| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ธมฺมสงฺคณิ-อฎฺฐกถา • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
วิญฺญาณญฺจายตนํ
Viññāṇañcāyatanaṃ
๒๖๖. อากาสานญฺจายตนํ สมติกฺกมฺมาติ, เอตฺถ ตาว ปุเพฺพ วุตฺตนเยน อากาสานญฺจํ อายตนมสฺส อธิฎฺฐานเฎฺฐนาติ ฌานมฺปิ อากาสานญฺจายตนํฯ วุตฺตนเยเนว อารมฺมณมฺปิฯ เอวเมตํ ฌานญฺจ อารมฺมณญฺจาติ อุภยมฺปิ อปฺปวตฺติกรเณน จ อมนสิกรเณน จ สมติกฺกมิตฺวาว ยสฺมา อิทํ วิญฺญาณญฺจายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหาตพฺพํ, ตสฺมา อุภยเมฺปตํ เอกชฺฌํ กตฺวา ‘อากาสานญฺจายตนํ สมติกฺกมฺมา’ติ อิทํ วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํฯ
266. Ākāsānañcāyatanaṃ samatikkammāti, ettha tāva pubbe vuttanayena ākāsānañcaṃ āyatanamassa adhiṭṭhānaṭṭhenāti jhānampi ākāsānañcāyatanaṃ. Vuttanayeneva ārammaṇampi. Evametaṃ jhānañca ārammaṇañcāti ubhayampi appavattikaraṇena ca amanasikaraṇena ca samatikkamitvāva yasmā idaṃ viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja vihātabbaṃ, tasmā ubhayampetaṃ ekajjhaṃ katvā ‘ākāsānañcāyatanaṃ samatikkammā’ti idaṃ vuttanti veditabbaṃ.
วิญฺญาณญฺจายตนสญฺญาสหคตนฺติ, เอตฺถ ปน อนนฺตนฺติ มนสิกาตพฺพวเสน นาสฺส อโนฺตติ อนนฺตํฯ อนนฺตเมว อานญฺจํฯ วิญฺญาณํ อานญฺจํ วิญฺญาณานญฺจนฺติ อวตฺวา วิญฺญาณญฺจนฺติ วุตฺตํฯ อยเญฺหตฺถ รูฬฺหีสโทฺทฯ ตเทว วิญฺญาณญฺจํ อธิฎฺฐานเฎฺฐน อิมาย สญฺญาย อายตนนฺติ วิญฺญาณญฺจายตนํฯ ตสฺมิํ วิญฺญาณญฺจายตเน ปวตฺตาย สญฺญาย สหคตนฺติ วิญฺญาณญฺจายตนสญฺญาสหคตํฯ อากาเส ปวตฺตวิญฺญาณารมฺมณสฺส ฌานเสฺสตํ อธิวจนํฯ อิธ อากาสานญฺจายตนสมาปตฺติยา นิกนฺติปริยาทานทุกฺขตาย ทุกฺขา ปฎิปทา, ปริยาทินฺนนิกนฺติกสฺส อปฺปนาปริวาสทนฺธตาย ทนฺธาภิญฺญาฯ วิปริยาเยน สุขา ปฎิปทา ขิปฺปาภิญฺญา จฯ ปริตฺตกสิณุคฺฆาฎิมากาสารมฺมณํ สมาปตฺติํ อารพฺภ ปวตฺติยา ปริตฺตารมฺมณตา, วิปริยาเยน อปฺปมาณารมฺมณตา เวทิตพฺพาฯ เสสํ ปุริมสทิสเมวฯ
Viññāṇañcāyatanasaññāsahagatanti, ettha pana anantanti manasikātabbavasena nāssa antoti anantaṃ. Anantameva ānañcaṃ. Viññāṇaṃ ānañcaṃ viññāṇānañcanti avatvā viññāṇañcanti vuttaṃ. Ayañhettha rūḷhīsaddo. Tadeva viññāṇañcaṃ adhiṭṭhānaṭṭhena imāya saññāya āyatananti viññāṇañcāyatanaṃ. Tasmiṃ viññāṇañcāyatane pavattāya saññāya sahagatanti viññāṇañcāyatanasaññāsahagataṃ. Ākāse pavattaviññāṇārammaṇassa jhānassetaṃ adhivacanaṃ. Idha ākāsānañcāyatanasamāpattiyā nikantipariyādānadukkhatāya dukkhā paṭipadā, pariyādinnanikantikassa appanāparivāsadandhatāya dandhābhiññā. Vipariyāyena sukhā paṭipadā khippābhiññā ca. Parittakasiṇugghāṭimākāsārammaṇaṃ samāpattiṃ ārabbha pavattiyā parittārammaṇatā, vipariyāyena appamāṇārammaṇatā veditabbā. Sesaṃ purimasadisameva.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / อภิธมฺมปิฎก • Abhidhammapiṭaka / ธมฺมสงฺคณีปาฬิ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / อรูปาวจรกุสลํ • Arūpāvacarakusalaṃ
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ธมฺมสงฺคณี-มูลฎีกา • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / อรูปาวจรกุสลกถาวณฺณนา • Arūpāvacarakusalakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ธมฺมสงฺคณี-อนุฎีกา • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / อรูปาวจรกุสลกถาวณฺณนา • Arūpāvacarakusalakathāvaṇṇanā
