Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / ధమ్మసఙ్గణీ-మూలటీకా • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā

    విపాకుద్ధారకథావణ్ణనా

    Vipākuddhārakathāvaṇṇanā

    యతో యత్తకో చ విపాకో హోతి, యస్మిఞ్చ ఠానే విపచ్చతి, తం దస్సేతుం విపాకుద్ధారకథా ఆరద్ధా. ఏత్థేవాతి ఏకాయ చేతనాయ కమ్మే ఆయూహితేయేవ. దుహేతుకపటిసన్ధివసేన ద్వాదసకమగ్గోపి హోతి , ద్వాదసకప్పకారోపీతి అత్థో. అహేతుకపటిసన్ధివసేన అహేతుకట్ఠకమ్పి. అసఙ్ఖారికససఙ్ఖారికానం ససఙ్ఖారికఅసఙ్ఖారికవిపాకసఙ్కరం అనిచ్ఛన్తో దుతియత్థేరో ‘‘ద్వాదసా’’తిఆదిమాహ. పురిమస్స హి పచ్చయతోససఙ్ఖారికఅసఙ్ఖారికభావో, ఇతరేసం కమ్మతో. తతియో తిహేతుకతో దుహేతుకమ్పి అనిచ్ఛన్తో ‘‘దసా’’తిఆదిమాహ.

    Yato yattako ca vipāko hoti, yasmiñca ṭhāne vipaccati, taṃ dassetuṃ vipākuddhārakathā āraddhā. Etthevāti ekāya cetanāya kamme āyūhiteyeva. Duhetukapaṭisandhivasena dvādasakamaggopi hoti , dvādasakappakāropīti attho. Ahetukapaṭisandhivasena ahetukaṭṭhakampi. Asaṅkhārikasasaṅkhārikānaṃ sasaṅkhārikaasaṅkhārikavipākasaṅkaraṃ anicchanto dutiyatthero ‘‘dvādasā’’tiādimāha. Purimassa hi paccayatosasaṅkhārikaasaṅkhārikabhāvo, itaresaṃ kammato. Tatiyo tihetukato duhetukampi anicchanto ‘‘dasā’’tiādimāha.

    ఇమస్మిం విపాకుద్ధారట్ఠానే కమ్మపటిసన్ధివవత్థానత్థం సాకేతపఞ్హం గణ్హింసు. కమ్మవసేన విపాకస్స తంతంగుణదోసుస్సదనిమిత్తతం దస్సేతుం ఉస్సదకిత్తనం గణ్హింసు. హేతుకిత్తనం ఇధ పఠమత్థేరస్స అధిప్పాయేన వుత్తం. దుతియత్థేరవాదాదీసు విసేసం తత్థ తత్థేవ వక్ఖామి. ఞాణస్స జచ్చన్ధాదివిపత్తినిమిత్తపటిపక్ఖభావతో తిహేతుకం అతిదుబ్బలమ్పి సమానం పటిసన్ధిం ఆకడ్ఢన్తం దుహేతుకం ఆకడ్ఢేయ్యాతి ‘‘అహేతుకా న హోతీ’’తి ఆహ. యం పన పటిసమ్భిదామగ్గే సుగతియం జచ్చన్ధబధిరాదివిపత్తియా అహేతుకఉపపత్తిం వజ్జేత్వా గతిసమ్పత్తియా సహేతుకోపపత్తిం దస్సేన్తేన ‘‘గతిసమ్పత్తియా ఞాణసమ్పయుత్తే కతమేసం అట్ఠన్నం హేతూనం పచ్చయా ఉపపత్తి హోతి’’చ్చేవ (పటి॰ మ॰ ౧.౨౩౨) వుత్తం. తేన ఞాణవిప్పయుత్తేన కమ్మునా ఞాణసమ్పయుత్తపటిసన్ధి న హోతీతి దీపితం హోతి. అఞ్ఞథా ‘‘సత్తన్నం హేతూనం పచ్చయా ఉపపత్తి హోతీ’’తి ఇదమ్పి వుచ్చేయ్య. తథా హి ‘‘గతిసమ్పత్తియా ఞాణసమ్పయుత్తే కతమేసం అట్ఠన్నం హేతూనం పచ్చయా ఉపపత్తి హోతి? కుసలస్స కమ్మస్స జవనక్ఖణే తయో హేతూ కుసలా తస్మిం ఖణే జాతచేతనాయ సహజాతపచ్చయా హోన్తి. తేన వుచ్చతి కుసలమూలపచ్చయాపి సఙ్ఖారా. నికన్తిక్ఖణే ద్వే హేతూ అకుసలా తస్మిం ఖణే జాతచేతనాయ సహజాతపచ్చయా హోన్తి. తేన వుచ్చతి అకుసలమూలపచ్చయాపి సఙ్ఖారా. పటిసన్ధిక్ఖణే తయో హేతూ అబ్యాకతా తస్మిం ఖణే జాతచేతనాయ సహజాతపచ్చయా హోన్తి. తేన వుచ్చతి నామరూపపచ్చయాపి విఞ్ఞాణం, విఞ్ఞాణపచ్చయాపి నామరూప’’న్తి విస్సజ్జితం ఞాణసమ్పయుత్తోపపత్తియం.

    Imasmiṃ vipākuddhāraṭṭhāne kammapaṭisandhivavatthānatthaṃ sāketapañhaṃ gaṇhiṃsu. Kammavasena vipākassa taṃtaṃguṇadosussadanimittataṃ dassetuṃ ussadakittanaṃ gaṇhiṃsu. Hetukittanaṃ idha paṭhamattherassa adhippāyena vuttaṃ. Dutiyattheravādādīsu visesaṃ tattha tattheva vakkhāmi. Ñāṇassa jaccandhādivipattinimittapaṭipakkhabhāvato tihetukaṃ atidubbalampi samānaṃ paṭisandhiṃ ākaḍḍhantaṃ duhetukaṃ ākaḍḍheyyāti ‘‘ahetukā na hotī’’ti āha. Yaṃ pana paṭisambhidāmagge sugatiyaṃ jaccandhabadhirādivipattiyā ahetukaupapattiṃ vajjetvā gatisampattiyā sahetukopapattiṃ dassentena ‘‘gatisampattiyā ñāṇasampayutte katamesaṃ aṭṭhannaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti’’cceva (paṭi. ma. 1.232) vuttaṃ. Tena ñāṇavippayuttena kammunā ñāṇasampayuttapaṭisandhi na hotīti dīpitaṃ hoti. Aññathā ‘‘sattannaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hotī’’ti idampi vucceyya. Tathā hi ‘‘gatisampattiyā ñāṇasampayutte katamesaṃ aṭṭhannaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti? Kusalassa kammassa javanakkhaṇe tayo hetū kusalā tasmiṃ khaṇe jātacetanāya sahajātapaccayā honti. Tena vuccati kusalamūlapaccayāpi saṅkhārā. Nikantikkhaṇe dve hetū akusalā tasmiṃ khaṇe jātacetanāya sahajātapaccayā honti. Tena vuccati akusalamūlapaccayāpi saṅkhārā. Paṭisandhikkhaṇe tayo hetū abyākatā tasmiṃ khaṇe jātacetanāya sahajātapaccayā honti. Tena vuccati nāmarūpapaccayāpi viññāṇaṃ, viññāṇapaccayāpi nāmarūpa’’nti vissajjitaṃ ñāṇasampayuttopapattiyaṃ.

