| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / มิลินฺทปญฺหปาฬิ • Milindapañhapāḷi |
๑๒. วิญฺญาณลกฺขณปโญฺห
12. Viññāṇalakkhaṇapañho
๑๒. ‘‘ภเนฺต นาคเสน, กิํลกฺขณํ วิญฺญาณ’’นฺติ? ‘‘วิชานนลกฺขณํ, มหาราช, วิญฺญาณ’’นฺติฯ
12. ‘‘Bhante nāgasena, kiṃlakkhaṇaṃ viññāṇa’’nti? ‘‘Vijānanalakkhaṇaṃ, mahārāja, viññāṇa’’nti.
‘‘โอปมฺมํ กโรหี’’ติฯ ‘‘ยถา, มหาราช, นครคุตฺติโก มเชฺฌ นครสิงฺฆาฎเก นิสิโนฺน ปเสฺสยฺย ปุรตฺถิมทิสโต ปุริสํ อาคจฺฉนฺตํ, ปเสฺสยฺย ทกฺขิณทิสโต ปุริสํ อาคจฺฉนฺตํ, ปเสฺสยฺย ปจฺฉิมทิสโต ปุริสํ อาคจฺฉนฺตํ, ปเสฺสยฺย อุตฺตรทิสโต ปุริสํ อาคจฺฉนฺตํฯ เอวเมว โข, มหาราช, ยญฺจ ปุริโส จกฺขุนา รูปํ ปสฺสติ, ตํ วิญฺญาเณน วิชานาติฯ ยญฺจ โสเตน สทฺทํ สุณาติ, ตํ วิญฺญาเณน วิชานาติฯ ยญฺจ ฆาเนน คนฺธํ ฆายติ, ตํ วิญฺญาเณน วิชานาติฯ ยญฺจ ชิวฺหาย รสํ สายติ, ตํ วิญฺญาเณน วิชานาติฯ ยญฺจ กาเยน โผฎฺฐพฺพํ ผุสติ, ตํ วิญฺญาเณน วิชานาติ, ยญฺจ มนสา ธมฺมํ วิชานาติ, ตํ วิญฺญาเณน วิชานาติฯ เอวํ โข, มหาราช, วิชานนลกฺขณํ วิญฺญาณ’’นฺติฯ
‘‘Opammaṃ karohī’’ti. ‘‘Yathā, mahārāja, nagaraguttiko majjhe nagarasiṅghāṭake nisinno passeyya puratthimadisato purisaṃ āgacchantaṃ, passeyya dakkhiṇadisato purisaṃ āgacchantaṃ, passeyya pacchimadisato purisaṃ āgacchantaṃ, passeyya uttaradisato purisaṃ āgacchantaṃ. Evameva kho, mahārāja, yañca puriso cakkhunā rūpaṃ passati, taṃ viññāṇena vijānāti. Yañca sotena saddaṃ suṇāti, taṃ viññāṇena vijānāti. Yañca ghānena gandhaṃ ghāyati, taṃ viññāṇena vijānāti. Yañca jivhāya rasaṃ sāyati, taṃ viññāṇena vijānāti. Yañca kāyena phoṭṭhabbaṃ phusati, taṃ viññāṇena vijānāti, yañca manasā dhammaṃ vijānāti, taṃ viññāṇena vijānāti. Evaṃ kho, mahārāja, vijānanalakkhaṇaṃ viññāṇa’’nti.
‘‘กโลฺลสิ , ภเนฺต นาคเสนา’’ติฯ
‘‘Kallosi , bhante nāgasenā’’ti.
วิญฺญาณลกฺขณปโญฺห ทฺวาทสโมฯ
Viññāṇalakkhaṇapañho dvādasamo.
