Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పటిసమ్భిదామగ్గ-అట్ఠకథా • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā

    ౫. విరాగకథా

    5. Virāgakathā

    విరాగకథావణ్ణనా

    Virāgakathāvaṇṇanā

    ౨౮. ఇదాని మగ్గపయోజనపరియోసానాయ మేత్తాకథాయ అనన్తరం కథితాయ విరాగసఙ్ఖాతమగ్గపుబ్బఙ్గమాయ విరాగకథాయ అపుబ్బత్థానువణ్ణనా. తత్థ పఠమం తావ ‘‘నిబ్బిన్దం విరజ్జతి విరాగా విముచ్చతీ’’తి (మహావ ౨౩) వుత్తానం ద్విన్నం సుత్తన్తపదానం అత్థం నిద్దిసితుకామేన విరాగో మగ్గో, విముత్తి ఫలన్తి ఉద్దేసో ఠపితో. తత్థ పఠమం వచనత్థం తావ నిద్దిసితుకామో కథం విరాగో మగ్గోతిఆదిమాహ. తత్థ విరజ్జతీతి విరత్తా హోతి. సేసాని మగ్గఞాణనిద్దేసే వుత్తత్థాని. విరాగోతి యస్మా సమ్మాదిట్ఠి విరజ్జతి, తస్మా విరాగో నామాతి అత్థో . సో చ విరాగో యస్మా విరాగారమ్మణో…పే॰… విరాగే పతిట్ఠితో, తస్మా చ విరాగోతి ఏవం ‘‘విరాగారమ్మణో’’తిఆదీనం పఞ్చన్నం వచనానం సమ్బన్ధో వేదితబ్బో. తత్థ విరాగారమ్మణోతి నిబ్బానారమ్మణో. విరాగగోచరోతి నిబ్బానవిసయో. విరాగే సముదాగతోతి నిబ్బానే సముప్పన్నో. విరాగే ఠితోతి పవత్తివసేన నిబ్బానే ఠితో. విరాగే పతిట్ఠితోతి అనివత్తనవసేన నిబ్బానే పతిట్ఠితో.

    28. Idāni maggapayojanapariyosānāya mettākathāya anantaraṃ kathitāya virāgasaṅkhātamaggapubbaṅgamāya virāgakathāya apubbatthānuvaṇṇanā. Tattha paṭhamaṃ tāva ‘‘nibbindaṃ virajjati virāgā vimuccatī’’ti (mahāva 23) vuttānaṃ dvinnaṃ suttantapadānaṃ atthaṃ niddisitukāmena virāgo maggo, vimutti phalanti uddeso ṭhapito. Tattha paṭhamaṃ vacanatthaṃ tāva niddisitukāmo kathaṃ virāgo maggotiādimāha. Tattha virajjatīti virattā hoti. Sesāni maggañāṇaniddese vuttatthāni. Virāgoti yasmā sammādiṭṭhi virajjati, tasmā virāgo nāmāti attho . So ca virāgo yasmā virāgārammaṇo…pe… virāge patiṭṭhito, tasmā ca virāgoti evaṃ ‘‘virāgārammaṇo’’tiādīnaṃ pañcannaṃ vacanānaṃ sambandho veditabbo. Tattha virāgārammaṇoti nibbānārammaṇo. Virāgagocaroti nibbānavisayo. Virāge samudāgatoti nibbāne samuppanno. Virāge ṭhitoti pavattivasena nibbāne ṭhito. Virāge patiṭṭhitoti anivattanavasena nibbāne patiṭṭhito.

    నిబ్బానఞ్చ విరాగోతి నిబ్బానం విరాగహేతుత్తా విరాగో. నిబ్బానారమ్మణతాజాతాతి నిబ్బానారమ్మణే జాతా, నిబ్బానారమ్మణభావేన వా జాతా. తే మగ్గసమ్పయుత్తా సబ్బేవ ఫస్సాదయో ధమ్మా విరజ్జనట్ఠేన విరాగా హోన్తీతి విరాగా నామ హోన్తి. సహజాతానీతి సమ్మాదిట్ఠిసహజాతాని సమ్మాసఙ్కప్పాదీని సత్త మగ్గఙ్గాని. విరాగం గచ్ఛన్తీతి విరాగో మగ్గోతి విరాగం నిబ్బానం ఆరమ్మణం కత్వా గచ్ఛన్తీతి విరాగారమ్మణత్తా విరాగో నామ, మగ్గనట్ఠేన మగ్గో నామ హోతీతి అత్థో. ఏకేకమ్పి మగ్గఙ్గం మగ్గోతి నామం లభతి. ఇతి ఏకేకస్స అఙ్గస్స మగ్గత్తే వుత్తే సమ్మాదిట్ఠియాపి మగ్గత్తం వుత్తమేవ హోతి. తస్మాయేవ చ ఏతేన మగ్గేనాతి అట్ఠ మగ్గఙ్గాని గహేత్వా వుత్తం. బుద్ధా చాతి పచ్చేకబుద్ధాపి సఙ్గహితా. తేపి హి ‘‘ద్వేమే, భిక్ఖవే, బుద్ధా తథాగతో చ అరహం సమ్మాసమ్బుద్ధో పచ్చేకబుద్ధో చా’’తి (అ॰ ని॰ ౨.౫౭) వుత్తత్తా బుద్ధాయేవ . అగతన్తి అనమతగ్గే సంసారే అగతపుబ్బం. దిసన్తి సకలాయపటిపత్తియా దిస్సతి అపదిస్సతి అభిసన్దహీయతీతి దిసా, సబ్బబుద్ధేహి వా పరమం సుఖన్తి దిస్సతి అపదిస్సతి కథీయతీతి దిసా , సబ్బదుక్ఖం వా దిస్సన్తి విస్సజ్జేన్తి ఉజ్ఝన్తి ఏతాయాతి దిసా. తం దిసం. అట్ఠఙ్గికో మగ్గోతి కిం వుత్తం హోతి? యో సో అట్ఠఙ్గికో ధమ్మసమూహో, సో ఏతేన నిబ్బానం గచ్ఛన్తీతి గమనట్ఠేన మగ్గో నామాతి వుత్తం హోతి. పుథుసమణబ్రాహ్మణానం పరప్పవాదానన్తి విసుం విసుం సమణానం బ్రాహ్మణానఞ్చ ఇతో అఞ్ఞలద్ధికానం. అగ్గోతి తేసం సేసమగ్గానం విసిట్ఠో. సేట్ఠోతి సేసమగ్గతో అతివియ పసంసనీయో. మోక్ఖోతి ముఖే సాధు, సేసమగ్గానం అభిముఖే అయమేవ సాధూతి అత్థో. ఉత్తమోతి సేసమగ్గే అతివియ ఉత్తిణ్ణో. పవరోతి సేసమగ్గతో నానప్పకారేహి సంభజనీయో. ఇతీతి కారణత్థే నిపాతో. తస్మా భగవతా ‘‘మగ్గానం అట్ఠఙ్గికో సేట్ఠో’’తి వుత్తోతి అధిప్పాయో. వుత్తఞ్హి భగవతా –

    Nibbānañca virāgoti nibbānaṃ virāgahetuttā virāgo. Nibbānārammaṇatājātāti nibbānārammaṇe jātā, nibbānārammaṇabhāvena vā jātā. Te maggasampayuttā sabbeva phassādayo dhammā virajjanaṭṭhena virāgā hontīti virāgā nāma honti. Sahajātānīti sammādiṭṭhisahajātāni sammāsaṅkappādīni satta maggaṅgāni. Virāgaṃ gacchantīti virāgo maggoti virāgaṃ nibbānaṃ ārammaṇaṃ katvā gacchantīti virāgārammaṇattā virāgo nāma, magganaṭṭhena maggo nāma hotīti attho. Ekekampi maggaṅgaṃ maggoti nāmaṃ labhati. Iti ekekassa aṅgassa maggatte vutte sammādiṭṭhiyāpi maggattaṃ vuttameva hoti. Tasmāyeva ca etena maggenāti aṭṭha maggaṅgāni gahetvā vuttaṃ. Buddhā cāti paccekabuddhāpi saṅgahitā. Tepi hi ‘‘dveme, bhikkhave, buddhā tathāgato ca arahaṃ sammāsambuddho paccekabuddho cā’’ti (a. ni. 2.57) vuttattā buddhāyeva . Agatanti anamatagge saṃsāre agatapubbaṃ. Disanti sakalāyapaṭipattiyā dissati apadissati abhisandahīyatīti disā, sabbabuddhehi vā paramaṃ sukhanti dissati apadissati kathīyatīti disā , sabbadukkhaṃ vā dissanti vissajjenti ujjhanti etāyāti disā. Taṃ disaṃ. Aṭṭhaṅgiko maggoti kiṃ vuttaṃ hoti? Yo so aṭṭhaṅgiko dhammasamūho, so etena nibbānaṃ gacchantīti gamanaṭṭhena maggo nāmāti vuttaṃ hoti. Puthusamaṇabrāhmaṇānaṃ parappavādānanti visuṃ visuṃ samaṇānaṃ brāhmaṇānañca ito aññaladdhikānaṃ. Aggoti tesaṃ sesamaggānaṃ visiṭṭho. Seṭṭhoti sesamaggato ativiya pasaṃsanīyo. Mokkhoti mukhe sādhu, sesamaggānaṃ abhimukhe ayameva sādhūti attho. Uttamoti sesamagge ativiya uttiṇṇo. Pavaroti sesamaggato nānappakārehi saṃbhajanīyo. Itīti kāraṇatthe nipāto. Tasmā bhagavatā ‘‘maggānaṃ aṭṭhaṅgiko seṭṭho’’ti vuttoti adhippāyo. Vuttañhi bhagavatā –

    ‘‘మగ్గానట్ఠఙ్గికో సేట్ఠో, సచ్చానం చతురో పదా;

    ‘‘Maggānaṭṭhaṅgiko seṭṭho, saccānaṃ caturo padā;

    విరాగో సేట్ఠో ధమ్మానం, ద్విపదానఞ్చ చక్ఖుమా’’తి. (ధ॰ ప॰ ౨౭౩);

    Virāgo seṭṭho dhammānaṃ, dvipadānañca cakkhumā’’ti. (dha. pa. 273);

    తం ఇధ విచ్ఛిన్దిత్వా ‘‘మగ్గానం అట్ఠఙ్గికో సేట్ఠో’’తి వుత్తం. సేసవారేసుపి ఇమినా చ నయేన హేట్ఠా వుత్తనయేన చ అత్థో వేదితబ్బో.

    Taṃ idha vicchinditvā ‘‘maggānaṃ aṭṭhaṅgiko seṭṭho’’ti vuttaṃ. Sesavāresupi iminā ca nayena heṭṭhā vuttanayena ca attho veditabbo.

    దస్సనవిరాగోతిఆదీసు దస్సనసఙ్ఖాతో విరాగో దస్సనవిరాగో. ఇన్ద్రియట్ఠతో బలస్స విసిట్ఠత్తా ఇధ ఇన్ద్రియతో బలం పఠమం వుత్తన్తి వేదితబ్బం. ఆధిపతేయ్యట్ఠేన ఇన్ద్రియానీతిఆది ఇన్ద్రియాదీనం అత్థవిభావనా, న విరాగస్స. తథట్ఠేన సచ్చాతి సచ్చఞాణం వేదితబ్బం. సీలవిసుద్ధీతి సమ్మావాచాకమ్మన్తాజీవా. చిత్తవిసుద్ధీతి సమ్మాసమాధి. దిట్ఠివిసుద్ధీతి సమ్మాదిట్ఠిసఙ్కప్పా. విముత్తట్ఠేనాతి తంతంమగ్గవజ్ఝకిలేసేహి ముత్తట్ఠేన. విజ్జాతి సమ్మాదిట్ఠి. విముత్తీతి సముచ్ఛేదవిముత్తి. అమతోగధం నిబ్బానం పరియోసానట్ఠేన మగ్గోతి మగ్గఫలపచ్చవేక్ఖణాహి మగ్గీయతీతి మగ్గో.

    Dassanavirāgotiādīsu dassanasaṅkhāto virāgo dassanavirāgo. Indriyaṭṭhato balassa visiṭṭhattā idha indriyato balaṃ paṭhamaṃ vuttanti veditabbaṃ. Ādhipateyyaṭṭhena indriyānītiādi indriyādīnaṃ atthavibhāvanā, na virāgassa. Tathaṭṭhena saccāti saccañāṇaṃ veditabbaṃ. Sīlavisuddhīti sammāvācākammantājīvā. Cittavisuddhīti sammāsamādhi. Diṭṭhivisuddhīti sammādiṭṭhisaṅkappā. Vimuttaṭṭhenāti taṃtaṃmaggavajjhakilesehi muttaṭṭhena. Vijjāti sammādiṭṭhi. Vimuttīti samucchedavimutti. Amatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena maggoti maggaphalapaccavekkhaṇāhi maggīyatīti maggo.

    ఇమస్మిం విరాగనిద్దేసే వుత్తా ధమ్మా సబ్బేపి మగ్గక్ఖణేయేవ. విముత్తినిద్దేసే ఫలక్ఖణే. తస్మా ఛన్దమనసికారాపి మగ్గఫలసమ్పయుత్తా.

    Imasmiṃ virāganiddese vuttā dhammā sabbepi maggakkhaṇeyeva. Vimuttiniddese phalakkhaṇe. Tasmā chandamanasikārāpi maggaphalasampayuttā.

    ౨౯. విరాగనిద్దేసే వుత్తనయేనేవ విముత్తినిద్దేసేపి అత్థో వేదితబ్బో. ఫలం పనేత్థ పటిప్పస్సద్ధివిముత్తత్తా విముత్తి, నిబ్బానం నిస్సరణవిముత్తత్తా విముత్తి. ‘‘సహజాతాని సత్తఙ్గానీ’’తిఆదీని వచనాని ఇధ న లబ్భన్తీతి న వుత్తాని. సయం ఫలవిముత్తత్తా పరిచ్చాగట్ఠేన విముత్తీతి ఏత్తకమేవ వుత్తం. సేసం వుత్తనయమేవాతి.

    29. Virāganiddese vuttanayeneva vimuttiniddesepi attho veditabbo. Phalaṃ panettha paṭippassaddhivimuttattā vimutti, nibbānaṃ nissaraṇavimuttattā vimutti. ‘‘Sahajātāni sattaṅgānī’’tiādīni vacanāni idha na labbhantīti na vuttāni. Sayaṃ phalavimuttattā pariccāgaṭṭhena vimuttīti ettakameva vuttaṃ. Sesaṃ vuttanayamevāti.

    విరాగకథావణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Virāgakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / పటిసమ్భిదామగ్గపాళి • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ౫. విరాగకథా • 5. Virāgakathā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact