Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
વਿਨੀਤવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ
Vinītavatthuvaṇṇanā
੧੩੨. વਿਨੀਤવਤ੍ਥੂਸੁ ਸਨ੍ਧਾવਤੀਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਧਾવਤਿ। વਿਧਾવਤੀਤਿ વਿવਿਧਾ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਧਾવਤਿ। ਕਾਯવਚੀਦ੍વਾਰਭੇਦਂ વਿਨਾਪੀਤਿ ਕਾਯਚੋਪਨਂ વਚੀਭੇਦਞ੍ਚ વਿਨਾ। ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨਬਲੇਨਾਤਿ ਤਥਾવਿਧਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇ ਆਦੀਨવਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਬਲੇਨ।
132. Vinītavatthūsu sandhāvatīti suṭṭhu dhāvati. Vidhāvatīti vividhā nānappakārena dhāvati. Kāyavacīdvārabhedaṃ vināpīti kāyacopanaṃ vacībhedañca vinā. Paṭisaṅkhānabalenāti tathāvidhacittuppāde ādīnavapaccavekkhaṇabalena.
੧੩੫. ਪੁਚ੍ਛਾਸਭਾਗੇਨਾਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਨੁਰੂਪੇਨ। ਨਿਰੁਤ੍ਤਿ ਏવ ਪਥੋ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਥੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਥੇ। ਤੇਨਾਹ ‘‘વੋਹਾਰવਚਨਮਤ੍ਤੇ’’ਤਿ।
135.Pucchāsabhāgenāti pucchānurūpena. Nirutti eva patho niruttipatho, tasmiṃ niruttipathe. Tenāha ‘‘vohāravacanamatte’’ti.
੧੩੭. ਯਥਾਕਮ੍ਮਂ ਗਤੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਤਸ੍ਸ ਮਤਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਬ੍ਭੁਣ੍ਹੇਤਿ ਇਮਿਨਾਪਿ વੁਤ੍ਤਮੇવ ਪਰਿਯਾਯਨ੍ਤਰੇਨ વਿਭਾવੇਤੁਂ ‘‘ਅਲ੍ਲਸਰੀਰੇ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। વਿਸਭਾਗਸਰੀਰੇਤਿ ਇਤ੍ਥਿਸਰੀਰੇ। વਿਸਭਾਗਸਰੀਰਤ੍ਤਾ ਅਚ੍ਚਾਸਨ੍ਨੇਨ ਨ ਭવਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੀਸੇ વਾ’’ਤਿਆਦਿ। વਟ੍ਟਤੀਤਿ વਿਸਭਾਗਸਰੀਰੇਪਿ ਅਤ੍ਤਨਾવ વੁਤ੍ਤવਿਧਿਂ ਕਾਤੁਂ ਸਾਟਕਞ੍ਚ ਗਹੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਇਮਿਨਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਨ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਇਤ੍ਥਿਰੂਪਂ ਪਨ ਆਮਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟ’’ਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ।
137.Yathākammaṃ gatoti iminā tassa matabhāvaṃ dasseti. Abbhuṇheti imināpi vuttameva pariyāyantarena vibhāvetuṃ ‘‘allasarīre’’ti vuttaṃ. Visabhāgasarīreti itthisarīre. Visabhāgasarīrattā accāsannena na bhavitabbanti āha ‘‘sīse vā’’tiādi. Vaṭṭatīti visabhāgasarīrepi attanāva vuttavidhiṃ kātuṃ sāṭakañca gahetuṃ vaṭṭati. Keci pana ‘‘kiñcāpi iminā sikkhāpadena anāpatti, itthirūpaṃ pana āmasantassa dukkaṭa’’nti vadanti.
੧੩੮. ਕੁਸਂ ਸਙ੍ਕਾਮੇਤ੍વਾਤਿ ਕੁਸਂ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ। ਕੂਟਮਾਨਕੂਟਕਹਾਪਣਾਦੀਹੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਤੁਲਾਕੂਟਕਂਸਕੂਟવਞ੍ਚਨਾਦਿਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਕੂਟਮਾਨਂ ਹਦਯਭੇਦਸਿਖਾਭੇਦਰਜ੍ਜੁਭੇਦવਸੇਨ ਤਿવਿਧਂ ਹੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਹਦਯਨ੍ਤਿ ਨਾਲ਼ਿਆਦਿਮਾਨਭਾਜਨਾਨਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਂ, ਤਸ੍ਸ ਭੇਦੋ ਛਿਦ੍ਦਕਰਣਂ ਹਦਯਭੇਦੋ, ਸੋ ਸਪ੍ਪਿਤੇਲਾਦਿਮਿਨਨਕਾਲੇ ਲਬ੍ਭਤਿ। ਤਾਨਿ ਹਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਹੇਟ੍ਠਾਛਿਦ੍ਦੇਨ ਮਾਨੇਨ ‘‘ਸਣਿਕਂ ਆਸਿਞ੍ਚਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋਭਾਜਨੇ ਬਹੁਂ ਪਗ੍ਘਰਾਪੇਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਦਦਨ੍ਤੋ ਛਿਦ੍ਦਂ ਪਿਧਾਯ ਸੀਘਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਦੇਤਿ। ਸਿਖਾਭੇਦੋ ਤਿਲਤਣ੍ਡੁਲਾਦਿਮਿਨਨਕਾਲੇ ਲਬ੍ਭਤਿ। ਤਾਨਿ ਹਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਸਣਿਕਂ ਸਿਖਂ ਉਸ੍ਸਾਪੇਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਦੇਨ੍ਤੋ વੇਗੇਨ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਸਿਖਂ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਦੇਤਿ। ਰਜ੍ਜੁਭੇਦੋ ਖੇਤ੍ਤવਤ੍ਥੁਮਿਨਨਕਾਲੇ ਲਬ੍ਭਤਿ। ਖੇਤ੍ਤਾਦਿਂ ਮਿਨਨ੍ਤਾ ਹਿ ਅਮਹਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਮਹਨ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ਮਿਨਨ੍ਤਿ, ਮਹਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਮਹਨ੍ਤਂ। ਕੂਟਕਹਾਪਣੋ ਪਾਕਟੋਯੇવ।
138.Kusaṃ saṅkāmetvāti kusaṃ parivattetvā. Kūṭamānakūṭakahāpaṇādīhīti ādi-saddena tulākūṭakaṃsakūṭavañcanādiṃ saṅgaṇhāti. Tattha kūṭamānaṃ hadayabhedasikhābhedarajjubhedavasena tividhaṃ hoti. Tattha hadayanti nāḷiādimānabhājanānaṃ abbhantaraṃ, tassa bhedo chiddakaraṇaṃ hadayabhedo, so sappitelādiminanakāle labbhati. Tāni hi gaṇhanto heṭṭhāchiddena mānena ‘‘saṇikaṃ āsiñcā’’ti vatvā antobhājane bahuṃ paggharāpetvā gaṇhāti, dadanto chiddaṃ pidhāya sīghaṃ pūretvā deti. Sikhābhedo tilataṇḍulādiminanakāle labbhati. Tāni hi gaṇhanto saṇikaṃ sikhaṃ ussāpetvā gaṇhāti, dento vegena pūretvā sikhaṃ chindanto deti. Rajjubhedo khettavatthuminanakāle labbhati. Khettādiṃ minantā hi amahantampi mahantaṃ katvā minanti, mahantampi amahantaṃ. Kūṭakahāpaṇo pākaṭoyeva.
ਤੁਲਾਕੂਟਂ ਪਨ ਰੂਪਕੂਟਂ ਅਙ੍ਗਕੂਟਂ ਗਹਣਕੂਟਂ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਕੂਟਨ੍ਤਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਹੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਰੂਪਕੂਟਂ ਨਾਮ ਦ੍વੇ ਤੁਲਾ ਸਰੂਪਾ ਕਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਮਹਤਿਯਾ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਦਦਨ੍ਤੋ ਖੁਦ੍ਦਿਕਾਯ ਦੇਤਿ। ਅਙ੍ਗਕੂਟਂ ਨਾਮ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਪਚ੍ਛਾਭਾਗੇ ਹਤ੍ਥੇਨ ਤੁਲਂ ਅਕ੍ਕਮਤਿ, ਦਦਨ੍ਤੋ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਅਕ੍ਕਮਤਿ। ਗਹਣਕੂਟਂ ਨਾਮ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਮੂਲੇ ਰਜ੍ਜੁਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਦਦਨ੍ਤੋ ਅਗ੍ਗੇ। ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਕੂਟਂ ਨਾਮ ਤੁਲਂ ਸੁਸਿਰਂ ਕਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋ ਅਯਚੁਣ੍ਣਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਤਂ ਪਚ੍ਛਾਭਾਗੇ ਕਰੋਤਿ, ਦਦਨ੍ਤੋ ਅਗ੍ਗਭਾਗੇ।
Tulākūṭaṃ pana rūpakūṭaṃ aṅgakūṭaṃ gahaṇakūṭaṃ paṭicchannakūṭanti catubbidhaṃ hoti. Tattha rūpakūṭaṃ nāma dve tulā sarūpā katvā gaṇhanto mahatiyā gaṇhāti, dadanto khuddikāya deti. Aṅgakūṭaṃ nāma gaṇhanto pacchābhāge hatthena tulaṃ akkamati, dadanto pubbabhāge akkamati. Gahaṇakūṭaṃ nāma gaṇhanto mūle rajjuṃ gaṇhāti, dadanto agge. Paṭicchannakūṭaṃ nāma tulaṃ susiraṃ katvā anto ayacuṇṇaṃ pakkhipitvā gaṇhanto taṃ pacchābhāge karoti, dadanto aggabhāge.
ਕਂਸੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਪਾਤਿ, ਤਾਯ વਞ੍ਚਨਂ ਕਂਸਕੂਟਂ। ਕਥਂ? ਏਕਂ ਸੁવਣ੍ਣਪਾਤਿਂ ਕਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਾ ਦ੍વੇ ਤਿਸ੍ਸੋ ਲੋਹਪਾਤਿਯੋ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣਾ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤਤੋ ਜਨਪਦਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕਿਞ੍ਚਿਦੇવ ਅਡ੍ਢਂ ਕੁਲਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ‘‘ਸੁવਣ੍ਣਭਾਜਨਾਨਿ ਕਿਣਥਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਗ੍ਘੇ ਪੁਚ੍ਛਿਤੇ ਸਮਗ੍ਘਤਰਂ ਦਾਤੁਕਾਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤਤੋ ਤੇਹਿ ‘‘ਕਥਂ ਇਮੇਸਂ ਸੁવਣ੍ਣਭਾવੋ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘વੀਮਂਸਿਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਪਾਤਿਂ ਪਾਸਾਣੇ ਘਂਸਿਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਪਾਤਿਯੋ ਦਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ।
Kaṃso vuccati suvaṇṇapāti, tāya vañcanaṃ kaṃsakūṭaṃ. Kathaṃ? Ekaṃ suvaṇṇapātiṃ katvā aññā dve tisso lohapātiyo suvaṇṇavaṇṇā karonti, tato janapadaṃ gantvā kiñcideva aḍḍhaṃ kulaṃ pavisitvā ‘‘suvaṇṇabhājanāni kiṇathā’’ti vatvā agghe pucchite samagghataraṃ dātukāmā honti. Tato tehi ‘‘kathaṃ imesaṃ suvaṇṇabhāvo jānitabbo’’ti vutte ‘‘vīmaṃsitvā gaṇhathā’’ti suvaṇṇapātiṃ pāsāṇe ghaṃsitvā sabbapātiyo datvā gacchanti.
વਞ੍ਚਨਂ ਨਾਮ ਤੇਹਿ ਤੇਹਿ ਉਪਾਯੇਹਿ ਪਰੇਸਂ વਞ੍ਚਨਂ। ਤਤ੍ਰਿਦਮੇਕਂ વਤ੍ਥੁ – ਏਕੋ ਕਿਰ ਲੁਦ੍ਦਕੋ ਮਿਗਞ੍ਚ ਮਿਗਪੋਤਕਞ੍ਚ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਗਚ੍ਛਤਿ। ਤਮੇਕੋ ਧੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਕਿਂ, ਭੋ, ਮਿਗੋ ਅਗ੍ਘਤਿ, ਕਿਂ ਮਿਗਪੋਤਕੋ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਮਿਗੋ ਦ੍વੇ ਕਹਾਪਣੇ, ਮਿਗਪੋਤਕੋ ਏਕ’’ਨ੍ਤਿ ਚ વੁਤ੍ਤੇ ਏਕਂ ਕਹਾਪਣਂ ਦਤ੍વਾ ਮਿਗਪੋਤਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਥੋਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਤੋ ‘‘ਨ ਮੇ, ਭੋ, ਮਿਗਪੋਤਕੇਨ ਅਤ੍ਥੋ, ਮਿਗਂ ਮੇ ਦੇਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਤੇਨ ਹਿ ਦ੍વੇ ਕਹਾਪਣੇ ਦੇਹੀਤਿ। ਸੋ ਆਹ – ‘‘ਨਨੁ, ਭੋ, ਮਯਾ ਪਠਮਂ ਏਕੋ ਕਹਾਪਣੋ ਦਿਨ੍ਨੋ’’ਤਿ? ‘‘ਆਮ ਦਿਨ੍ਨੋ’’ਤਿ। ‘‘ਇਮਂ ਮਿਗਪੋਤਕਂ ਗਣ੍ਹ, ਏવਂ ਸੋ ਚ ਕਹਾਪਣੋ, ਅਯਞ੍ਚ ਕਹਾਪਣਗ੍ਘਨਕੋ ਮਿਗਪੋਤਕੋਤਿ ਦ੍વੇ ਕਹਾਪਣਾ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਸੋ ‘‘ਕਾਰਣਂ વਦਤੀ’’ਤਿ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਮਿਗਪੋਤਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਮਿਗਂ ਅਦਾਸੀਤਿ।
Vañcanaṃ nāma tehi tehi upāyehi paresaṃ vañcanaṃ. Tatridamekaṃ vatthu – eko kira luddako migañca migapotakañca gahetvā āgacchati. Tameko dhutto ‘‘kiṃ, bho, migo agghati, kiṃ migapotako’’ti āha. ‘‘Migo dve kahāpaṇe, migapotako eka’’nti ca vutte ekaṃ kahāpaṇaṃ datvā migapotakaṃ gahetvā thokaṃ gantvā nivatto ‘‘na me, bho, migapotakena attho, migaṃ me dehī’’ti āha. Tena hi dve kahāpaṇe dehīti. So āha – ‘‘nanu, bho, mayā paṭhamaṃ eko kahāpaṇo dinno’’ti? ‘‘Āma dinno’’ti. ‘‘Imaṃ migapotakaṃ gaṇha, evaṃ so ca kahāpaṇo, ayañca kahāpaṇagghanako migapotakoti dve kahāpaṇā bhavissantī’’ti. So ‘‘kāraṇaṃ vadatī’’ti sallakkhetvā migapotakaṃ gahetvā migaṃ adāsīti.
ਬਲਸਾਤਿ ਬਲੇਨ। ਪਨ੍ਥਘਾਤ-ਗ੍ਗਹਣੇਨ ਹਿਮવਿਪਰਾਮੋਸਗੁਮ੍ਬવਿਪਰਾਮੋਸਾਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ। ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਹਿਮਪਾਤਸਮਯੇ ਹਿਮੇਨ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾ ਹੁਤ੍વਾ ਮਗ੍ਗਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਂ ਜਨਂ ਮੂਸਨ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਹਿਮવਿਪਰਾਮੋਸੋ। ਯਂ ਗੁਮ੍ਮਾਦੀਹਿ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾ ਜਨਂ ਮੂਸਨ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਗੁਮ੍ਬવਿਪਰਾਮੋਸੋ।
Balasāti balena. Panthaghāta-ggahaṇena himaviparāmosagumbaviparāmosāpi saṅgahitā. Tattha yaṃ himapātasamaye himena paṭicchannā hutvā maggappaṭipannaṃ janaṃ mūsanti, ayaṃ himaviparāmoso. Yaṃ gummādīhi paṭicchannā janaṃ mūsanti, ayaṃ gumbaviparāmoso.
ਉਦ੍ਧਾਰੇਯੇવ ਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ ‘‘ਸਚੇ ਸਾਟਕੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪਸ੍ਸ ਪવਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਾਟਕਸ੍ਸ ਚ ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਭਾવਤੋ। ਪਦવਾਰੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਭੂਮਿਯਂ ਅਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾવ વੀਮਂਸਿਤਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤੋਤਿ ਅਨੁਬਦ੍ਧੋ। ਦਿਸ੍વਾ ਹਟਤ੍ਤਾ ਪਰਿਕਪ੍ਪਾવਹਾਰੋ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਰਿਕਪ੍ਪਾવਹਾਰਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਭવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਆਦੀਸੁ વੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਯੁਤ੍ਤਭਾવਂ વਿਭਾવੇਤਿ। ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਨ ਪਰਿਕਪ੍ਪਾવਹਾਰਸਮ੍ਭવਂ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਸਂਸਨ੍ਦਨਭਾવਞ੍ਚ વਿਭਾવੇਨ੍ਤੋ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਮੇવ ਸੁવੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦੀਪੇਤਿ। ਤੇਨੇવ ਮਾਤਿਕਾਟ੍ਠਕਥਾਯਮ੍ਪਿ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਨਯੋવ ਦਸ੍ਸਿਤੋ।
Uddhāreyevapārājikanti ‘‘sace sāṭako bhavissati, gaṇhissāmī’’ti parikappassa pavattattā sāṭakassa ca tattha sabbhāvato. Padavārena kāretabboti bhūmiyaṃ anikkhipitvāva vīmaṃsitattā vuttaṃ. Pariyuṭṭhitoti anubaddho. Disvā haṭattā parikappāvahāro na dissatīti iminā parikappāvahārassa asambhavaṃ dassento mahāpaccariādīsu vuttassa ayuttabhāvaṃ vibhāveti. Mahāaṭṭhakathāyantiādinā pana parikappāvahārasambhavaṃ pāḷiyā saṃsandanabhāvañca vibhāvento mahāaṭṭhakathāyaṃ vuttameva suvuttanti dīpeti. Teneva mātikāṭṭhakathāyampi mahāaṭṭhakathānayova dassito.
ਕੇਚੀਤਿ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਮੇવ ਏਕਚ੍ਚੇ ਆਚਰਿਯਾ। ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਂ ਪਨਾਤਿ ਪਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਕੇਚਿવਾਦਤੋ ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿવਾਦਸ੍ਸ વਿਸੇਸਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥੋ। ਤੇਨ ਕੇਚਿવਾਦੋ ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿવਾਦੇਨਪਿ ਨ ਸਮੇਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਨਯੋ ਏવ ਚ ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿવਾਦੇਨਪਿ ਸਂਸਨ੍ਦਨਤੋ ਯੁਤ੍ਤਤਰੋਤਿ વਿਭਾવੇਤਿ।
Kecīti mahāaṭṭhakathāyameva ekacce ācariyā. Mahāpaccariyaṃ panāti pana-saddo kecivādato mahāpaccarivādassa visesasandassanattho. Tena kecivādo mahāpaccarivādenapi na sametīti dasseti. Mahāaṭṭhakathānayo eva ca mahāpaccarivādenapi saṃsandanato yuttataroti vibhāveti.
ਅਲਙ੍ਕਾਰਭਣ੍ਡਨ੍ਤਿ ਅਙ੍ਗੁਲਿਮੁਦ੍ਦਿਕਾਦਿ ਅਲਙ੍ਕਾਰਭਣ੍ਡਂ। ਕੁਸਂ ਪਾਤੇਤ੍વਾਤਿ વਿਲੀવਮਯਂ વਾ ਤਾਲਪਣ੍ਣਮਯਂ વਾ ਕਤਸਞ੍ਞਾਣਂ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕੁਸਂ ਪਾਤੇਤ੍વਾ। ਸਮਗ੍ਘਤਰਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਗ੍ਘਤਰਂ। ਪਰਕੋਟ੍ਠਾਸਤੋ ਕੁਸੇ ਉਦ੍ਧਟੇਪਿ ਨ ਤਾવ ਕੁਸਸ੍ਸ ਪਰਿવਤ੍ਤਨਂ ਜਾਤਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਉਦ੍ਧਾਰੇ ਰਕ੍ਖਤੀ’’ਤਿ। ਸਿવੇਯ੍ਯਕਨ੍ਤਿ ਸਿવਿਰਟ੍ਠੇ ਜਾਤਂ।
Alaṅkārabhaṇḍanti aṅgulimuddikādi alaṅkārabhaṇḍaṃ. Kusaṃ pātetvāti vilīvamayaṃ vā tālapaṇṇamayaṃ vā katasaññāṇaṃ yaṃ kiñci kusaṃ pātetvā. Samagghataranti appagghataraṃ. Parakoṭṭhāsato kuse uddhaṭepi na tāva kusassa parivattanaṃ jātanti vuttaṃ ‘‘uddhāre rakkhatī’’ti. Siveyyakanti siviraṭṭhe jātaṃ.
੧੩੯. ਜਨ੍ਤਾਘਰવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੋ ਤਤ੍ਥ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਭਾવਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ ਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਸਯਂ ਭਗવਤੋ ਨਾਰੋਚੇਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਆਰੋਚੇਸੀ’’ਤਿ ਏਕવਚਨਂ ਨ વੁਤ੍ਤਂ।
139. Jantāgharavatthusmiṃ yasmā ānandatthero tattha anāpattibhāvaṃ jānāti, tasmā ‘‘tassa kukkuccaṃ ahosī’’ti na vuttaṃ. Yasmā ca sayaṃ bhagavato nārocesi, tasmā ‘‘ārocesī’’ti ekavacanaṃ na vuttaṃ.
੧੪੦. વਿਘਾਸਨ੍ਤਿ ਖਾਦਿਤਾવਸੇਸਂ ਉਚ੍ਛਿਟ੍ਠਂ વਾ। ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਕਾਰਾਪੇਤ੍વਾਤਿ ਪਚਾਪੇਤ੍વਾ। ਅਤ੍ਤਗੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਤਂਨਿਮਿਤ੍ਤਉਪਦ੍ਦવਤੋ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਰਕ੍ਖਣਤ੍ਥਾਯ। ਜਿਘਚ੍ਛਾਭਿਭੂਤਾ ਹਿ ਸੀਹਾਦਯੋ ਅਤ੍ਤਨਾ ਖਾਦਿਯਮਾਨਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਾਨਂ ਅਨਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ। ਪਰਾਨੁਦ੍ਦਯਤਾਯਾਤਿ ਸੀਹਾਦੀਸੁ ਪਰਸਤ੍ਤੇਸੁ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਯ। ਜਿਘਚ੍ਛਾવਿਨੋਦਨਤ੍ਥਞ੍ਹਿ ਤੇਹਿ ਖਾਦਿਯਮਾਨਂ ਤੇ ਪਲਾਪੇਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਤੋ ਤੇਸੁ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾ ਨਾਮ ਨ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ।
140.Vighāsanti khāditāvasesaṃ ucchiṭṭhaṃ vā. Kappiyaṃ kārāpetvāti pacāpetvā. Attaguttatthāyāti taṃnimittaupaddavato attānaṃ rakkhaṇatthāya. Jighacchābhibhūtā hi sīhādayo attanā khādiyamānaṃ gaṇhantānaṃ anatthampi kareyyuṃ. Parānuddayatāyāti sīhādīsu parasattesu anukampāya. Jighacchāvinodanatthañhi tehi khādiyamānaṃ te palāpetvā gaṇhato tesu anukampā nāma na bhavissati.
੧੪੧. ਤੇਕਟੁਲਯਾਗੁવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ વਿਯਾਤਿ ਮੁਸਾવਾਦਸਾਮਞ੍ਞਤੋ વੁਤ੍ਤਂ। ਆਣਤ੍ਤੇਹੀਤਿ ਸਮ੍ਮਤੇਨ ਆਣਤ੍ਤੇਹਿ। ਆਣਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਸਾਮਿਕੇਹਿ ਆਣਤ੍ਤੇਨ। ਅਪਰਸ੍ਸ ਭਾਗਂ ਦੇਹੀਤਿ ਅਸਨ੍ਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਞ੍ਞੇਨਾਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤੇਹਿ ਸਮ੍ਮਤਾਦੀਹਿ ਚਤੂਹਿ ਅਞ੍ਞੇਨ। ‘‘ਅਪਰਮ੍ਪਿ ਭਾਗਂ ਦੇਹੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇਪਿ ਸਙ੍ਘਸਨ੍ਤਕਤ੍ਤਾ ਅਮੂਲਕਮੇવ ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਉਦ੍ਧਾਰੇਯੇવ ਭਣ੍ਡਗ੍ਘੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਇਤਰੇਹਿ ਦੀਯਮਾਨਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਮਤੇਨ, ਤੇਨ ਆਣਤ੍ਤੇਨ વਾ ਦੀਯਮਾਨਂ। ਏવਂ ਗਣ੍ਹਤੋਤਿ ‘‘ਅਪਰਮ੍ਪਿ ਭਾਗਂ ਦੇਹੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ વਾ ਕੂਟવਸ੍ਸਾਨਿ ਗਣੇਤ੍વਾ વਾ ਗਣ੍ਹਤੋ। ਸੁਦਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਸਾਮਿਕੇਨ, ਤੇਨ ਆਣਤ੍ਤੇਨ વਾ ਦੀਯਮਾਨਂ ਗਿਹਿਸਨ੍ਤਕਂ ‘‘ਅਪਰਸ੍ਸ ਭਾਗਂ ਦੇਹੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਤੋ ਅਪਰਸ੍ਸ ਅਭਾવਤੋ ਸਾਮਿਸਨ੍ਤਕਮੇવ ਹੋਤੀਤਿ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ ਜਾਤਂ। ਇਧ ਪਨ ਤੇਹਿ ਏવਂ ਦੀਯਮਾਨਂ ‘‘ਅਪਰਮ੍ਪਿ ਭਾਗਂ ਦੇਹੀਤਿ વਤ੍વਾ વਾ ਕੂਟવਸ੍ਸਾਨਿ ਗਣੇਤ੍વਾ વਾ ਗਣ੍ਹਤੋ ਦੇਹੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਞ੍ਞਾਤਕવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਨੇવ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਨ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਸੁਦਿਨ੍ਨਮੇવ ਹੋਤਿ।
141.Tekaṭulayāguvatthumhi viyāti musāvādasāmaññato vuttaṃ. Āṇattehīti sammatena āṇattehi. Āṇattenāti sāmikehi āṇattena. Aparassa bhāgaṃ dehīti asantaṃ puggalaṃ dassetvā gahitattā ‘‘bhaṇḍadeyya’’nti vuttaṃ. Aññenāti yathāvuttehi sammatādīhi catūhi aññena. ‘‘Aparampi bhāgaṃ dehī’’ti vuttepi saṅghasantakattā amūlakameva gahitanti ‘‘uddhāreyeva bhaṇḍagghena kāretabbo’’ti vuttaṃ. Itarehi dīyamānanti sammatena, tena āṇattena vā dīyamānaṃ. Evaṃ gaṇhatoti ‘‘aparampi bhāgaṃ dehī’’ti vatvā vā kūṭavassāni gaṇetvā vā gaṇhato. Sudinnanti heṭṭhā sāmikena, tena āṇattena vā dīyamānaṃ gihisantakaṃ ‘‘aparassa bhāgaṃ dehī’’ti vatvā gaṇhato aparassa abhāvato sāmisantakameva hotīti bhaṇḍadeyyaṃ jātaṃ. Idha pana tehi evaṃ dīyamānaṃ ‘‘aparampi bhāgaṃ dehīti vatvā vā kūṭavassāni gaṇetvā vā gaṇhato dehī’’ti vuttattā aññātakaviññattimattaṃ ṭhapetvā neva pārājikaṃ na bhaṇḍadeyyanti sudinnameva hoti.
੧੪੨-੩. ਪਰਿਕ੍ਖਾਰવਤ੍ਥੂਸੁ વੁਤ੍ਤਪਰਿਕ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਭਣ੍ਡਸ੍ਸ ਚ ਕੋ વਿਸੇਸੋ? ਯਂ ਪਰਿਭੋਗਯੋਗ੍ਗਂ ਆਭਰਣਾਦਿਰੂਪਂ ਅਕਤ੍વਾ ਯਥਾਸਭਾવਤੋ ਠਪਿਤਂ, ਤਂ ਭਣ੍ਡਂ। ਯਂ ਪਨ ਤਥਾ ਕਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਾਕਾਰੇਨ ਠਪਿਤਂ ਆਭਰਣਾਦਿਕਂ, ਤਂ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
142-3. Parikkhāravatthūsu vuttaparikkhārassa heṭṭhā vuttabhaṇḍassa ca ko viseso? Yaṃ paribhogayoggaṃ ābharaṇādirūpaṃ akatvā yathāsabhāvato ṭhapitaṃ, taṃ bhaṇḍaṃ. Yaṃ pana tathā katvā paribhuñjituṃ anucchavikākārena ṭhapitaṃ ābharaṇādikaṃ, taṃ parikkhāranti veditabbaṃ.
੧੪੪-੧੪੬. ਸਙ੍ਕਾਮੇਤ੍વਾਤਿ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਤੋ ਅਪਨੇਤ੍વਾ। ਥવਿਕਨ੍ਤਿ ਉਪਾਹਨਤ੍ਥવਿਕਾਦਿ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਥવਿਕਂ। ਆਹਰਾਪੇਨ੍ਤੇਸੁ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ‘‘ਗਹਿਤੇ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੩੫੬) વਚਨਤੋ ਅਨਤ੍ਤਮਨਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕਂ ਗਹਿਤਮ੍ਪਿ ਪੁਨ ਦਾਤਬ੍ਬਮੇવਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ‘‘ਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤੇਹਿ ਭਾਜੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੩੭੯) વਚਨਤੋ ਭਾਜਨੀਯਭਣ੍ਡਂ ਉਪਚਾਰਸੀਮਟ੍ਠਾਨਂਯੇવ ਪਾਪੁਣਾਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਪਚਾਰਸੀਮਾਯਂ ਠਿਤਸ੍ਸੇવ ਗਹੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ।
144-146.Saṅkāmetvāti ṭhitaṭṭhānato apanetvā. Thavikanti upāhanatthavikādi yaṃkiñci thavikaṃ. Āharāpentesu bhaṇḍadeyyanti ‘‘gahite attamano hotī’’ti (mahāva. 356) vacanato anattamanassa santakaṃ gahitampi puna dātabbamevāti vuttaṃ. ‘‘Sammukhībhūtehi bhājetabba’’nti (mahāva. 379) vacanato bhājanīyabhaṇḍaṃ upacārasīmaṭṭhānaṃyeva pāpuṇātīti āha ‘‘upacārasīmāyaṃ ṭhitasseva gahetuṃ vaṭṭatī’’ti.
੧੪੮-੯. ‘‘ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਸਾਲਯਭਾવੇ ਸਤਿ ਚੋਰਸ੍ਸ વਾ ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ વਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਦਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਏਸੇવ ਨਯੋਤਿ ਪਂਸੁਕੂਲਸਞ੍ਞਾਯ ਗਹਿਤੇ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ, ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਗਾਮੇਸੂਤਿ ਗਾਮਿਕੇਸੁ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ। ਗਾਮ-ਗ੍ਗਹਣੇਨ ਹੇਤ੍ਥ ਗਾਮਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਾ। વੁਟ੍ਠਹਨ੍ਤੇਸੂਤਿ ਗਾਮਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਪਲਾਯਨ੍ਤੇਸੁ। ਪੁਨ ਆવਸਨ੍ਤੇ ਜਨਪਦੇਤਿ ਜਾਨਪਦਿਕੇਸੁ ਪੁਨ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ વਸਨ੍ਤੇਸੁ।
148-9.‘‘Bhaṇḍadeyyanti ubhinnaṃ sālayabhāve sati corassa vā sāmikassa vā sampattassa kassaci dātuṃ vaṭṭatī’’ti vadanti. Eseva nayoti paṃsukūlasaññāya gahite bhaṇḍadeyyaṃ, theyyacittena pārājikanti attho. Gāmesūti gāmikesu manussesu. Gāma-ggahaṇena hettha gāmaṭṭhā vuttā. Vuṭṭhahantesūti gāmaṃ chaḍḍetvā palāyantesu. Puna āvasante janapadeti jānapadikesu puna āgantvā vasantesu.
ਅવਿਸੇਸੇਨ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਸਉਸ੍ਸਾਹਾ વਾ ਨਿਰੁਸ੍ਸਾਹਾ વਾ’’ਤਿ વਿਸੇਸਂ ਅਪਰਾਮਸਿਤ੍વਾ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ વੁਤ੍ਤਂ। ਨ ਹਿ ਕਤਿਪਯਾਨਂ ਅਨੁਸ੍ਸਾਹੇ ਸਤਿ ਸਙ੍ਘਿਕਂ ਅਸਙ੍ਘਿਕਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਸਉਸ੍ਸਾਹਮਤ੍ਤਮੇવ ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ ਸਾਮਿਕਾਨਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਭਾવਤੋ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤੋਤਿ ਗਣਸਨ੍ਤਕਤੋ ਪੁਗ੍ਗਲਸਨ੍ਤਕਤੋ વਾ। ਸੇਨਾਸਨਤ੍ਥਾਯ ਨਿਯਮਿਤਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਂ, ਚਤੂਸੁ ਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਤ੍ਥਾਯ ਨਿਯਮਿਤੇਪਿ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ। ਇਸ੍ਸਰવਤਾਯਾਤਿ ਪਰਂ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ વਾ ਅਨਾਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ વਾ ਦਾਤਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਯਮੇવੇਤ੍ਥ ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਇਸ੍ਸਰਭਾવੇਨ। ਅਗ੍ਘੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਗ੍ਘਾਨੁਰੂਪਂ ਦੁਕ੍ਕਟੇਨ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯੇਨ વਾ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਇਸ੍ਸਰવਤਾਯ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤੋ ਗੀવਾਤਿ ਨ ਕੇવਲਂ ਏਤ੍ਥੇવ ਗੀવਾ, ਹੇਟ੍ਠਾ ਕੁਲਸਙ੍ਗਹਤ੍ਥਾਯ ਇਸ੍ਸਰવਤਾਯ વਾ ਦਿਨ੍ਨੇਪਿ ਗੀવਾਯੇવ। ਸੁਖਾਦਿਤਮੇવਾਤਿ ਅਨ੍ਤੋવਿਹਾਰੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਘਣ੍ਟਿਪ੍ਪਹਰਣਾਦਿવੁਤ੍ਤવਿਧਾਨਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ ਸੁਖਾਦਿਤਂ। ਸਙ੍ਘਿਕਞ੍ਹਿ વੇਭਙ੍ਗਿਯਭਣ੍ਡਂ ਅਨ੍ਤੋવਿਹਾਰੇ વਾ ਬਹਿਸੀਮਾਯ વਾ ਹੋਤੁ, ਬਹਿਸੀਮਾਯਂ ਠਿਤੇਹਿ ਅਪਲੋਕੇਤ੍વਾ ਭਾਜੇਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਉਭਯਤ੍ਥ ਠਿਤਮ੍ਪਿ ਪਨ ਅਨ੍ਤੋਸੀਮਾਯਂ ਠਿਤੇਹਿ ਅਪਲੋਕੇਤ੍વਾ ਭਾਜੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿਯੇવ। ਤੇਨੇવ ਤੀਸੁਪਿ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇਸੁ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘વਿਹਾਰੇਯੇવ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਏવਂ ਕਤਤ੍ਤਾ ਸੁਖਾਦਿਤਨ੍ਤਿ ਆਹਾ’’ਤਿ। ਅਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥੋ વਸ੍ਸੂਪਨਾਯਿਕਕ੍ਖਨ੍ਧਕਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਆવਿ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ।
Avisesena vuttanti ‘‘saussāhā vā nirussāhā vā’’ti visesaṃ aparāmasitvā sāmaññato vuttaṃ. Na hi katipayānaṃ anussāhe sati saṅghikaṃ asaṅghikaṃ hotīti ayamettha adhippāyo. Saussāhamattameva pamāṇanti sāmikānaṃ paricchinnabhāvato vuttaṃ. Tatoti gaṇasantakato puggalasantakato vā. Senāsanatthāya niyamitanti idaṃ nidassanamattaṃ, catūsu paccayesu yassa kassaci atthāya niyamitepi vuttanayameva. Issaravatāyāti paraṃ āpucchitvā vā anāpucchitvā vā dātabbakiccaṃ natthi, ayamevettha pamāṇanti evaṃ attano issarabhāvena. Agghena kāretabboti agghānurūpaṃ dukkaṭena thullaccayena vā kāretabbo. Issaravatāya paribhuñjato gīvāti na kevalaṃ ettheva gīvā, heṭṭhā kulasaṅgahatthāya issaravatāya vā dinnepi gīvāyeva. Sukhāditamevāti antovihāre nisīditvā ghaṇṭippaharaṇādivuttavidhānassa katattā sukhāditaṃ. Saṅghikañhi vebhaṅgiyabhaṇḍaṃ antovihāre vā bahisīmāya vā hotu, bahisīmāyaṃ ṭhitehi apaloketvā bhājetuṃ na vaṭṭati, ubhayattha ṭhitampi pana antosīmāyaṃ ṭhitehi apaloketvā bhājetuṃ vaṭṭatiyeva. Teneva tīsupi gaṇṭhipadesu vuttaṃ ‘‘vihāreyeva nisīditvā evaṃ katattā sukhāditanti āhā’’ti. Ayañca attho vassūpanāyikakkhandhakaṭṭhakathāyaṃ āvi bhavissati.
੧੫੦. વੁਤ੍ਤવਾਦਕવਤ੍ਥੂਸੁ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਯੁਗਸਾਟਕਨ੍ਤਿ ਸਾਟਕਯੁਗਂ। ਤੁਲਨ੍ਤਿ ਪਲਸਤਂ। ਦੋਣਨ੍ਤਿ ਸੋਲ਼ਸਨਾਲ਼ਿਮਤ੍ਤਂ। ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਪਨ ਕਤ੍વਾਤਿ ਯਤ੍ਤਕਂ ਇਚ੍ਛਿਤਂ, ਤਤ੍ਤਕਂ ਅਗ੍ਘવਸੇਨ વਾ ਚੀવਰਾਦਿਪਚ੍ਚਯવਸੇਨ વਾ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਕਤ੍વਾ। ਉਪਾਰਮ੍ਭਾਤਿ ‘‘ਭਦਨ੍ਤਾ ਅਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਕਤ੍વਾ વਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਦੋਸਾਰੋਪਨਤੋ।
150. Vuttavādakavatthūsu pāḷiyaṃ yugasāṭakanti sāṭakayugaṃ. Tulanti palasataṃ. Doṇanti soḷasanāḷimattaṃ. Paricchedaṃ pana katvāti yattakaṃ icchitaṃ, tattakaṃ agghavasena vā cīvarādipaccayavasena vā paricchedaṃ katvā. Upārambhāti ‘‘bhadantā aparicchedaṃ katvā vadantī’’ti evaṃ dosāropanato.
੧੫੩. ਛਾਤਜ੍ਝਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਜਿਘਚ੍ਛਾਦੁਕ੍ਖੇਨ ਪੀਲ਼ਿਤਅਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਂ। ਧਨੁਕਨ੍ਤਿ ਖੁਦ੍ਦਕਧਨੁਕਂ। ਬਦ੍ਧੋ ਹੋਤੀਤਿ ਤਿਰਿਯਂ ਬਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ। ਸੁਨਖਦਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਸਾਮਿਕੇਹਿ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤਸੁਨਖੇਨ ਗਹਿਤਂ। ਯਟ੍ਠਿਯਾ ਸਹ ਪਾਤੇਤੀਤਿ ਸੂਕਰਸ੍ਸ ਆਗਮਨਤੋ ਪੁਰੇਤਰਮੇવ ਤਤ੍ਥ ਅਬਜ੍ਝਨਤ੍ਥਾਯ ਪਾਤੇਤਿ। ਮਦ੍ਦਨ੍ਤੋ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਏਕਸੂਕਰਗ੍ਘਨਕਂ ਭਣ੍ਡਂ ਦਾਤਬ੍ਬਂ। ਨ ਹਿ ਤੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬੇવ ਸੂਕਰਾ ਤੇਨ ਪਾਸੇਨ ਬਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਏਕੋਯੇવ ਪਠਮਤਰਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਬਜ੍ਝਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਕਸੂਕਰਗ੍ਘਨਕਂ ਭਣ੍ਡਂ ਦਾਤਬ੍ਬਂ। ਪਚ੍ਛਾ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਤੇਨ ਕਤਪਯੋਗੇਨ ਅਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਸਯਮੇવ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤੇਸੁਪਿ ਈਦਿਸੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਛਡ੍ਡੇਤੀਤਿ ਪੁਰੇਤਰਮੇવ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਛਡ੍ਡੇਤਿ। વਿਹਾਰਭੂਮਿਯਨ੍ਤਿ વਿਹਾਰਸਾਮਨ੍ਤਾ ਅਰਞ੍ਞਪ੍ਪਦੇਸੇ। ਰਕ੍ਖਂ ਯਾਚਿਤ੍વਾਤਿ ਰਾਜਰਾਜਮਹਾਮਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਨੁਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਰਕ੍ਖਂ ਯਾਚਿਤ੍વਾ।
153.Chātajjhattanti jighacchādukkhena pīḷitaattasantānaṃ. Dhanukanti khuddakadhanukaṃ. Baddho hotīti tiriyaṃ baddho hoti. Sunakhadaṭṭhanti sāmikehi vissajjitasunakhena gahitaṃ. Yaṭṭhiyā saha pātetīti sūkarassa āgamanato puretarameva tattha abajjhanatthāya pāteti. Maddanto gacchati, bhaṇḍadeyyanti ekasūkaragghanakaṃ bhaṇḍaṃ dātabbaṃ. Na hi tena maggena gacchantā sabbeva sūkarā tena pāsena bajjhanti, ekoyeva paṭhamataraṃ gacchanto bajjhati, tasmā ekasūkaragghanakaṃ bhaṇḍaṃ dātabbaṃ. Pacchā gacchatīti tena katapayogena agantvā pacchā sayameva gacchati. Heṭṭhā vuttesupi īdisesu ṭhānesu eseva nayo. Uddharitvā chaḍḍetīti puretarameva uddharitvā chaḍḍeti. Vihārabhūmiyanti vihārasāmantā araññappadese. Rakkhaṃ yācitvāti rājarājamahāmattādīnaṃ santikaṃ gantvā anuddissa rakkhaṃ yācitvā.
ਕੁਮੀਨਮੁਖਨ੍ਤਿ ਕੁਮੀਨਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ ਮਚ੍ਛਾਨਂ ਪવਿਸਨਮੁਖਂ। ਗੁਮ੍ਬੇ ਖਿਪਤਿ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਮੇવਾਤਿ ਕੁਮੀਨਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ ਪવਿਸਿਤਬ੍ਬਾਨਂ ਮਚ੍ਛਾਨਂ ਅਗ੍ਘੇਨ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ।
Kumīnamukhanti kumīnassa anto macchānaṃ pavisanamukhaṃ. Gumbe khipati, bhaṇḍadeyyamevāti kumīnassa anto pavisitabbānaṃ macchānaṃ agghena bhaṇḍadeyyaṃ.
