| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පටිසම්‌භිදාමග්‌ගපාළි • Paṭisambhidāmaggapāḷi |
9. විපස්‌සනාකථා
9. Vipassanākathā
36. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා සාවත්‌ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්‌ඩිකස්‌ස ආරාමෙ. තත්‍ර ඛො භගවා භික්‌ඛූ ආමන්‌තෙසි – ‘‘භික්‌ඛවො’’ති. ‘‘භදන්‌තෙ’’ති තෙ භික්‌ඛූ භගවතො පච්‌චස්‌සොසුං. භගවා එතදවොච –
36. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti. ‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
‘‘සො වත, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු කඤ්‌චි 1 සඞ්‌ඛාරං නිච්‌චතො සමනුපස්‌සන්‌තො අනුලොමිකාය ඛන්‌තියා සමන්‌නාගතො භවිස්‌සතීති – නෙතං ඨානං විජ්‌ජති; අනුලොමිකාය ඛන්‌තියා අසමන්‌නාගතො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමිස්‌සතීති – නෙතං ඨානං විජ්‌ජති; සම්‌මත්‌තනියාමං අනොක්‌කමමානො සොතාපත්‌තිඵලං වා සකදාගාමිඵලං වා අනාගාමිඵලං වා අරහත්‌තං වා 2 සච්‌ඡිකරිස්‌සතීති – නෙතං ඨානං විජ්‌ජති.
‘‘So vata, bhikkhave, bhikkhu kañci 3 saṅkhāraṃ niccato samanupassanto anulomikāya khantiyā samannāgato bhavissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati; anulomikāya khantiyā asamannāgato sammattaniyāmaṃ okkamissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati; sammattaniyāmaṃ anokkamamāno sotāpattiphalaṃ vā sakadāgāmiphalaṃ vā anāgāmiphalaṃ vā arahattaṃ vā 4 sacchikarissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
‘‘සො වත, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු සබ්‌බසඞ්‌ඛාරෙ අනිච්‌චතො සමනුපස්‌සන්‌තො අනුලොමිකාය ඛන්‌තියා සමන්‌නාගතො භවිස්‌සතීති – ඨානමෙතං විජ්‌ජති; අනුලොමිකාය ඛන්‌තියා සමන්‌නාගතො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමිස්‌සතීති – ඨානමෙතං විජ්‌ජති, සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමමානො සොතාපත්‌තිඵලං වා සකදාගාමිඵලං වා අනාගාමිඵලං වා අරහත්‌තං වා සච්‌ඡිකරිස්‌සතීති – ඨානමෙතං විජ්‌ජති.
‘‘So vata, bhikkhave, bhikkhu sabbasaṅkhāre aniccato samanupassanto anulomikāya khantiyā samannāgato bhavissatīti – ṭhānametaṃ vijjati; anulomikāya khantiyā samannāgato sammattaniyāmaṃ okkamissatīti – ṭhānametaṃ vijjati, sammattaniyāmaṃ okkamamāno sotāpattiphalaṃ vā sakadāgāmiphalaṃ vā anāgāmiphalaṃ vā arahattaṃ vā sacchikarissatīti – ṭhānametaṃ vijjati.
‘‘සො වත, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු කඤ්‌චි සඞ්‌ඛාරං සුඛතො සමනුපස්‌සන්‌තො අනුලොමිකාය ඛන්‌තියා සමන්‌නාගතො භවිස්‌සතීති – නෙතං ඨානං විජ්‌ජති; අනුලොමිකාය ඛන්‌තියා අසමන්‌නාගතො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමිස්‌සතීති – නෙතං ඨානං විජ්‌ජති; සම්‌මත්‌තනියාමං අනොක්‌කමමානො සොතාපත්‌තිඵලං වා සකදාගාමිඵලං වා අනාගාමිඵලං වා අරහත්‌තං වා සච්‌ඡිකරිස්‌සතීති – නෙතං ඨානං විජ්‌ජති .
‘‘So vata, bhikkhave, bhikkhu kañci saṅkhāraṃ sukhato samanupassanto anulomikāya khantiyā samannāgato bhavissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati; anulomikāya khantiyā asamannāgato sammattaniyāmaṃ okkamissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati; sammattaniyāmaṃ anokkamamāno sotāpattiphalaṃ vā sakadāgāmiphalaṃ vā anāgāmiphalaṃ vā arahattaṃ vā sacchikarissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati .
‘‘සො වත, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු සබ්‌බසඞ්‌ඛාරෙ දුක්‌ඛතො සමනුපස්‌සන්‌තො අනුලොමිකාය ඛන්‌තියා සමන්‌නාගතො භවිස්‌සතීති – ඨානමෙතං විජ්‌ජති; අනුලොමිකාය ඛන්‌තියා සමන්‌නාගතො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමිස්‌සතීති – ඨානමෙතං විජ්‌ජති; සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමමානො සොතාපත්‌තිඵලං වා සකදාගාමිඵලං වා අනාගාමිඵලං වා අරහත්‌තං වා සච්‌ඡිකරිස්‌සතීති – ඨානමෙතං විජ්‌ජති.
‘‘So vata, bhikkhave, bhikkhu sabbasaṅkhāre dukkhato samanupassanto anulomikāya khantiyā samannāgato bhavissatīti – ṭhānametaṃ vijjati; anulomikāya khantiyā samannāgato sammattaniyāmaṃ okkamissatīti – ṭhānametaṃ vijjati; sammattaniyāmaṃ okkamamāno sotāpattiphalaṃ vā sakadāgāmiphalaṃ vā anāgāmiphalaṃ vā arahattaṃ vā sacchikarissatīti – ṭhānametaṃ vijjati.
‘‘සො වත, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු කඤ්‌චි ධම්‌මං අත්‌තතො සමනුපස්‌සන්‌තො අනුලොමිකාය ඛන්‌තියා සමන්‌නාගතො භවිස්‌සතීති – නෙතං ඨානං විජ්‌ජති; අනුලොමිකාය ඛන්‌තියා අසමන්‌නාගතො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමිස්‌සතීති – නෙතං ඨානං විජ්‌ජති; සම්‌මත්‌තනියාමං අනොක්‌කමමානො සොතාපත්‌තිඵලං වා සකදාගාමිඵලං වා අනාගාමිඵලං වා අරහත්‌තං වා සච්‌ඡිකරිස්‌සතීති – නෙතං ඨානං විජ්‌ජති.
‘‘So vata, bhikkhave, bhikkhu kañci dhammaṃ attato samanupassanto anulomikāya khantiyā samannāgato bhavissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati; anulomikāya khantiyā asamannāgato sammattaniyāmaṃ okkamissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati; sammattaniyāmaṃ anokkamamāno sotāpattiphalaṃ vā sakadāgāmiphalaṃ vā anāgāmiphalaṃ vā arahattaṃ vā sacchikarissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
‘‘සො වත, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු සබ්‌බධම්‌මෙ 5 අනත්‌තතො සමනුපස්‌සන්‌තො අනුලොමිකාය ඛන්‌තියා සමන්‌නාගතො භවිස්‌සතීති – ඨානමෙතං විජ්‌ජති; අනුලොමිකාය ඛන්‌තියා සමන්‌නාගතො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමිස්‌සතීති – ඨානමෙතං විජ්‌ජති; සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමමානො සොතාපත්‌තිඵලං වා සකදාගාමිඵලං වා අනාගාමිඵලං වා අරහත්‌තං වා සච්‌ඡිකරිස්‌සතීති – ඨානමෙතං විජ්‌ජති.
‘‘So vata, bhikkhave, bhikkhu sabbadhamme 6 anattato samanupassanto anulomikāya khantiyā samannāgato bhavissatīti – ṭhānametaṃ vijjati; anulomikāya khantiyā samannāgato sammattaniyāmaṃ okkamissatīti – ṭhānametaṃ vijjati; sammattaniyāmaṃ okkamamāno sotāpattiphalaṃ vā sakadāgāmiphalaṃ vā anāgāmiphalaṃ vā arahattaṃ vā sacchikarissatīti – ṭhānametaṃ vijjati.
