Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ബുദ്ധവംസപാളി • Buddhavaṃsapāḷi |
൨൧. വിപസ്സീബുദ്ധവംസോ
21. Vipassībuddhavaṃso
൧.
1.
ഫുസ്സസ്സ ച അപരേന, സമ്ബുദ്ധോ ദ്വിപദുത്തമോ;
Phussassa ca aparena, sambuddho dvipaduttamo;
വിപസ്സീ നാമ നാമേന, ലോകേ ഉപ്പജ്ജി ചക്ഖുമാ.
Vipassī nāma nāmena, loke uppajji cakkhumā.
൨.
2.
അവിജ്ജം സബ്ബം പദാലേത്വാ, പത്തോ സമ്ബോധിമുത്തമം;
Avijjaṃ sabbaṃ padāletvā, patto sambodhimuttamaṃ;
ധമ്മചക്കം പവത്തേതും, പക്കാമി ബന്ധുമതീപുരം.
Dhammacakkaṃ pavattetuṃ, pakkāmi bandhumatīpuraṃ.
൩.
3.
ധമ്മചക്കം പവത്തേത്വാ, ഉഭോ ബോധേസി നായകോ;
Dhammacakkaṃ pavattetvā, ubho bodhesi nāyako;
ഗണനായ ന വത്തബ്ബോ, പഠമാഭിസമയോ അഹു.
Gaṇanāya na vattabbo, paṭhamābhisamayo ahu.
൪.
4.
പുനാപരം അമിതയസോ, തത്ഥ സച്ചം പകാസയി;
Punāparaṃ amitayaso, tattha saccaṃ pakāsayi;
ചതുരാസീതിസഹസ്സാനം, ദുതിയാഭിസമയോ അഹു.
Caturāsītisahassānaṃ, dutiyābhisamayo ahu.
൫.
5.
ചതുരാസീതിസഹസ്സാനി , സമ്ബുദ്ധം അനുപബ്ബജും;
Caturāsītisahassāni , sambuddhaṃ anupabbajuṃ;
തേസമാരാമപത്താനം, ധമ്മം ദേസേസി ചക്ഖുമാ.
Tesamārāmapattānaṃ, dhammaṃ desesi cakkhumā.
൬.
6.
തേപി ധമ്മവരം ഗന്ത്വാ, തതിയാഭിസമയോ അഹു.
Tepi dhammavaraṃ gantvā, tatiyābhisamayo ahu.
൭.
7.
സന്നിപാതാ തയോ ആസും, വിപസ്സിസ്സ മഹേസിനോ;
Sannipātā tayo āsuṃ, vipassissa mahesino;
ഖീണാസവാനം വിമലാനം, സന്തചിത്താന താദിനം.
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ, santacittāna tādinaṃ.
൮.
8.
അട്ഠസട്ഠിസതസഹസ്സാനം, പഠമോ ആസി സമാഗമോ;
Aṭṭhasaṭṭhisatasahassānaṃ, paṭhamo āsi samāgamo;
ഭിക്ഖുസതസഹസ്സാനം, ദുതിയോ ആസി സമാഗമോ.
Bhikkhusatasahassānaṃ, dutiyo āsi samāgamo.
൯.
9.
അസീതിഭിക്ഖുസഹസ്സാനം, തതിയോ ആസി സമാഗമോ;
Asītibhikkhusahassānaṃ, tatiyo āsi samāgamo;
തത്ഥ ഭിക്ഖുഗണമജ്ഝേ, സമ്ബുദ്ധോ അതിരോചതി.
Tattha bhikkhugaṇamajjhe, sambuddho atirocati.
൧൦.
10.
അഹം തേന സമയേന, നാഗരാജാ മഹിദ്ധികോ;
Ahaṃ tena samayena, nāgarājā mahiddhiko;
അതുലോ നാമ നാമേന, പുഞ്ഞവന്തോ ജുതിന്ധരോ.
Atulo nāma nāmena, puññavanto jutindharo.
൧൧.
11.
