Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / బుద్ధవంసపాళి • Buddhavaṃsapāḷi |
౨౧. విపస్సీబుద్ధవంసో
21. Vipassībuddhavaṃso
౧.
1.
ఫుస్సస్స చ అపరేన, సమ్బుద్ధో ద్విపదుత్తమో;
Phussassa ca aparena, sambuddho dvipaduttamo;
విపస్సీ నామ నామేన, లోకే ఉప్పజ్జి చక్ఖుమా.
Vipassī nāma nāmena, loke uppajji cakkhumā.
౨.
2.
అవిజ్జం సబ్బం పదాలేత్వా, పత్తో సమ్బోధిముత్తమం;
Avijjaṃ sabbaṃ padāletvā, patto sambodhimuttamaṃ;
ధమ్మచక్కం పవత్తేతుం, పక్కామి బన్ధుమతీపురం.
Dhammacakkaṃ pavattetuṃ, pakkāmi bandhumatīpuraṃ.
౩.
3.
ధమ్మచక్కం పవత్తేత్వా, ఉభో బోధేసి నాయకో;
Dhammacakkaṃ pavattetvā, ubho bodhesi nāyako;
గణనాయ న వత్తబ్బో, పఠమాభిసమయో అహు.
Gaṇanāya na vattabbo, paṭhamābhisamayo ahu.
౪.
4.
పునాపరం అమితయసో, తత్థ సచ్చం పకాసయి;
Punāparaṃ amitayaso, tattha saccaṃ pakāsayi;
చతురాసీతిసహస్సానం, దుతియాభిసమయో అహు.
Caturāsītisahassānaṃ, dutiyābhisamayo ahu.
౫.
5.
చతురాసీతిసహస్సాని , సమ్బుద్ధం అనుపబ్బజుం;
Caturāsītisahassāni , sambuddhaṃ anupabbajuṃ;
తేసమారామపత్తానం, ధమ్మం దేసేసి చక్ఖుమా.
Tesamārāmapattānaṃ, dhammaṃ desesi cakkhumā.
౬.
6.
తేపి ధమ్మవరం గన్త్వా, తతియాభిసమయో అహు.
Tepi dhammavaraṃ gantvā, tatiyābhisamayo ahu.
౭.
7.
సన్నిపాతా తయో ఆసుం, విపస్సిస్స మహేసినో;
Sannipātā tayo āsuṃ, vipassissa mahesino;
ఖీణాసవానం విమలానం, సన్తచిత్తాన తాదినం.
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ, santacittāna tādinaṃ.
౮.
8.
అట్ఠసట్ఠిసతసహస్సానం, పఠమో ఆసి సమాగమో;
Aṭṭhasaṭṭhisatasahassānaṃ, paṭhamo āsi samāgamo;
భిక్ఖుసతసహస్సానం, దుతియో ఆసి సమాగమో.
Bhikkhusatasahassānaṃ, dutiyo āsi samāgamo.
౯.
9.
అసీతిభిక్ఖుసహస్సానం, తతియో ఆసి సమాగమో;
Asītibhikkhusahassānaṃ, tatiyo āsi samāgamo;
తత్థ భిక్ఖుగణమజ్ఝే, సమ్బుద్ధో అతిరోచతి.
Tattha bhikkhugaṇamajjhe, sambuddho atirocati.
౧౦.
10.
అహం తేన సమయేన, నాగరాజా మహిద్ధికో;
Ahaṃ tena samayena, nāgarājā mahiddhiko;
అతులో నామ నామేన, పుఞ్ఞవన్తో జుతిన్ధరో.
Atulo nāma nāmena, puññavanto jutindharo.
౧౧.
11.
నేకానం నాగకోటీనం, పరివారేత్వానహం తదా;
Nekānaṃ nāgakoṭīnaṃ, parivāretvānahaṃ tadā;
వజ్జన్తో దిబ్బతురియేహి, లోకజేట్ఠం ఉపాగమిం.
Vajjanto dibbaturiyehi, lokajeṭṭhaṃ upāgamiṃ.
౧౨.
12.
ఉపసఙ్కమిత్వా సమ్బుద్ధం, విపస్సిం లోకనాయకం;
Upasaṅkamitvā sambuddhaṃ, vipassiṃ lokanāyakaṃ;
మణిముత్తరతనఖచితం, సబ్బాభరణవిభూసితం;
Maṇimuttaratanakhacitaṃ, sabbābharaṇavibhūsitaṃ;
నిమన్తేత్వా ధమ్మరాజస్స, సువణ్ణపీఠమదాసహం.
Nimantetvā dhammarājassa, suvaṇṇapīṭhamadāsahaṃ.
౧౩.
13.
సోపి మం బుద్ధో బ్యాకాసి, సఙ్ఘమజ్ఝే నిసీదియ;
Sopi maṃ buddho byākāsi, saṅghamajjhe nisīdiya;
‘‘ఏకనవుతితో కప్పే, అయం బుద్ధో భవిస్సతి.