‘‘සො වත, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු නිබ්‌බානං දුක්‌ඛතො සමනුපස්‌සන්‌තො අනුලොමිකාය ඛන්‌තියා සමන්‌නාගතො භවිස්‌සතීති – නෙතං ඨානං විජ්‌ජති; අනුලොමිකාය ඛන්‌තියා අසමන්‌නාගතො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමිස්‌සතීති – නෙතං ඨානං විජ්‌ජති; සම්‌මත්‌තනියාමං අනොක්‌කමමානො සොතාපත්‌තිඵලං වා සකදාගාමිඵලං වා අනාගාමිඵලං වා අරහත්‌තං වා සච්‌ඡිකරිස්‌සතීති – නෙතං ඨානං විජ්‌ජති.
‘‘So vata, bhikkhave, bhikkhu nibbānaṃ dukkhato samanupassanto anulomikāya khantiyā samannāgato bhavissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati; anulomikāya khantiyā asamannāgato sammattaniyāmaṃ okkamissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati; sammattaniyāmaṃ anokkamamāno sotāpattiphalaṃ vā sakadāgāmiphalaṃ vā anāgāmiphalaṃ vā arahattaṃ vā sacchikarissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
‘‘සො වත, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු නිබ්‌බානං සුඛතො සමනුපස්‌සන්‌තො අනුලොමිකාය ඛන්‌තියා සමන්‌නාගතො භවිස්‌සතීති – ඨානමෙතං විජ්‌ජති; අනුලොමිකාය ඛන්‌තියා සමන්‌නාගතො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමිස්‌සතීති – ඨානමෙතං විජ්‌ජති; සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමමානො සොතාපත්‌තිඵලං වා සකදාගාමිඵලං වා අනාගාමිඵලං වා අරහත්‌තං වා සච්‌ඡිකරිස්‌සතීති – ඨානමෙතං විජ්‌ජති’’.
‘‘So vata, bhikkhave, bhikkhu nibbānaṃ sukhato samanupassanto anulomikāya khantiyā samannāgato bhavissatīti – ṭhānametaṃ vijjati; anulomikāya khantiyā samannāgato sammattaniyāmaṃ okkamissatīti – ṭhānametaṃ vijjati; sammattaniyāmaṃ okkamamāno sotāpattiphalaṃ vā sakadāgāmiphalaṃ vā anāgāmiphalaṃ vā arahattaṃ vā sacchikarissatīti – ṭhānametaṃ vijjati’’.
37. කතිහාකාරෙහි අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති, කතිහාකාරෙහි සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති? චත්‌තාරීසාය ආකාරෙහි අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති, චත්‌තාරීසාය ආකාරෙහි සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති.
37. Katihākārehi anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati, katihākārehi sammattaniyāmaṃ okkamati? Cattārīsāya ākārehi anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati, cattārīsāya ākārehi sammattaniyāmaṃ okkamati.
කතමෙහි චත්‌තාරීසාය ආකාරෙහි අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති, කතමහි චත්‌තාරීසාය ආකාරෙහි සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති? පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙ අනිච්‌චතො දුක්‌ඛතො රොගතො ගණ්‌ඩතො සල්‌ලතො අඝතො ආබාධතො පරතො පලොකතො ඊතිතො උපද්‌දවතො භයතො උපසග්‌ගතො චලතො පභඞ්‌ගුතො 7 අද්‌ධුවතො අතාණතො 8 අලෙණතො අසරණතො රිත්‌තතො තුච්‌ඡතො සුඤ්‌ඤතො අනත්‌තතො ආදීනවතො විපරිණාමධම්‌මතො අසාරකතො අඝමූලතො වධකතො විභවතො සාසවතො සඞ්‌ඛතතො මාරාමිසතො ජාතිධම්‌මතො ජරාධම්‌මතො බ්‍යාධිධම්‌මතො මරණධම්‌මතො සොකධම්‌මතො පරිදෙවධම්‌මතො උපායාසධම්‌මතො සංකිලෙසිකධම්‌මතො.