നേകാനം നാഗകോടീനം, പരിവാരേത്വാനഹം തദാ;
Nekānaṃ nāgakoṭīnaṃ, parivāretvānahaṃ tadā;
വജ്ജന്തോ ദിബ്ബതുരിയേഹി, ലോകജേട്ഠം ഉപാഗമിം.
Vajjanto dibbaturiyehi, lokajeṭṭhaṃ upāgamiṃ.
൧൨.
12.
ഉപസങ്കമിത്വാ സമ്ബുദ്ധം, വിപസ്സിം ലോകനായകം;
Upasaṅkamitvā sambuddhaṃ, vipassiṃ lokanāyakaṃ;
മണിമുത്തരതനഖചിതം, സബ്ബാഭരണവിഭൂസിതം;
Maṇimuttaratanakhacitaṃ, sabbābharaṇavibhūsitaṃ;
നിമന്തേത്വാ ധമ്മരാജസ്സ, സുവണ്ണപീഠമദാസഹം.
Nimantetvā dhammarājassa, suvaṇṇapīṭhamadāsahaṃ.
൧൩.
13.
സോപി മം ബുദ്ധോ ബ്യാകാസി, സങ്ഘമജ്ഝേ നിസീദിയ;
Sopi maṃ buddho byākāsi, saṅghamajjhe nisīdiya;
‘‘ഏകനവുതിതോ കപ്പേ, അയം ബുദ്ധോ ഭവിസ്സതി.
‘‘Ekanavutito kappe, ayaṃ buddho bhavissati.
൧൪.
14.
‘‘അഹു കപിലവ്ഹയാ രമ്മാ, നിക്ഖമിത്വാ തഥാഗതോ;
‘‘Ahu kapilavhayā rammā, nikkhamitvā tathāgato;
പധാനം പദഹിത്വാന, കത്വാ ദുക്കരകാരികം.
Padhānaṃ padahitvāna, katvā dukkarakārikaṃ.
൧൫.
15.
‘‘അജപാലരുക്ഖമൂലസ്മിം , നിസീദിത്വാ തഥാഗതോ;
‘‘Ajapālarukkhamūlasmiṃ , nisīditvā tathāgato;
തത്ഥ പായാസം പഗ്ഗയ്ഹ, നേരഞ്ജരമുപേഹിതി.
Tattha pāyāsaṃ paggayha, nerañjaramupehiti.
൧൬.
16.
‘‘നേരഞ്ജരായ തീരമ്ഹി, പായാസം അദ സോ ജിനോ;
‘‘Nerañjarāya tīramhi, pāyāsaṃ ada so jino;
പടിയത്തവരമഗ്ഗേന, ബോധിമൂലമുപേഹിതി.
Paṭiyattavaramaggena, bodhimūlamupehiti.
൧൭.
17.
‘‘തതോ പദക്ഖിണം കത്വാ, ബോധിമണ്ഡം അനുത്തരോ;
‘‘Tato padakkhiṇaṃ katvā, bodhimaṇḍaṃ anuttaro;
അസ്സത്ഥമൂലേ സമ്ബോധിം, ബുജ്ഝിസ്സതി മഹായസോ.
Assatthamūle sambodhiṃ, bujjhissati mahāyaso.
൧൮.
18.
‘‘ഇമസ്സ ജനികാ മാതാ, മായാ നാമ ഭവിസ്സതി;
‘‘Imassa janikā mātā, māyā nāma bhavissati;
പിതാ സുദ്ധോദനോ നാമ, അയം ഹേസ്സതി ഗോതമോ.
Pitā suddhodano nāma, ayaṃ hessati gotamo.
൧൯.
19.
‘‘അനാസവാ വീതരാഗാ, സന്തചിത്താ സമാഹിതാ;
‘‘Anāsavā vītarāgā, santacittā samāhitā;
കോലിതോ ഉപതിസ്സോ ച, അഗ്ഗാ ഹേസ്സന്തി സാവകാ;
Kolito upatisso ca, aggā hessanti sāvakā;
ആനന്ദോ നാമുപട്ഠാകോ, ഉപട്ഠിസ്സതിമം ജിനം.