    ఏవం ఞాణవిప్పయుత్తతో ఞాణసమ్పయుత్తుపపత్తియా చ విజ్జమానాయ ‘‘గతిసమ్పత్తియా ఞాణసమ్పయుత్తే కతమేసం సత్తన్నం హేతూనం పచ్చయా ఉపపత్తి హోతి? కుసలస్స కమ్మస్స జవనక్ఖణే ద్వే హేతూ కుసలా’’తి వత్వా అఞ్ఞత్థ చ పుబ్బే వుత్తనయేనేవ సక్కా విస్సజ్జనం కాతున్తి. యథా పన ‘‘ఞాణసమ్పయుత్తే సత్తన్నం హేతూనం పచ్చయా’’తి అవచనతో ఞాణవిప్పయుత్తతో ఞాణసమ్పయుత్తా పటిసన్ధి న హోతి, ఏవం ‘‘గతిసమ్పత్తియా ఞాణవిప్పయుత్తే ఛన్నం హేతూనం పచ్చయా ఉపపత్తి హోతి’’చ్చేవ (పటి॰ మ॰ ౧.౨౩౩) వత్వా ‘‘సత్తన్నం హేతూనం పచ్చయా’’తి అవచనతో ఞాణసమ్పయుత్తతో ఞాణవిప్పయుత్తాపి పటిసన్ధి న హోతీతి ఆపన్నం. ఏత్థాపి హి న న సక్కా కమ్మనికన్తిక్ఖణేసు తయో చ ద్వే చ హేతూ యోజేత్వా పటిసన్ధిక్ఖణే ద్వే యోజేతున్తి. ఇమస్స పన థేరస్స అయమధిప్పాయో సియా ‘‘కమ్మసరిక్ఖకవిపాకదస్సనవసేన ఇధ పాఠో సావసేసో కథితో’’తి. ‘‘ఞాణసమ్పయుత్తే అట్ఠన్నం హేతూనం పచ్చయా’’తి ఏత్థాపి పాఠస్స సావసేసతాపత్తీతి చే? న, దుబ్బలస్స దుహేతుకకమ్మస్స ఞాణసమ్పయుత్తవిపాకదానే అసమత్థత్తా. తిహేతుకస్స పన అహేతుకవిపచ్చనే వియ దుహేతుకవిపచ్చనేపి నత్థి సమత్థతావిఘాతోతి. ఆరమ్మణేన వేదనా పరివత్తేతబ్బాతి సన్తీరణతదారమ్మణే సన్ధాయ వుత్తం. విభాగగ్గహణసమత్థతాభావతో హి చక్ఖువిఞ్ఞాణాదీని ఇట్ఠఇట్ఠమజ్ఝత్తేసు ఉపేక్ఖాసహగతానేవ హోన్తి, కాయవిఞ్ఞాణఞ్చ సుఖసహగతమేవ పటిఘట్టనావిసేసేనాతి.

    Evaṃ ñāṇavippayuttato ñāṇasampayuttupapattiyā ca vijjamānāya ‘‘gatisampattiyā ñāṇasampayutte katamesaṃ sattannaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti? Kusalassa kammassa javanakkhaṇe dve hetū kusalā’’ti vatvā aññattha ca pubbe vuttanayeneva sakkā vissajjanaṃ kātunti. Yathā pana ‘‘ñāṇasampayutte sattannaṃ hetūnaṃ paccayā’’ti avacanato ñāṇavippayuttato ñāṇasampayuttā paṭisandhi na hoti, evaṃ ‘‘gatisampattiyā ñāṇavippayutte channaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti’’cceva (paṭi. ma. 1.233) vatvā ‘‘sattannaṃ hetūnaṃ paccayā’’ti avacanato ñāṇasampayuttato ñāṇavippayuttāpi paṭisandhi na hotīti āpannaṃ. Etthāpi hi na na sakkā kammanikantikkhaṇesu tayo ca dve ca hetū yojetvā paṭisandhikkhaṇe dve yojetunti. Imassa pana therassa ayamadhippāyo siyā ‘‘kammasarikkhakavipākadassanavasena idha pāṭho sāvaseso kathito’’ti. ‘‘Ñāṇasampayutte aṭṭhannaṃ hetūnaṃ paccayā’’ti etthāpi pāṭhassa sāvasesatāpattīti ce? Na, dubbalassa duhetukakammassa ñāṇasampayuttavipākadāne asamatthattā. Tihetukassa pana ahetukavipaccane viya duhetukavipaccanepi natthi samatthatāvighātoti. Ārammaṇena vedanā parivattetabbāti santīraṇatadārammaṇe sandhāya vuttaṃ. Vibhāgaggahaṇasamatthatābhāvato hi cakkhuviññāṇādīni iṭṭhaiṭṭhamajjhattesu upekkhāsahagatāneva honti, kāyaviññāṇañca sukhasahagatameva paṭighaṭṭanāvisesenāti.

    విసేసవతా కాలేన తదారమ్మణపచ్చయసబ్బజవనవతా విపాకప్పవత్తిం దస్సేతుం ‘‘సంవరాసంవరే…పే॰… ఉపగతస్సా’’తి వుత్తం అఞ్ఞకాలే పఞ్చవిఞ్ఞాణాదిపరిపుణ్ణవిపాకప్పవత్తిఅభావా. కక్కటక…పే॰… భవఙ్గోతరణన్తి ఏతేన ఇదం దస్సేతి – కేదారే పూరేత్వా నదీపవేసనమగ్గభూతం మాతికం అప్పవిసిత్వా కక్కటకమగ్గాదినా అమగ్గేన నదీఓతరణం వియ చిత్తస్స జవిత్వా భవఙ్గప్పవేసనమగ్గభూతే తదారమ్మణే అనుప్పన్నే మగ్గేన వినా భవఙ్గోతరణన్తి.

    Visesavatā kālena tadārammaṇapaccayasabbajavanavatā vipākappavattiṃ dassetuṃ ‘‘saṃvarāsaṃvare…pe… upagatassā’’ti vuttaṃ aññakāle pañcaviññāṇādiparipuṇṇavipākappavattiabhāvā. Kakkaṭaka…pe… bhavaṅgotaraṇanti etena idaṃ dasseti – kedāre pūretvā nadīpavesanamaggabhūtaṃ mātikaṃ appavisitvā kakkaṭakamaggādinā amaggena nadīotaraṇaṃ viya cittassa javitvā bhavaṅgappavesanamaggabhūte tadārammaṇe anuppanne maggena vinā bhavaṅgotaraṇanti.

