| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पटिसम्भिदामग्गपाळि • Paṭisambhidāmaggapāḷi |
९. विपस्सनाकथा
9. Vipassanākathā
३६. एवं मे सुतं – एकं समयं भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तत्र खो भगवा भिक्खू आमन्तेसि – ‘‘भिक्खवो’’ति। ‘‘भदन्ते’’ति ते भिक्खू भगवतो पच्चस्सोसुं। भगवा एतदवोच –
36. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti. ‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
‘‘सो वत, भिक्खवे, भिक्खु कञ्चि 1 सङ्खारं निच्चतो समनुपस्सन्तो अनुलोमिकाय खन्तिया समन्नागतो भविस्सतीति – नेतं ठानं विज्जति; अनुलोमिकाय खन्तिया असमन्नागतो सम्मत्तनियामं ओक्कमिस्सतीति – नेतं ठानं विज्जति; सम्मत्तनियामं अनोक्कममानो सोतापत्तिफलं वा सकदागामिफलं वा अनागामिफलं वा अरहत्तं वा 2 सच्छिकरिस्सतीति – नेतं ठानं विज्जति।
‘‘So vata, bhikkhave, bhikkhu kañci 3 saṅkhāraṃ niccato samanupassanto anulomikāya khantiyā samannāgato bhavissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati; anulomikāya khantiyā asamannāgato sammattaniyāmaṃ okkamissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati; sammattaniyāmaṃ anokkamamāno sotāpattiphalaṃ vā sakadāgāmiphalaṃ vā anāgāmiphalaṃ vā arahattaṃ vā 4 sacchikarissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
‘‘सो वत, भिक्खवे, भिक्खु सब्बसङ्खारे अनिच्चतो समनुपस्सन्तो अनुलोमिकाय खन्तिया समन्नागतो भविस्सतीति – ठानमेतं विज्जति; अनुलोमिकाय खन्तिया समन्नागतो सम्मत्तनियामं ओक्कमिस्सतीति – ठानमेतं विज्जति, सम्मत्तनियामं ओक्कममानो सोतापत्तिफलं वा सकदागामिफलं वा अनागामिफलं वा अरहत्तं वा सच्छिकरिस्सतीति – ठानमेतं विज्जति।
‘‘So vata, bhikkhave, bhikkhu sabbasaṅkhāre aniccato samanupassanto anulomikāya khantiyā samannāgato bhavissatīti – ṭhānametaṃ vijjati; anulomikāya khantiyā samannāgato sammattaniyāmaṃ okkamissatīti – ṭhānametaṃ vijjati, sammattaniyāmaṃ okkamamāno sotāpattiphalaṃ vā sakadāgāmiphalaṃ vā anāgāmiphalaṃ vā arahattaṃ vā sacchikarissatīti – ṭhānametaṃ vijjati.
‘‘सो वत, भिक्खवे, भिक्खु कञ्चि सङ्खारं सुखतो समनुपस्सन्तो अनुलोमिकाय खन्तिया समन्नागतो भविस्सतीति – नेतं ठानं विज्जति; अनुलोमिकाय खन्तिया असमन्नागतो सम्मत्तनियामं ओक्कमिस्सतीति – नेतं ठानं विज्जति; सम्मत्तनियामं अनोक्कममानो सोतापत्तिफलं वा सकदागामिफलं वा अनागामिफलं वा अरहत्तं वा सच्छिकरिस्सतीति – नेतं ठानं विज्जति ।
‘‘So vata, bhikkhave, bhikkhu kañci saṅkhāraṃ sukhato samanupassanto anulomikāya khantiyā samannāgato bhavissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati; anulomikāya khantiyā asamannāgato sammattaniyāmaṃ okkamissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati; sammattaniyāmaṃ anokkamamāno sotāpattiphalaṃ vā sakadāgāmiphalaṃ vā anāgāmiphalaṃ vā arahattaṃ vā sacchikarissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati .
‘‘सो वत, भिक्खवे, भिक्खु सब्बसङ्खारे दुक्खतो समनुपस्सन्तो अनुलोमिकाय खन्तिया समन्नागतो भविस्सतीति – ठानमेतं विज्जति; अनुलोमिकाय खन्तिया समन्नागतो सम्मत्तनियामं ओक्कमिस्सतीति – ठानमेतं विज्जति; सम्मत्तनियामं ओक्कममानो सोतापत्तिफलं वा सकदागामिफलं वा अनागामिफलं वा अरहत्तं वा सच्छिकरिस्सतीति – ठानमेतं विज्जति।
‘‘So vata, bhikkhave, bhikkhu sabbasaṅkhāre dukkhato samanupassanto anulomikāya khantiyā samannāgato bhavissatīti – ṭhānametaṃ vijjati; anulomikāya khantiyā samannāgato sammattaniyāmaṃ okkamissatīti – ṭhānametaṃ vijjati; sammattaniyāmaṃ okkamamāno sotāpattiphalaṃ vā sakadāgāmiphalaṃ vā anāgāmiphalaṃ vā arahattaṃ vā sacchikarissatīti – ṭhānametaṃ vijjati.
‘‘सो वत, भिक्खवे, भिक्खु कञ्चि धम्मं अत्ततो समनुपस्सन्तो अनुलोमिकाय खन्तिया समन्नागतो भविस्सतीति – नेतं ठानं विज्जति; अनुलोमिकाय खन्तिया असमन्नागतो सम्मत्तनियामं ओक्कमिस्सतीति – नेतं ठानं विज्जति; सम्मत्तनियामं अनोक्कममानो सोतापत्तिफलं वा सकदागामिफलं वा अनागामिफलं वा अरहत्तं वा सच्छिकरिस्सतीति – नेतं ठानं विज्जति।
‘‘So vata, bhikkhave, bhikkhu kañci dhammaṃ attato samanupassanto anulomikāya khantiyā samannāgato bhavissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati; anulomikāya khantiyā asamannāgato sammattaniyāmaṃ okkamissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati; sammattaniyāmaṃ anokkamamāno sotāpattiphalaṃ vā sakadāgāmiphalaṃ vā anāgāmiphalaṃ vā arahattaṃ vā sacchikarissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
‘‘सो वत, भिक्खवे, भिक्खु सब्बधम्मे 5 अनत्ततो समनुपस्सन्तो अनुलोमिकाय खन्तिया समन्नागतो भविस्सतीति – ठानमेतं विज्जति; अनुलोमिकाय खन्तिया समन्नागतो सम्मत्तनियामं ओक्कमिस्सतीति – ठानमेतं विज्जति; सम्मत्तनियामं ओक्कममानो सोतापत्तिफलं वा सकदागामिफलं वा अनागामिफलं वा अरहत्तं वा सच्छिकरिस्सतीति – ठानमेतं विज्जति।
‘‘So vata, bhikkhave, bhikkhu sabbadhamme 6 anattato samanupassanto anulomikāya khantiyā samannāgato bhavissatīti – ṭhānametaṃ vijjati; anulomikāya khantiyā samannāgato sammattaniyāmaṃ okkamissatīti – ṭhānametaṃ vijjati; sammattaniyāmaṃ okkamamāno sotāpattiphalaṃ vā sakadāgāmiphalaṃ vā anāgāmiphalaṃ vā arahattaṃ vā sacchikarissatīti – ṭhānametaṃ vijjati.
