| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปญฺจปกรณ-อฎฺฐกถา • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
๑๐. วิปาโก วิปากธมฺมธโมฺมติกถาวณฺณนา
10. Vipāko vipākadhammadhammotikathāvaṇṇanā
๕๐๑. อิทานิ วิปาโก วิปากธมฺมธโมฺมติกถา นาม โหติฯ ตตฺถ ยสฺมา วิปาโก วิปากสฺส อญฺญมญฺญาทิปจฺจยวเสน ปจฺจโย โหติ, ตสฺมา วิปาโกปิ วิปากธมฺมธโมฺมติ เยสํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ อนฺธกานํ; เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฎิญฺญา อิตรสฺสฯ ตสฺส วิปาโกติ ตสฺส วิปากธมฺมธมฺมสฺส วิปากสฺส โย วิปาโก, โสปิ เต วิปากธมฺมธโมฺม โหตีติ ปุจฺฉติฯ อิตโร อายติํ วิปากทานาภาวํ สนฺธาย ปฎิกฺขิปติฯ ทุติยํ ปุโฎฺฐ ตปฺปจฺจยาปิ อญฺญสฺส วิปากสฺส อุปฺปตฺติํ สนฺธาย ปฎิชานาติฯ เอวํ สเนฺต ปนสฺส กุสลากุสลสฺส วิย ตสฺสาปิ วิปากสฺส วิปาโก, ตสฺสาปิ วิปาโกติ วฎฺฎานุปเจฺฉโท อาปชฺชตีติ ปุโฎฺฐ สมยวิโรธภเยน ปฎิกฺขิปติฯ
501. Idāni vipāko vipākadhammadhammotikathā nāma hoti. Tattha yasmā vipāko vipākassa aññamaññādipaccayavasena paccayo hoti, tasmā vipākopi vipākadhammadhammoti yesaṃ laddhi, seyyathāpi andhakānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa. Tassa vipākoti tassa vipākadhammadhammassa vipākassa yo vipāko, sopi te vipākadhammadhammo hotīti pucchati. Itaro āyatiṃ vipākadānābhāvaṃ sandhāya paṭikkhipati. Dutiyaṃ puṭṭho tappaccayāpi aññassa vipākassa uppattiṃ sandhāya paṭijānāti. Evaṃ sante panassa kusalākusalassa viya tassāpi vipākassa vipāko, tassāpi vipākoti vaṭṭānupacchedo āpajjatīti puṭṭho samayavirodhabhayena paṭikkhipati.
วิปาโกติ วาติอาทิมฺหิ วจนสาธเน ปน ยทิ วิปากสฺส วิปากธมฺมธเมฺมน เอกตฺถตา ภเวยฺย, กุสลากุสลพฺยากตานํ เอกตฺถตํ อาปเชฺชยฺยาติ ปฎิกฺขิปติฯ วิปาโก จ วิปากธมฺมธโมฺม จาติ เอตฺถ อยํ อธิปฺปาโย – โส หิ จตูสุ วิปากกฺขเนฺธสุ เอเกกํ อญฺญมญฺญปจฺจยาทีสุ ปจฺจยเฎฺฐน วิปากธมฺมธมฺมตํ ปจฺจยุปฺปนฺนเฎฺฐน จ วิปากํ มญฺญมาโน ‘‘วิปาโก วิปากธมฺมธโมฺม’’ติ ปุโฎฺฐ อามนฺตาติ ปฎิชานาติฯ อถ นํ สกวาที ‘‘ยสฺมา ตยา เอกกฺขเณ จตูสุ ขเนฺธสุ วิปาโก วิปากธมฺมธโมฺมปิ อนุญฺญาโต, ตสฺมา เตสํ สหคตาทิภาโว อาปชฺชตี’’ติ โจเทตุํ เอวมาหฯ อิตโร กุสลากุสลสงฺขาตํ วิปากธมฺมธมฺมํ สนฺธาย ปฎิกฺขิปติฯ ตเญฺญว อกุสลนฺติ ยทิ เต วิปาโก วิปากธมฺมธโมฺม, โย อกุสลวิปาโก, โส อกุสลํ อาปชฺชติฯ กสฺมา? วิปากธมฺมธเมฺมน เอกตฺตาฯ ตเญฺญว กุสลนฺติอาทีสุปิ เอเสว นโยฯ
Vipākoti vātiādimhi vacanasādhane pana yadi vipākassa vipākadhammadhammena ekatthatā bhaveyya, kusalākusalabyākatānaṃ ekatthataṃ āpajjeyyāti paṭikkhipati. Vipāko ca vipākadhammadhammo cāti ettha ayaṃ adhippāyo – so hi catūsu vipākakkhandhesu ekekaṃ aññamaññapaccayādīsu paccayaṭṭhena vipākadhammadhammataṃ paccayuppannaṭṭhena ca vipākaṃ maññamāno ‘‘vipāko vipākadhammadhammo’’ti puṭṭho āmantāti paṭijānāti. Atha naṃ sakavādī ‘‘yasmā tayā ekakkhaṇe catūsu khandhesu vipāko vipākadhammadhammopi anuññāto, tasmā tesaṃ sahagatādibhāvo āpajjatī’’ti codetuṃ evamāha. Itaro kusalākusalasaṅkhātaṃ vipākadhammadhammaṃ sandhāya paṭikkhipati. Taññeva akusalanti yadi te vipāko vipākadhammadhammo, yo akusalavipāko, so akusalaṃ āpajjati. Kasmā? Vipākadhammadhammena ekattā. Taññeva kusalantiādīsupi eseva nayo.
๕๐๒. อญฺญมญฺญปจฺจยาติ อิทํ สหชาตานํ ปจฺจยมตฺตวเสน วุตฺตํ, ตสฺมา อสาธกํฯ มหาภูตานมฺปิ จ อญฺญมญฺญปจฺจยตา วุตฺตา, น จ ตานิ วิปากานิ, น จ วิปากธมฺมธมฺมานีติฯ
502. Aññamaññapaccayāti idaṃ sahajātānaṃ paccayamattavasena vuttaṃ, tasmā asādhakaṃ. Mahābhūtānampi ca aññamaññapaccayatā vuttā, na ca tāni vipākāni, na ca vipākadhammadhammānīti.
วิปาโก วิปากธมฺมธโมฺมติกถาวณฺณนาฯ
Vipāko vipākadhammadhammotikathāvaṇṇanā.
สตฺตโม วโคฺคฯ
Sattamo vaggo.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / อภิธมฺมปิฎก • Abhidhammapiṭaka / กถาวตฺถุปาฬิ • Kathāvatthupāḷi / (๗๒) ๑๐. วิปาโก วิปากธมฺมธโมฺมติกถา • (72) 10. Vipāko vipākadhammadhammotikathā
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-มูลฎีกา • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ๑๐. วิปาโกวิปากธมฺมธโมฺมติกถาวณฺณนา • 10. Vipākovipākadhammadhammotikathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-อนุฎีกา • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ๑๐. วิปาโกวิปากธมฺมธโมฺมติกถาวณฺณนา • 10. Vipākovipākadhammadhammotikathāvaṇṇanā