‘‘Ekanavutito kappe, ayaṃ buddho bhavissati.
౧౪.
14.
‘‘అహు కపిలవ్హయా రమ్మా, నిక్ఖమిత్వా తథాగతో;
‘‘Ahu kapilavhayā rammā, nikkhamitvā tathāgato;
పధానం పదహిత్వాన, కత్వా దుక్కరకారికం.
Padhānaṃ padahitvāna, katvā dukkarakārikaṃ.
౧౫.
15.
‘‘అజపాలరుక్ఖమూలస్మిం , నిసీదిత్వా తథాగతో;
‘‘Ajapālarukkhamūlasmiṃ , nisīditvā tathāgato;
తత్థ పాయాసం పగ్గయ్హ, నేరఞ్జరముపేహితి.
Tattha pāyāsaṃ paggayha, nerañjaramupehiti.
౧౬.
16.
‘‘నేరఞ్జరాయ తీరమ్హి, పాయాసం అద సో జినో;
‘‘Nerañjarāya tīramhi, pāyāsaṃ ada so jino;
పటియత్తవరమగ్గేన, బోధిమూలముపేహితి.
Paṭiyattavaramaggena, bodhimūlamupehiti.
౧౭.
17.
‘‘తతో పదక్ఖిణం కత్వా, బోధిమణ్డం అనుత్తరో;
‘‘Tato padakkhiṇaṃ katvā, bodhimaṇḍaṃ anuttaro;
అస్సత్థమూలే సమ్బోధిం, బుజ్ఝిస్సతి మహాయసో.
Assatthamūle sambodhiṃ, bujjhissati mahāyaso.
౧౮.
18.
‘‘ఇమస్స జనికా మాతా, మాయా నామ భవిస్సతి;
‘‘Imassa janikā mātā, māyā nāma bhavissati;
పితా సుద్ధోదనో నామ, అయం హేస్సతి గోతమో.
Pitā suddhodano nāma, ayaṃ hessati gotamo.
౧౯.
19.
‘‘అనాసవా వీతరాగా, సన్తచిత్తా సమాహితా;
‘‘Anāsavā vītarāgā, santacittā samāhitā;
కోలితో ఉపతిస్సో చ, అగ్గా హేస్సన్తి సావకా;
Kolito upatisso ca, aggā hessanti sāvakā;
ఆనన్దో నాముపట్ఠాకో, ఉపట్ఠిస్సతిమం జినం.
Ānando nāmupaṭṭhāko, upaṭṭhissatimaṃ jinaṃ.
౨౦.
20.
‘‘ఖేమా ఉప్పలవణ్ణా చ, అగ్గా హేస్సన్తి సావికా;
‘‘Khemā uppalavaṇṇā ca, aggā hessanti sāvikā;
అనాసవా వీతరాగా, సన్తచిత్తా సమాహితా;
Anāsavā vītarāgā, santacittā samāhitā;
బోధి తస్స భగవతో, అస్సత్థోతి పవుచ్చతి.
Bodhi tassa bhagavato, assatthoti pavuccati.
౨౧.
21.
‘‘చిత్తో చ హత్థాళవకో, అగ్గా హేస్సన్తుపట్ఠకా;
‘‘Citto ca hatthāḷavako, aggā hessantupaṭṭhakā;
నన్దమాతా చ ఉత్తరా, అగ్గా హేస్సన్తుపట్ఠికా;
Nandamātā ca uttarā, aggā hessantupaṭṭhikā;
ఆయు వస్ససతం తస్స, గోతమస్స యసస్సినో.
Āyu vassasataṃ tassa, gotamassa yasassino.
౨౨.
22.
‘‘ఇదం సుత్వాన వచనం…పే॰… హేస్సామ సమ్ముఖా ఇమం’’.
‘‘Idaṃ sutvāna vacanaṃ…pe… hessāma sammukhā imaṃ’’.
౨౩.
23.
తస్సాహం వచనం సుత్వా, భియ్యో చిత్తం పసాదయిం;
Tassāhaṃ vacanaṃ sutvā, bhiyyo cittaṃ pasādayiṃ;
ఉత్తరిం వతమధిట్ఠాసిం, దసపారమిపూరియా.
Uttariṃ vatamadhiṭṭhāsiṃ, dasapāramipūriyā.
౨౪.
24.
నగరం బన్ధుమతీ నామ, బన్ధుమా నామ ఖత్తియో;
Nagaraṃ bandhumatī nāma, bandhumā nāma khattiyo;
మాతా బన్ధుమతీ నామ, విపస్సిస్స మహేసినో.
Mātā bandhumatī nāma, vipassissa mahesino.
౨౫.
25.
అట్ఠవస్ససహస్సాని, అగారం అజ్ఝ సో వసి;
Aṭṭhavassasahassāni, agāraṃ ajjha so vasi;
నన్దో సునన్దో సిరిమా, తయో పాసాదముత్తమా.
Nando sunando sirimā, tayo pāsādamuttamā.
౨౬.
26.
తిచత్తారీససహస్సాని, నారియో సమలఙ్కతా;
Ticattārīsasahassāni, nāriyo samalaṅkatā;
సుదస్సనా నామ సా నారీ, సమవత్తక్ఖన్ధో నామ అత్రజో.
Sudassanā nāma sā nārī, samavattakkhandho nāma atrajo.
౨౭.
27.
నిమిత్తే చతురో దిస్వా, రథయానేన నిక్ఖమి;
Nimitte caturo disvā, rathayānena nikkhami;
అనూనఅట్ఠమాసాని, పధానం పదహీ జినో.
Anūnaaṭṭhamāsāni, padhānaṃ padahī jino.
౨౮.
28.
బ్రహ్మునా యాచితో సన్తో, విపస్సీ లోకనాయకో;
Brahmunā yācito santo, vipassī lokanāyako;
వత్తి చక్కం మహావీరో, మిగదాయే నరుత్తమో.
Vatti cakkaṃ mahāvīro, migadāye naruttamo.
౨౯.
29.
ఖణ్డో చ తిస్సనామో చ, అహేసుం అగ్గసావకా;
Khaṇḍo ca tissanāmo ca, ahesuṃ aggasāvakā;
అసోకో నాముపట్ఠాకో, విపస్సిస్స మహేసినో.
Asoko nāmupaṭṭhāko, vipassissa mahesino.
౩౦.
30.
చన్దా చ చన్దమిత్తా చ, అహేసుం అగ్గసావికా;
Candā ca candamittā ca, ahesuṃ aggasāvikā;
బోధి తస్స భగవతో, పాటలీతి పవుచ్చతి.
Bodhi tassa bhagavato, pāṭalīti pavuccati.
౩౧.
31.
పునబ్బసుమిత్తో నాగో చ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠకా;
Punabbasumitto nāgo ca, ahesuṃ aggupaṭṭhakā;
సిరిమా ఉత్తరా చేవ, అహేసుం అగ్గుపట్ఠికా.
Sirimā uttarā ceva, ahesuṃ aggupaṭṭhikā.
౩౨.
32.
అసీతిహత్థముబ్బేధో , విపస్సీ లోకనాయకో;
Asītihatthamubbedho , vipassī lokanāyako;
పభా నిద్ధావతి తస్స, సమన్తా సత్తయోజనే.
Pabhā niddhāvati tassa, samantā sattayojane.
౩౩.
33.
అసీతివస్ససహస్సాని, ఆయు బుద్ధస్స తావదే;
Asītivassasahassāni, āyu buddhassa tāvade;
తావతా తిట్ఠమానో సో, తారేసి జనతం బహుం.
Tāvatā tiṭṭhamāno so, tāresi janataṃ bahuṃ.
౩౪.
34.
బహుదేవమనుస్సానం, బన్ధనా పరిమోచయి;
Bahudevamanussānaṃ, bandhanā parimocayi;
మగ్గామగ్గఞ్చ ఆచిక్ఖి, అవసేసపుథుజ్జనే.
Maggāmaggañca ācikkhi, avasesaputhujjane.
౩౫.
35.
ఆలోకం దస్సయిత్వాన, దేసేత్వా అమతం పదం;
Ālokaṃ dassayitvāna, desetvā amataṃ padaṃ;
జలిత్వా అగ్గిక్ఖన్ధోవ, నిబ్బుతో సో ససావకో.
Jalitvā aggikkhandhova, nibbuto so sasāvako.
౩౬.
36.
ఇద్ధివరం పుఞ్ఞవరం, లక్ఖణఞ్చ కుసుమితం;
Iddhivaraṃ puññavaraṃ, lakkhaṇañca kusumitaṃ;
సబ్బం తమన్తరహితం, నను రిత్తా సబ్బసఙ్ఖారా.
Sabbaṃ tamantarahitaṃ, nanu rittā sabbasaṅkhārā.
౩౭.
37.
విపస్సీ జినవరో బుద్ధో, సుమిత్తారామమ్హి నిబ్బుతో;
Vipassī jinavaro buddho, sumittārāmamhi nibbuto;
తత్థేవస్స థూపవరో, సత్తయోజనముస్సితోతి.
Tatthevassa thūpavaro, sattayojanamussitoti.
విపస్సిస్స భగవతో వంసో ఏకూనవీసతిమో.
Vipassissa bhagavato vaṃso ekūnavīsatimo.
Footnotes:
Related texts:
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ఖుద్దకనికాయ (అట్ఠకథా) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / బుద్ధవంస-అట్ఠకథా • Buddhavaṃsa-aṭṭhakathā / ౨౧. విపస్సీబుద్ధవంసవణ్ణనా • 21. Vipassībuddhavaṃsavaṇṇanā