīti vadanti. Tenevāha – ‘‘tassa kira…pe… nimittaṃ ahosī’’ti. Tattha nimittaṃ ahosīti pubbe katūpacitassa petūpapattinibbattanavasena katokāsassa tassa kammassa nimittabhūtaṃ idāni tathā upaṭṭhahantaṃ tassa vipākassa nimittaṃ ārammaṇaṃ ahosi. Soti goghātako. Aṭṭhikasaṅkhalikapeto jāto kammasarikkhakavipākavasena.
೨೨೯. ಪೇಸಿಯೋ ಕತ್ವಾತಿ ಗಾವಿಂ ವಧಿತ್ವಾ ವಧಿತ್ವಾ ಗೋಮಂಸಂ ಫಾಲೇತ್ವಾ ಪೇಸಿಯೋ ಕತ್ವಾ। ಸುಕ್ಖಾಪೇತ್ವಾತಿ ಕಾಲನ್ತರಂ ಠಪನತ್ಥಂ ಸುಕ್ಖಾಪೇತ್ವಾ। ಸುಕ್ಖಾಪಿತಮಂಸಪೇಸೀನಞ್ಹಿ ವಲ್ಲೂರಸಮಞ್ಞಾತಿ। ನಿಪ್ಪಕ್ಖಚಮ್ಮೇತಿ ವಿಗತಪಕ್ಖಚಮ್ಮೇ। ಉರಬ್ಭೇ ಹನ್ತೀತಿ ಓರಬ್ಭಿಕೋ। ಏಳಕೇತಿ ಅಜೇ। ನಿವಾಪಪುಟ್ಠೇತಿ ಅತ್ತನಾ ದಿನ್ನನಿವಾಪೇನ ಪೋಸಿತೇ ಅಸಿನಾ ವಧಿತ್ವಾ ವಧಿತ್ವಾ ವಿಕ್ಕಿಣನ್ತೋ। ಏಕಂ ಮಿಗನ್ತಿ ದೀಪಕಮಿಗಂ। ಕಾರಣಾಹೀತಿ ಯಾತನಾಹಿ। ಞತ್ವಾತಿ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಞತ್ವಾ। ಪೇಸುಞ್ಞುಪಸಂಹಾರವಸೇನ ಇತೋ ಸುತಂ ಅಮುತ್ರ, ಅಮುತ್ರ ವಾ ಸುತಂ ಇಧ ಸೂಚೇತೀತಿ ಸೂಚಕೋ। ಅನಯಬ್ಯಸನಂ ಪಾಪೇಸಿ ಮನುಸ್ಸೇತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
229.Pesiyo katvāti gāviṃ vadhitvā vadhitvā gomaṃsaṃ phāletvā pesiyo katvā. Sukkhāpetvāti kālantaraṃ ṭhapanatthaṃ sukkhāpetvā. Sukkhāpitamaṃsapesīnañhi vallūrasamaññāti. Nippakkhacammeti vigatapakkhacamme. Urabbhe hantīti orabbhiko. Eḷaketi aje. Nivāpapuṭṭheti attanā dinnanivāpena posite asinā vadhitvā vadhitvā vikkiṇanto. Ekaṃ miganti dīpakamigaṃ. Kāraṇāhīti yātanāhi. Ñatvāti kammaṭṭhānaṃ ñatvā. Pesuññupasaṃhāravasena ito sutaṃ amutra, amutra vā sutaṃ idha sūcetīti sūcako. Anayabyasanaṃ pāpesi manusseti sambandho.
