| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / खुद्दसिक्खा-मूलसिक्खा • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
५०. विपस्सनानिद्देसवण्णना
50. Vipassanāniddesavaṇṇanā
४७१-२. नामरूपन्ति चित्तचेतसिकसङ्खातं नामञ्च अट्ठवीसतिविधं रूपञ्च। ‘‘नमनलक्खणं नामं, रुप्पनलक्खणं रूपं, नामरूपतो न अञ्ञो अत्तादिको कोचि अत्थी’’ति एवं झानलाभी चे, झानतो वुट्ठाय झानगतं वा विपस्सनायानिको चे, पकिण्णकभूतं नामरूपं परिग्गहेत्वा। पातिमोक्खसंवरादि सीलविसुद्धि, चतुरारक्खवसेन दीपिता सोपचारसमाधिसङ्खाता चित्तविसुद्धि च वुत्ताव नामाति इमिना दिट्ठिविसुद्धि कथिता। ततो तस्स पच्चयञ्च परिग्गहेत्वाति सम्बन्धो। तस्स पच्चयन्ति ‘‘पटिसन्धिक्खणे नामरूपद्वयमेव अविज्जातण्हाउपादानकम्मेहि उप्पज्जति, न इस्सरादिकारणेना’’तिआदिना तस्स कारणं, इमिना कङ्खावितरणविसुद्धि दस्सिता।
471-2.Nāmarūpanti cittacetasikasaṅkhātaṃ nāmañca aṭṭhavīsatividhaṃ rūpañca. ‘‘Namanalakkhaṇaṃ nāmaṃ, ruppanalakkhaṇaṃ rūpaṃ, nāmarūpato na añño attādiko koci atthī’’ti evaṃ jhānalābhī ce, jhānato vuṭṭhāya jhānagataṃ vā vipassanāyāniko ce, pakiṇṇakabhūtaṃ nāmarūpaṃ pariggahetvā. Pātimokkhasaṃvarādi sīlavisuddhi, caturārakkhavasena dīpitā sopacārasamādhisaṅkhātā cittavisuddhi ca vuttāva nāmāti iminā diṭṭhivisuddhi kathitā. Tato tassa paccayañca pariggahetvāti sambandho. Tassa paccayanti ‘‘paṭisandhikkhaṇe nāmarūpadvayameva avijjātaṇhāupādānakammehi uppajjati, na issarādikāraṇenā’’tiādinā tassa kāraṇaṃ, iminā kaṅkhāvitaraṇavisuddhi dassitā.
हुत्वा अभावतो अनिच्चाति सब्बेपि नामरूपसङ्खारा उप्पज्जित्वा अभावापज्जनतो अनिच्चा। उदयब्बयपीळना दुक्खाति उप्पादनिरोधवसेन पीळनतो दुक्खा। अवसवत्तित्ता अनत्ताति अत्तनो वसे अवत्तनतो अनत्ताति एवं सङ्खारेहि सद्धिं तिलक्खणं आरोपेत्वा। पुनप्पुनं सम्मसन्तोति यथावुत्तनयेन सम्मसन्तो समथयानिको विपस्सनायानिको च योगावचरो। इमिना मग्गामग्गञाणदस्सनविसुद्धि, पटिपदाञाणदस्सनविसुद्धि च दस्सिता। सङ्खारानमेव हि उदयब्बयादिनानुपस्सनतो उदयब्बयभङ्गभयआदीनवनिब्बिदामुञ्चितुकम्यतापटिसङ्खानुपस्सनास- ङ्खारुपेक्खाञाणसङ्खातस्स अट्ठविधस्स ञाणस्स वसेन सिखाप्पत्तं विपस्सनाञाणं पटिपदाञाणदस्सनविसुद्धि नाम। अनुपुब्बेन सब्बसंयोजनक्खयं पापुणेय्याति इमिना ञाणदस्सनविसुद्धि दस्सिता। सब्बसंयोजनक्खयन्ति ओरम्भागियानं पञ्चन्नं संयोजनानं हेट्ठा मग्गत्तयेन खेपितत्ता, इतरेसं उद्धम्भागियानं संयोजनानं खेपितत्ता च सब्बेसं संयोजनानं खयन्ते जातं अरहत्तमग्गं।
Hutvā abhāvato aniccāti sabbepi nāmarūpasaṅkhārā uppajjitvā abhāvāpajjanato aniccā. Udayabbayapīḷanā dukkhāti uppādanirodhavasena pīḷanato dukkhā. Avasavattittā anattāti attano vase avattanato anattāti evaṃ saṅkhārehi saddhiṃ tilakkhaṇaṃ āropetvā. Punappunaṃ sammasantoti yathāvuttanayena sammasanto samathayāniko vipassanāyāniko ca yogāvacaro. Iminā maggāmaggañāṇadassanavisuddhi, paṭipadāñāṇadassanavisuddhi ca dassitā. Saṅkhārānameva hi udayabbayādinānupassanato udayabbayabhaṅgabhayaādīnavanibbidāmuñcitukamyatāpaṭisaṅkhānupassanāsa- ṅkhārupekkhāñāṇasaṅkhātassa aṭṭhavidhassa ñāṇassa vasena sikhāppattaṃ vipassanāñāṇaṃ paṭipadāñāṇadassanavisuddhi nāma. Anupubbena sabbasaṃyojanakkhayaṃ pāpuṇeyyāti iminā ñāṇadassanavisuddhi dassitā. Sabbasaṃyojanakkhayanti orambhāgiyānaṃ pañcannaṃ saṃyojanānaṃ heṭṭhā maggattayena khepitattā, itaresaṃ uddhambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ khepitattā ca sabbesaṃ saṃyojanānaṃ khayante jātaṃ arahattamaggaṃ.