    ఏతేసు తీసు మోఘవారేసు దుతియో ఉపపరిక్ఖిత్వా గహేతబ్బో. యది హి అనులోమే వేదనాత్తికే పటిచ్చవారాదీసు ‘‘ఆసేవనపచ్చయా న మగ్గే ద్వే’’తి ‘‘న మగ్గపచ్చయా ఆసేవనే ద్వే’’తి చ వుత్తం సియా, సోపి మోఘవారో లబ్భేయ్య. యది పన వోట్ఠబ్బనమ్పి ఆసేవనపచ్చయో సియా, కుసలాకుసలానమ్పి సియా. న హి ఆసేవనపచ్చయం లద్ధుం యుత్తస్స ఆసేవనపచ్చయభావీ ధమ్మో ఆసేవనపచ్చయోతి అవుత్తో అత్థి. వోట్ఠబ్బనస్స పన కుసలాకుసలానం ఆసేవనపచ్చయభావో అవుత్తో. ‘‘కుసలం ధమ్మం పటిచ్చ కుసలో ధమ్మో ఉప్పజ్జతి నాసేవనపచ్చయా. అకుసలం ధమ్మం…పే॰… నాసేవనపచ్చయా’’తి (పట్ఠా॰ ౧.౧.౯౩) వచనతో పటిక్ఖిత్తోవ. అథాపి సియా ‘‘అసమానవేదనానం వసేన ఏవం వుత్త’’న్తి, ఏవమపి యథా ‘‘ఆవజ్జనా కుసలానం ఖన్ధానం అకుసలానం ఖన్ధానం అనన్తరపచ్చయేన పచ్చయో’’తి (పట్ఠా॰ ౧.౧.౪౧౭) వుత్తం, ఏవం ‘‘ఆసేవనపచ్చయేన పచ్చయోతి’’పి వత్తబ్బం సియా, జాతిభేదా న వుత్తన్తి చే? భూమిభిన్నస్స కామావచరస్స రూపావచరాదీనం ఆసేవనపచ్చయభావో వియ జాతిభిన్నస్సపి భవేయ్యాతి వత్తబ్బో ఏవ సియా. అభిన్నజాతికస్స చ వసేన యథా ‘‘ఆవజ్జనా సహేతుకానం ఖన్ధానం అనన్తరపచ్చయేన పచ్చయో’’తి వుత్తం, ఏవం ‘‘ఆసేవనపచ్చయేన పచ్చయో’’తిపి వత్తబ్బం సియా, న తు వుత్తం. తస్మా వేదనాత్తికేపి సఙ్ఖిత్తాయ గణనాయ ‘‘ఆసేవనపచ్చయా న మగ్గే ఏకం, న మగ్గపచ్చయా ఆసేవనే ఏక’’న్తి ఏవం గణనాయ నిద్ధారియమానాయ వోట్ఠబ్బనస్స ఆసేవనపచ్చయత్తస్స అభావా యథావుత్తప్పకారో దుతియో మోఘవారో వీమంసితబ్బో.

    Etesu tīsu moghavāresu dutiyo upaparikkhitvā gahetabbo. Yadi hi anulome vedanāttike paṭiccavārādīsu ‘‘āsevanapaccayā na magge dve’’ti ‘‘na maggapaccayā āsevane dve’’ti ca vuttaṃ siyā, sopi moghavāro labbheyya. Yadi pana voṭṭhabbanampi āsevanapaccayo siyā, kusalākusalānampi siyā. Na hi āsevanapaccayaṃ laddhuṃ yuttassa āsevanapaccayabhāvī dhammo āsevanapaccayoti avutto atthi. Voṭṭhabbanassa pana kusalākusalānaṃ āsevanapaccayabhāvo avutto. ‘‘Kusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo uppajjati nāsevanapaccayā. Akusalaṃ dhammaṃ…pe… nāsevanapaccayā’’ti (paṭṭhā. 1.1.93) vacanato paṭikkhittova. Athāpi siyā ‘‘asamānavedanānaṃ vasena evaṃ vutta’’nti, evamapi yathā ‘‘āvajjanā kusalānaṃ khandhānaṃ akusalānaṃ khandhānaṃ anantarapaccayena paccayo’’ti (paṭṭhā. 1.1.417) vuttaṃ, evaṃ ‘‘āsevanapaccayena paccayoti’’pi vattabbaṃ siyā, jātibhedā na vuttanti ce? Bhūmibhinnassa kāmāvacarassa rūpāvacarādīnaṃ āsevanapaccayabhāvo viya jātibhinnassapi bhaveyyāti vattabbo eva siyā. Abhinnajātikassa ca vasena yathā ‘‘āvajjanā sahetukānaṃ khandhānaṃ anantarapaccayena paccayo’’ti vuttaṃ, evaṃ ‘‘āsevanapaccayena paccayo’’tipi vattabbaṃ siyā, na tu vuttaṃ. Tasmā vedanāttikepi saṅkhittāya gaṇanāya ‘‘āsevanapaccayā na magge ekaṃ, na maggapaccayā āsevane eka’’nti evaṃ gaṇanāya niddhāriyamānāya voṭṭhabbanassa āsevanapaccayattassa abhāvā yathāvuttappakāro dutiyo moghavāro vīmaṃsitabbo.

    వోట్ఠబ్బనం పన వీథివిపాకసన్తతియా ఆవట్టనతో ఆవజ్జనా, తతో విసదిసస్స జవనస్స కరణతో మనసికారో చ. ఏవఞ్చ కత్వా పట్ఠానే ‘‘వోట్ఠబ్బనం కుసలానం ఖన్ధానం అనన్తరపచ్చయేన పచ్చయో’’తిఆది న వుత్తం, ‘‘ఆవజ్జనా’’ఇచ్చేవ వుత్తం. తస్మా వోట్ఠబ్బనతో చతున్నం వా పఞ్చన్నం వా జవనానం ఆరమ్మణపురేజాతం భవితుం అసక్కోన్తం రూపాదిఆవజ్జనాదీనం పచ్చయో భవితుం న సక్కోతి, అయమేతస్స సభావోతి జవనాపారిపూరియా దుతియో మోఘవారో దస్సేతుం యుత్తో సియా, అయమ్పి అట్ఠకథాయం అనాగతత్తా సుట్ఠు విచారేతబ్బో. భవఙ్గస్స జవనానుబన్ధనభూతత్తా ‘‘తదారమ్మణం భవఙ్గ’’న్తి వుత్తం. పట్ఠానే (పట్ఠా॰ ౩.౧.౧౦౨) చ వుత్తం ‘‘సహేతుకం భవఙ్గం అహేతుకస్స భవఙ్గస్స అనన్తరపచ్చయేన పచ్చయో’’తి, ‘‘అహేతుకం భవఙ్గం సహేతుకస్స భవఙ్గస్స అనన్తరపచ్చయేన పచ్చయో’’తి చ. కుసలాకుసలానం సుఖదుక్ఖవిపాకమత్తో విపాకో న ఇట్ఠానిట్ఠానం విభాగం కరోతి, జవనం పన రజ్జనవిరజ్జనాదివసేన ఇట్ఠానిట్ఠవిభాగం కరోతీతి ‘‘ఆరమ్మణరసం జవనమేవ అనుభవతీ’’తి వుత్తం.

    Voṭṭhabbanaṃ pana vīthivipākasantatiyā āvaṭṭanato āvajjanā, tato visadisassa javanassa karaṇato manasikāro ca. Evañca katvā paṭṭhāne ‘‘voṭṭhabbanaṃ kusalānaṃ khandhānaṃ anantarapaccayena paccayo’’tiādi na vuttaṃ, ‘‘āvajjanā’’icceva vuttaṃ. Tasmā voṭṭhabbanato catunnaṃ vā pañcannaṃ vā javanānaṃ ārammaṇapurejātaṃ bhavituṃ asakkontaṃ rūpādiāvajjanādīnaṃ paccayo bhavituṃ na sakkoti, ayametassa sabhāvoti javanāpāripūriyā dutiyo moghavāro dassetuṃ yutto siyā, ayampi aṭṭhakathāyaṃ anāgatattā suṭṭhu vicāretabbo. Bhavaṅgassa javanānubandhanabhūtattā ‘‘tadārammaṇaṃ bhavaṅga’’nti vuttaṃ. Paṭṭhāne (paṭṭhā. 3.1.102) ca vuttaṃ ‘‘sahetukaṃ bhavaṅgaṃ ahetukassa bhavaṅgassa anantarapaccayena paccayo’’ti, ‘‘ahetukaṃ bhavaṅgaṃ sahetukassa bhavaṅgassa anantarapaccayena paccayo’’ti ca. Kusalākusalānaṃ sukhadukkhavipākamatto vipāko na iṭṭhāniṭṭhānaṃ vibhāgaṃ karoti, javanaṃ pana rajjanavirajjanādivasena iṭṭhāniṭṭhavibhāgaṃ karotīti ‘‘ārammaṇarasaṃ javanameva anubhavatī’’ti vuttaṃ.

    అవిజ్జమానే కారకే కథం ఆవజ్జనాదిభావేన పవత్తి హోతీతి తం దస్సేతుం పఞ్చవిధం నియామం నామ గణ్హింసు. నియామో చ ధమ్మానం సభావకిచ్చపచ్చయభావవిసేసోవ. తంతంసదిసఫలదానన్తి తస్స తస్స అత్తనో అనురూపఫలస్స దానం. సదిసవిపాకదానన్తి చ అనురూపవిపాకదానన్తి అత్థో. ఇదం వత్థున్తి ఏకవచననిద్దేసో ఏకగాథావత్థుభావేన కతో. జగతిప్పదేసోతి యథావుత్తతో అఞ్ఞోపి లోకప్పదేసో. కాలగతిఉపధిపయోగపటిబాళ్హఞ్హి పాపం న విపచ్చేయ్య, న పదేసపటిబాళ్హన్తి. సబ్బఞ్ఞుతఞ్ఞాణపదట్ఠానపటిసన్ధియాదిధమ్మానం నియామో దససహస్సికమ్పనపచ్చయభావో ధమ్మనియామో. అయం ఇధ అధిప్పేతోతి ఏతేన నియామవసేన ఆవజ్జనాదిభావో, న కారకవసేనాతి ఏతమత్థం దస్సేతి.

    Avijjamāne kārake kathaṃ āvajjanādibhāvena pavatti hotīti taṃ dassetuṃ pañcavidhaṃ niyāmaṃ nāma gaṇhiṃsu. Niyāmo ca dhammānaṃ sabhāvakiccapaccayabhāvavisesova. Taṃtaṃsadisaphaladānanti tassa tassa attano anurūpaphalassa dānaṃ. Sadisavipākadānanti ca anurūpavipākadānanti attho. Idaṃ vatthunti ekavacananiddeso ekagāthāvatthubhāvena kato. Jagatippadesoti yathāvuttato aññopi lokappadeso. Kālagatiupadhipayogapaṭibāḷhañhi pāpaṃ na vipacceyya, na padesapaṭibāḷhanti. Sabbaññutaññāṇapadaṭṭhānapaṭisandhiyādidhammānaṃ niyāmo dasasahassikampanapaccayabhāvo dhammaniyāmo. Ayaṃ idha adhippetoti etena niyāmavasena āvajjanādibhāvo, na kārakavasenāti etamatthaṃ dasseti.

    ఇమస్మిం ఠానేతి సోళసవిపాకకథాఠానే. ద్వాదసహి వాహేతబ్బా నాళియన్తోపమా న ద్వాదసన్నం చిత్తానం ఏకస్మిం ద్వారే ఏకారమ్మణే సహ కిచ్చకరణవసేన వుత్తా, అథ ఖో ద్వాదసన్నం ఏకస్మిం ద్వారే సకిచ్చకరణమత్తవసేన. అహేతుకపటిసన్ధిజనకసదిసజవనానన్తరం అహేతుకతదారమ్మణం దస్సేన్తో ‘‘చతున్నం పన దుహేతుకకుసలచిత్తానం అఞ్ఞతరజవనస్స…పే॰… పతిట్ఠాతీ’’తి ఆహ. అహేతుకపటిసన్ధికస్స పన తిహేతుకజవనే జవితే పటిసన్ధిదాయకేన కమ్మేన అహేతుకస్స తదారమ్మణస్స నిబ్బత్తి న పటిసేధితా. ఏవం దుహేతుకపటిసన్ధికస్సపి తిహేతుకానన్తరం దుహేతుకతదారమ్మణం అప్పటిసిద్ధం దట్ఠబ్బం. పరిపుణ్ణవిపాకస్స చ పటిసన్ధిజనకకమ్మస్స వసేనాయం విపాకవిభావనా తస్సా ముఖనిదస్సనమత్తమేవాతి పవత్తివిపాకస్స చ ఏకస్స తిహేతుకాదికమ్మస్స సోళసవిపాకచిత్తాదీని వుత్తనయేన యోజేతబ్బాని. తస్మా యేన కేనచి కమ్మునా ఏకేన అనేకం తదారమ్మణం పవత్తమానం కమ్మవిసేసాభావా యేసం తం అనుబన్ధభూతం, తేసం జవనసఙ్ఖాతానం పచ్చయానం విసేసేన విసిట్ఠం హోతీతి జవనేనాయం తదారమ్మణనియామో వుత్తో, న నానాకమ్మునా నిబ్బత్తమానస్స వసేన. ఏవఞ్చ కత్వా పట్ఠానే (పట్ఠా॰ ౩.౧.౯౮) ‘‘సహేతుకే ఖన్ధే అనిచ్చతో దుక్ఖతో అనత్తతో విపస్సతి. కుసలాకుసలే నిరుద్ధే అహేతుకో విపాకో తదారమ్మణతా ఉప్పజ్జతీ’’తి ఞాణానన్తరం అహేతుకతదారమ్మణం, ‘‘కుసలాకుసలే నిరుద్ధే సహేతుకో విపాకో తదారమ్మణతా ఉప్పజ్జతీ’’తి అకుసలానన్తరఞ్చ సహేతుకతదారమ్మణం వుత్తం, న చ ‘‘తం ఏతేన థేరేన అదస్సిత’’న్తి కత్వా తస్స పటిసేధో కతో హోతీతి.

    Imasmiṃ ṭhāneti soḷasavipākakathāṭhāne. Dvādasahi vāhetabbā nāḷiyantopamā na dvādasannaṃ cittānaṃ ekasmiṃ dvāre ekārammaṇe saha kiccakaraṇavasena vuttā, atha kho dvādasannaṃ ekasmiṃ dvāre sakiccakaraṇamattavasena. Ahetukapaṭisandhijanakasadisajavanānantaraṃ ahetukatadārammaṇaṃ dassento ‘‘catunnaṃ pana duhetukakusalacittānaṃ aññatarajavanassa…pe… patiṭṭhātī’’ti āha. Ahetukapaṭisandhikassa pana tihetukajavane javite paṭisandhidāyakena kammena ahetukassa tadārammaṇassa nibbatti na paṭisedhitā. Evaṃ duhetukapaṭisandhikassapi tihetukānantaraṃ duhetukatadārammaṇaṃ appaṭisiddhaṃ daṭṭhabbaṃ. Paripuṇṇavipākassa ca paṭisandhijanakakammassa vasenāyaṃ vipākavibhāvanā tassā mukhanidassanamattamevāti pavattivipākassa ca ekassa tihetukādikammassa soḷasavipākacittādīni vuttanayena yojetabbāni. Tasmā yena kenaci kammunā ekena anekaṃ tadārammaṇaṃ pavattamānaṃ kammavisesābhāvā yesaṃ taṃ anubandhabhūtaṃ, tesaṃ javanasaṅkhātānaṃ paccayānaṃ visesena visiṭṭhaṃ hotīti javanenāyaṃ tadārammaṇaniyāmo vutto, na nānākammunā nibbattamānassa vasena. Evañca katvā paṭṭhāne (paṭṭhā. 3.1.98) ‘‘sahetuke khandhe aniccato dukkhato anattato vipassati. Kusalākusale niruddhe ahetuko vipāko tadārammaṇatā uppajjatī’’ti ñāṇānantaraṃ ahetukatadārammaṇaṃ, ‘‘kusalākusale niruddhe sahetuko vipāko tadārammaṇatā uppajjatī’’ti akusalānantarañca sahetukatadārammaṇaṃ vuttaṃ, na ca ‘‘taṃ etena therena adassita’’nti katvā tassa paṭisedho kato hotīti.

    యం పన జవనేన…పే॰… తం కుసలం సన్ధాయ వుత్తన్తి ఇదం కుసలస్స వియ అకుసలస్స సదిసో విపాకో నత్థీతి కత్వా వుత్తం. ససఙ్ఖారికాసఙ్ఖారికనియమనం పన సన్ధాయ తస్మిం వుత్తే అకుసలేపి న తం న యుజ్జతీతి. అట్ఠానమేతన్తి ఇదం నియమితాదివసేన యోనిసో అయోనిసో వా ఆవట్టితే అయోనిసో యోనిసో వా వవత్థాపనస్స అభావం సన్ధాయ వుత్తం.

    Yaṃpana javanena…pe… taṃ kusalaṃ sandhāya vuttanti idaṃ kusalassa viya akusalassa sadiso vipāko natthīti katvā vuttaṃ. Sasaṅkhārikāsaṅkhārikaniyamanaṃ pana sandhāya tasmiṃ vutte akusalepi na taṃ na yujjatīti. Aṭṭhānametanti idaṃ niyamitādivasena yoniso ayoniso vā āvaṭṭite ayoniso yoniso vā vavatthāpanassa abhāvaṃ sandhāya vuttaṃ.

    పటిసిద్ధన్తి అవచనమేవ పటిసేధోతి కత్వా వుత్తం. కామతణ్హానిబ్బత్తేన కమ్మునా మహగ్గతలోకుత్తరానుభవనవిపాకో న హోతీతి తత్థ తదారమ్మణాభావో వేదితబ్బో. ఆపాథగతే విసయే తన్నిన్నం భవఙ్గం ఆవజ్జనం ఉప్పాదేతీతి ఆవజ్జనం విసయే నిన్నత్తా ఉప్పజ్జతి. భవఙ్గం పన సబ్బదా సవిసయే నిన్నమేవాతి విసయన్తరవిఞ్ఞాణస్స పచ్చయో హుత్వాపి తదభావా వినా ఆవజ్జనేన సవిసయే నిన్నత్తావ ఉప్పజ్జతి. చిణ్ణత్తాతి ఆవజ్జనేన వినా బహులం ఉప్పన్నపుబ్బత్తా. సముదాచారత్తాతి ఆపాథగతే విసయే పటిసన్ధివిసయే చ బహులం ఉప్పాదితపుబ్బత్తా. చిణ్ణత్తాతి వా పుగ్గలేన ఆసేవితభావో వుత్తో. సముదాచారత్తాతి సయం బహులం పవత్తభావో. నిరోధస్స అనన్తరపచ్చయం నేవసఞ్ఞానాసఞ్ఞాయతనన్తి ఇదం తదనన్తరమేవ నిరోధఫుసనం సన్ధాయ వుత్తం, న అరూపక్ఖన్ధానం వియ నిరోధస్స అనన్తరపచ్చయభావం. నేవసఞ్ఞానాసఞ్ఞాయతనం పన కిఞ్చి పరికమ్మేన వినా ఉప్పజ్జమానం నత్థి. పరికమ్మావజ్జనమేవ తస్స ఆవజ్జనన్తి అఞ్ఞస్స వియ ఏతస్సపి సావజ్జనతాయ భవితబ్బం.

    Paṭisiddhanti avacanameva paṭisedhoti katvā vuttaṃ. Kāmataṇhānibbattena kammunā mahaggatalokuttarānubhavanavipāko na hotīti tattha tadārammaṇābhāvo veditabbo. Āpāthagate visaye tanninnaṃ bhavaṅgaṃ āvajjanaṃ uppādetīti āvajjanaṃ visaye ninnattā uppajjati. Bhavaṅgaṃ pana sabbadā savisaye ninnamevāti visayantaraviññāṇassa paccayo hutvāpi tadabhāvā vinā āvajjanena savisaye ninnattāva uppajjati. Ciṇṇattāti āvajjanena vinā bahulaṃ uppannapubbattā. Samudācārattāti āpāthagate visaye paṭisandhivisaye ca bahulaṃ uppāditapubbattā. Ciṇṇattāti vā puggalena āsevitabhāvo vutto. Samudācārattāti sayaṃ bahulaṃ pavattabhāvo. Nirodhassa anantarapaccayaṃ nevasaññānāsaññāyatananti idaṃ tadanantarameva nirodhaphusanaṃ sandhāya vuttaṃ, na arūpakkhandhānaṃ viya nirodhassa anantarapaccayabhāvaṃ. Nevasaññānāsaññāyatanaṃ pana kiñci parikammena vinā uppajjamānaṃ natthi. Parikammāvajjanameva tassa āvajjananti aññassa viya etassapi sāvajjanatāya bhavitabbaṃ.

