| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
੯. વੀਣੋਪਮਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
9. Vīṇopamasuttavaṇṇanā
੨੪੬. ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ વਾਤਿ ਕਾਮਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਪਰਿਸਾਦ੍વਯਮੇવ ਗਹਿਤਂ, ਸੇਸਪਰਿਸਾਨਂ ਪਨ ਤਦਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਸਾਧਾਰਣੋવਾਯਂ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਹੋਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਉਪਮਾਪੁਬ੍ਬਕਂ ਕਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਥਾ ਨਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ। ਯਜਨ੍ਤੋਤਿ ਦਦਨ੍ਤੋ। વਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਲਦ੍ਧਬ੍ਬੋ, ਅਧਿਗਨ੍ਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
246.Bhikkhussa vā bhikkhuniyā vāti kāmaṃ pāḷiyaṃ parisādvayameva gahitaṃ, sesaparisānaṃ pana tadaññesampi devamanussānanti sabbasādhāraṇovāyaṃ dhammasaṅgahoti imamatthaṃ upamāpubbakaṃ katvā dassetuṃ ‘‘yathā nāmā’’tiādi āraddhaṃ. Yajantoti dadanto. Vinditabboti laddhabbo, adhigantabboti attho.
ਛਨ੍ਦੋਤਿ ਤਣ੍ਹਾਛਨ੍ਦੋ। ਤੇਨਾਹ – ‘‘ਦੁਬ੍ਬਲਤਣ੍ਹਾ ਸੋ ਰਞ੍ਜੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤੀ’’ਤਿ। ਪੁਬ੍ਬੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਪਠਮਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ। ਸਾ ਹਿ ਅਨਾਸੇવਨਤ੍ਤਾ ਮਨ੍ਦਾ। ਸੋਤਿ ਛਨ੍ਦੋ। ਰਞ੍ਜੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਲਦ੍ਧਾਸੇવਨਤ੍ਤਾ। ਦੋਸੋ ਨਾਮ ਚਿਤ੍ਤਦੂਸਨਤ੍ਤਾ। ਤਾਨੀਤਿ ਦਣ੍ਡਾਦਾਨਾਦੀਨਿ। ਤਮ੍ਮੂਲਕਾਤਿ ਲੋਭਮੂਲਕਾ ਤਾવ ਮਾਯਾਸਾਠੇਯ੍ਯਮਾਨਾਤਿਮਾਨਦਿਟ੍ਠਿਚਾਪਲਾਦਯੋ, ਦੋਸਮੂਲਕਾ ਉਪਨਾਹਮਕ੍ਖਪਲਾਸਇਸ੍ਸਾਮਚ੍ਛਰਿਯਥਮ੍ਭਸਾਰਮ੍ਭਾਦਯੋ, ਮੋਹਮੂਲਕਾ ਅਹਿਰਿਕ-ਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪ-ਥਿਨਮਿਦ੍ਧવਿਚਿਕਿਚ੍ਛੁਦ੍ਧਚ੍ਚ-વਿਪਰੀਤਮਨਸਿਕਾਰਾਦਯੋ, ਸਂਕਿਲੇਸਧਮ੍ਮਾ ਗਹਿਤਾવ ਹੋਨ੍ਤਿ ਤਂਮੂਲਕਤ੍ਤਾ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸਂਕਿਲੇਸਧਮ੍ਮਾ ਦ੍વਾਦਸਾਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਏવ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਗਹਿਤਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਛਨ੍ਦੋ ਰਾਗੋਤਿ વਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
Chandoti taṇhāchando. Tenāha – ‘‘dubbalataṇhā so rañjetuṃ na sakkotī’’ti. Pubbuppattikā ekasmiṃ ārammaṇe paṭhamaṃ uppannā. Sā hi anāsevanattā mandā. Soti chando. Rañjetuṃ na sakkoti laddhāsevanattā. Doso nāma cittadūsanattā. Tānīti daṇḍādānādīni. Tammūlakāti lobhamūlakā tāva māyāsāṭheyyamānātimānadiṭṭhicāpalādayo, dosamūlakā upanāhamakkhapalāsaissāmacchariyathambhasārambhādayo, mohamūlakā ahirika-anottappa-thinamiddhavicikicchuddhacca-viparītamanasikārādayo, saṃkilesadhammā gahitāva honti taṃmūlakattā. Yasmā pana sabbepi saṃkilesadhammā dvādasākusalacittuppādapariyāpannā eva, tasmā tesampettha gahitabhāvaṃ dassetuṃ ‘‘chando rāgoti vā’’ti vuttaṃ.
ਭਾਯਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠੇਨ ਸਭਯੋ। ਭੇਰવਟ੍ਠੇਨ ਸਪ੍ਪਟਿਭਯੋ। ਕੁਸਲਪਕ੍ਖਸ੍ਸ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਟ੍ਠੇਨ ਸਕਣ੍ਟਕੋ। ਕੁਸਲਅਨવਜ੍ਜਧਮ੍ਮੇਹਿ ਦੁਰવਗਾਹਟ੍ਠੇਨ ਸਗਹਨੋ। ਭવਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਭવਨਿਬ੍ਬਾਨਾਨਂ ਅਪ੍ਪਦਾਨਭਾવਤੋ ਉਮ੍ਮਗ੍ਗੋ। ਦੁਗ੍ਗਤਿਗਾਮਿਮਗ੍ਗਤ੍ਤਾ ਕੁਮ੍ਮਗ੍ਗੋ। ਇਰਿਯਨਾਤਿ વਤ੍ਤਨਾ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨਾ। ਦੁਗ੍ਗਤਿਗਾਮਿਤਾਯ ਕਿਲੇਸੋ ਏવ ਕਿਲੇਸਮਗ੍ਗੋ। ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਭવਂ ਗਨ੍ਤੁਂ ਕੁਤੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਗਮਨਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।
Bhāyitabbaṭṭhena sabhayo. Bheravaṭṭhena sappaṭibhayo. Kusalapakkhassa vikkhambhanaṭṭhena sakaṇṭako. Kusalaanavajjadhammehi duravagāhaṭṭhena sagahano. Bhavasampattibhavanibbānānaṃ appadānabhāvato ummaggo. Duggatigāmimaggattā kummaggo. Iriyanāti vattanā paṭipajjanā. Duggatigāmitāya kileso eva kilesamaggo. Na sakkā sampattibhavaṃ gantuṃ kuto nibbānagamananti adhippāyo.
ਅਸੁਭਾવਜ੍ਜਨਾਦੀਹੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਨਿਚ੍ਚਮਨਸਿਕਾਰਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿવਤ੍ਤਤਿ ਸਰਾਗਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਪਟਿਪਕ੍ਖਮਨਸਿਕਾਰੇਨ વਿਨੋਦਿਤਤ੍ਤਾ। ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣੇਤਿ ਅਞ੍ਞਾਣੁਪੇਕ੍ਖਟ੍ਠਾਨਿਯੇ ਆਰਮ੍ਮਣੇ। ਉਦ੍ਦੇਸ…ਪੇ॰… ਆવਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਉਦ੍ਦਿਸਾਪਨવਸੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਂ, ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਪਨવਸੇਨ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਂ, ਗਰੂਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ વਸਨવਸੇਨ ਗਰੁવਾਸਂ ਆવਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ। ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਗਮ੍ਭੀਰਞਾਣਚਰਿਯ-ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣ-ਪਞ੍ਞવਨ੍ਤ-ਪੁਗ੍ਗਲਸੇવਨવਸੇਨ ਤਦਧਿਮੁਤ੍ਤਿਸਿਦ੍ਧਿਯਾ ਅਞ੍ਞਾਣਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿવਤ੍ਤਤਿ।
Asubhāvajjanādīhīti ādi-saddena aniccamanasikārādīnampi saṅgaho daṭṭhabbo. Cittaṃ nivattati sarāgacittaṃ na uppajjati paṭipakkhamanasikārena vinoditattā. Majjhattārammaṇeti aññāṇupekkhaṭṭhāniye ārammaṇe. Uddesa…pe… āvajjantassāti uddisāpanavasena uddesaṃ, paripucchāpanavasena paripucchaṃ, garūnaṃ santike vasanavasena garuvāsaṃ āvajjantassa. Cittanti gambhīrañāṇacariya-paccavekkhaṇa-paññavanta-puggalasevanavasena tadadhimuttisiddhiyā aññāṇacittaṃ nivattati.