‘‘सो वत, भिक्खवे, भिक्खु निब्बानं दुक्खतो समनुपस्सन्तो अनुलोमिकाय खन्तिया समन्नागतो भविस्सतीति – नेतं ठानं विज्जति; अनुलोमिकाय खन्तिया असमन्नागतो सम्मत्तनियामं ओक्कमिस्सतीति – नेतं ठानं विज्जति; सम्मत्तनियामं अनोक्कममानो सोतापत्तिफलं वा सकदागामिफलं वा अनागामिफलं वा अरहत्तं वा सच्छिकरिस्सतीति – नेतं ठानं विज्जति।
‘‘So vata, bhikkhave, bhikkhu nibbānaṃ dukkhato samanupassanto anulomikāya khantiyā samannāgato bhavissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati; anulomikāya khantiyā asamannāgato sammattaniyāmaṃ okkamissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati; sammattaniyāmaṃ anokkamamāno sotāpattiphalaṃ vā sakadāgāmiphalaṃ vā anāgāmiphalaṃ vā arahattaṃ vā sacchikarissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
‘‘सो वत, भिक्खवे, भिक्खु निब्बानं सुखतो समनुपस्सन्तो अनुलोमिकाय खन्तिया समन्नागतो भविस्सतीति – ठानमेतं विज्जति; अनुलोमिकाय खन्तिया समन्नागतो सम्मत्तनियामं ओक्कमिस्सतीति – ठानमेतं विज्जति; सम्मत्तनियामं ओक्कममानो सोतापत्तिफलं वा सकदागामिफलं वा अनागामिफलं वा अरहत्तं वा सच्छिकरिस्सतीति – ठानमेतं विज्जति’’।
‘‘So vata, bhikkhave, bhikkhu nibbānaṃ sukhato samanupassanto anulomikāya khantiyā samannāgato bhavissatīti – ṭhānametaṃ vijjati; anulomikāya khantiyā samannāgato sammattaniyāmaṃ okkamissatīti – ṭhānametaṃ vijjati; sammattaniyāmaṃ okkamamāno sotāpattiphalaṃ vā sakadāgāmiphalaṃ vā anāgāmiphalaṃ vā arahattaṃ vā sacchikarissatīti – ṭhānametaṃ vijjati’’.
३७. कतिहाकारेहि अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति, कतिहाकारेहि सम्मत्तनियामं ओक्कमति? चत्तारीसाय आकारेहि अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति, चत्तारीसाय आकारेहि सम्मत्तनियामं ओक्कमति।
37. Katihākārehi anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati, katihākārehi sammattaniyāmaṃ okkamati? Cattārīsāya ākārehi anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati, cattārīsāya ākārehi sammattaniyāmaṃ okkamati.
कतमेहि चत्तारीसाय आकारेहि अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति, कतमहि चत्तारीसाय आकारेहि सम्मत्तनियामं ओक्कमति? पञ्चक्खन्धे अनिच्चतो दुक्खतो रोगतो गण्डतो सल्लतो अघतो आबाधतो परतो पलोकतो ईतितो उपद्दवतो भयतो उपसग्गतो चलतो पभङ्गुतो 7 अद्धुवतो अताणतो 8 अलेणतो असरणतो रित्ततो तुच्छतो सुञ्ञतो अनत्ततो आदीनवतो विपरिणामधम्मतो असारकतो अघमूलतो वधकतो विभवतो सासवतो सङ्खततो मारामिसतो जातिधम्मतो जराधम्मतो ब्याधिधम्मतो मरणधम्मतो सोकधम्मतो परिदेवधम्मतो उपायासधम्मतो संकिलेसिकधम्मतो।
Katamehi cattārīsāya ākārehi anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati, katamahi cattārīsāya ākārehi sammattaniyāmaṃ okkamati? Pañcakkhandhe aniccato dukkhato rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhato parato palokato ītito upaddavato bhayato upasaggato calato pabhaṅguto 9 addhuvato atāṇato 10 aleṇato asaraṇato rittato tucchato suññato anattato ādīnavato vipariṇāmadhammato asārakato aghamūlato vadhakato vibhavato sāsavato saṅkhatato mārāmisato jātidhammato jarādhammato byādhidhammato maraṇadhammato sokadhammato paridevadhammato upāyāsadhammato saṃkilesikadhammato.