Ānando nāmupaṭṭhāko, upaṭṭhissatimaṃ jinaṃ.
൨൦.
20.
‘‘ഖേമാ ഉപ്പലവണ്ണാ ച, അഗ്ഗാ ഹേസ്സന്തി സാവികാ;
‘‘Khemā uppalavaṇṇā ca, aggā hessanti sāvikā;
അനാസവാ വീതരാഗാ, സന്തചിത്താ സമാഹിതാ;
Anāsavā vītarāgā, santacittā samāhitā;
ബോധി തസ്സ ഭഗവതോ, അസ്സത്ഥോതി പവുച്ചതി.
Bodhi tassa bhagavato, assatthoti pavuccati.
൨൧.
21.
‘‘ചിത്തോ ച ഹത്ഥാളവകോ, അഗ്ഗാ ഹേസ്സന്തുപട്ഠകാ;
‘‘Citto ca hatthāḷavako, aggā hessantupaṭṭhakā;
നന്ദമാതാ ച ഉത്തരാ, അഗ്ഗാ ഹേസ്സന്തുപട്ഠികാ;
Nandamātā ca uttarā, aggā hessantupaṭṭhikā;
ആയു വസ്സസതം തസ്സ, ഗോതമസ്സ യസസ്സിനോ.
Āyu vassasataṃ tassa, gotamassa yasassino.
൨൨.
22.
‘‘ഇദം സുത്വാന വചനം…പേ॰… ഹേസ്സാമ സമ്മുഖാ ഇമം’’.
‘‘Idaṃ sutvāna vacanaṃ…pe… hessāma sammukhā imaṃ’’.
൨൩.
23.
തസ്സാഹം വചനം സുത്വാ, ഭിയ്യോ ചിത്തം പസാദയിം;
Tassāhaṃ vacanaṃ sutvā, bhiyyo cittaṃ pasādayiṃ;
ഉത്തരിം വതമധിട്ഠാസിം, ദസപാരമിപൂരിയാ.
Uttariṃ vatamadhiṭṭhāsiṃ, dasapāramipūriyā.
൨൪.
24.
നഗരം ബന്ധുമതീ നാമ, ബന്ധുമാ നാമ ഖത്തിയോ;
Nagaraṃ bandhumatī nāma, bandhumā nāma khattiyo;
മാതാ ബന്ധുമതീ നാമ, വിപസ്സിസ്സ മഹേസിനോ.
Mātā bandhumatī nāma, vipassissa mahesino.
൨൫.
25.
അട്ഠവസ്സസഹസ്സാനി, അഗാരം അജ്ഝ സോ വസി;
Aṭṭhavassasahassāni, agāraṃ ajjha so vasi;
നന്ദോ സുനന്ദോ സിരിമാ, തയോ പാസാദമുത്തമാ.
Nando sunando sirimā, tayo pāsādamuttamā.
൨൬.
26.
തിചത്താരീസസഹസ്സാനി, നാരിയോ സമലങ്കതാ;
Ticattārīsasahassāni, nāriyo samalaṅkatā;
സുദസ്സനാ നാമ സാ നാരീ, സമവത്തക്ഖന്ധോ നാമ അത്രജോ.
Sudassanā nāma sā nārī, samavattakkhandho nāma atrajo.
൨൭.
27.
നിമിത്തേ ചതുരോ ദിസ്വാ, രഥയാനേന നിക്ഖമി;
Nimitte caturo disvā, rathayānena nikkhami;
അനൂനഅട്ഠമാസാനി, പധാനം പദഹീ ജിനോ.
Anūnaaṭṭhamāsāni, padhānaṃ padahī jino.
൨൮.
28.
ബ്രഹ്മുനാ യാചിതോ സന്തോ, വിപസ്സീ ലോകനായകോ;
Brahmunā yācito santo, vipassī lokanāyako;
വത്തി ചക്കം മഹാവീരോ, മിഗദായേ നരുത്തമോ.
Vatti cakkaṃ mahāvīro, migadāye naruttamo.
൨൯.
29.