ವಿನಿಚ್ಛಯಾಮಚ್ಚೋತಿ ರಞ್ಞಾ ಅಡ್ಡಕರಣೇ ಠಪಿತೋ ವಿನಿಚ್ಛಯಮಹಾಮತ್ತೋ। ಸೋ ಹಿ ಗಾಮಜನಕಾಯಂ ಕೂಟಟ್ಠೇನ ವಞ್ಚೇತೀತಿ ‘‘ಗಾಮಕೂಟೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಕೇಚಿ ‘‘ತಾದಿಸೋಯೇವ ಗಾಮಜೇಟ್ಠಕೋ ಗಾಮಕೂಟೋ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ಸಮೇನ ಭವಿತಬ್ಬಂ ಧಮ್ಮಟ್ಠೋತಿ ವತ್ತಬ್ಬತೋ। ರಹಸ್ಸಙ್ಗೇ ನಿಸೀದನವಸೇನ ವಿಸಮಾ ನಿಸಜ್ಜಾ ಅಹೋಸಿ। ಫುಸನ್ತೋತಿ ಥೇಯ್ಯಾಯ ಫುಸನ್ತೋ।
Vinicchayāmaccoti raññā aḍḍakaraṇe ṭhapito vinicchayamahāmatto. So hi gāmajanakāyaṃ kūṭaṭṭhena vañcetīti ‘‘gāmakūṭo’’ti vuccati. Keci ‘‘tādisoyeva gāmajeṭṭhako gāmakūṭo’’ti vadanti. Samena bhavitabbaṃ dhammaṭṭhoti vattabbato. Rahassaṅge nisīdanavasena visamā nisajjā ahosi. Phusantoti theyyāya phusanto.
೨೩೦. ಅನಿಸ್ಸರೋತಿ ಮಾತುಗಾಮೋ ಸಸಾಮಿಕೋ ಅತ್ತನೋ ಫಸ್ಸೇ ಅನಿಸ್ಸರೋ। ಧಂಸಿತ್ವಾತಿ ಭಸ್ಸಿತ್ವಾ ಅಪಗನ್ತ್ವಾ। ಮಙ್ಗನವಸೇನ ಉಲತೀತಿ ಮಙ್ಗುಲಿ, ವಿರೂಪಬೀಭಚ್ಛಭಾವೇನ ಪವತ್ತತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ವಿರೂಪಂ ದುದ್ದಸಿಕಂ ಬೀಭಚ್ಛ’’ನ್ತಿ।
230.Anissaroti mātugāmo sasāmiko attano phasse anissaro. Dhaṃsitvāti bhassitvā apagantvā. Maṅganavasena ulatīti maṅguli, virūpabībhacchabhāvena pavattatīti attho. Tenāha ‘‘virūpaṃ duddasikaṃ bībhaccha’’nti.
ಉದ್ಧಂ ಉದ್ಧಂ ಅಗ್ಗಿನಾ ಪಕ್ಕಸರೀರತಾಯ ಉಪ್ಪಕ್ಕಂ, ಹೇಟ್ಠತೋ ಪಗ್ಘರಣವಸೇನ ಕಿಲಿನ್ನಸರೀರತಾಯ ಓಕಿಲಿನೀ, ಇತೋ ಚಿತೋ ಚ ಅಙ್ಗಾರಸಮ್ಪರಿಕಿಣ್ಣತಾಯ ಓಕಿರಿನೀ। ತೇನಾಹ ‘‘ಸಾ ಕಿರಾ’’ತಿಆದಿ। ಅಙ್ಗಾರಚಿತಕೇತಿ ಅಙ್ಗಾರಸಞ್ಚಯೇ। ಸರೀರತೋ ಪಗ್ಘರನ್ತಿ ಅಸುಚಿದುಗ್ಗನ್ಧಜೇಗುಚ್ಛಾನಿ ಸೇದಗತಾನಿ। ತಸ್ಸ ಕಿರ ರಞ್ಞೋತಿ ಕಾಲಿಙ್ಗಸ್ಸ ರಞ್ಞೋ। ನಾಟಕಿನೀತಿ ನಚ್ಚನಕಿಚ್ಚೇ ಅಧಿಗತಾ ಇತ್ಥೀ। ಸೇದನ್ತಿ ಸೇದನಂ, ತಾಪನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
Uddhaṃ uddhaṃ agginā pakkasarīratāya uppakkaṃ, heṭṭhato paggharaṇavasena kilinnasarīratāya okilinī, ito cito ca aṅgārasamparikiṇṇatāya okirinī. Tenāha ‘‘sā kirā’’tiādi. Aṅgāracitaketi aṅgārasañcaye. Sarīrato paggharanti asuciduggandhajegucchāni sedagatāni. Tassa kira raññoti kāliṅgassa rañño. Nāṭakinīti naccanakicce adhigatā itthī. Sedanti sedanaṃ, tāpananti attho.