ਯਥਾ ‘‘ਪੁਜ੍ਜਭવਫਲਂ ਪੁਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏવਮਿਦਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪવਡ੍ਢਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੩.੮੦), ਏવਂ ਕਿਟ੍ਠਸਮ੍ਭવਤ੍ਤਾ ‘‘ਕਿਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਕਿਟ੍ਠਟ੍ਠਾਨੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ।
Yathā ‘‘pujjabhavaphalaṃ puñña’’nti vuttaṃ ‘‘evamidaṃ puññaṃ pavaḍḍhatī’’ti (dī. ni. 3.80), evaṃ kiṭṭhasambhavattā ‘‘kiṭṭha’’nti vuttanti āha ‘‘kiṭṭhanti kiṭṭhaṭṭhāne uppannasassa’’nti.
ਘਟਾਤਿ ਸਿਙ੍ਗਯੁਗਂ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਸਿਙ੍ਗਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ’’ਤਿ। ਘਟਾਤਿ ਗੋਣਾਦੀਨਂ ਸਿਙ੍ਗਨ੍ਤਰਟ੍ਠਸ੍ਸ ਸਮਞ੍ਞਾਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਨਾਸਾਰਜ੍ਜੁਕੇਤਿ ਨਾਸਾਰਜ੍ਜੁਪਾਤਟ੍ਠਾਨੇ।
Ghaṭāti siṅgayugaṃ idhādhippetanti āha ‘‘dvinnaṃ siṅgānaṃ antare’’ti. Ghaṭāti goṇādīnaṃ siṅgantaraṭṭhassa samaññāti vadanti. Nāsārajjuketi nāsārajjupātaṭṭhāne.
ਦਮੇਤਿ ਪੁਥੁਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਤੋ ਨਿવਾਰੇਤਿ। ਨਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ। ਯਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਸੁਭਾਸਿਤਂ ਮਯਾ। ਤਦਸ੍ਸਾਤਿ ਤਦਾ ਅਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ। ਆਰਮ੍ਮਣੇਤਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾਰਮ੍ਮਣੇ।
Dameti puthuttārammaṇato nivāreti. Nanti cittaṃ. Yaṃ suttaṃ subhāsitaṃ mayā. Tadassāti tadā assa bhikkhuno. Ārammaṇeti kammaṭṭhānārammaṇe.
ਸੁਦੁਜਿਤਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਿਸੇવਨਭਾવਕਰਣੇਨ ਜਿਤਂ। ਸੁਤਜ੍ਜਿਤਨ੍ਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਦੂਰਕਰਣੇਨ ਜਿਤਂ, ਤਥਾਭੂਤਞ੍ਚ ਤਜ੍ਜਿਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਤਥਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਗੋਚਰਜ੍ਝਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਭੂਤੋ ਗੋਚਰੋ। ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾਰਮ੍ਮਣਞ੍ਹਿ ਬਹਿਦ੍ਧਾਰੂਪਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣવਿਧੁਰਤਾਯ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਸਮਥੋ ਅਨੁਰਕ੍ਖਣਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸਮਥਾਨੁਰਕ੍ਖਣਂ। ਯਥਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂવਰਸੀਲਂ ਸਮਥਾਨੁਰਕ੍ਖਣਂ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਕਥਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਥਾ ਹਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂવਰਸੀਲਂ ਸਮਥਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਏવਂ ਸਮਥੋਪਿ ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ।
Sudujitanti nibbisevanabhāvakaraṇena jitaṃ. Sutajjitanti suṭṭhu dūrakaraṇena jitaṃ, tathābhūtañca tajjitaṃ nāma hotīti tathā vuttaṃ. Gocarajjhattanti ajjhattabhūto gocaro. Kammaṭṭhānārammaṇañhi bahiddhārūpādiārammaṇavidhuratāya ajjhattanti vuccati. Samatho anurakkhaṇaṃ etassāti samathānurakkhaṇaṃ. Yathā indriyasaṃvarasīlaṃ samathānurakkhaṇaṃ hoti, tathā kathitanti attho. Yathā hi indriyasaṃvarasīlaṃ samathassa paccayo, evaṃ samathopi tassa paccayoti.
વਾਦਿਯਮਾਨਾਯ વੀਣਾਯ। ਚਿਤ੍ਤਂ ਰਞ੍ਜੇਤੀਤਿ ਰਜ੍ਜਨੇਨ। ਅવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੀਯਤਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਬਨ੍ਧਤੀਤਿ ਬਨ੍ਧਨੀਯੋ। વੇਟ੍ਠਕੇਤਿ ਤਨ੍ਤੀਨਂ ਆਸਜ੍ਜਨવੇਟ੍ਠਕੇ। ਕੋਣਨ੍ਤਿ ਕવਣਤੋ વੀਣਾਯ ਸਦ੍ਦਕਰਣਤੋ ਕੋਣਨ੍ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮਂ ਦਾਰੁਦਣ੍ਡਂ ਸਿਙ੍ਗਾਦੀਸੁ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਕਤਂ ਘਟਿਕਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਚਤੁਰਸ੍ਸਂ ਸਾਰਦਣ੍ਡਕ’’ਨ੍ਤਿ।
Vādiyamānāya vīṇāya. Cittaṃ rañjetīti rajjanena. Avissajjanīyatāya cittaṃ bandhatīti bandhanīyo. Veṭṭhaketi tantīnaṃ āsajjanaveṭṭhake. Koṇanti kavaṇato vīṇāya saddakaraṇato koṇanti laddhanāmaṃ dārudaṇḍaṃ siṅgādīsu yena kenaci kataṃ ghaṭikaṃ. Tenāha ‘‘caturassaṃ sāradaṇḍaka’’nti.
ਯਸ੍ਮਾ ਸੋ ਰਾਜਾ ਰਾਜਮਹਾਮਤ੍ਤੋ વਾ ਸਦ੍ਦਂ ਯਥਾਸਭਾવਤੋ ਨ ਅਞ੍ਞਾਸਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਸ ਅਜਾਨਨਾਕਾਰਮੇવ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਦ੍ਦਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ।
Yasmā so rājā rājamahāmatto vā saddaṃ yathāsabhāvato na aññāsi, tasmiṃ tassa ajānanākārameva dassetuṃ ‘‘saddaṃ passissāmī’’tiādi vuttaṃ.
ਅਸਤੀ ਕਿਰਾਯਨ੍ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਲਿਙ੍ਗવਿਪਲ੍ਲਾਸੇਨ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਯਥਾਲਿਙ੍ਗਮੇવ વਦਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਸਾ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਅਸਤੀਤਿ ਲਾਮਕਾਧਿવਚਨ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਪਯੋਗਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਸਾ ਲੋਕਿਤ੍ਥਿਯੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਲੋਕੇ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਨਾਮ ਅਸਤਿਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਤਤ੍ਥ ਕਾਰਣਮਾਹ ‘‘વੇਲਾ ਤਾਸਂ ਨ વਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ। ਪਕਤਿਯਾ ਲੋਕੇ ਜੇਟ੍ਠਭਾਤਾ ਕਨਿਟ੍ਠਭਾਤਾ ਮਾਤੁਲੋਤਿਆਦਿਕਾ વੇਲਾ ਮਰਿਯਾਦਾ ਤਾਸਂ ਨ વਿਜ੍ਜਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਸਾਰਤ੍ਤਾ ਚ ਪਗਬ੍ਬਾ ਚ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਭੋਗવਸੇਨ વਿਨਿਯੋਗਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਕਥਂ? ਸਿਖੀ ਸਬ੍ਬਘਸੋ ਯਥਾ। ਤੇਨੇવਾਹ –
Asatī kirāyanti pāḷiyaṃ liṅgavipallāsena vuttanti yathāliṅgameva vadanto ‘‘asā’’ti āha. ‘‘Asatīti lāmakādhivacana’’nti vatvā tattha payogaṃ dassetuṃ ‘‘asā lokitthiyo nāmā’’ti vuttaṃ, loke itthiyo nāma asatiyoti attho, tattha kāraṇamāha ‘‘velā tāsaṃ na vijjatī’’ti. Pakatiyā loke jeṭṭhabhātā kaniṭṭhabhātā mātulotiādikā velā mariyādā tāsaṃ na vijjati. Kasmā? Sārattā ca pagabbā ca sabbesampi sambhogavasena viniyogaṃ gacchanti. Kathaṃ? Sikhī sabbaghaso yathā. Tenevāha –
‘‘ਸਬ੍ਬਾ ਨਦੀ વਙ੍ਕਗਤੀ, ਸਬ੍ਬੇ ਕਟ੍ਠਮਯਾ વਨਾ।
‘‘Sabbā nadī vaṅkagatī, sabbe kaṭṭhamayā vanā;
ਸਬ੍ਬਿਤ੍ਥਿਯੋ ਕਰੇ ਪਾਪਂ, ਲਭਮਾਨੇ ਨਿવਾਤਕੇ’’ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੨.੨੧.੩੦੮)।
Sabbitthiyo kare pāpaṃ, labhamāne nivātake’’ti. (jā. 2.21.308);
ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਤਨ੍ਤਿਬਦ੍ਧਂ ਚਤੁਰਸ੍ਸਅਮ੍ਬਣવਾਦਿਤਾਦੀਨਿ। વੀਣਾ વਿਯ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਅਨੇਕਧਮ੍ਮਸਮੂਹਭਾવਤੋ। ਰਾਜਾ વਿਯ ਯੋਗਾવਚਰੋ ਤਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਧਮ੍ਮਗવੇਸਕਤ੍ਤਾ। ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਯੋਗਾવਚਰਸ੍ਸ।
Aññampi tantibaddhaṃ caturassaambaṇavāditādīni. Vīṇā viya pañcakkhandhā anekadhammasamūhabhāvato. Rājā viya yogāvacaro tappaṭibaddhadhammagavesakattā. Assāti yogāvacarassa.
ਨਿਰਯਾਦਿਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਗਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ વਤ੍ਤਤਿ। ਤਤੋ વਿਸੇਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਗਤਿਗਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਂ, ਰੂਪਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਯਥਾ, ਗਤਿਸਞ੍ਞਿਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਨਾਹ – ‘‘ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇ ਸਂਸਰਤਿ વਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ। ਸਞ੍ਜਾਯਨਪਦੇਸੋ ਏવ ਗਤੀਤਿ ਸਞ੍ਜਾਤਿਗਤਿ।
Nirayādito aññasmimpi gati-saddo vattati. Tato visesanatthaṃ ‘‘gatigatī’’ti vuttaṃ ‘‘dukkhadukkhaṃ, rūparūpa’’nti ca yathā, gatisaññitaṃ pavattiṭṭhānanti attho. Tenāha – ‘‘etthantare saṃsarati vattatī’’ti. Sañjāyanapadeso eva gatīti sañjātigati.