३८. पञ्चक्खन्धे अनिच्चतो पस्सन्तो अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति। पञ्चन्नं खन्धानं निरोधो निच्चं निब्बानन्ति पस्सन्तो सम्मत्तनियामं ओक्कमति। पञ्चक्खन्धे दुक्खतो पस्सन्तो अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति। पञ्चन्नं खन्धानं निरोधो सुखं निब्बानन्ति पस्सन्तो सम्मत्तनियामं ओक्कमति। पञ्चक्खन्धे रोगतो पस्सन्तो अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति। पञ्चन्नं खन्धानं निरोधो आरोग्यं निब्बानन्ति पस्सन्तो सम्मत्तनियामं ओक्कमति। पञ्चक्खन्धे गण्डतो पस्सन्तो अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति। पञ्चन्नं खन्धानं निरोधो अगण्डं 11 निब्बानन्ति पस्सन्तो सम्मत्तनियामं ओक्कमति। पञ्चक्खन्धे सल्लतो पस्सन्तो अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति। पञ्चन्नं खन्धानं निरोधो विसल्लं 12 निब्बानन्ति पस्सन्तो सम्मत्तनियामं ओक्कमति।
38. Pañcakkhandhe aniccato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho niccaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe dukkhato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho sukhaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe rogato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho ārogyaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe gaṇḍato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho agaṇḍaṃ 13 nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe sallato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho visallaṃ 14 nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati.
पञ्चक्खन्धे अघतो पस्सन्तो अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति। पञ्चन्नं खन्धानं निरोधो अनघो निब्बानन्ति पस्सन्तो सम्मत्तनियामं ओक्कमति। पञ्चक्खन्धे आबाधतो पस्सन्तो अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति। पञ्चन्नं खन्धानं निरोधो अनाबाधो निब्बानन्ति पस्सन्तो सम्मत्तनियामं ओक्कमति। पञ्चक्खन्धे परतो पस्सन्तो अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति। पञ्चन्नं खन्धानं निरोधो अपरप्पच्चयं निब्बानन्ति पस्सन्तो सम्मत्तनियामं ओक्कमति। पञ्चक्खन्धे पलोकतो पस्सन्तो अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति। पञ्चन्नं खन्धानं निरोधो अपलोकधम्मो निब्बानन्ति पस्सन्तो सम्मत्तनियामं ओक्कमति। पञ्चक्खन्धे ईतितो पस्सन्तो अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति। पञ्चन्नं खन्धानं निरोधो अनीतिकं निब्बानन्ति पस्सन्तो सम्मत्तनियामं ओक्कमति।
Pañcakkhandhe aghato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho anagho nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe ābādhato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho anābādho nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe parato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho aparappaccayaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe palokato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho apalokadhammo nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe ītito passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho anītikaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati.
पञ्चक्खन्धे उपद्दवतो पस्सन्तो अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति। पञ्चन्नं खन्धानं निरोधो अनुपद्दवं निब्बानन्ति पस्सन्तो सम्मत्तनियामं ओक्कमति। पञ्चक्खन्धे भयतो पस्सन्तो अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति। पञ्चन्नं खन्धानं निरोधो अभयं निब्बानन्ति पस्सन्तो सम्मत्तनियामं ओक्कमति। पञ्चक्खन्धे उपसग्गतो पस्सन्तो अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति। पञ्चन्नं खन्धानं निरोधो अनुपसग्गं निब्बानन्ति पस्सन्तो सम्मत्तनियामं ओक्कमति। पञ्चक्खन्धे चलतो पस्सन्तो अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति। पञ्चन्नं खन्धानं निरोधो अचलं निब्बानन्ति पस्सन्तो सम्मत्तनियामं ओक्कमति। पञ्चक्खन्धे पभङ्गुतो पस्सन्तो अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति। पञ्चन्नं खन्धानं निरोधो अपभङ्गु 15 निब्बानन्ति पस्सन्तो सम्मत्तनियामं ओक्कमति।
Pañcakkhandhe upaddavato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho anupaddavaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe bhayato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho abhayaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe upasaggato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho anupasaggaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe calato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho acalaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe pabhaṅguto passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho apabhaṅgu 16 nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati.