ಅಸೀಸಕಂ ಕಬನ್ಧಂ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ ಕಮ್ಮಾಯೂಹನಕಾಲೇ ತಥಾ ನಿಮಿತ್ತಗ್ಗಹಣಪರಿಚಯತೋ। ಲಾಮಕಭಿಕ್ಖೂತಿ ಹೀನಾಚಾರತಾಯ ಲಾಮಕೋ, ಭಿಕ್ಖುವೇಸತಾಯ ಭಿಕ್ಖಾಹಾರೇನ ಜೀವನತೋ ಚ ಭಿಕ್ಖು। ಚಿತ್ತಕೇಳಿನ್ತಿ ಚಿತ್ತರುಚಿಯಂ ತಂ ತಂ ಕೀಳನ್ತೋ। ಅಯಮೇವಾತಿ ಭಿಕ್ಖುವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ವುತ್ತನಯೋ ಏವ।
Asīsakaṃ kabandhaṃ hutvā nibbatti kammāyūhanakāle tathā nimittaggahaṇaparicayato. Lāmakabhikkhūti hīnācāratāya lāmako, bhikkhuvesatāya bhikkhāhārena jīvanato ca bhikkhu. Cittakeḷinti cittaruciyaṃ taṃ taṃ kīḷanto. Ayamevāti bhikkhuvatthusmiṃ vuttanayo eva.
೨೩೧. ನಿಸ್ಸೇವಾಲಪಣಕಕದ್ದಮೋತಿ ತಿಲಬೀಜಕಾದಿಭೇದೇನ ಸೇವಾಲೇನ ನೀಲಮಣ್ಡೂಕಪಿಟ್ಠಿವಣ್ಣೇನ ಉದಕಪಿಟ್ಠಂ ಛಾದೇತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಪಣಕೇನ ಕದ್ದಮೇನ ಚ ವಿರಹಿತೋ। ಸುನ್ದರೇಹಿ ತಿತ್ಥೇಹೀತಿ ಸುಖಾವಗಾಹಣಟ್ಠಾನತಾಯ ಕದ್ದಮಾದಿದೋಸವಿರಹತೋ ಚ ಸುನ್ದರೇಹಿ ತಿತ್ಥೇಹಿ। ತತೋ ಉದಕದಹತೋ ತಂಹೇತು, ತಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ನಾಗಭವನಗತೋಪಿ ಹಿ ಸೋ ರಹದೋ ತತೋ ಉಪರಿಮನುಸ್ಸಲೋಕೇ ಜಲಾಸಯೇನ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ ಹೋತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ತತೋ ಅಯಂ ತಪೋದಾ ಸನ್ದತೀ’’ತಿ। ಅಥ ವಾ ತತೋತಿ ನಾಗಭವನೇ ಉದಕದಹತೋ ಅಯಂ ತಪೋದಾ ಸನ್ದತಿ। ತಞ್ಹಿ ಉಪರಿಭೂಮಿತಲಂ ಆರೋಹತಿ, ಉಣ್ಹಭಾವೇನ ತಪನತೋ ತಪಂ ಉದಕಂ ಏತಿಸ್ಸಾತಿ ಅನ್ವತ್ಥನಾಮವಸೇನ ತಪೋದಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಪೇತಲೋಕೋತಿ ಪೇತಾನಂ ಆವಾಸಟ್ಠಾನಂ। ಕೇಚಿ ಪನ ‘‘ಪೇತಲೋಕೋತಿ ಲೋಹಕುಮ್ಭೀನಿರಯಾ ಇಧಾಧಿಪ್ಪೇತಾ’’ತಿ ವದನ್ತಿ, ನಗರಸ್ಸ ಪನ ಪರಿತೋ ಪಬ್ಬತಪಾದವನನ್ತರೇಸು ಬಹೂ ಪೇತಾವಾಸಾಪಿ ಸನ್ತೇವ। ಸ್ವಾಯಮತ್ಥೋ ಪೇತವತ್ಥುಪಾಳಿಯಾ ಲಕ್ಖಣಸಂಯುತ್ತೇನ ಇಮಾಯ ಚ ವಿನೀತವತ್ಥುಪಾಳಿಯಾ ದೀಪೇತಬ್ಬೋ।
