| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පඤ්‌චපකරණ-අට්‌ඨකථා • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
3. විපාකත්‌තිකවණ්‌ණනා
3. Vipākattikavaṇṇanā
1-23. විපාකත්‌තිකෙ විපාකං ධම්‌මං පටිච්‌ච විපාකො ධම්‌මො උප්‌පජ්‌ජති හෙතුපච්‌චයාති යෙ හෙතුපච්‌චයෙ තෙරස වාරා වුත්‌තා, තෙ සඞ්‌ඛිපිත්‌වා ගණනාය දස්‌සෙතුං හෙතුයා තෙරසාති වුත්‌තං. ආරම්‌මණෙ පඤ්‌චාතිආදීසුපි එසෙව නයො. එවමෙත්‌ථ තෙරස පඤ්‌ච නව සත්‌ත තීණි ද්‌වෙති ඡ ගණනපරිච්‌ඡෙදා, තෙසං වසෙන පච්‌චයසංසන්‌දනෙ හෙට්‌ඨා වුත්‌තනයෙනෙව ගණනා වෙදිතබ්‌බා.
1-23. Vipākattike vipākaṃ dhammaṃ paṭicca vipāko dhammo uppajjati hetupaccayāti ye hetupaccaye terasa vārā vuttā, te saṅkhipitvā gaṇanāya dassetuṃ hetuyā terasāti vuttaṃ. Ārammaṇe pañcātiādīsupi eseva nayo. Evamettha terasa pañca nava satta tīṇi dveti cha gaṇanaparicchedā, tesaṃ vasena paccayasaṃsandane heṭṭhā vuttanayeneva gaṇanā veditabbā.
24-52. පච්‌චනීයෙපි විපාකං ධම්‌මං පටිච්‌ච විපාකො ධම්‌මො උප්‌පජ්‌ජති නහෙතුපච්‌චයාති යෙ නහෙතුපච්‌චයෙ දස වාරා වුත්‌තා, තෙ සඞ්‌ඛිපිත්‌වා ගණනාය දස්‌සෙතුං නහෙතුයා දසාති වුත්‌තං. න ආරම්‌මණෙ පඤ්‌චාතිආදීසුපි එසෙව නයො. එවමෙත්‌ථ දස පඤ්‌ච තෙරස ද්‌වාදස ද්‌වෙ එකං නව තීණීති අට්‌ඨ ගණනපරිච්‌ඡෙදා, තෙසං වසෙන පච්‌චයසංසන්‌දනෙ හෙට්‌ඨා වුත්‌තනයෙනෙව විත්‌ථාරතො ගණනා වෙදිතබ්‌බා. පාළි පන සඞ්‌ඛිත්‌තා, එතෙසඤ්‌ඤෙව පන ලද්‌ධගණනරපරිච්‌ඡෙදානං වාරානං වසෙන සංසන්‌දිත්‌වා අනුලොමපච්‌චනීයං පච්‌චනීයානුලොමඤ්‌ච වෙදිතබ්‌බං.
24-52. Paccanīyepi vipākaṃ dhammaṃ paṭicca vipāko dhammo uppajjati nahetupaccayāti ye nahetupaccaye dasa vārā vuttā, te saṅkhipitvā gaṇanāya dassetuṃ nahetuyā dasāti vuttaṃ. Na ārammaṇe pañcātiādīsupi eseva nayo. Evamettha dasa pañca terasa dvādasa dve ekaṃ nava tīṇīti aṭṭha gaṇanaparicchedā, tesaṃ vasena paccayasaṃsandane heṭṭhā vuttanayeneva vitthārato gaṇanā veditabbā. Pāḷi pana saṅkhittā, etesaññeva pana laddhagaṇanaraparicchedānaṃ vārānaṃ vasena saṃsanditvā anulomapaccanīyaṃ paccanīyānulomañca veditabbaṃ.
සහජාතවාරො ඉමිනාව එකගතිකො. පච්‌චයනිස්‌සයසංසට්‌ඨසම්‌පයුත්‌තවාරා යථාපාළිමෙව නිය්‍යන්‌ති.
Sahajātavāro imināva ekagatiko. Paccayanissayasaṃsaṭṭhasampayuttavārā yathāpāḷimeva niyyanti.
92. පඤ්‌හාවාරෙ කුසලාකුසලෙ නිරුද්‌ධෙති එතස්‌මිං විපස්‌සනාවසෙන පවත්‌තෙ කුසලෙ සාරජ්‌ජනාදිවසෙන පවත්‌තෙ අකුසලෙ ච නිරුද්‌ධෙ. විපාකො තදාරම්‌මණතා උප්‌පජ්‌ජතීති කාමාවචරවිපාකො තදාරම්‌මණතාය උප්‌පජ්‌ජති. යෙ පන ‘‘විපස්‌සනාජවනානං විචිකිච්‌ඡුද්‌ධච්‌චානඤ්‌ච පරියොසානෙ තදාරම්‌මණං නත්‌ථී’’ති වදන්‌ති, තෙ ඉමාය තන්‌තියා පටිසෙධෙතබ්‌බා. ආකාසානඤ්‌චායතනකුසලං විඤ්‌ඤාණඤ්‌චායතනස්‌ස කිරියස්‌ස ආරම්‌මණපච්‌චයෙන පච්‌චයොති අරහත්‌තං පත්‌වා අසමාපන්‌නපුබ්‌බා සමාපත්‌තියො පටිලොමතො සමාපජ්‌ජන්‌තස්‌ස වසෙනෙතං වුත්‌තං. ඉමිනා උපායෙන සබ්‌බවිස්‌සජ්‌ජනෙසු සාධුකං පාළිං උපපරික්‌ඛිත්‌වා අත්‌ථො වෙදිතබ්‌බො.
92. Pañhāvāre kusalākusale niruddheti etasmiṃ vipassanāvasena pavatte kusale sārajjanādivasena pavatte akusale ca niruddhe. Vipāko tadārammaṇatā uppajjatīti kāmāvacaravipāko tadārammaṇatāya uppajjati. Ye pana ‘‘vipassanājavanānaṃ vicikicchuddhaccānañca pariyosāne tadārammaṇaṃ natthī’’ti vadanti, te imāya tantiyā paṭisedhetabbā. Ākāsānañcāyatanakusalaṃ viññāṇañcāyatanassa kiriyassa ārammaṇapaccayena paccayoti arahattaṃ patvā asamāpannapubbā samāpattiyo paṭilomato samāpajjantassa vasenetaṃ vuttaṃ. Iminā upāyena sabbavissajjanesu sādhukaṃ pāḷiṃ upaparikkhitvā attho veditabbo.
120. හෙතුයා සත්‌ත, ආරම්‌මණෙ නව, අධිපතියා දසාතිආදීසුපි සහජාතාධිපතිවසෙන ආරම්‌මණාධිපතිවසෙන සහජාතනිස්‌සයවසෙන පුරෙජාතනිස්‌සයවසෙන අනන්‌තරූපනිස්‌සයවසෙන ආරම්‌මණූපනිස්‌සයවසෙන පකතූපනිස්‌සයවසෙන සහජාතවිප්‌පයුත්‌තවසෙන පුරෙජාතපච්‌ඡාජාතවිප්‌පයුත්‌තවසෙනාති යත්‌ථ යත්‌ථ යථා යථා යත්‌තකානි විස්‌සජ්‌ජනානි ලබ්‌භන්‌ති, තත්‌ථ තත්‌ථ තථා තථා තානි සබ්‌බානි සල්‌ලක්‌ඛෙතබ්‌බානි. තථා පච්‌චනීයාදීසු අනුලොමවසෙන වාරුද්‌ධරණං, අනුලොමතො ලද්‌ධවාරානං පච්‌චනීයතො ගණනා, පච්‌චයසංසන්‌දනං, අනුලොමපච්‌චනීයෙ පච්‌චනීයානුලොමෙ ච සුද්‌ධිකෙසු චෙව සංසන්‌දනවසෙන ච පවත්‌තෙසු හෙතුමූලකාදීසු ලබ්‌භමානවාරගණනා, අලබ්‌භමානානං අලබ්‌භමානතාති සබ්‌බං හෙට්‌ඨා වුත්‌තනයෙනෙව වෙදිතබ්‌බං.
120. Hetuyā satta, ārammaṇe nava, adhipatiyā dasātiādīsupi sahajātādhipativasena ārammaṇādhipativasena sahajātanissayavasena purejātanissayavasena anantarūpanissayavasena ārammaṇūpanissayavasena pakatūpanissayavasena sahajātavippayuttavasena purejātapacchājātavippayuttavasenāti yattha yattha yathā yathā yattakāni vissajjanāni labbhanti, tattha tattha tathā tathā tāni sabbāni sallakkhetabbāni. Tathā paccanīyādīsu anulomavasena vāruddharaṇaṃ, anulomato laddhavārānaṃ paccanīyato gaṇanā, paccayasaṃsandanaṃ, anulomapaccanīye paccanīyānulome ca suddhikesu ceva saṃsandanavasena ca pavattesu hetumūlakādīsu labbhamānavāragaṇanā, alabbhamānānaṃ alabbhamānatāti sabbaṃ heṭṭhā vuttanayeneva veditabbaṃ.
යථා චෙත්‌ථ, එවං ඉතො පරෙසුපි තිකදුකෙසු. පට්‌ඨානපකරණඤ්‌හි පාළිතොව අනන්‌තං අපරිමාණං. තස්‌ස පදපටිපාටියා අත්‌ථං වණ්‌ණයිස්‌සාමීති පටිපන්‌නස්‌ස අතිදීඝායුකස්‌සාපි ආයු නප්‌පහොති. න චස්‌ස එකදෙසං වණ්‌ණෙත්‌වා සෙසම්‌හි නයතො දස්‌සියමානෙ න සක්‌කා අත්‌ථො ජානිතුං, තස්‌මා ඉතො පරං එත්‌තකම්‌පි අවත්‌වා සෙසෙසු තිකදුකෙසු හෙට්‌ඨා අවුත්‌තප්‌පකාරත්‌තා යං යං අවස්‌සං වත්‌තබ්‌බං, තං තදෙව වක්‌ඛාම. යං පන අවත්‌වා ගමිස්‌සාම, තං පාළිනයෙනෙව වෙදිතබ්‌බන්‌ති.
Yathā cettha, evaṃ ito paresupi tikadukesu. Paṭṭhānapakaraṇañhi pāḷitova anantaṃ aparimāṇaṃ. Tassa padapaṭipāṭiyā atthaṃ vaṇṇayissāmīti paṭipannassa atidīghāyukassāpi āyu nappahoti. Na cassa ekadesaṃ vaṇṇetvā sesamhi nayato dassiyamāne na sakkā attho jānituṃ, tasmā ito paraṃ ettakampi avatvā sesesu tikadukesu heṭṭhā avuttappakārattā yaṃ yaṃ avassaṃ vattabbaṃ, taṃ tadeva vakkhāma. Yaṃ pana avatvā gamissāma, taṃ pāḷinayeneva veditabbanti.
විපාකත්‌තිකවණ්‌ණනා.
Vipākattikavaṇṇanā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / අභිධම්‌මපිටක • Abhidhammapiṭaka / පට්‌ඨානපාළි • Paṭṭhānapāḷi / 3. විපාකත්‌තිකං • 3. Vipākattikaṃ