੧੫੬. વੀਸਤਿਂਸਾਦਿવਸੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਭਿਕ੍ਖੁਕਂ। ਥੇਰਾਨਨ੍ਤਿ ਆਗਨ੍ਤੁਕਤ੍ਥੇਰਾਨਂ । ਤੇਸਮ੍ਪੀਤਿ ਆવਾਸਿਕਭਿਕ੍ਖੂਨਮ੍ਪਿ। ਪਰਿਭੋਗਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਸਙ੍ਘਿਕਪਰਿਭੋਗવਸੇਨ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨਤ੍ਥਾਯ। ਗਹਣੇਤਿ ਪਾਠਸੇਸੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਯਤ੍ਥਾਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਆવਾਸੇ। ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਅਤ੍ਥਿਭਾવਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਆਗਨ੍ਤੁਕਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਤ੍ਥਿਭਾવਂ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਾਦਿਸੇ ਆવਾਸੇ। ਭਾਜੇਤ੍વਾ ਖਾਦਨ੍ਤੀਤਿ ਆਗਨ੍ਤੁਕਾਨਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਭਾਜੇਤ੍વਾ ਖਾਦਨ੍ਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਚਤੂਸੁ ਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਸਮ੍ਮਾ ਉਪਨੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਮ੍ਬਫਲਾਦੀਨਿ વਿਕ੍ਕਿਣਿਤ੍વਾ ਚੀવਰਾਦੀਸੁ ਚਤੂਸੁ ਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਸਮ੍ਮਾ ਉਪਨੇਨ੍ਤਿ। ਚੀવਰਤ੍ਥਾਯ ਨਿਯਮੇਤ੍વਾ ਦਿਨ੍ਨਾਤਿ ‘‘ਇਮੇਸਂ ਰੁਕ੍ਖਾਨਂ ਫਲਾਨਿ વਿਕ੍ਕਿਣਿਤ੍વਾ ਚੀવਰੇਸੁਯੇવ ਉਪਨੇਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਨ ਭਾਜੇਤ੍વਾ ਖਾਦਿਤਬ੍ਬਾਨੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਨਿਯਮੇਤ੍વਾ ਦਿਨ੍ਨਾ। ਤੇਸੁਪਿ ਆਗਨ੍ਤੁਕਾ ਅਨਿਸ੍ਸਰਾਤਿ ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਭੋਗਤ੍ਥਾਯ ਨਿਯਮੇਤ੍વਾ ਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਭਾਜੇਤ੍વਾ ਖਾਦਿਤੁਂ ਅਨਿਸ੍ਸਰਾ।
156. Vīsatiṃsādivasena paricchinnā bhikkhū etthāti paricchinnabhikkhukaṃ. Therānanti āgantukattherānaṃ . Tesampīti āvāsikabhikkhūnampi. Paribhogatthāyāti saṅghikaparibhogavasena paribhuñjanatthāya. Gahaṇeti pāṭhaseso daṭṭhabbo. Yatthāti yasmiṃ āvāse. Aññesaṃ atthibhāvanti aññesaṃ āgantukabhikkhūnaṃ atthibhāvaṃ. Tatthāti tādise āvāse. Bhājetvā khādantīti āgantukānampi sampattānaṃ bhājetvā khādantīti adhippāyo. Catūsu paccayesu sammā upanentīti ambaphalādīni vikkiṇitvā cīvarādīsu catūsu paccayesu sammā upanenti. Cīvaratthāya niyametvā dinnāti ‘‘imesaṃ rukkhānaṃ phalāni vikkiṇitvā cīvaresuyeva upanetabbāni, na bhājetvā khāditabbānī’’ti evaṃ niyametvā dinnā. Tesupi āgantukāanissarāti paccayaparibhogatthāya niyametvā dinnattā bhājetvā khādituṃ anissarā.
ਨ ਤੇਸੁ…ਪੇ॰… ਠਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਗਨ੍ਤੁਕੇਹਿ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਭਾਜੇਤ੍વਾ ਖਾਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਤੇਸਂ ਕਤਿਕਾਯ ਠਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ‘‘ਭਾਜੇਤ੍વਾ ਨ ਖਾਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ વਾ ‘‘ਏਤ੍ਤਕੇਸੁ ਰੁਕ੍ਖੇਸੁ ਫਲਾਨਿ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ વਾ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਾਨਿ ਫਲਾਨਿ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ વਾ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਾਨਂ ਦਿવਸਾਨਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ વਾ ‘‘ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ વਾ ਏવਂ ਕਤਾਯ ਆવਾਸਿਕਾਨਂ ਕਤਿਕਾਯ ਆਗਨ੍ਤੁਕੇਹਿ ਠਾਤਬ੍ਬਂ। ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਅਨਿਸ੍ਸਰਾ’’ਤਿ વਚਨੇਨ ਦੀਪਿਤੋਯੇવ ਅਤ੍ਥੋ ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਂ ‘‘ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਪਚ੍ਚਯਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ વਿਤ੍ਥਾਰੇਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸਿਤੋ। ਪਰਿਭੋਗવਸੇਨੇવਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਏવ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਟ੍ਠਾਨਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ। ਪਰਿਭੋਗવਸੇਨ ਤਮੇવ ਭਾਜੇਤ੍વਾਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ। ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ વਿਹਾਰੇ ਰਟ੍ਠੇ વਾ। ਸੇਨਾਸਨਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਿ ਸੇਨਾਸਨਞ੍ਚ ਤਦਤ੍ਥਾਯ ਨਿਯਮੇਤ੍વਾ ਠਪਿਤਞ੍ਚ।
Na tesu…pe… ṭhātabbanti ettha āgantukehi heṭṭhā vuttanayena bhājetvā khāditabbanti adhippāyo. Tesaṃ katikāya ṭhātabbanti ‘‘bhājetvā na khāditabba’’nti vā ‘‘ettakesu rukkhesu phalāni gaṇhissāmā’’ti vā ‘‘ettakāni phalāni gaṇhissāmā’’ti vā ‘‘ettakānaṃ divasānaṃ abbhantare gaṇhissāmā’’ti vā ‘‘na kiñci gaṇhissāmā’’ti vā evaṃ katāya āvāsikānaṃ katikāya āgantukehi ṭhātabbaṃ. Mahāaṭṭhakathāyaṃ ‘‘anissarā’’ti vacanena dīpitoyeva attho mahāpaccariyaṃ ‘‘catunnaṃ paccayāna’’ntiādinā vitthāretvā dassito. Paribhogavasenevāti ettha eva-saddo aṭṭhānappayutto. Paribhogavasena tameva bhājetvāti yojetabbaṃ. Etthāti etasmiṃ vihāre raṭṭhe vā. Senāsanapaccayanti senāsanañca tadatthāya niyametvā ṭhapitañca.
ਲਾਮਕਕੋਟਿਯਾਤਿ ਲਾਮਕਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ, ਲਾਮਕਸੇਨਾਸਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਸੇਨਾਸਨੇਪਿ ਤਿਣਾਦੀਨਿ ਲਾਮਕਕੋਟਿਯਾવ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਸੇਨਾਸਨਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾਪਿ ਲਾਮਕਕੋਟਿਯਾવ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤਬ੍ਬਾ। ਮੂਲવਤ੍ਥੁਚ੍ਛੇਦਂ ਪਨ ਕਤ੍વਾ ਨ ਉਪਨੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਕਿਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ? ਤੀਸੁਪਿ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇਸੁ ਤਾવ ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਸੇਨਾਸਨਾਨਿ ਨ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ। ਲਾਮਕਕੋਟਿਯਾ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਨ੍ਤੇਹਿਪਿ ਸੇਨਾਸਨਭੂਮਿਯੋ ਨ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ વੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਨੋ ਖਨ੍ਤਿ, વੀਮਂਸਿਤ੍વਾ ਯਂ ਰੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ।
Lāmakakoṭiyāti lāmakaṃ ādiṃ katvā, lāmakasenāsanato paṭṭhāyāti vuttaṃ hoti. Senāsanepi tiṇādīni lāmakakoṭiyāva vissajjetabbāni, senāsanaparikkhārāpi lāmakakoṭiyāva vissajjetabbā. Mūlavatthucchedaṃ pana katvā na upanetabbanti iminā kiṃ vuttaṃ hotīti? Tīsupi gaṇṭhipadesu tāva idaṃ vuttaṃ ‘‘sabbāni senāsanāni na vissajjetabbānīti vuttaṃ hotī’’ti. Lāmakakoṭiyā vissajjentehipi senāsanabhūmiyo na vissajjetabbāti ayamattho vutto hotīti no khanti, vīmaṃsitvā yaṃ ruccati, taṃ gahetabbaṃ.
ਧਮ੍ਮਸਨ੍ਤਕੇਨ ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਂ ਕਾਤੁਂ, ਬੁਦ੍ਧਸਨ੍ਤਕੇਨ વਾ ਧਮ੍ਮਪੂਜਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ? ‘‘ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਖੋ ਏਤਂ વਾਸੇਟ੍ਠ ਅਧਿવਚਨਂ ਧਮ੍ਮਕਾਯੋ ਇਤਿਪੀਤਿ ਚ ਯੋ ਖੋ, વਕ੍ਕਲਿ, ਧਮ੍ਮਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਮਂ ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੩.੮੭) ਚ વਚਨਤੋ વਟ੍ਟਤੀਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ‘ਯੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਂ ਉਪਟ੍ਠਹੇਯ੍ਯ, ਸੋ ਗਿਲਾਨਂ ਉਪਟ੍ਠਹੇਯ੍ਯਾ’ਤਿ વਚਨਤੋ ਬੁਦ੍ਧਸਨ੍ਤਕੇਨ ਗਿਲਾਨਸ੍ਸਪਿ ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਕਾਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਅਕਾਰਣਂ। ਨ ਹਿ ‘‘ਯੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਂ ਉਪਟ੍ਠਹੇਯ੍ਯ, ਸੋ ਗਿਲਾਨਂ ਉਪਟ੍ਠਹੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਗਿਲਾਨਸ੍ਸ ਚ ਏਕਸਦਿਸਤਾ ਤਦੁਪਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ વਾ ਸਮਫਲਤਾ વੁਤ੍ਤਾ। ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ‘‘ਯੋ ਮਂ ਓવਾਦਾਨੁਸਾਸਨੀਕਰਣੇਨ ਉਪਟ੍ਠਹੇਯ੍ਯ, ਸੋ ਗਿਲਾਨਂ ਉਪਟ੍ਠਹੇਯ੍ਯ, ਮਮ ਓવਾਦਕਰਣੇਨ ਗਿਲਾਨੋ ਉਪਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ। ਭਗવਤੋ ਚ ਗਿਲਾਨਸ੍ਸ ਚ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਏਕਸਦਿਸਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ। ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਯੋ વੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਮਯਾ ਧਮ੍ਮੋ ਚ વਿਨਯੋ ਚ ਦੇਸਿਤੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ, ਸੋ વੋ ਮਮਚ੍ਚਯੇਨ ਸਤ੍ਥਾ’’ਤਿ વਚਨਤੋ ‘‘ਅਹਞ੍ਚ ਪਨਿਦਾਨਿ ਏਕੋ ਓવਦਾਮਿ ਅਨੁਸਾਸਾਮਿ, ਮਯਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਇਮਾਨਿ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿ ਬੁਦ੍ਧਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਤੁਮ੍ਹੇ ਓવਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਅਨੁਸਾਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪਸਂਸਨ੍ਤੇਨ ਚ ‘‘ਯੋ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ, ਨ ਸੋ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਾવਕੋ ਨਾਮ, ਬੁਦ੍ਧੋ ਨਾਮ ਏਸ ਚੁਨ੍ਦਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਗਰੁਕਤ੍ਤਾ ਚ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਨਯੋ ਏવ ਪਸਤ੍ਥਤਰੋਤਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਖਨ੍ਤਿ।
Dhammasantakena buddhapūjaṃ kātuṃ, buddhasantakena vā dhammapūjaṃ kātuṃ vaṭṭati, na vaṭṭatīti? ‘‘Tathāgatassa kho etaṃ vāseṭṭha adhivacanaṃ dhammakāyo itipīti ca yo kho, vakkali, dhammaṃ passati, so maṃ passatī’’ti (saṃ. ni. 3.87) ca vacanato vaṭṭatīti vadanti. Keci pana ‘‘evaṃ sante ‘yo, bhikkhave, maṃ upaṭṭhaheyya, so gilānaṃ upaṭṭhaheyyā’ti vacanato buddhasantakena gilānassapi bhesajjaṃ kātuṃ yuttanti āpajjeyya, tasmā na vaṭṭatī’’ti vadanti, taṃ akāraṇaṃ. Na hi ‘‘yo, bhikkhave, maṃ upaṭṭhaheyya, so gilānaṃ upaṭṭhaheyyā’’ti iminā attano ca gilānassa ca ekasadisatā tadupaṭṭhānassa vā samaphalatā vuttā. Ayañhettha attho ‘‘yo maṃ ovādānusāsanīkaraṇena upaṭṭhaheyya, so gilānaṃ upaṭṭhaheyya, mama ovādakaraṇena gilāno upaṭṭhātabbo’’ti. Bhagavato ca gilānassa ca upaṭṭhānaṃ ekasadisanti evaṃ panettha attho na gahetabbo. Tasmā ‘‘yo vo, ānanda, mayā dhammo ca vinayo ca desito paññatto, so vo mamaccayena satthā’’ti vacanato ‘‘ahañca panidāni eko ovadāmi anusāsāmi, mayi parinibbute imāni caturāsīti buddhasahassāni tumhe ovadissanti anusāsissantī’’ti vuttattā ca bahussutaṃ bhikkhuṃ pasaṃsantena ca ‘‘yo bahussuto, na so tumhākaṃ sāvako nāma, buddho nāma esa cundā’’ti vuttattā dhammagarukattā ca tathāgatassa pubbanayo eva pasatthataroti amhākaṃ khanti.
ਪਣ੍ਣਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾਤਿ ‘‘ਏਤ੍ਤਕੇਹੇવ ਰੁਕ੍ਖੇਹਿ ਏਤ੍ਤਕਮੇવ ਗਹੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਪਣ੍ਣਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ, ਲਿਖਿਤ੍વਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਨਿਮਿਤ੍ਤਸਞ੍ਞਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਸਙ੍ਕੇਤਂ ਕਤ੍વਾ। ਦਾਰਕਾਤਿ ਤੇਸਂ ਪੁਤ੍ਤਨਤ੍ਤਾਦਯੋ ਦਾਰਕਾ। ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਯੇ ਕੇਚਿ ਗੋਪਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ વੁਤ੍ਤਾ। ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾਪਿ ਗਿਹੀਨਂ ਗੋਪਕਦਾਨੇ ਯਤ੍ਤਕਂ ਗੋਪਕਾ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਤਕਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਸਙ੍ਘਿਕੇ ਪਨ ਯਥਾਪਰਿਚ੍ਛੇਦਮੇવ ਗਹੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਦੀਪਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
Paṇṇaṃ āropetvāti ‘‘ettakeheva rukkhehi ettakameva gahetabba’’nti paṇṇaṃ āropetvā, likhitvāti vuttaṃ hoti. Nimittasaññaṃ katvāti saṅketaṃ katvā. Dārakāti tesaṃ puttanattādayo dārakā. Aññepi ye keci gopakā honti, te sabbepi vuttā. Sabbatthāpi gihīnaṃ gopakadāne yattakaṃ gopakā denti, tattakaṃ gahetabbaṃ. Saṅghike pana yathāparicchedameva gahetabbanti dīpitattā ‘‘atthato eka’’nti vuttaṃ.
ਤਤੋਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਉਪੋਸਥਾਗਾਰਾਦਿਕਰਣਤ੍ਥਾਯ ਠਪਿਤਦਾਰੁਸਮ੍ਭਾਰਤੋ। ਆਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾਤਿ ਕਾਰਕਸਙ੍ਘਂ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ। ਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਆਹਰਿਤ੍વਾਤਿ ਅਨਾਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾਪਿ ਤਾવਕਾਲਿਕਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ। ਆਹਰਾਪੇਨ੍ਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਨਾਹਰਾਪੇਨ੍ਤੇਪਿ ਦਾਤਬ੍ਬਮੇવ। ਅਯਮੇવ ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਸ੍ਸਰੋਤਿ ਏਕਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਾਪੁਣਨਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਤੋਯੇવ ਸੇਨਾਸਨਤੋ ਤਸ੍ਸ ਦਾਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਚ ਸੋ ਤਤੋ ਉਟ੍ਠਾਪੇਤਬ੍ਬੋਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।
Tatoti yathāvuttauposathāgārādikaraṇatthāya ṭhapitadārusambhārato. Āpucchitvāti kārakasaṅghaṃ āpucchitvā. Taṃ sabbampi āharitvāti anāpucchitvāpi tāvakālikaṃ āharitvā. Āharāpentoti ettha anāharāpentepi dātabbameva. Ayameva bhikkhu issaroti ekassa bhikkhuno pāpuṇanaṭṭhānaṃ, tatoyeva senāsanato tassa dātabbaṃ, na ca so tato uṭṭhāpetabboti vuttaṃ hoti.
‘‘ਉਦਕਪੂਜਨ੍ਤਿ ਚੇਤਿਯਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਸਿਞ੍ਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇਸੁ વੁਤ੍ਤਂ। વਤ੍ਤਸੀਸੇਨਾਤਿ ਕੇવਲਂ ਸਦ੍ਧਾਯ, ਨ વੇਤਨਾਦਿਅਤ੍ਥਾਯ। ਸવਤ੍ਥੁਕਨ੍ਤਿ ਸਹ ਭੂਮਿਯਾ। ਤਿਣਮਤ੍ਤਂ ਪਨ ਦਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਕਸ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਂ, ਕਿਂ ਤਂ ਗਰੁਭਣ੍ਡਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ? ਨ ਹੋਤਿ। ਅਰਕ੍ਖਿਤਅਗੋਪਿਤਟ੍ਠਾਨੇ ਹਿ વਿਨਸ੍ਸਕਭਾવੇਨ ਠਿਤਂ ਗਰੁਭਣ੍ਡਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਾਦਿਸਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਤਿਣਮਤ੍ਤਂ ਪਨ ਦਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਜਗ੍ਗਿਤ੍વਾਤਿ ਸਂવਚ੍ਛਰੇ ਸਂવਚ੍ਛਰੇ ਜਗ੍ਗਿਤ੍વਾ।
‘‘Udakapūjanti cetiyaṭṭhānesu siñcana’’nti gaṇṭhipadesu vuttaṃ. Vattasīsenāti kevalaṃ saddhāya, na vetanādiatthāya. Savatthukanti saha bhūmiyā. Tiṇamattaṃ pana dātabbanti kasmā vuttaṃ, kiṃ taṃ garubhaṇḍaṃ na hotīti? Na hoti. Arakkhitaagopitaṭṭhāne hi vinassakabhāvena ṭhitaṃ garubhaṇḍaṃ na hoti, tasmā tādisaṃ sandhāya ‘‘tiṇamattaṃ pana dātabba’’nti vuttaṃ. Jaggitvāti saṃvacchare saṃvacchare jaggitvā.
ਕੁਟ੍ਟਨ੍ਤਿ ਗੇਹਭਿਤ੍ਤਿਂ। ਪਾਕਾਰਨ੍ਤਿ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਪਾਕਾਰਂ। ਤਤੋਤਿ ਛਡ੍ਡਿਤવਿਹਾਰਤੋ। ਤਤੋ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਸੇਨਾਸਨਂ ਕਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਸਾਮਨ੍ਤਗਾਮવਾਸੀਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਛਡ੍ਡਿਤવਿਹਾਰਤੋ ਦਾਰੁਸਮ੍ਭਾਰਾਦਿਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਸੇਨਾਸਨਂ ਕਤਂ ਹੋਤਿ।
Kuṭṭanti gehabhittiṃ. Pākāranti parikkhepapākāraṃ. Tatoti chaḍḍitavihārato. Tatoāharitvā senāsanaṃ kataṃ hotīti sāmantagāmavāsīhi bhikkhūhi chaḍḍitavihārato dārusambhārādiṃ āharitvā senāsanaṃ kataṃ hoti.
੧੫੭. ਚਤੁਭਾਗਉਦਕਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨੇਤਿ ਚਤੁਤ੍ਥਭਾਗੇਨ ਉਦਕੇਨ ਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨੇ। ਓਦਨਭਾਜਨੀਯવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ‘‘ਦੇਹਿ ਅਪਰਸ੍ਸ ਭਾਗ’’ਨ੍ਤਿ ਆਗਤવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ।
157.Catubhāgaudakasambhinneti catutthabhāgena udakena sambhinne. Odanabhājanīyavatthusminti ‘‘dehi aparassa bhāga’’nti āgatavatthusmiṃ.
੧੫੯. ਅਯ੍ਯਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਕਾਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਅਤਿવਿਯ ਥਦ੍ਧਾਤਿ ਪਸਾਦਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਕੁਪ੍ਪਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਪਸਾਦਾਨੁਰਕ੍ਖਣਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਇਦ੍ਧਿਂ ਪਟਿਸਂਹਰੀਤਿ ਇਦ੍ਧਿਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸਿ। ਸਕਟ੍ਠਾਨੇਯੇવ ਅਟ੍ਠਾਸੀਤਿ ਇਦ੍ਧਿਯਾ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤਤ੍ਤਾ ਏવ ‘‘ਪਾਸਾਦੋ ਪੁਨ ਆਗਚ੍ਛਤੂ’’ਤਿ ਅਨਧਿਟ੍ਠਿਤੇਪਿ ਸਯਮੇવ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਕਟ੍ਠਾਨੇਯੇવ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ‘‘ਯਾવ ਦਾਰਕਾ ਪਾਸਾਦਂ ਆਰੋਹਨ੍ਤਿ, ਤਾવ ਪਾਸਾਦੋ ਤੇਸਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਏવ ਚ ਕਾਲਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਕਤ੍વਾ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤੇਨ ਤਤੋ ਪਰਂ ਇਦ੍ਧਿ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤਾ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਕਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਥੇਰੋ ਇਦ੍ਧਿਂ ਪਟਿਸਂਹਰੀ’’ਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਤੇ ਦਾਰਕਾ ਏવਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਤਾਨਂ ਸਨ੍ਤਕਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਈਦਿਸੇਨ ਪਯੋਗੇਨ ਥੇਰੇਨ ਤੇ ਆਨੀਤਾ ਨਾਮ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਥੇਰੋ ਏવਮਕਾਸੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਤੇਨੇવਾਹ ‘‘વੋਹਾਰવਸੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਕਤਿવਣ੍ਣਂ ਅવਿਜਹਿਤ੍વਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਹਤ੍ਥਿਆਦਿਦਸ੍ਸਨਂ ‘‘ਏਕੋਪਿ ਹੁਤ੍વਾ ਬਹੁਧਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੧.੨੩੮; ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੪੭; ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੫.੮੪੨) ਆਗਤਞ੍ਚ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨવਸੇਨ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਿਦ੍ਧਿ ਨਾਮ। ‘‘ਸੋ ਪਕਤਿવਣ੍ਣਂ વਿਜਹਿਤ੍વਾ ਕੁਮਾਰਕવਣ੍ਣਂ વਾ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਨਾਗવਣ੍ਣਂ વਾ…ਪੇ॰… વਿવਿਧਮ੍ਪਿ ਸੇਨਾਬ੍ਯੂਹਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀ’’ਤਿ (ਪਟਿ॰ ਮ॰ ੩.੧੩) ਏવਂ ਆਗਤਾ ਇਦ੍ਧਿ ਪਕਤਿવਣ੍ਣવਿਜਹਨવਿਕਾਰવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਤ੍ਤਾ વਿਕੁਬ੍ਬਨਿਦ੍ਧਿ ਨਾਮ। ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਹਤ੍ਥਿਆਦਿਦਸ੍ਸਨਮ੍ਪਿ ਏਤ੍ਥੇવ ਸਙ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਪਕਤਿવਣ੍ਣવਿਜਹਨਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਕਤਿਰੂਪਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਅਦਸ੍ਸਨਂ, ਨ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਤਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਨਂ। ਏવਞ੍ਚ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਹਤ੍ਥਿਆਦਿਦਸ੍ਸਨਮ੍ਪਿ ਏਤ੍ਥੇવ ਸਙ੍ਗਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ‘‘ਪਕਤਿવਣ੍ਣਂ વਿਜਹਿਤ੍વਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਮੂਲਪਦੇਨ ਨ વਿਰੁਜ੍ਝਤਿ।
159. Ayyā attanā kātuṃ yuttampi na karonti, ativiya thaddhāti pasādaṃ bhinditvā cittena kuppanti, tasmā ‘‘pasādānurakkhaṇatthāyā’’ti vuttaṃ. Iddhiṃ paṭisaṃharīti iddhiṃ vissajjesi. Sakaṭṭhāneyeva aṭṭhāsīti iddhiyā vissajjitattā eva ‘‘pāsādo puna āgacchatū’’ti anadhiṭṭhitepi sayameva āgantvā sakaṭṭhāneyeva aṭṭhāsi. ‘‘Yāva dārakā pāsādaṃ ārohanti, tāva pāsādo tesaṃ santike hotū’’ti pubbe adhiṭṭhitattā eva ca kālaparicchedaṃ katvā adhiṭṭhitena tato paraṃ iddhi vissajjitā nāma hotīti katvā vuttaṃ ‘‘thero iddhiṃ paṭisaṃharī’’ti. Yasmā te dārakā evaṃ gahetvā gatānaṃ santakā na honti, yasmā ca īdisena payogena therena te ānītā nāma na honti, tasmā thero evamakāsīti daṭṭhabbaṃ. Tenevāha ‘‘vohāravasenā’’tiādi. Attano pakativaṇṇaṃ avijahitvā bahiddhā hatthiādidassanaṃ ‘‘ekopi hutvā bahudhā hotī’’ti (dī. ni. 1.238; ma. ni. 1.147; saṃ. ni. 5.842) āgatañca adhiṭṭhānavasena nipphannattā adhiṭṭhāniddhi nāma. ‘‘So pakativaṇṇaṃ vijahitvā kumārakavaṇṇaṃ vā dasseti nāgavaṇṇaṃ vā…pe… vividhampi senābyūhaṃ dassetī’’ti (paṭi. ma. 3.13) evaṃ āgatā iddhi pakativaṇṇavijahanavikāravasena pavattattā vikubbaniddhi nāma. Attānaṃ adassetvā bahiddhā hatthiādidassanampi ettheva saṅgahitanti daṭṭhabbaṃ. Pakativaṇṇavijahanañhi nāma attano pakatirūpassa aññesaṃ adassanaṃ, na sabbena sabbaṃ tassa nirodhanaṃ. Evañca katvā ‘‘attānaṃ adassetvā bahiddhā hatthiādidassanampi ettheva saṅgahita’’nti idaṃ ‘‘pakativaṇṇaṃ vijahitvā’’ti vuttamūlapadena na virujjhati.
વਿਨੀਤવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Vinītavatthuvaṇṇanā niṭṭhitā.
ਇਤਿ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਯ વਿਨਯਟ੍ਠਕਥਾਯ ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ
Iti samantapāsādikāya vinayaṭṭhakathāya sāratthadīpaniyaṃ
ਦੁਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕવਣ੍ਣਨਾ ਸਮਤ੍ਤਾ।
Dutiyapārājikavaṇṇanā samattā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ • Mahāvibhaṅga / ੨. ਦੁਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਂ • 2. Dutiyapārājikaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ੨. ਦੁਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਂ • 2. Dutiyapārājikaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā
વਿਨੀਤવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ • Vinītavatthuvaṇṇanā
ਕੁਸਸਙ੍ਕਾਮਨવਤ੍ਥੁਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Kusasaṅkāmanavatthukathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā
વਿਨੀਤવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ • Vinītavatthuvaṇṇanā
ਕੁਸਸਙ੍ਕਾਮਨવਤ੍ਥੁਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Kusasaṅkāmanavatthukathāvaṇṇanā