| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya |
9. වීණොපමසුත්‌තං
9. Vīṇopamasuttaṃ
246. ‘‘යස්‌ස කස්‌සචි, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුස්‌ස වා භික්‌ඛුනියා වා චක්‌ඛුවිඤ්‌ඤෙය්‍යෙසු රූපෙසු උප්‌පජ්‌ජෙය්‍ය ඡන්‌දො වා රාගො වා දොසො වා මොහො වා පටිඝං වාපි 1 චෙතසො, තතො චිත්‌තං නිවාරෙය්‍ය. සභයො චෙසො මග්‌ගො සප්‌පටිභයො ච සකණ්‌ටකො ච සගහනො ච උම්‌මග්‌ගො ච කුම්‌මග්‌ගො ච දුහිතිකො ච. අසප්‌පුරිසසෙවිතො චෙසො මග්‌ගො, න චෙසො මග්‌ගො සප්‌පුරිසෙහි සෙවිතො. න ත්‌වං එතං අරහසීති. තතො චිත්‌තං නිවාරයෙ චක්‌ඛුවිඤ්‌ඤෙය්‍යෙහි රූපෙහි…පෙ.… යස්‌ස කස්‌සචි, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුස්‌ස වා භික්‌ඛුනියා වා ජිව්‌හාවිඤ්‌ඤෙය්‍යෙසු රසෙසු…පෙ.… මනොවිඤ්‌ඤෙය්‍යෙසු ධම්‌මෙසු උප්‌පජ්‌ජෙය්‍ය ඡන්‌දො වා රාගො වා දොසො වා මොහො වා පටිඝං වාපි චෙතසො තතො චිත්‌තං නිවාරෙය්‍ය. සභයො චෙසො මග්‌ගො සප්‌පටිභයො ච සකණ්‌ටකො ච සගහනො ච උම්‌මග්‌ගො ච කුම්‌මග්‌ගො ච දුහිතිකො ච. අසප්‌පුරිසසෙවිතො චෙසො මග්‌ගො, න චෙසො මග්‌ගො සප්‌පුරිසෙහි සෙවිතො. න ත්‌වං එතං අරහසීති. තතො චිත්‌තං නිවාරයෙ මනොවිඤ්‌ඤෙය්‍යෙහි ධම්‌මෙහි.
246. ‘‘Yassa kassaci, bhikkhave, bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā cakkhuviññeyyesu rūpesu uppajjeyya chando vā rāgo vā doso vā moho vā paṭighaṃ vāpi 2 cetaso, tato cittaṃ nivāreyya. Sabhayo ceso maggo sappaṭibhayo ca sakaṇṭako ca sagahano ca ummaggo ca kummaggo ca duhitiko ca. Asappurisasevito ceso maggo, na ceso maggo sappurisehi sevito. Na tvaṃ etaṃ arahasīti. Tato cittaṃ nivāraye cakkhuviññeyyehi rūpehi…pe… yassa kassaci, bhikkhave, bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā jivhāviññeyyesu rasesu…pe… manoviññeyyesu dhammesu uppajjeyya chando vā rāgo vā doso vā moho vā paṭighaṃ vāpi cetaso tato cittaṃ nivāreyya. Sabhayo ceso maggo sappaṭibhayo ca sakaṇṭako ca sagahano ca ummaggo ca kummaggo ca duhitiko ca. Asappurisasevito ceso maggo, na ceso maggo sappurisehi sevito. Na tvaṃ etaṃ arahasīti. Tato cittaṃ nivāraye manoviññeyyehi dhammehi.
‘‘සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, කිට්‌ඨං සම්‌පන්‌නං. කිට්‌ඨාරක්‌ඛො 3 ච පමත්‌තො, ගොණො ච කිට්‌ඨාදො අදුං කිට්‌ඨං ඔතරිත්‌වා යාවදත්‌ථං මදං ආපජ්‌ජෙය්‍ය පමාදං ආපජ්‌ජෙය්‍ය ; එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ, අස්‌සුතවා පුථුජ්‌ජනො ඡසු ඵස්‌සායතනෙසු අසංවුතකාරී පඤ්‌චසු කාමගුණෙසු යාවදත්‌ථං මදං ආපජ්‌ජති පමාදං ආපජ්‌ජති.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, kiṭṭhaṃ sampannaṃ. Kiṭṭhārakkho 4 ca pamatto, goṇo ca kiṭṭhādo aduṃ kiṭṭhaṃ otaritvā yāvadatthaṃ madaṃ āpajjeyya pamādaṃ āpajjeyya ; evameva kho, bhikkhave, assutavā puthujjano chasu phassāyatanesu asaṃvutakārī pañcasu kāmaguṇesu yāvadatthaṃ madaṃ āpajjati pamādaṃ āpajjati.
‘‘සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, කිට්‌ඨං සම්‌පන්‌නං කිට්‌ඨාරක්‌ඛො ච අප්‌පමත්‌තො ගොණො ච කිට්‌ඨාදො අදුං කිට්‌ඨං ඔතරෙය්‍ය. තමෙනං කිට්‌ඨාරක්‌ඛො නාසායං සුග්‌ගහිතං ගණ්‌හෙය්‍ය. නාසායං සුග්‌ගහිතං ගහෙත්‌වා උපරිඝටායං සුනිග්‌ගහිතං නිග්‌ගණ්‌හෙය්‍ය. උපරිඝටායං සුනිග්‌ගහිතං නිග්‌ගහෙත්‌වා දණ්‌ඩෙන සුතාළිතං තාළෙය්‍ය. දණ්‌ඩෙන සුතාළිතං තාළෙත්‌වා ඔසජ්‌ජෙය්‍ය. දුතියම්‌පි ඛො, භික්‌ඛවෙ …පෙ.… තතියම්‌පි ඛො, භික්‌ඛවෙ, ගොණො කිට්‌ඨාදො අදුං කිට්‌ඨං ඔතරෙය්‍ය. තමෙනං කිට්‌ඨාරක්‌ඛො නාසායං සුග්‌ගහිතං ගණ්‌හෙය්‍ය. නාසායං සුග්‌ගහිතං ගහෙත්‌වා උපරිඝටායං සුනිග්‌ගහිතං නිග්‌ගණ්‌හෙය්‍ය. උපරිඝටායං සුනිග්‌ගහිතං නිග්‌ගහෙත්‌වා දණ්‌ඩෙන සුතාළිතං තාළෙය්‍ය. දණ්‌ඩෙන සුතාළිතං තාළෙත්‌වා ඔසජ්‌ජෙය්‍ය. එවඤ්‌හි සො, භික්‌ඛවෙ, ගොණො කිට්‌ඨාදො ගාමගතො වා අරඤ්‌ඤගතො වා, ඨානබහුලො වා අස්‌ස නිසජ්‌ජබහුලො වා න තං කිට්‌ඨං පුන ඔතරෙය්‍ය – තමෙව පුරිමං දණ්‌ඩසම්‌ඵස්‌සං සමනුස්‌සරන්‌තො. එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ, යතො ඛො භික්‌ඛුනො ඡසු ඵස්‌සායතනෙසු චිත්‌තං උදුජිතං හොති සුදුජිතං, අජ්‌ඣත්‌තමෙව සන්‌තිට්‌ඨති, සන්‌නිසීදති, එකොදි හොති, සමාධියති.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, kiṭṭhaṃ sampannaṃ kiṭṭhārakkho ca appamatto goṇo ca kiṭṭhādo aduṃ kiṭṭhaṃ otareyya. Tamenaṃ kiṭṭhārakkho nāsāyaṃ suggahitaṃ gaṇheyya. Nāsāyaṃ suggahitaṃ gahetvā uparighaṭāyaṃ suniggahitaṃ niggaṇheyya. Uparighaṭāyaṃ suniggahitaṃ niggahetvā daṇḍena sutāḷitaṃ tāḷeyya. Daṇḍena sutāḷitaṃ tāḷetvā osajjeyya. Dutiyampi kho, bhikkhave …pe… tatiyampi kho, bhikkhave, goṇo kiṭṭhādo aduṃ kiṭṭhaṃ otareyya. Tamenaṃ kiṭṭhārakkho nāsāyaṃ suggahitaṃ gaṇheyya. Nāsāyaṃ suggahitaṃ gahetvā uparighaṭāyaṃ suniggahitaṃ niggaṇheyya. Uparighaṭāyaṃ suniggahitaṃ niggahetvā daṇḍena sutāḷitaṃ tāḷeyya. Daṇḍena sutāḷitaṃ tāḷetvā osajjeyya. Evañhi so, bhikkhave, goṇo kiṭṭhādo gāmagato vā araññagato vā, ṭhānabahulo vā assa nisajjabahulo vā na taṃ kiṭṭhaṃ puna otareyya – tameva purimaṃ daṇḍasamphassaṃ samanussaranto. Evameva kho, bhikkhave, yato kho bhikkhuno chasu phassāyatanesu cittaṃ udujitaṃ hoti sudujitaṃ, ajjhattameva santiṭṭhati, sannisīdati, ekodi hoti, samādhiyati.
‘‘සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, රඤ්‌ඤො වා රාජමහාමත්‌තස්‌ස වා වීණාය සද්‌දො අස්‌සුතපුබ්‌බො අස්‌ස. සො වීණාසද්‌දං සුණෙය්‍ය. සො එවං වදෙය්‍ය – ‘අම්‌භො, කස්‌ස 5 නු ඛො එසො සද්‌දො එවංරජනීයො එවංකමනීයො එවංමදනීයො එවංමුච්‌ඡනීයො එවංබන්‌ධනීයො’ති? තමෙනං එවං වදෙය්‍යුං – ‘එසා, ඛො, භන්‌තෙ, වීණා නාම, යස්‌සා එසො සද්‌දො එවංරජනීයො එවංකමනීයො එවංමදනීයො එවංමුච්‌ඡනීයො එවංබන්‌ධනීයො’ති. සො එවං වදෙය්‍ය – ‘ගච්‌ඡථ මෙ, භො, තං වීණං ආහරථා’ති. තස්‌ස තං වීණං ආහරෙය්‍යුං. තමෙනං එවං වදෙය්‍යුං – ‘අයං ඛො සා, භන්‌තෙ, වීණා යස්‌සා එසො සද්‌දො එවංරජනීයො එවංකමනීයො එවංමදනීයො එවංමුච්‌ඡනීයො එවංබන්‌ධනීයො’ති. සො එවං වදෙය්‍ය – ‘අලං මෙ, භො, තාය වීණාය, තමෙව මෙ සද්‌දං ආහරථා’ති. තමෙනං එවං වදෙය්‍යුං – ‘අයං ඛො, භන්‌තෙ, වීණා නාම අනෙකසම්‌භාරා මහාසම්‌භාරා. අනෙකෙහි සම්‌භාරෙහි සමාරද්‌ධා වදති , සෙය්‍යථිදං – දොණිඤ්‌ච පටිච්‌ච චම්‌මඤ්‌ච පටිච්‌ච දණ්‌ඩඤ්‌ච පටිච්‌ච උපධාරණෙ ච පටිච්‌ච තන්‌තියො ච පටිච්‌ච කොණඤ්‌ච පටිච්‌ච පුරිසස්‌ස ච තජ්‌ජං වායාමං පටිච්‌ච එවායං, භන්‌තෙ, වීණා නාම අනෙකසම්‌භාරා මහාසම්‌භාරා. අනෙකෙහි සම්‌භාරෙහි සමාරද්‌ධා වදතී’ති. සො තං වීණං දසධා වා සතධා වා ඵාලෙය්‍ය, දසධා වා සතධා වා තං ඵාලෙත්‌වා සකලිකං සකලිකං කරෙය්‍ය. සකලිකං සකලිකං කරිත්‌වා අග්‌ගිනා ඩහෙය්‍ය, අග්‌ගිනා ඩහිත්‌වා මසිං කරෙය්‍ය. මසිං කරිත්‌වා මහාවාතෙ වා ඔඵුනෙය්‍ය 6, නදියා වා සීඝසොතාය පවාහෙය්‍ය. සො එවං වදෙය්‍ය – ‘අසතී කිරායං, භො, වීණා නාම, යථෙවං යං 7 කිඤ්‌චි වීණා නාම එත්‌ථ ච පනායං ජනො 8 අතිවෙලං පමත්‌තො පලළිතො’ති. එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු රූපං සමන්‌වෙසති 9 යාවතා රූපස්‌ස ගති, වෙදනං සමන්‌වෙසති යාවතා වෙදනාය ගති, සඤ්‌ඤං සමන්‌වෙසති යාවතා සඤ්‌ඤාය ගති, සඞ්‌ඛාරෙ සමන්‌වෙසති යාවතා සඞ්‌ඛාරානං ගති, විඤ්‌ඤාණං සමන්‌වෙසති යාවතා විඤ්‌ඤාණස්‌ස ගති. තස්‌ස රූපං සමන්‌වෙසතො යාවතා රූපස්‌ස ගති, වෙදනං සමන්‌වෙසතො…පෙ.… සඤ්‌ඤං… සඞ්‌ඛාරෙ… විඤ්‌ඤාණං සමන්‌වෙසතො යාවතා විඤ්‌ඤාණස්‌ස ගති. යම්‌පිස්‌ස තං හොති අහන්‌ති වා මමන්‌ති වා අස්‌මීති වා තම්‌පි තස්‌ස න හොතී’’ති. නවමං.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, rañño vā rājamahāmattassa vā vīṇāya saddo assutapubbo assa. So vīṇāsaddaṃ suṇeyya. So evaṃ vadeyya – ‘ambho, kassa 10 nu kho eso saddo evaṃrajanīyo evaṃkamanīyo evaṃmadanīyo evaṃmucchanīyo evaṃbandhanīyo’ti? Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘esā, kho, bhante, vīṇā nāma, yassā eso saddo evaṃrajanīyo evaṃkamanīyo evaṃmadanīyo evaṃmucchanīyo evaṃbandhanīyo’ti. So evaṃ vadeyya – ‘gacchatha me, bho, taṃ vīṇaṃ āharathā’ti. Tassa taṃ vīṇaṃ āhareyyuṃ. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘ayaṃ kho sā, bhante, vīṇā yassā eso saddo evaṃrajanīyo evaṃkamanīyo evaṃmadanīyo evaṃmucchanīyo evaṃbandhanīyo’ti. So evaṃ vadeyya – ‘alaṃ me, bho, tāya vīṇāya, tameva me saddaṃ āharathā’ti. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘ayaṃ kho, bhante, vīṇā nāma anekasambhārā mahāsambhārā. Anekehi sambhārehi samāraddhā vadati , seyyathidaṃ – doṇiñca paṭicca cammañca paṭicca daṇḍañca paṭicca upadhāraṇe ca paṭicca tantiyo ca paṭicca koṇañca paṭicca purisassa ca tajjaṃ vāyāmaṃ paṭicca evāyaṃ, bhante, vīṇā nāma anekasambhārā mahāsambhārā. Anekehi sambhārehi samāraddhā vadatī’ti. So taṃ vīṇaṃ dasadhā vā satadhā vā phāleyya, dasadhā vā satadhā vā taṃ phāletvā sakalikaṃ sakalikaṃ kareyya. Sakalikaṃ sakalikaṃ karitvā agginā ḍaheyya, agginā ḍahitvā masiṃ kareyya. Masiṃ karitvā mahāvāte vā ophuneyya 11, nadiyā vā sīghasotāya pavāheyya. So evaṃ vadeyya – ‘asatī kirāyaṃ, bho, vīṇā nāma, yathevaṃ yaṃ 12 kiñci vīṇā nāma ettha ca panāyaṃ jano 13 ativelaṃ pamatto palaḷito’ti. Evameva kho, bhikkhave, bhikkhu rūpaṃ samanvesati 14 yāvatā rūpassa gati, vedanaṃ samanvesati yāvatā vedanāya gati, saññaṃ samanvesati yāvatā saññāya gati, saṅkhāre samanvesati yāvatā saṅkhārānaṃ gati, viññāṇaṃ samanvesati yāvatā viññāṇassa gati. Tassa rūpaṃ samanvesato yāvatā rūpassa gati, vedanaṃ samanvesato…pe… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ samanvesato yāvatā viññāṇassa gati. Yampissa taṃ hoti ahanti vā mamanti vā asmīti vā tampi tassa na hotī’’ti. Navamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / 9. වීණොපමසුත්‌තවණ්‌ණනා • 9. Vīṇopamasuttavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / 9. වීණොපමසුත්‌තවණ්‌ණනා • 9. Vīṇopamasuttavaṇṇanā