Katamehi cattārīsāya ākārehi anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati, katamahi cattārīsāya ākārehi sammattaniyāmaṃ okkamati? Pañcakkhandhe aniccato dukkhato rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhato parato palokato ītito upaddavato bhayato upasaggato calato pabhaṅguto 9 addhuvato atāṇato 10 aleṇato asaraṇato rittato tucchato suññato anattato ādīnavato vipariṇāmadhammato asārakato aghamūlato vadhakato vibhavato sāsavato saṅkhatato mārāmisato jātidhammato jarādhammato byādhidhammato maraṇadhammato sokadhammato paridevadhammato upāyāsadhammato saṃkilesikadhammato.
38. පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙ අනිච්‌චතො පස්‌සන්‌තො අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං නිරොධො නිච්‌චං නිබ්‌බානන්‌ති පස්‌සන්‌තො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති. පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙ දුක්‌ඛතො පස්‌සන්‌තො අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං නිරොධො සුඛං නිබ්‌බානන්‌ති පස්‌සන්‌තො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති. පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙ රොගතො පස්‌සන්‌තො අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං නිරොධො ආරොග්‍යං නිබ්‌බානන්‌ති පස්‌සන්‌තො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති. පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙ ගණ්‌ඩතො පස්‌සන්‌තො අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං නිරොධො අගණ්‌ඩං 11 නිබ්‌බානන්‌ති පස්‌සන්‌තො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති. පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙ සල්‌ලතො පස්‌සන්‌තො අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං නිරොධො විසල්‌ලං 12 නිබ්‌බානන්‌ති පස්‌සන්‌තො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති.
38. Pañcakkhandhe aniccato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho niccaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe dukkhato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho sukhaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe rogato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho ārogyaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe gaṇḍato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho agaṇḍaṃ 13 nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe sallato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho visallaṃ 14 nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati.
පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙ අඝතො පස්‌සන්‌තො අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං නිරොධො අනඝො නිබ්‌බානන්‌ති පස්‌සන්‌තො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති. පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙ ආබාධතො පස්‌සන්‌තො අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං නිරොධො අනාබාධො නිබ්‌බානන්‌ති පස්‌සන්‌තො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති. පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙ පරතො පස්‌සන්‌තො අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං නිරොධො අපරප්‌පච්‌චයං නිබ්‌බානන්‌ති පස්‌සන්‌තො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති. පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙ පලොකතො පස්‌සන්‌තො අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං නිරොධො අපලොකධම්‌මො නිබ්‌බානන්‌ති පස්‌සන්‌තො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති. පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙ ඊතිතො පස්‌සන්‌තො අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං නිරොධො අනීතිකං නිබ්‌බානන්‌ති පස්‌සන්‌තො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති.
Pañcakkhandhe aghato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho anagho nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe ābādhato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho anābādho nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe parato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho aparappaccayaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe palokato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho apalokadhammo nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe ītito passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho anītikaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati.
පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙ උපද්‌දවතො පස්‌සන්‌තො අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං නිරොධො අනුපද්‌දවං නිබ්‌බානන්‌ති පස්‌සන්‌තො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති. පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙ භයතො පස්‌සන්‌තො අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං නිරොධො අභයං නිබ්‌බානන්‌ති පස්‌සන්‌තො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති. පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙ උපසග්‌ගතො පස්‌සන්‌තො අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං නිරොධො අනුපසග්‌ගං නිබ්‌බානන්‌ති පස්‌සන්‌තො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති. පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙ චලතො පස්‌සන්‌තො අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං නිරොධො අචලං නිබ්‌බානන්‌ති පස්‌සන්‌තො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති. පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙ පභඞ්‌ගුතො පස්‌සන්‌තො අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං නිරොධො අපභඞ්‌ගු 15 නිබ්‌බානන්‌ති පස්‌සන්‌තො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති.
Pañcakkhandhe upaddavato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho anupaddavaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe bhayato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho abhayaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe upasaggato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho anupasaggaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe calato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho acalaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe pabhaṅguto passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho apabhaṅgu 16 nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati.
පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙ අද්‌ධුවතො පස්‌සන්‌තො අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං නිරොධො ධුවං නිබ්‌බානන්‌ති පස්‌සන්‌තො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති. පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙ අතාණතො පස්‌සන්‌තො අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං නිරොධො තාණං නිබ්‌බානන්‌ති පස්‌සන්‌තො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති. පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙ අලෙණතො පස්‌සන්‌තො අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං නිරොධො ලෙණං නිබ්‌බානන්‌ති පස්‌සන්‌තො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති. පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙ අසරණතො පස්‌සන්‌තො අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං නිරොධො සරණං නිබ්‌බානන්‌ති පස්‌සන්‌තො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති. පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙ රිත්‌තතො පස්‌සන්‌තො අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං නිරොධො අරිත්‌තං නිබ්‌බානන්‌ති පස්‌සන්‌තො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති.
Pañcakkhandhe addhuvato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho dhuvaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe atāṇato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho tāṇaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe aleṇato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho leṇaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe asaraṇato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho saraṇaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe rittato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho arittaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati.
පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙ තුච්‌ඡතො පස්‌සන්‌තො අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං නිරොධො අතුච්‌ඡං නිබ්‌බානන්‌ති පස්‌සන්‌තො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති. පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙ සුඤ්‌ඤතො පස්‌සන්‌තො අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං නිරොධො පරමසුඤ්‌ඤං නිබ්‌බානන්‌ති පස්‌සන්‌තො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති. පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙ අනත්‌තතො පස්‌සන්‌තො අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං නිරොධො පරමත්‌ථං නිබ්‌බානන්‌ති පස්‌සන්‌තො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති. පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙ ආදීනවතො පස්‌සන්‌තො අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං නිරොධො අනාදීනවං නිබ්‌බානන්‌ති පස්‌සන්‌තො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති. පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙ විපරිණාමධම්‌මතො පස්‌සන්‌තො අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං නිරොධො අවිපරිණාමධම්‌මං නිබ්‌බානන්‌ති පස්‌සන්‌තො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති.
Pañcakkhandhe tucchato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho atucchaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe suññato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho paramasuññaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe anattato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho paramatthaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe ādīnavato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho anādīnavaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe vipariṇāmadhammato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho avipariṇāmadhammaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati.
පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙ අසාරකතො පස්‌සන්‌තො අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං නිරොධො සාරං නිබ්‌බානන්‌ති පස්‌සන්‌තො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති. පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙ අඝමූලතො පස්‌සන්‌තො අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං නිරොධො අනඝමූලං නිබ්‌බානන්‌ති පස්‌සන්‌තො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති. පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙ වධකතො පස්‌සන්‌තො අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං නිරොධො අවධකං නිබ්‌බානන්‌ති පස්‌සන්‌තො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති. පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙ විභවතො පස්‌සන්‌තො අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං නිරොධො අවිභවං නිබ්‌බානන්‌ති පස්‌සන්‌තො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති. පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙ සාසවතො පස්‌සන්‌තො අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං නිරොධො අනාසවං නිබ්‌බානන්‌ති පස්‌සන්‌තො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති.
Pañcakkhandhe asārakato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho sāraṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe aghamūlato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho anaghamūlaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe vadhakato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho avadhakaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe vibhavato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho avibhavaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe sāsavato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho anāsavaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati.
පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙ සඞ්‌ඛතතො පස්‌සන්‌තො අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං නිරොධො අසඞ්‌ඛතං නිබ්‌බානන්‌ති පස්‌සන්‌තො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති. පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙ මාරාමිසතො පස්‌සන්‌තො අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං නිරොධො නිරාමිසං නිබ්‌බානන්‌ති පස්‌සන්‌තො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති. පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙ ජාතිධම්‌මතො පස්‌සන්‌තො අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං නිරොධො අජාතං නිබ්‌බානන්‌ති පස්‌සන්‌තො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති. පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙ ජරාධම්‌මතො පස්‌සන්‌තො අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං නිරොධො අජරං නිබ්‌බානන්‌ති පස්‌සන්‌තො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති. පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙ බ්‍යාධිධම්‌මතො පස්‌සන්‌තො අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං නිරොධො අබ්‍යාධි 17 නිබ්‌බානන්‌ති පස්‌සන්‌තො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති.