    అయం పనేత్థాధిప్పాయో దట్ఠబ్బో – నేవసఞ్ఞానాసఞ్ఞాయతనస్స న నిరోధస్స అనన్తరపచ్చయభావే నిన్నాదితా అఞ్ఞత్థ దిట్ఠా అతదత్థపరికమ్మభావే చ ఉప్పత్తియా, అథ చ తం తస్స అనన్తరపచ్చయో హోతి, తథా చ ఉప్పజ్జతి. ఏవం యథావుత్తా మనోవిఞ్ఞాణధాతు అసతిపి నిరావజ్జనుప్పత్తియం నిన్నాదిభావే నిరావజ్జనా ఉప్పజ్జతీతి. ఏవఞ్చ కత్వా ‘‘అరియమగ్గచిత్తం మగ్గానన్తరాని ఫలచిత్తానీ’’తి ఇదం వుత్తం. యది హి నిబ్బానారమ్మణావజ్జనాభావం సన్ధాయేతం వుత్తం సియా, గోత్రభువోదానాని నిదస్సనాని సియుం తేహేవ ఏతేసం నిరావజ్జనతాసిద్ధితో. ఫలసమాపత్తికాలే చ ‘‘పరిత్తారమ్మణం మహగ్గతారమ్మణం అనులోమం ఫలసమాపత్తియా అనన్తరపచ్చయేన పచ్చయో’’తి వచనతో సమానారమ్మణావజ్జనరహితత్తా ‘‘మగ్గానన్తరాని ఫలచిత్తానీ’’తి ఏవం ఫలసమాపత్తిచిత్తాని న వజ్జేతబ్బాని సియుం, గోత్రభువోదానాని పన యదిపి నిబ్బానే చిణ్ణాని సముదాచారాని చ న హోన్తి, ఆరమ్మణన్తరే చిణ్ణసముదాచారానేవ. ఫలసమాపత్తిచిత్తాని చ మగ్గవీథితో ఉద్ధం తదత్థపరికమ్మసబ్భావాతి తేసం గహణం న కతం, అనులోమానన్తరఞ్చ ఫలసమాపత్తిచిత్తం చిణ్ణం సముదాచారం, న నేవసఞ్ఞానాసఞ్ఞాయతనానన్తరం మగ్గానన్తరస్స వియ తదత్థపరికమ్మాభావాతి ‘‘నిరోధా వుట్ఠహన్తస్సా’’తి తఞ్చ నిదస్సనం. ఆరమ్మణేన పన వినా నుప్పజ్జతీతి ఇదం ఏతస్స మహగ్గతారమ్మణత్తాభావా పుచ్ఛం కారేత్వా ఆరమ్మణనిద్ధారణత్థం వుత్తం.

    Ayaṃ panetthādhippāyo daṭṭhabbo – nevasaññānāsaññāyatanassa na nirodhassa anantarapaccayabhāve ninnāditā aññattha diṭṭhā atadatthaparikammabhāve ca uppattiyā, atha ca taṃ tassa anantarapaccayo hoti, tathā ca uppajjati. Evaṃ yathāvuttā manoviññāṇadhātu asatipi nirāvajjanuppattiyaṃ ninnādibhāve nirāvajjanā uppajjatīti. Evañca katvā ‘‘ariyamaggacittaṃ maggānantarāni phalacittānī’’ti idaṃ vuttaṃ. Yadi hi nibbānārammaṇāvajjanābhāvaṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ siyā, gotrabhuvodānāni nidassanāni siyuṃ teheva etesaṃ nirāvajjanatāsiddhito. Phalasamāpattikāle ca ‘‘parittārammaṇaṃ mahaggatārammaṇaṃ anulomaṃ phalasamāpattiyā anantarapaccayena paccayo’’ti vacanato samānārammaṇāvajjanarahitattā ‘‘maggānantarāni phalacittānī’’ti evaṃ phalasamāpatticittāni na vajjetabbāni siyuṃ, gotrabhuvodānāni pana yadipi nibbāne ciṇṇāni samudācārāni ca na honti, ārammaṇantare ciṇṇasamudācārāneva. Phalasamāpatticittāni ca maggavīthito uddhaṃ tadatthaparikammasabbhāvāti tesaṃ gahaṇaṃ na kataṃ, anulomānantarañca phalasamāpatticittaṃ ciṇṇaṃ samudācāraṃ, na nevasaññānāsaññāyatanānantaraṃ maggānantarassa viya tadatthaparikammābhāvāti ‘‘nirodhā vuṭṭhahantassā’’ti tañca nidassanaṃ. Ārammaṇena pana vinā nuppajjatīti idaṃ etassa mahaggatārammaṇattābhāvā pucchaṃ kāretvā ārammaṇaniddhāraṇatthaṃ vuttaṃ.

    తత్థాతి విపాకకథాయం. జచ్చన్ధపీఠసప్పిఉపమానిదస్సనం విపాకస్స నిస్సయేన వినా అప్పవత్తిదస్సనత్థం. విసయగ్గాహోతి ఇదం చక్ఖాదీనం సవిసయగ్గహణేన చక్ఖువిఞ్ఞాణాదివిపాకస్స దస్సనత్థం వుత్తం. ఉపనిస్సయతో చక్ఖాదీనం దస్సనాదిఅత్థతో చ తస్సేవ విపాకస్స దస్సనత్థం ‘‘ఉపనిస్సయమత్థసో’’తి వుత్తం. హదయవత్థుమేవాతి యథా పురిమచిత్తాని హదయవత్థునిస్సితాని చ పసాదవత్థుఅనుగతాని చ అఞ్ఞారమ్మణాని హోన్తి, న ఏవం భవఙ్గం, తం పనేతం వత్థారమ్మణన్తరరహితం కేవలం హదయవత్థుమేవ నిస్సాయ పవత్తతీతి వుత్తం హోతి. హదయరూపవత్థుకన్తి ఇధాపి అఞ్ఞవత్థానుగతన్తి అధిప్పాయో వేదితబ్బో. మక్కటకస్స హి సుత్తారోహణం వియ పసాదవత్థుకం చిత్తం, సుత్తేన గమనాదీని వియ తదనుగతాని సేసచిత్తానీతి. సుత్తఘట్టనమక్కటకచలనాని వియ పసాదఘట్టనభవఙ్గచలనాని సహ హోన్తీతి దీపనతో ‘‘ఏకేకం…పే॰… ఆగచ్ఛతీ’’తిపి దీపేతి.

    Tatthāti vipākakathāyaṃ. Jaccandhapīṭhasappiupamānidassanaṃ vipākassa nissayena vinā appavattidassanatthaṃ. Visayaggāhoti idaṃ cakkhādīnaṃ savisayaggahaṇena cakkhuviññāṇādivipākassa dassanatthaṃ vuttaṃ. Upanissayato cakkhādīnaṃ dassanādiatthato ca tasseva vipākassa dassanatthaṃ ‘‘upanissayamatthaso’’ti vuttaṃ. Hadayavatthumevāti yathā purimacittāni hadayavatthunissitāni ca pasādavatthuanugatāni ca aññārammaṇāni honti, na evaṃ bhavaṅgaṃ, taṃ panetaṃ vatthārammaṇantararahitaṃ kevalaṃ hadayavatthumeva nissāya pavattatīti vuttaṃ hoti. Hadayarūpavatthukanti idhāpi aññavatthānugatanti adhippāyo veditabbo. Makkaṭakassa hi suttārohaṇaṃ viya pasādavatthukaṃ cittaṃ, suttena gamanādīni viya tadanugatāni sesacittānīti. Suttaghaṭṭanamakkaṭakacalanāni viya pasādaghaṭṭanabhavaṅgacalanāni saha hontīti dīpanato ‘‘ekekaṃ…pe… āgacchatī’’tipi dīpeti.

    భవఙ్గస్స ఆవట్టితకాలోతి ఇదం దోవారికసదిసానం చక్ఖువిఞ్ఞాణాదీనం పాదపరిమజ్జకసదిసస్స ఆవజ్జనస్స సఞ్ఞాదానసదిసో అనన్తరపచ్చయభావో ఏవ భవఙ్గావట్టనన్తి కత్వా వుత్తం. విపాకమనోధాతుఆదీనం అదిస్వావ సమ్పటిచ్ఛనాదికరణం గాళ్హగ్గహణమత్తపుథులచతురస్సభావవిజాననమత్తకహాపణభావవిజాననమత్తకమ్మోపనయనమత్తసామఞ్ఞవసేన వుత్తం, న గాళ్హగ్గాహకాదీనం కహాపణదస్సనస్స అభావో తంసమానభావో చ సమ్పటిచ్ఛనాదీనం అధిప్పేతోతి వేదితబ్బో.

    Bhavaṅgassa āvaṭṭitakāloti idaṃ dovārikasadisānaṃ cakkhuviññāṇādīnaṃ pādaparimajjakasadisassa āvajjanassa saññādānasadiso anantarapaccayabhāvo eva bhavaṅgāvaṭṭananti katvā vuttaṃ. Vipākamanodhātuādīnaṃ adisvāva sampaṭicchanādikaraṇaṃ gāḷhaggahaṇamattaputhulacaturassabhāvavijānanamattakahāpaṇabhāvavijānanamattakammopanayanamattasāmaññavasena vuttaṃ, na gāḷhaggāhakādīnaṃ kahāpaṇadassanassa abhāvo taṃsamānabhāvo ca sampaṭicchanādīnaṃ adhippetoti veditabbo.

    పణ్డరం ఏతన్తి పణ్డరరూపదస్సనసామఞ్ఞతో చక్ఖువిఞ్ఞాణమేవ దస్సనకిచ్చం సాధేతీతి దీపనం వేదితబ్బం. ఏవం సోతద్వారాదీసుపి యోజేతబ్బం సవనాదివసేన. సన్తాపనవసేన గుళసీలో గుళప్పయోజనో వా గోళియకో. ఉపనిస్సయతోతి న ఉపనిస్సయపచ్చయం సన్ధాయ వుత్తం. యస్మిం పన అసతి యో న హోతి, సో ఇధ ‘‘ఉపనిస్సయో’’తి అధిప్పేతో. ఆలోకసన్నిస్సితన్తి ఇదమ్పి ఆలోకే సతి సబ్భావం సన్ధాయ వుత్తం, న ఉపనిస్సయపచ్చయతం. మన్దథామగతం నామ కిరియచిత్తస్స పచ్చయభావం అనుపగన్త్వా సయమేవ పవత్తమానం.

    Paṇḍaraṃetanti paṇḍararūpadassanasāmaññato cakkhuviññāṇameva dassanakiccaṃ sādhetīti dīpanaṃ veditabbaṃ. Evaṃ sotadvārādīsupi yojetabbaṃ savanādivasena. Santāpanavasena guḷasīlo guḷappayojano vā goḷiyako. Upanissayatoti na upanissayapaccayaṃ sandhāya vuttaṃ. Yasmiṃ pana asati yo na hoti, so idha ‘‘upanissayo’’ti adhippeto. Ālokasannissitanti idampi āloke sati sabbhāvaṃ sandhāya vuttaṃ, na upanissayapaccayataṃ. Mandathāmagataṃ nāma kiriyacittassa paccayabhāvaṃ anupagantvā sayameva pavattamānaṃ.

    అసఙ్ఖారికససఙ్ఖారికేసు దోసం దిస్వాతి న కమ్మస్స విరుద్ధసభావేన విపాకేన భవితబ్బన్తి అసఙ్ఖారికకమ్మస్స ససఙ్ఖారికవిపాకేసు, ససఙ్ఖారికకమ్మస్స చ అసఙ్ఖారికవిపాకేసు దోసం దిస్వా. అహేతుకానం పన రూపాదీసు అభినిపాతమత్తాదికిచ్చానం న ససఙ్ఖారికవిరుద్ధో సభావోతి అసఙ్ఖారికతా నత్థి, అసఙ్ఖారికవిరుద్ధసభావాభావా నాపి ససఙ్ఖారికతాతి ఉభయావిరోధా ఉభయేనపి తేసం నిబ్బత్తిం అనుజానాతి. చిత్తనియామన్తి తదారమ్మణనియామం. కిరియతో పఞ్చాతి ఇమేసం…పే॰… పతిట్ఠాతీతి కిరియజవనానన్తరఞ్చ తదారమ్మణం వుత్తం. పట్ఠానే (పట్ఠా॰ ౧.౩.౯౪) పన ‘‘కుసలాకుసలే నిరుద్ధే విపాకో తదారమ్మణతా ఉప్పజ్జతీ’’తి విపాకధమ్మధమ్మానమేవ అనన్తరా తదారమ్మణం వుత్తం. కుసలత్తికే చ ‘‘సేక్ఖా వా పుథుజ్జనా వా కుసలం అనిచ్చతో’’తిఆదినా (పట్ఠా॰ ౧.౧.౪౦౬) కుసలాకుసలజవనమేవ వత్వా తదనన్తరం తదారమ్మణం వుత్తం, న అబ్యాకతానన్తరం, న చ కత్థచి కిరియానన్తరం తదారమ్మణస్స వుత్తట్ఠానం దిస్సతి. విజ్జమానే చ తస్మిం అవచనే కారణం నత్థి, తస్మా ఉపపరిక్ఖితబ్బో ఏసో థేరవాదో. విప్ఫారికఞ్హి జవనం నావం వియ నదీసోతో భవఙ్గం అనుబన్ధతీతి యుత్తం, న పన ఛళఙ్గుపేక్ఖవతో సన్తవుత్తిం కిరియజవనం పణ్ణపుటం వియ నదీసోతోతి.