231.Nissevālapaṇakakaddamoti tilabījakādibhedena sevālena nīlamaṇḍūkapiṭṭhivaṇṇena udakapiṭṭhaṃ chādetvā nibbattapaṇakena kaddamena ca virahito. Sundarehi titthehīti sukhāvagāhaṇaṭṭhānatāya kaddamādidosavirahato ca sundarehi titthehi. Tato udakadahato taṃhetu, taṃ upanissāyāti attho. Nāgabhavanagatopi hi so rahado tato uparimanussaloke jalāsayena sambandho hoti. Tena vuttaṃ ‘‘tato ayaṃ tapodā sandatī’’ti. Atha vā tatoti nāgabhavane udakadahato ayaṃ tapodā sandati. Tañhi uparibhūmitalaṃ ārohati, uṇhabhāvena tapanato tapaṃ udakaṃ etissāti anvatthanāmavasena tapodāti vuccati. Petalokoti petānaṃ āvāsaṭṭhānaṃ. Keci pana ‘‘petalokoti lohakumbhīnirayā idhādhippetā’’ti vadanti, nagarassa pana parito pabbatapādavanantaresu bahū petāvāsāpi santeva. Svāyamattho petavatthupāḷiyā lakkhaṇasaṃyuttena imāya ca vinītavatthupāḷiyā dīpetabbo.
ಕತಹತ್ಥಾತಿ ಥಿರತರಂ ಲಕ್ಖೇಸು ಅವಿರಜ್ಝನಸರಕ್ಖೇಪಾ। ಈದಿಸಾ ಪನ ತತ್ಥ ವಸೀಭೂತಾ ಕತಹತ್ಥಾ ನಾಮ ಹೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಯೋ ಸಿಪ್ಪಮೇವ ಉಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ, ಸೋ ಕತಹತ್ಥೋ ನಾಮ ನ ಹೋತಿ, ಇಮೇ ಪನ ಕತಹತ್ಥಾ, ಚಿಣ್ಣವಸೀಭಾವಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಸಿಪ್ಪದಸ್ಸನವಸೇನ ಕತಂ ರಾಜಕುಲಾನಿ ಉಪೇಚ್ಚ ಅಸನಂ ಸರಕ್ಖೇಪೋ ಏತೇಹೀತಿ ಕತುಪಾಸನಾ, ರಾಜಕುಲಾದೀಸು ದಸ್ಸಿತಸಿಪ್ಪಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಪಭಗ್ಗೋತಿ ಪರಾಜಿತೋ।
Katahatthāti thirataraṃ lakkhesu avirajjhanasarakkhepā. Īdisā pana tattha vasībhūtā katahatthā nāma honti, tasmā yo sippameva uggaṇhāti, so katahattho nāma na hoti, ime pana katahatthā, ciṇṇavasībhāvāti vuttaṃ hoti. Sippadassanavasena kataṃ rājakulāni upecca asanaṃ sarakkhepo etehīti katupāsanā, rājakulādīsu dassitasippāti vuttaṃ hoti. Pabhaggoti parājito.
೨೩೨. ದೋಸದಸ್ಸನ ಪುಬ್ಬಕ ರೂಪ ವಿರಾಗ ಭಾವನಾ ಸಙ್ಖಾತ ಪಟಿಪಕ್ಖ ಭಾವನಾವಸೇನ ಪಟಿಘಸಞ್ಞಾನಂ ಸುಪ್ಪಹೀನತ್ತಾ ಮಹತಾಪಿ ಸದ್ದೇನ ಅರೂಪಸಮಾಪತ್ತಿತೋ ನ ವುಟ್ಠಾತಿ, ತಥಾ ಪನ ನ ಸುಪ್ಪಹೀನತ್ತಾ ಸಬ್ಬರೂಪಾವಚರಸಮಾಪತ್ತಿತೋ ವುಟ್ಠಾನಂ ಸಿಯಾತಿ ಇಧ ಆನೇಞ್ಜಸಮಾಧೀತಿ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಸಮಾಪತ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾತಿ ಆಹ ‘‘ಅನೇಜಂ ಅಚಲಂ ಕಾಯವಾಚಾವಿಪ್ಫನ್ದವಿರಹಿತಂ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಸಮಾಧಿ’’ನ್ತಿ। ಅಞ್ಞತ್ಥ ಪನ ಸಮಾಧಿಪಚ್ಚನೀಕಾನಂ ಅತಿದೂರತಾಯ ನ ಇಞ್ಜತೀತಿ ಆನೇಞ್ಜೋತಿ ಅರೂಪಾವಚರಸಮಾಧಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಸಮಾಧಿಪರಿಪನ್ಥಕೇ ಧಮ್ಮೇತಿ ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಾದಿಕೇ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ। ವಿತಕ್ಕಾದೀಸು ಆದೀನವಸಲ್ಲಕ್ಖಣಸ್ಸ ನ ಸುಟ್ಠುಕತಭಾವಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹ ‘‘ನ ಸುಟ್ಠು ಪರಿಸೋಧೇತ್ವಾ’’ತಿ।
232. Dosadassana pubbaka rūpa virāga bhāvanā saṅkhāta paṭipakkha bhāvanāvasena paṭighasaññānaṃ suppahīnattā mahatāpi saddena arūpasamāpattito na vuṭṭhāti, tathā pana na suppahīnattā sabbarūpāvacarasamāpattito vuṭṭhānaṃ siyāti idha āneñjasamādhīti catutthajjhānasamāpatti adhippetāti āha ‘‘anejaṃ acalaṃ kāyavācāvipphandavirahitaṃ catutthajjhānasamādhi’’nti. Aññattha pana samādhipaccanīkānaṃ atidūratāya na iñjatīti āneñjoti arūpāvacarasamādhi vuccati. Samādhiparipanthake dhammeti vitakkavicārādike sandhāya vadati. Vitakkādīsu ādīnavasallakkhaṇassa na suṭṭhukatabhāvaṃ sandhāyāha ‘‘na suṭṭhu parisodhetvā’’ti.
ನನು ಚಾಯಮಾಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ ಭಗವತೋ ಪಠಮವಸ್ಸೇವ ಅಭಿನವಪ್ಪತ್ತಅರಹತ್ತೋ, ಇದಞ್ಚ ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಪಾರಾಜಿಕಂ ವೀಸತಿಮವಸ್ಸತೋ ಉಪರಿ ಪಞ್ಞತ್ತಂ, ಕಥಂ ಇಮಸ್ಸ ವತ್ಥುನೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪಾರಾಜಿಕೇ ಭಗವತಾ ವಿನಿಚ್ಛಿತಭಾವೋ ವುತ್ತೋತಿ? ನಾಯಂ ದೋಸೋ। ಅಯಞ್ಹೇತ್ಥ ಆಚರಿಯಾನಂ ಕಥಾಮಗ್ಗೋ – ಅಪಞ್ಞತ್ತೇಪಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇ ಥೇರಸ್ಸ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ಅತ್ತನೋ ಅಪ್ಪತಿರೂಪಂ ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಂ ಏಸ ವದತೀ’’ತಿ ಮಞ್ಞಮಾನಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಥೇರಸ್ಸ ದೋಸಂ ಆರೋಪೇನ್ತಾ ಉಜ್ಝಾಯಿಂಸು। ಭಗವಾ ಚ ಥೇರಸ್ಸ ತಥಾವಚನೇ ಕಾರಣಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ನಿದ್ದೋಸಭಾವಂ ಕರೋನ್ತೋ ‘‘ಅನಾಪತ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನಸ್ಸಾ’’ತಿ ಆಹ। ಸಙ್ಗೀತಿಕಾರಕಾ ಪನ ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಾಧಿಕಾರತ್ತಾ ತಮ್ಪಿ ವತ್ಥುಂ ಆನೇತ್ವಾ ಇಧ ಆರೋಪೇಸುನ್ತಿ।