पञ्चक्खन्धे अद्धुवतो पस्सन्तो अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति। पञ्चन्नं खन्धानं निरोधो धुवं निब्बानन्ति पस्सन्तो सम्मत्तनियामं ओक्कमति। पञ्चक्खन्धे अताणतो पस्सन्तो अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति। पञ्चन्नं खन्धानं निरोधो ताणं निब्बानन्ति पस्सन्तो सम्मत्तनियामं ओक्कमति। पञ्चक्खन्धे अलेणतो पस्सन्तो अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति। पञ्चन्नं खन्धानं निरोधो लेणं निब्बानन्ति पस्सन्तो सम्मत्तनियामं ओक्कमति। पञ्चक्खन्धे असरणतो पस्सन्तो अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति। पञ्चन्नं खन्धानं निरोधो सरणं निब्बानन्ति पस्सन्तो सम्मत्तनियामं ओक्कमति। पञ्चक्खन्धे रित्ततो पस्सन्तो अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति। पञ्चन्नं खन्धानं निरोधो अरित्तं निब्बानन्ति पस्सन्तो सम्मत्तनियामं ओक्कमति।
Pañcakkhandhe addhuvato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho dhuvaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe atāṇato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho tāṇaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe aleṇato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho leṇaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe asaraṇato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho saraṇaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe rittato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho arittaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati.
पञ्चक्खन्धे तुच्छतो पस्सन्तो अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति। पञ्चन्नं खन्धानं निरोधो अतुच्छं निब्बानन्ति पस्सन्तो सम्मत्तनियामं ओक्कमति। पञ्चक्खन्धे सुञ्ञतो पस्सन्तो अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति। पञ्चन्नं खन्धानं निरोधो परमसुञ्ञं निब्बानन्ति पस्सन्तो सम्मत्तनियामं ओक्कमति। पञ्चक्खन्धे अनत्ततो पस्सन्तो अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति। पञ्चन्नं खन्धानं निरोधो परमत्थं निब्बानन्ति पस्सन्तो सम्मत्तनियामं ओक्कमति। पञ्चक्खन्धे आदीनवतो पस्सन्तो अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति। पञ्चन्नं खन्धानं निरोधो अनादीनवं निब्बानन्ति पस्सन्तो सम्मत्तनियामं ओक्कमति। पञ्चक्खन्धे विपरिणामधम्मतो पस्सन्तो अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति। पञ्चन्नं खन्धानं निरोधो अविपरिणामधम्मं निब्बानन्ति पस्सन्तो सम्मत्तनियामं ओक्कमति।
Pañcakkhandhe tucchato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho atucchaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe suññato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho paramasuññaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe anattato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho paramatthaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe ādīnavato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho anādīnavaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe vipariṇāmadhammato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho avipariṇāmadhammaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati.
पञ्चक्खन्धे असारकतो पस्सन्तो अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति। पञ्चन्नं खन्धानं निरोधो सारं निब्बानन्ति पस्सन्तो सम्मत्तनियामं ओक्कमति। पञ्चक्खन्धे अघमूलतो पस्सन्तो अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति। पञ्चन्नं खन्धानं निरोधो अनघमूलं निब्बानन्ति पस्सन्तो सम्मत्तनियामं ओक्कमति। पञ्चक्खन्धे वधकतो पस्सन्तो अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति। पञ्चन्नं खन्धानं निरोधो अवधकं निब्बानन्ति पस्सन्तो सम्मत्तनियामं ओक्कमति। पञ्चक्खन्धे विभवतो पस्सन्तो अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति। पञ्चन्नं खन्धानं निरोधो अविभवं निब्बानन्ति पस्सन्तो सम्मत्तनियामं ओक्कमति। पञ्चक्खन्धे सासवतो पस्सन्तो अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति। पञ्चन्नं खन्धानं निरोधो अनासवं निब्बानन्ति पस्सन्तो सम्मत्तनियामं ओक्कमति।
Pañcakkhandhe asārakato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho sāraṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe aghamūlato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho anaghamūlaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe vadhakato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho avadhakaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe vibhavato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho avibhavaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe sāsavato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho anāsavaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati.