    Asaṅkhārikasasaṅkhārikesudosaṃ disvāti na kammassa viruddhasabhāvena vipākena bhavitabbanti asaṅkhārikakammassa sasaṅkhārikavipākesu, sasaṅkhārikakammassa ca asaṅkhārikavipākesu dosaṃ disvā. Ahetukānaṃ pana rūpādīsu abhinipātamattādikiccānaṃ na sasaṅkhārikaviruddho sabhāvoti asaṅkhārikatā natthi, asaṅkhārikaviruddhasabhāvābhāvā nāpi sasaṅkhārikatāti ubhayāvirodhā ubhayenapi tesaṃ nibbattiṃ anujānāti. Cittaniyāmanti tadārammaṇaniyāmaṃ. Kiriyato pañcāti imesaṃ…pe… patiṭṭhātīti kiriyajavanānantarañca tadārammaṇaṃ vuttaṃ. Paṭṭhāne (paṭṭhā. 1.3.94) pana ‘‘kusalākusale niruddhe vipāko tadārammaṇatā uppajjatī’’ti vipākadhammadhammānameva anantarā tadārammaṇaṃ vuttaṃ. Kusalattike ca ‘‘sekkhā vā puthujjanā vā kusalaṃ aniccato’’tiādinā (paṭṭhā. 1.1.406) kusalākusalajavanameva vatvā tadanantaraṃ tadārammaṇaṃ vuttaṃ, na abyākatānantaraṃ, na ca katthaci kiriyānantaraṃ tadārammaṇassa vuttaṭṭhānaṃ dissati. Vijjamāne ca tasmiṃ avacane kāraṇaṃ natthi, tasmā upaparikkhitabbo eso theravādo. Vipphārikañhi javanaṃ nāvaṃ viya nadīsoto bhavaṅgaṃ anubandhatīti yuttaṃ, na pana chaḷaṅgupekkhavato santavuttiṃ kiriyajavanaṃ paṇṇapuṭaṃ viya nadīsototi.

    పిణ్డజవనం జవతీతి కుసలాకుసలకిరియజవనాని పిణ్డేత్వా కథితానీతి తథా కథితాని జవనాని పిణ్డితాని వియ వుత్తాని, ఏకస్మిం వా తదారమ్మణే పిణ్డేత్వా దస్సితాని హుత్వా జవితానేవ వుత్తాని. ఇమఞ్చ పన పిణ్డజవనం వదన్తేన అకుసలతో చత్తారియేవ ఉపేక్ఖాసహగతాని గహేత్వా ద్వాదసుపేక్ఖాసహగతజవనాని పిణ్డితాని వియ వుత్తాని. పట్ఠానే పన ‘‘కుసలం అస్సాదేతి అభినన్దతి, తం ఆరబ్భ రాగో ఉప్పజ్జతి. దిట్ఠి, విచికిచ్ఛా , ఉద్ధచ్చం, దోమనస్సం ఉప్పజ్జతి. అకుసలే నిరుద్ధే విపాకో తదారమ్మణతా ఉప్పజ్జతీ’’తి వుత్తత్తా ఇతరాని ద్వే ఇట్ఠారమ్మణే పవత్తవిచికిచ్ఛుద్ధచ్చసహగతానిపి కుసలవిపాకే తదారమ్మణే పిణ్డేతబ్బాని సియుం. తేసం పన అనన్తరం అహేతుకవిపాకేనేవ తదారమ్మణేన భవితబ్బం, సో చ సన్తీరణభావేనేవ గహితోతి అపుబ్బం గహేతబ్బం నత్థి. అహేతుకే చ పిణ్డేతబ్బం నారహన్తీతి అధిప్పాయేన న పిణ్డేతీతి.

    Piṇḍajavanaṃ javatīti kusalākusalakiriyajavanāni piṇḍetvā kathitānīti tathā kathitāni javanāni piṇḍitāni viya vuttāni, ekasmiṃ vā tadārammaṇe piṇḍetvā dassitāni hutvā javitāneva vuttāni. Imañca pana piṇḍajavanaṃ vadantena akusalato cattāriyeva upekkhāsahagatāni gahetvā dvādasupekkhāsahagatajavanāni piṇḍitāni viya vuttāni. Paṭṭhāne pana ‘‘kusalaṃ assādeti abhinandati, taṃ ārabbha rāgo uppajjati. Diṭṭhi, vicikicchā , uddhaccaṃ, domanassaṃ uppajjati. Akusale niruddhe vipāko tadārammaṇatā uppajjatī’’ti vuttattā itarāni dve iṭṭhārammaṇe pavattavicikicchuddhaccasahagatānipi kusalavipāke tadārammaṇe piṇḍetabbāni siyuṃ. Tesaṃ pana anantaraṃ ahetukavipākeneva tadārammaṇena bhavitabbaṃ, so ca santīraṇabhāveneva gahitoti apubbaṃ gahetabbaṃ natthi. Ahetuke ca piṇḍetabbaṃ nārahantīti adhippāyena na piṇḍetīti.

    తిహేతుకజవనావసానే పనేత్థాతి ఏతస్మిం దుతియవాదే తిహేతుకజవనావసానే తిహేతుకతదారమ్మణం యుత్తన్తి దస్సేతుం యుత్తం వదతి జవనసమానత్తా, నాలబ్భమానత్తా అఞ్ఞస్స. పఠమత్థేరేన అకుసలానన్తరం వుత్తస్స అహేతుకతదారమ్మణస్స, కుసలానన్తరం వుత్తస్స చ సహేతుకతదారమ్మణస్స అకుసలానన్తరం ఉప్పత్తిం వదన్తస్స హి పటిసన్ధిజనకం తిహేతుకకమ్మం దుహేతుకాహేతుకం విపాకం జనయన్తమ్పి తిహేతుకజవనానన్తరం న జనేతీతి న ఏత్థ కారణం దిస్సతీతి ఏవం యుత్తం గహేతబ్బం అవుత్తమ్పీతి అధిప్పాయో. అథ వా తస్మిం తస్మిం థేరవాదే యేన అధిప్పాయేన ససఙ్ఖారాసఙ్ఖారవిధానాది వుత్తం, తం తేనేవ అధిప్పాయేన యుత్తం గహేతబ్బం, న అధిప్పాయన్తరం అధిప్పాయన్తరేన ఆలోళేతబ్బన్తి అత్థో. హేతుసదిసమేవాతి జనకకమ్మహేతుసదిసమేవ. మహాపకరణే ఆవి భవిస్సతీతి మహాపకరణే ఆగతపాళియా పాకటం ఉప్పత్తివిధానం ఆవి భవిస్సతీతి అధిప్పాయేన వదతి.

    Tihetukajavanāvasāne panetthāti etasmiṃ dutiyavāde tihetukajavanāvasāne tihetukatadārammaṇaṃ yuttanti dassetuṃ yuttaṃ vadati javanasamānattā, nālabbhamānattā aññassa. Paṭhamattherena akusalānantaraṃ vuttassa ahetukatadārammaṇassa, kusalānantaraṃ vuttassa ca sahetukatadārammaṇassa akusalānantaraṃ uppattiṃ vadantassa hi paṭisandhijanakaṃ tihetukakammaṃ duhetukāhetukaṃ vipākaṃ janayantampi tihetukajavanānantaraṃ na janetīti na ettha kāraṇaṃ dissatīti evaṃ yuttaṃ gahetabbaṃ avuttampīti adhippāyo. Atha vā tasmiṃ tasmiṃ theravāde yena adhippāyena sasaṅkhārāsaṅkhāravidhānādi vuttaṃ, taṃ teneva adhippāyena yuttaṃ gahetabbaṃ, na adhippāyantaraṃ adhippāyantarena āloḷetabbanti attho. Hetusadisamevāti janakakammahetusadisameva. Mahāpakaraṇe āvi bhavissatīti mahāpakaraṇe āgatapāḷiyā pākaṭaṃ uppattividhānaṃ āvi bhavissatīti adhippāyena vadati.

    కామావచరకుసలవిపాకకథావణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Kāmāvacarakusalavipākakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.





    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact