| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā |
[២០៤] ៤. វីរកជាតកវណ្ណនា
[204] 4. Vīrakajātakavaṇṇanā
អបិ វីរក បស្សេសីតិ ឥទំ សត្ថា ជេតវនេ វិហរន្តោ សុគតាលយំ អារព្ភ កថេសិ។ ទេវទត្តស្ស បរិសំ គហេត្វា អាគតេសុ ហិ ថេរេសុ សត្ថា ‘‘សារិបុត្ត, ទេវទត្តោ តុម្ហេ ទិស្វា កិំ អកាសី’’តិ បុច្ឆិត្វា ‘‘សុគតាលយំ, ភន្តេ, ទស្សេសី’’តិ វុត្តេ ‘‘ន ខោ, សារិបុត្ត, ឥទានេវ ទេវទត្តោ មម អនុកិរិយំ ករោន្តោ វិនាសំ បត្តោ, បុព្ពេបិ វិនាសំ បាបុណី’’តិ វត្វា ថេរេន យាចិតោ អតីតំ អាហរិ។
Api vīraka passesīti idaṃ satthā jetavane viharanto sugatālayaṃ ārabbha kathesi. Devadattassa parisaṃ gahetvā āgatesu hi theresu satthā ‘‘sāriputta, devadatto tumhe disvā kiṃ akāsī’’ti pucchitvā ‘‘sugatālayaṃ, bhante, dassesī’’ti vutte ‘‘na kho, sāriputta, idāneva devadatto mama anukiriyaṃ karonto vināsaṃ patto, pubbepi vināsaṃ pāpuṇī’’ti vatvā therena yācito atītaṃ āhari.
អតីតេ ពារាណសិយំ ព្រហ្មទត្តេ រជ្ជំ ការេន្តេ ពោធិសត្តោ ហិមវន្តបទេសេ ឧទកកាកយោនិយំ និព្ពត្តិត្វា ឯកំ សរំ ឧបនិស្សាយ វសិ, ‘‘វីរកោ’’តិស្ស នាមំ អហោសិ។ តទា កាសិរដ្ឋេ ទុព្ភិក្ខំ អហោសិ, មនុស្សា កាកភត្តំ វា ទាតុំ យក្ខនាគពលិកម្មំ វា កាតុំ នាសក្ខិំសុ។ ឆាតករដ្ឋតោ កាកា យេភុយ្យេន អរញ្ញំ បវិសិំសុ។ តត្ថេកោ ពារាណសិវាសី សវិដ្ឋកោ នាម កាកោ កាកិំ អាទាយ វីរកស្ស វសនដ្ឋានំ គន្ត្វា តំ សរំ និស្សាយ ឯកមន្តេ វាសំ កប្បេសិ។ សោ ឯកទិវសំ តស្មិំ សរេ គោចរំ គណ្ហន្តោ វីរកំ សរំ ឱតរិត្វា មច្ឆេ ខាទិត្វា បច្ចុត្តរិត្វា សរីរំ សុក្ខាបេន្តំ ទិស្វា ‘‘ឥមំ ឧទកកាកំ និស្សាយ សក្កា ពហូ មច្ឆេ លទ្ធុំ, ឥមំ ឧបដ្ឋហិស្សាមី’’តិ តំ ឧបសង្កមិត្វា ‘‘កិំ, សម្មា’’តិ វុត្តេ ‘‘ឥច្ឆាមិ តំ សាមិ ឧបដ្ឋហិតុ’’ន្តិ វត្វា ‘‘សាធូ’’តិ តេន សម្បដិច្ឆិតោ តតោ បដ្ឋាយ ឧបដ្ឋាសិ។ វីរកោបិ តតោ បដ្ឋាយ អត្តនោ យាបនមត្តំ ខាទិត្វា មច្ឆេ ឧទ្ធរិត្វា សវិដ្ឋកស្ស ទេតិ។ សោបិ អត្តនោ យាបនមត្តំ ខាទិត្វា សេសំ កាកិយា ទេតិ។
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto himavantapadese udakakākayoniyaṃ nibbattitvā ekaṃ saraṃ upanissāya vasi, ‘‘vīrako’’tissa nāmaṃ ahosi. Tadā kāsiraṭṭhe dubbhikkhaṃ ahosi, manussā kākabhattaṃ vā dātuṃ yakkhanāgabalikammaṃ vā kātuṃ nāsakkhiṃsu. Chātakaraṭṭhato kākā yebhuyyena araññaṃ pavisiṃsu. Tattheko bārāṇasivāsī saviṭṭhako nāma kāko kākiṃ ādāya vīrakassa vasanaṭṭhānaṃ gantvā taṃ saraṃ nissāya ekamante vāsaṃ kappesi. So ekadivasaṃ tasmiṃ sare gocaraṃ gaṇhanto vīrakaṃ saraṃ otaritvā macche khāditvā paccuttaritvā sarīraṃ sukkhāpentaṃ disvā ‘‘imaṃ udakakākaṃ nissāya sakkā bahū macche laddhuṃ, imaṃ upaṭṭhahissāmī’’ti taṃ upasaṅkamitvā ‘‘kiṃ, sammā’’ti vutte ‘‘icchāmi taṃ sāmi upaṭṭhahitu’’nti vatvā ‘‘sādhū’’ti tena sampaṭicchito tato paṭṭhāya upaṭṭhāsi. Vīrakopi tato paṭṭhāya attano yāpanamattaṃ khāditvā macche uddharitvā saviṭṭhakassa deti. Sopi attano yāpanamattaṃ khāditvā sesaṃ kākiyā deti.