पञ्चक्खन्धे सङ्खततो पस्सन्तो अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति। पञ्चन्नं खन्धानं निरोधो असङ्खतं निब्बानन्ति पस्सन्तो सम्मत्तनियामं ओक्कमति। पञ्चक्खन्धे मारामिसतो पस्सन्तो अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति। पञ्चन्नं खन्धानं निरोधो निरामिसं निब्बानन्ति पस्सन्तो सम्मत्तनियामं ओक्कमति। पञ्चक्खन्धे जातिधम्मतो पस्सन्तो अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति। पञ्चन्नं खन्धानं निरोधो अजातं निब्बानन्ति पस्सन्तो सम्मत्तनियामं ओक्कमति। पञ्चक्खन्धे जराधम्मतो पस्सन्तो अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति। पञ्चन्नं खन्धानं निरोधो अजरं निब्बानन्ति पस्सन्तो सम्मत्तनियामं ओक्कमति। पञ्चक्खन्धे ब्याधिधम्मतो पस्सन्तो अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति। पञ्चन्नं खन्धानं निरोधो अब्याधि 17 निब्बानन्ति पस्सन्तो सम्मत्तनियामं ओक्कमति।
Pañcakkhandhe saṅkhatato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho asaṅkhataṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe mārāmisato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho nirāmisaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe jātidhammato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho ajātaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe jarādhammato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho ajaraṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe byādhidhammato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho abyādhi 18 nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati.
पञ्चक्खन्धे मरणधम्मतो पस्सन्तो अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति। पञ्चन्नं खन्धानं निरोधो अमतं निब्बानन्ति पस्सन्तो सम्मत्तनियामं ओक्कमति। पञ्चक्खन्धे सोकधम्मतो पस्सन्तो अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति। पञ्चन्नं खन्धानं निरोधो असोकं निब्बानन्ति पस्सन्तो सम्मत्तनियामं ओक्कमति। पञ्चक्खन्धे परिदेवधम्मतो पस्सन्तो अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति। पञ्चन्नं खन्धानं निरोधो अपरिदेवं निब्बानन्ति पस्सन्तो सम्मत्तनियामं ओक्कमति। पञ्चक्खन्धे उपायासधम्मतो पस्सन्तो अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति। पञ्चन्नं खन्धानं निरोधो अनुपायासं निब्बानन्ति पस्सन्तो सम्मत्तनियामं ओक्कमति। पञ्चक्खन्धे संकिलेसिकधम्मतो पस्सन्तो अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति। पञ्चन्नं खन्धानं निरोधो असंकिलिट्ठं निब्बानन्ति पस्सन्तो सम्मत्तनियामं ओक्कमति।
Pañcakkhandhe maraṇadhammato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho amataṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe sokadhammato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho asokaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe paridevadhammato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho aparidevaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe upāyāsadhammato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho anupāyāsaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe saṃkilesikadhammato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho asaṃkiliṭṭhaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati.
३९. अनिच्चतोति, अनिच्चानुपस्सना। दुक्खतोति, दुक्खानुपस्सना। रोगतोति , दुक्खानुपस्सना। गण्डतोति, दुक्खानुपस्सना। सल्लतोति, दुक्खानुपस्सना। अघतोति, दुक्खानुपस्सना। आबाधतोति, दुक्खानुपस्सना। परतोति, अनत्तानुपस्सना। पलोकतोति, अनिच्चानुपस्सना। ईतितोति, दुक्खानुपस्सना।
39. Aniccatoti, aniccānupassanā. Dukkhatoti, dukkhānupassanā. Rogatoti , dukkhānupassanā. Gaṇḍatoti, dukkhānupassanā. Sallatoti, dukkhānupassanā. Aghatoti, dukkhānupassanā. Ābādhatoti, dukkhānupassanā. Paratoti, anattānupassanā. Palokatoti, aniccānupassanā. Ītitoti, dukkhānupassanā.
उपद्दवतोति, दुक्खानुपस्सना। भयतोति, दुक्खानुपस्सना । उपसग्गतोति, दुक्खानुपस्सना। चलतोति, अनिच्चानुपस्सना। पभङ्गुतोति, अनिच्चानुपस्सना। अद्धुवतोति, अनिच्चानुपस्सना। अताणतोति, दुक्खानुपस्सना। अलेणतोति, दुक्खानुपस्सना। असरणतोति, दुक्खानुपस्सना। रित्ततोति, अनत्तानुपस्सना।
Upaddavatoti, dukkhānupassanā. Bhayatoti, dukkhānupassanā . Upasaggatoti, dukkhānupassanā. Calatoti, aniccānupassanā. Pabhaṅgutoti, aniccānupassanā. Addhuvatoti, aniccānupassanā. Atāṇatoti, dukkhānupassanā. Aleṇatoti, dukkhānupassanā. Asaraṇatoti, dukkhānupassanā. Rittatoti, anattānupassanā.
तुच्छतोति, अनत्तानुपस्सना। सुञ्ञतोति, अनत्तानुपस्सना। अनत्ततोति , अनत्तानुपस्सना। आदीनवतोति, दुक्खानुपस्सना। विपरिणामधम्मतोति, अनिच्चानुपस्सना। असारकतोति, अनत्तानुपस्सना। अघमूलतोति , दुक्खानुपस्सना। वधकतोति, दुक्खानुपस्सना। विभवतोति, अनिच्चानुपस्सना। सासवतोति, दुक्खानुपस्सना।
Tucchatoti, anattānupassanā. Suññatoti, anattānupassanā. Anattatoti , anattānupassanā. Ādīnavatoti, dukkhānupassanā. Vipariṇāmadhammatoti, aniccānupassanā. Asārakatoti, anattānupassanā. Aghamūlatoti , dukkhānupassanā. Vadhakatoti, dukkhānupassanā. Vibhavatoti, aniccānupassanā. Sāsavatoti, dukkhānupassanā.
सङ्खततोति, अनिच्चानुपस्सना। मारामिसतोति, दुक्खानुपस्सना। जातिधम्मतोति, दुक्खानुपस्सना। जराधम्मतोति, दुक्खानुपस्सना। ब्याधिधम्मतोति, दुक्खानुपस्सना। मरणधम्मतोति, अनिच्चानुपस्सना। सोकधम्मतोति, दुक्खानुपस्सना। परिदेवधम्मतोति, दुक्खानुपस्सना। उपायासधम्मतोति, दुक्खानुपस्सना। संकिलेसिकधम्मतोति, दुक्खानुपस्सना।
Saṅkhatatoti, aniccānupassanā. Mārāmisatoti, dukkhānupassanā. Jātidhammatoti, dukkhānupassanā. Jarādhammatoti, dukkhānupassanā. Byādhidhammatoti, dukkhānupassanā. Maraṇadhammatoti, aniccānupassanā. Sokadhammatoti, dukkhānupassanā. Paridevadhammatoti, dukkhānupassanā. Upāyāsadhammatoti, dukkhānupassanā. Saṃkilesikadhammatoti, dukkhānupassanā.
इमेहि चत्तालीसाय आकारेहि अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभति। इमेहि चत्तालीसाय आकारेहि सम्मत्तनियामं ओक्कमति।
Imehi cattālīsāya ākārehi anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Imehi cattālīsāya ākārehi sammattaniyāmaṃ okkamati.
इमेहि चत्तालीसाय आकारेहि अनुलोमिकं खन्तिं पटिलभन्तस्स, इमेहि चत्तालीसाय आकारेहि सम्मत्तनियामं ओक्कमन्तस्स कति अनिच्चानुपस्सना, कति दुक्खानुपस्सना, कति अनत्तानुपस्सना?
Imehi cattālīsāya ākārehi anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhantassa, imehi cattālīsāya ākārehi sammattaniyāmaṃ okkamantassa kati aniccānupassanā, kati dukkhānupassanā, kati anattānupassanā?
पञ्चवीसति अनत्तानुपस्सना, पञ्ञास अनिच्चानुपस्सना।
Pañcavīsati anattānupassanā, paññāsa aniccānupassanā;
सतं पञ्चवीसति चेव, यानि दुक्खे पवुच्चरेति॥
Sataṃ pañcavīsati ceva, yāni dukkhe pavuccareti.
विपस्सनाकथा निट्ठिता।
Vipassanākathā niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / पटिसम्भिदामग्ग-अट्ठकथा • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā / विपस्सनाकथावण्णना • Vipassanākathāvaṇṇanā