ਤਂ ਪਨ ਗਤਿਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਂવੇਗવਤ੍ਥੁਭੂਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਸ੍ਸ ਗਬ੍ਭਾਸਯਸ੍ਸ વਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਯਮਸ੍ਸ ਕਾਯੋ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਰੂਪਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਲਕ੍ਖਣਂ ਗਤਿ ਨਿਟ੍ਠਾ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਅਞ੍ਞਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਸਲਕ੍ਖਣਗਤਿ। ਅਭਾવੋ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਾਭਾવੋ। ਸਨ੍ਤਾਨવਿਚ੍ਛੇਦੋ વਿਭવਗਤਿ ਤਂਨਿਟ੍ਠਾਨਭਾવਾ। ਭੇਦੋਤਿ ਖਣਨਿਰੋਧੋ, ਇਧਾਪਿ ਤਂਨਿਟ੍ਠਾਨਤਾਯੇવ ਪਰਿਯਾਯੋ। ਯਾવ ਭવਗ੍ਗਾਤਿ ਯਾવ ਸਬ੍ਬਭવਗ੍ਗਾ। ਸਲਕ੍ਖਣવਿਭવਗਤਿਭੇਦਗਤਿਯੋ ‘‘ਏਸੇવ ਨਯੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾવ ਪਕਾਸਿਤਾਤਿ ਨ ਗਹਿਤਾ। ਤਸ੍ਸ ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸ ਨ ਹੋਤਿ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗੇਨ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ।
Taṃ pana gatiṃ sattānaṃ saṃvegavatthubhūtassa paccakkhassa gabbhāsayassa vasena dassetuṃ ‘‘ayamassa kāyo’’tiādi vuttaṃ. Rūpadhammassa salakkhaṇaṃ gati niṭṭhā, tato paraṃ aññaṃ kiñci natthīti salakkhaṇagati. Abhāvo accantābhāvo. Santānavicchedo vibhavagati taṃniṭṭhānabhāvā. Bhedoti khaṇanirodho, idhāpi taṃniṭṭhānatāyeva pariyāyo. Yāva bhavaggāti yāva sabbabhavaggā. Salakkhaṇavibhavagatibhedagatiyo ‘‘eseva nayo’’ti imināva pakāsitāti na gahitā. Tassa khīṇāsavassa na hoti aggamaggena samucchinnattā.
ਸੀਲਂ ਕਥਿਤਂ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਛਨ੍ਦਾਦਿਨਿવਾਰਣਸ੍ਸ ਕਥਿਤਤ੍ਤਾ। ਮਜ੍ਝੇ ਸਮਾਧਿਭਾવਨਾ ਕਥਿਤਾ ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਮੇવ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ…ਪੇ॰… ਸਮਾਧਿਯਤੀ’’ਤਿ ਜੋਤਿਤਤ੍ਤਾ। ਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਚ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਕਥਿਤਂ ‘‘ਯਮ੍ਪਿਸ੍ਸ…ਪੇ॰… ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ વਚਨਤੋ।
Sīlaṃkathitaṃ rūpādīsu chandādinivāraṇassa kathitattā. Majjhe samādhibhāvanā kathitā ‘‘ajjhattameva santiṭṭhati…pe… samādhiyatī’’ti jotitattā. Pariyosāne ca nibbānaṃ kathitaṃ ‘‘yampissa…pe… na hotī’’ti vacanato.
વੀਣੋਪਮਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Vīṇopamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੯. વੀਣੋਪਮਸੁਤ੍ਤਂ • 9. Vīṇopamasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੯. વੀਣੋਪਮਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 9. Vīṇopamasuttavaṇṇanā