Nanu cāyamāyasmā mahāmoggallāno bhagavato paṭhamavasseva abhinavappattaarahatto, idañca uttarimanussadhammapārājikaṃ vīsatimavassato upari paññattaṃ, kathaṃ imassa vatthuno imasmiṃ pārājike bhagavatā vinicchitabhāvo vuttoti? Nāyaṃ doso. Ayañhettha ācariyānaṃ kathāmaggo – apaññattepi sikkhāpade therassa vacanaṃ sutvā ‘‘attano appatirūpaṃ uttarimanussadhammaṃ esa vadatī’’ti maññamānā bhikkhū therassa dosaṃ āropentā ujjhāyiṃsu. Bhagavā ca therassa tathāvacane kāraṇaṃ dassetvā niddosabhāvaṃ karonto ‘‘anāpatti, bhikkhave, moggallānassā’’ti āha. Saṅgītikārakā pana uttarimanussadhammādhikārattā tampi vatthuṃ ānetvā idha āropesunti.
ಸಾವಕಾನಂ ಉಪ್ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಅನುಸ್ಸರಣಂ ನತ್ಥೀತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ನ ಉಪ್ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ’’ತಿ ಆಹ। ಅಸಞ್ಞಸಮಾಪತ್ತಿನ್ತಿ ಸಞ್ಞಾವಿರಾಗಭಾವನಾಯ ವಾಯೋಕಸಿಣನಿಬ್ಬತ್ತಿತಂ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಸಮಾಪತ್ತಿಂ ವದತಿ। ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಞಾಣಂ ಚುತಿಪಟಿಸನ್ಧಿಂ ಗಣ್ಹನ್ತಮ್ಪಿ ಅನನ್ತರಪಚ್ಚಯಕ್ಕಮವನ್ತಾನಂ ಅರೂಪಧಮ್ಮಾನಂ ವಸೇನೇವ ಗಣ್ಹಾತೀತಿ ಆಹ – ‘‘ತತಿಯೇ ಅತ್ತಭಾವೇ ಚುತಿಮೇವ ಅದ್ದಸಾ’’ತಿ। ನಯತೋ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇಸೀತಿ ವಟ್ಟೇ ಸಂಸರಣಕಸತ್ತಾನಂ ಖನ್ಧಾನಂ ಅಭಾವಕಾಲೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಅಸಞ್ಞಭವೇ ಪನ ಅಚಿತ್ತಕಾ ಹುತ್ವಾ ಪಞ್ಚ ಕಪ್ಪಸತಾನಿ ಪವತ್ತನ್ತಿ, ಇಮಿನಾ ನಯೇನ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇಸಿ। ದುಕ್ಕರಂ ಕತನ್ತಿ ಖನ್ಧವಿಕಲಸ್ಸ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಸ್ಸ ಅನುಸ್ಸರಣಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಂ ನ ಸಕ್ಕಾ ಅಞ್ಞೇಹಿ ಕಾತುನ್ತಿ ನಯತೋ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇನ್ತೇನಪಿ ದುಕ್ಕರಂ ಕತನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಪಟಿವಿದ್ಧಾತಿ ಪಟಿವಿದ್ಧಸದಿಸಾ। ಯಥಾ ನಾಮ ಕೋಚಿ ಧನುಸಿಪ್ಪೇ ಕತಹತ್ಥೋ ಏಕಂ ಕೇಸಸಙ್ಖಾತಂ ವಾಲಂ ಸತಕ್ಖತ್ತುಂ ವಿದಾಲೇತ್ವಾ ತತೋ ಏಕಂ ಅಂಸುಂ ಗಹೇತ್ವಾ ವಾತಿಙ್ಗಣಫಲಸ್ಸ ಮಜ್ಝಟ್ಠಾನೇ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಅಪರಂ ಅಂಸುಂ ಕಣ್ಡಸ್ಸ ಅಗ್ಗಕೋಟಿಯಂ ಯಥಾ ತಸ್ಸ ಅಂಸುಸ್ಸ ಊಕಾಮತ್ತಂ ವಾ ಲಿಕ್ಖಾಮತ್ತಂ ವಾ ಕಣ್ಡಸ್ಸ ಅಗ್ಗಕೋಟಿತೋ ಅಧಿಕಂ ಹುತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ, ಏವಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಉಸಭಮತ್ತೇ ಠಾನೇ ಠಿತೋ ಕಣ್ಡಬದ್ಧಾಯ ವಾಲಕೋಟಿಯಾ ವಾತಿಙ್ಗಣಬದ್ಧಂ ವಾಲಸ್ಸ ಕೋಟಿಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝೇಯ್ಯ , ಏವಮೇವ ಇಮಿನಾಪಿ ಕತಂ ದುಕ್ಕರನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಏತದಗ್ಗನ್ತಿ ಏಸೋ ಅಗ್ಗೋ। ಯದಿದನ್ತಿ ಯೋ ಅಯಂ। ಲಿಙ್ಗವಿಪಲ್ಲಾಸವಸೇನೇತಂ ವುತ್ತಂ।
Sāvakānaṃ uppaṭipāṭiyā anussaraṇaṃ natthīti dassetuṃ ‘‘na uppaṭipāṭiyā’’ti āha. Asaññasamāpattinti saññāvirāgabhāvanāya vāyokasiṇanibbattitaṃ catutthajjhānasamāpattiṃ vadati. Pubbenivāsañāṇaṃ cutipaṭisandhiṃ gaṇhantampi anantarapaccayakkamavantānaṃ arūpadhammānaṃ vaseneva gaṇhātīti āha – ‘‘tatiye attabhāve cutimeva addasā’’ti. Nayato sallakkhesīti vaṭṭe saṃsaraṇakasattānaṃ khandhānaṃ abhāvakālo nāma natthi, asaññabhave pana acittakā hutvā pañca kappasatāni pavattanti, iminā nayena sallakkhesi. Dukkaraṃ katanti khandhavikalassa pubbenivāsassa anussaraṇaṃ ṭhapetvā sammāsambuddhaṃ na sakkā aññehi kātunti nayato sallakkhentenapi dukkaraṃ katanti adhippāyo. Paṭividdhāti paṭividdhasadisā. Yathā nāma koci dhanusippe katahattho ekaṃ kesasaṅkhātaṃ vālaṃ satakkhattuṃ vidāletvā tato ekaṃ aṃsuṃ gahetvā vātiṅgaṇaphalassa majjhaṭṭhāne bandhitvā aparaṃ aṃsuṃ kaṇḍassa aggakoṭiyaṃ yathā tassa aṃsussa ūkāmattaṃ vā likkhāmattaṃ vā kaṇḍassa aggakoṭito adhikaṃ hutvā tiṭṭhati, evaṃ bandhitvā usabhamatte ṭhāne ṭhito kaṇḍabaddhāya vālakoṭiyā vātiṅgaṇabaddhaṃ vālassa koṭiṃ paṭivijjheyya , evameva imināpi kataṃ dukkaranti vuttaṃ hoti. Etadagganti eso aggo. Yadidanti yo ayaṃ. Liṅgavipallāsavasenetaṃ vuttaṃ.
ವಿನೀತವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Vinītavatthuvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೪. ಚತುತ್ಥಪಾರಾಜಿಕಂ • 4. Catutthapārājikaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೪. ಚತುತ್ಥಪಾರಾಜಿಕಂ • 4. Catutthapārājikaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ವಿನೀತವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ • Vinītavatthuvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ವಿನೀತವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ • Vinītavatthuvaṇṇanā