Pañcakkhandhe saṅkhatato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho asaṅkhataṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe mārāmisato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho nirāmisaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe jātidhammato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho ajātaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe jarādhammato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho ajaraṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe byādhidhammato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho abyādhi 18 nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati.
පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙ මරණධම්‌මතො පස්‌සන්‌තො අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං නිරොධො අමතං නිබ්‌බානන්‌ති පස්‌සන්‌තො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති. පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙ සොකධම්‌මතො පස්‌සන්‌තො අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං නිරොධො අසොකං නිබ්‌බානන්‌ති පස්‌සන්‌තො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති. පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙ පරිදෙවධම්‌මතො පස්‌සන්‌තො අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං නිරොධො අපරිදෙවං නිබ්‌බානන්‌ති පස්‌සන්‌තො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති. පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙ උපායාසධම්‌මතො පස්‌සන්‌තො අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං නිරොධො අනුපායාසං නිබ්‌බානන්‌ති පස්‌සන්‌තො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති. පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙ සංකිලෙසිකධම්‌මතො පස්‌සන්‌තො අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං නිරොධො අසංකිලිට්‌ඨං නිබ්‌බානන්‌ති පස්‌සන්‌තො සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති.
Pañcakkhandhe maraṇadhammato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho amataṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe sokadhammato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho asokaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe paridevadhammato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho aparidevaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe upāyāsadhammato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho anupāyāsaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati. Pañcakkhandhe saṃkilesikadhammato passanto anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho asaṃkiliṭṭhaṃ nibbānanti passanto sammattaniyāmaṃ okkamati.
39. අනිච්‌චතොති, අනිච්‌චානුපස්‌සනා. දුක්‌ඛතොති, දුක්‌ඛානුපස්‌සනා. රොගතොති , දුක්‌ඛානුපස්‌සනා. ගණ්‌ඩතොති, දුක්‌ඛානුපස්‌සනා. සල්‌ලතොති, දුක්‌ඛානුපස්‌සනා. අඝතොති, දුක්‌ඛානුපස්‌සනා. ආබාධතොති, දුක්‌ඛානුපස්‌සනා. පරතොති, අනත්‌තානුපස්‌සනා. පලොකතොති, අනිච්‌චානුපස්‌සනා. ඊතිතොති, දුක්‌ඛානුපස්‌සනා.
39. Aniccatoti, aniccānupassanā. Dukkhatoti, dukkhānupassanā. Rogatoti , dukkhānupassanā. Gaṇḍatoti, dukkhānupassanā. Sallatoti, dukkhānupassanā. Aghatoti, dukkhānupassanā. Ābādhatoti, dukkhānupassanā. Paratoti, anattānupassanā. Palokatoti, aniccānupassanā. Ītitoti, dukkhānupassanā.
උපද්‌දවතොති, දුක්‌ඛානුපස්‌සනා. භයතොති, දුක්‌ඛානුපස්‌සනා . උපසග්‌ගතොති, දුක්‌ඛානුපස්‌සනා. චලතොති, අනිච්‌චානුපස්‌සනා. පභඞ්‌ගුතොති, අනිච්‌චානුපස්‌සනා. අද්‌ධුවතොති, අනිච්‌චානුපස්‌සනා. අතාණතොති, දුක්‌ඛානුපස්‌සනා. අලෙණතොති, දුක්‌ඛානුපස්‌සනා. අසරණතොති, දුක්‌ඛානුපස්‌සනා. රිත්‌තතොති, අනත්‌තානුපස්‌සනා.
Upaddavatoti, dukkhānupassanā. Bhayatoti, dukkhānupassanā . Upasaggatoti, dukkhānupassanā. Calatoti, aniccānupassanā. Pabhaṅgutoti, aniccānupassanā. Addhuvatoti, aniccānupassanā. Atāṇatoti, dukkhānupassanā. Aleṇatoti, dukkhānupassanā. Asaraṇatoti, dukkhānupassanā. Rittatoti, anattānupassanā.
තුච්‌ඡතොති, අනත්‌තානුපස්‌සනා. සුඤ්‌ඤතොති, අනත්‌තානුපස්‌සනා. අනත්‌තතොති , අනත්‌තානුපස්‌සනා. ආදීනවතොති, දුක්‌ඛානුපස්‌සනා. විපරිණාමධම්‌මතොති, අනිච්‌චානුපස්‌සනා. අසාරකතොති, අනත්‌තානුපස්‌සනා. අඝමූලතොති , දුක්‌ඛානුපස්‌සනා. වධකතොති, දුක්‌ඛානුපස්‌සනා. විභවතොති, අනිච්‌චානුපස්‌සනා. සාසවතොති, දුක්‌ඛානුපස්‌සනා.
Tucchatoti, anattānupassanā. Suññatoti, anattānupassanā. Anattatoti , anattānupassanā. Ādīnavatoti, dukkhānupassanā. Vipariṇāmadhammatoti, aniccānupassanā. Asārakatoti, anattānupassanā. Aghamūlatoti , dukkhānupassanā. Vadhakatoti, dukkhānupassanā. Vibhavatoti, aniccānupassanā. Sāsavatoti, dukkhānupassanā.
සඞ්‌ඛතතොති, අනිච්‌චානුපස්‌සනා. මාරාමිසතොති, දුක්‌ඛානුපස්‌සනා. ජාතිධම්‌මතොති, දුක්‌ඛානුපස්‌සනා. ජරාධම්‌මතොති, දුක්‌ඛානුපස්‌සනා. බ්‍යාධිධම්‌මතොති, දුක්‌ඛානුපස්‌සනා. මරණධම්‌මතොති, අනිච්‌චානුපස්‌සනා. සොකධම්‌මතොති, දුක්‌ඛානුපස්‌සනා. පරිදෙවධම්‌මතොති, දුක්‌ඛානුපස්‌සනා. උපායාසධම්‌මතොති, දුක්‌ඛානුපස්‌සනා. සංකිලෙසිකධම්‌මතොති, දුක්‌ඛානුපස්‌සනා.
Saṅkhatatoti, aniccānupassanā. Mārāmisatoti, dukkhānupassanā. Jātidhammatoti, dukkhānupassanā. Jarādhammatoti, dukkhānupassanā. Byādhidhammatoti, dukkhānupassanā. Maraṇadhammatoti, aniccānupassanā. Sokadhammatoti, dukkhānupassanā. Paridevadhammatoti, dukkhānupassanā. Upāyāsadhammatoti, dukkhānupassanā. Saṃkilesikadhammatoti, dukkhānupassanā.
ඉමෙහි චත්‌තාලීසාය ආකාරෙහි අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභති. ඉමෙහි චත්‌තාලීසාය ආකාරෙහි සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමති.
Imehi cattālīsāya ākārehi anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhati. Imehi cattālīsāya ākārehi sammattaniyāmaṃ okkamati.
ඉමෙහි චත්‌තාලීසාය ආකාරෙහි අනුලොමිකං ඛන්‌තිං පටිලභන්‌තස්‌ස, ඉමෙහි චත්‌තාලීසාය ආකාරෙහි සම්‌මත්‌තනියාමං ඔක්‌කමන්‌තස්‌ස කති අනිච්‌චානුපස්‌සනා, කති දුක්‌ඛානුපස්‌සනා, කති අනත්‌තානුපස්‌සනා?
Imehi cattālīsāya ākārehi anulomikaṃ khantiṃ paṭilabhantassa, imehi cattālīsāya ākārehi sammattaniyāmaṃ okkamantassa kati aniccānupassanā, kati dukkhānupassanā, kati anattānupassanā?
පඤ්‌චවීසති අනත්‌තානුපස්‌සනා, පඤ්‌ඤාස අනිච්‌චානුපස්‌සනා;
Pañcavīsati anattānupassanā, paññāsa aniccānupassanā;
සතං පඤ්‌චවීසති චෙව, යානි දුක්‌ඛෙ පවුච්‌චරෙති.
Sataṃ pañcavīsati ceva, yāni dukkhe pavuccareti.
විපස්‌සනාකථා නිට්‌ඨිතා.
Vipassanākathā niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ඛුද්‌දකනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / පටිසම්‌භිදාමග්‌ග-අට්‌ඨකථා • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā / විපස්‌සනාකථාවණ්‌ණනා • Vipassanākathāvaṇṇanā
