| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปญฺจปกรณ-มูลฎีกา • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā |
๓. วิปากตฺติกวณฺณนา
3. Vipākattikavaṇṇanā
๑-๒๓. วิปากตฺติเก วิปากธมฺมํ ปฎิจฺจาติ วิปากํ ธมฺมํ ปฎิจฺจฯ สมาเสนปิ หิ โสเยวโตฺถ วุโตฺตติ ปาฬิยํ สมาสํ กตฺวา ลิขิตํฯ
1-23. Vipākattike vipākadhammaṃ paṭiccāti vipākaṃ dhammaṃ paṭicca. Samāsenapi hi soyevattho vuttoti pāḷiyaṃ samāsaṃ katvā likhitaṃ.
๒๔-๕๒. ‘‘เนววิปากนวิปากธมฺมธมฺมํ ปฎิจฺจ เนววิปากนวิปากธมฺมธโมฺม อุปฺปชฺชติ นวิปากปจฺจยา’’ติ เอตสฺส วิภเงฺค ‘‘มหาภูเต ปฎิจฺจ จิตฺตสมุฎฺฐานํ รูปํ อุปาทารูป’’นฺติ เอตฺตกเมว วุตฺตํ, น วุตฺตํ ‘‘กฎตฺตารูป’’นฺติฯ ตํ ขเนฺธ ปฎิจฺจ อุปฺปชฺชมานสฺส มหาภูเต ปฎิจฺจ อุปฺปตฺติทสฺสนตฺถตฺตา น วุตฺตํฯ น เหตฺถ กฎตฺตารูปสฺส ขเนฺธ ปฎิจฺจ อุปฺปตฺติ อตฺถิ, ยสฺส มหาภูเต ปฎิจฺจ อุปฺปตฺติ วตฺตพฺพา สิยาฯ ปวตฺติยํ ปน กฎตฺตารูปํ ‘‘อสญฺญสตฺตานํ…เป.… มหาภูเต ปฎิจฺจ กฎตฺตารูปํ อุปาทารูป’’นฺติ เอเตเนว ทสฺสิตํ โหติฯ เอวญฺจ กตฺวา อสญฺญสตฺตานํ รูปสมานคติกตฺตา นาหารปจฺจเย จ ปวตฺติยํ กฎตฺตารูปํ น อุทฺธฎํฯ ตมฺปิ หิ อุปฺปาทกฺขเณ อาหารปจฺจเยน วินา อุปฺปชฺชตีติ อุทฺธริตพฺพํ สิยาติฯ
24-52. ‘‘Nevavipākanavipākadhammadhammaṃpaṭicca nevavipākanavipākadhammadhammo uppajjati navipākapaccayā’’ti etassa vibhaṅge ‘‘mahābhūte paṭicca cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ upādārūpa’’nti ettakameva vuttaṃ, na vuttaṃ ‘‘kaṭattārūpa’’nti. Taṃ khandhe paṭicca uppajjamānassa mahābhūte paṭicca uppattidassanatthattā na vuttaṃ. Na hettha kaṭattārūpassa khandhe paṭicca uppatti atthi, yassa mahābhūte paṭicca uppatti vattabbā siyā. Pavattiyaṃ pana kaṭattārūpaṃ ‘‘asaññasattānaṃ…pe… mahābhūte paṭicca kaṭattārūpaṃ upādārūpa’’nti eteneva dassitaṃ hoti. Evañca katvā asaññasattānaṃ rūpasamānagatikattā nāhārapaccaye ca pavattiyaṃ kaṭattārūpaṃ na uddhaṭaṃ. Tampi hi uppādakkhaṇe āhārapaccayena vinā uppajjatīti uddharitabbaṃ siyāti.
วิปากตฺติกวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Vipākattikavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-อนุฎีกา • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ๓. วิปากตฺติกวณฺณนา • 3. Vipākattikavaṇṇanā