ഖണ്ഡോ ച തിസ്സനാമോ ച, അഹേസും അഗ്ഗസാവകാ;
Khaṇḍo ca tissanāmo ca, ahesuṃ aggasāvakā;
അസോകോ നാമുപട്ഠാകോ, വിപസ്സിസ്സ മഹേസിനോ.
Asoko nāmupaṭṭhāko, vipassissa mahesino.
൩൦.
30.
ചന്ദാ ച ചന്ദമിത്താ ച, അഹേസും അഗ്ഗസാവികാ;
Candā ca candamittā ca, ahesuṃ aggasāvikā;
ബോധി തസ്സ ഭഗവതോ, പാടലീതി പവുച്ചതി.
Bodhi tassa bhagavato, pāṭalīti pavuccati.
൩൧.
31.
പുനബ്ബസുമിത്തോ നാഗോ ച, അഹേസും അഗ്ഗുപട്ഠകാ;
Punabbasumitto nāgo ca, ahesuṃ aggupaṭṭhakā;
സിരിമാ ഉത്തരാ ചേവ, അഹേസും അഗ്ഗുപട്ഠികാ.
Sirimā uttarā ceva, ahesuṃ aggupaṭṭhikā.
൩൨.
32.
അസീതിഹത്ഥമുബ്ബേധോ , വിപസ്സീ ലോകനായകോ;
Asītihatthamubbedho , vipassī lokanāyako;
പഭാ നിദ്ധാവതി തസ്സ, സമന്താ സത്തയോജനേ.
Pabhā niddhāvati tassa, samantā sattayojane.
൩൩.
33.
അസീതിവസ്സസഹസ്സാനി, ആയു ബുദ്ധസ്സ താവദേ;
Asītivassasahassāni, āyu buddhassa tāvade;
താവതാ തിട്ഠമാനോ സോ, താരേസി ജനതം ബഹും.
Tāvatā tiṭṭhamāno so, tāresi janataṃ bahuṃ.
൩൪.
34.
ബഹുദേവമനുസ്സാനം, ബന്ധനാ പരിമോചയി;
Bahudevamanussānaṃ, bandhanā parimocayi;
മഗ്ഗാമഗ്ഗഞ്ച ആചിക്ഖി, അവസേസപുഥുജ്ജനേ.
Maggāmaggañca ācikkhi, avasesaputhujjane.
൩൫.
35.
ആലോകം ദസ്സയിത്വാന, ദേസേത്വാ അമതം പദം;
Ālokaṃ dassayitvāna, desetvā amataṃ padaṃ;
ജലിത്വാ അഗ്ഗിക്ഖന്ധോവ, നിബ്ബുതോ സോ സസാവകോ.
Jalitvā aggikkhandhova, nibbuto so sasāvako.
൩൬.
36.
ഇദ്ധിവരം പുഞ്ഞവരം, ലക്ഖണഞ്ച കുസുമിതം;
Iddhivaraṃ puññavaraṃ, lakkhaṇañca kusumitaṃ;
സബ്ബം തമന്തരഹിതം, നനു രിത്താ സബ്ബസങ്ഖാരാ.
Sabbaṃ tamantarahitaṃ, nanu rittā sabbasaṅkhārā.
൩൭.
37.
വിപസ്സീ ജിനവരോ ബുദ്ധോ, സുമിത്താരാമമ്ഹി നിബ്ബുതോ;
Vipassī jinavaro buddho, sumittārāmamhi nibbuto;
തത്ഥേവസ്സ ഥൂപവരോ, സത്തയോജനമുസ്സിതോതി.
Tatthevassa thūpavaro, sattayojanamussitoti.
വിപസ്സിസ്സ ഭഗവതോ വംസോ ഏകൂനവീസതിമോ.
Vipassissa bhagavato vaṃso ekūnavīsatimo.
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ഖുദ്ദകനികായ (അട്ഠകഥാ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ബുദ്ധവംസ-അട്ഠകഥാ • Buddhavaṃsa-aṭṭhakathā / ൨൧. വിപസ്സീബുദ്ധവംസവണ്ണനാ • 21. Vipassībuddhavaṃsavaṇṇanā