តស្ស អបរភាគេ មានោ ឧប្បជ្ជិ – ‘‘អយម្បិ ឧទកកាកោ កាឡកោ, អហម្បិ កាឡកោ, អក្ខិតុណ្ឌបាទេហិបិ ឯតស្ស ច មយ្ហញ្ច នានាករណំ នត្ថិ, ឥតោ បដ្ឋាយ ឥមិនា គហិតមច្ឆេហិ មយ្ហំ កម្មំ នត្ថិ, អហមេវ គណ្ហិស្សាមី’’តិ។ សោ វីរកំ ឧបសង្កមិត្វា ‘‘សម្ម, ឥតោ បដ្ឋាយ អហមេវ សរំ ឱតរិត្វា មច្ឆេ គណ្ហិស្សាមី’’តិ វត្វា ‘‘ន ត្វំ, សម្ម, ឧទកំ ឱតរិត្វា មច្ឆេ គណ្ហនកកុលេ និព្ពត្តោ, មា នស្សី’’តិ តេន វារិយមានោបិ វចនំ អនាទិយិត្វា សរំ ឱរុយ្ហ ឧទកំ បវិសិត្វា ឧម្មុជ្ជមានោ សេវាលំ ឆិន្ទិត្វា និក្ខមិតុំ នាសក្ខិ, សេវាលន្តរេ លគ្គិ, អគ្គតុណ្ឌមេវ បញ្ញាយិ។ សោ និរស្សាសោ អន្តោឧទកេយេវ ជីវិតក្ខយំ បាបុណិ។ អថស្ស ភរិយា អាគមនំ អបស្សមានា តំ បវត្តិំ ជាននត្ថំ វីរកស្ស សន្តិកំ គន្ត្វា ‘‘សាមិ, សវិដ្ឋកោ ន បញ្ញាយតិ, កហំ នុ ខោ សោ’’តិ បុច្ឆមានា បឋមំ គាថមាហ –
Tassa aparabhāge māno uppajji – ‘‘ayampi udakakāko kāḷako, ahampi kāḷako, akkhituṇḍapādehipi etassa ca mayhañca nānākaraṇaṃ natthi, ito paṭṭhāya iminā gahitamacchehi mayhaṃ kammaṃ natthi, ahameva gaṇhissāmī’’ti. So vīrakaṃ upasaṅkamitvā ‘‘samma, ito paṭṭhāya ahameva saraṃ otaritvā macche gaṇhissāmī’’ti vatvā ‘‘na tvaṃ, samma, udakaṃ otaritvā macche gaṇhanakakule nibbatto, mā nassī’’ti tena vāriyamānopi vacanaṃ anādiyitvā saraṃ oruyha udakaṃ pavisitvā ummujjamāno sevālaṃ chinditvā nikkhamituṃ nāsakkhi, sevālantare laggi, aggatuṇḍameva paññāyi. So nirassāso antoudakeyeva jīvitakkhayaṃ pāpuṇi. Athassa bhariyā āgamanaṃ apassamānā taṃ pavattiṃ jānanatthaṃ vīrakassa santikaṃ gantvā ‘‘sāmi, saviṭṭhako na paññāyati, kahaṃ nu kho so’’ti pucchamānā paṭhamaṃ gāthamāha –
១០៧.
107.
‘‘អបិ វីរក បស្សេសិ, សកុណំ មញ្ជុភាណកំ;
‘‘Api vīraka passesi, sakuṇaṃ mañjubhāṇakaṃ;
មយូរគីវសង្កាសំ, បតិំ មយ្ហំ សវិដ្ឋក’’ន្តិ។
Mayūragīvasaṅkāsaṃ, patiṃ mayhaṃ saviṭṭhaka’’nti.
តត្ថ អបិ, វីរក, បស្សេសីតិ, សាមិ វីរក, អបិ បស្សសិ។ មញ្ជុភាណកន្តិ មញ្ជុភាណិនំ។ សា ហិ រាគវសេន ‘‘មធុរស្សរោ មេ បតី’’តិ មញ្ញតិ, តស្មា ឯវមាហ។ មយូរគីវសង្កាសន្តិ មោរគីវសមានវណ្ណំ។
Tattha api, vīraka, passesīti, sāmi vīraka, api passasi. Mañjubhāṇakanti mañjubhāṇinaṃ. Sā hi rāgavasena ‘‘madhurassaro me patī’’ti maññati, tasmā evamāha. Mayūragīvasaṅkāsanti moragīvasamānavaṇṇaṃ.
តំ សុត្វា វីរកោ ‘‘អាម, ជានាមិ តេ សាមិកស្ស គតដ្ឋាន’’ន្តិ វត្វា ទុតិយំ គាថមាហ –
Taṃ sutvā vīrako ‘‘āma, jānāmi te sāmikassa gataṭṭhāna’’nti vatvā dutiyaṃ gāthamāha –
១០៨.
108.
‘‘ឧទកថលចរស្ស បក្ខិនោ, និច្ចំ អាមកមច្ឆភោជិនោ;
‘‘Udakathalacarassa pakkhino, niccaṃ āmakamacchabhojino;
តស្សានុករំ សវិដ្ឋកោ, សេវាលេ បលិគុណ្ឋិតោ មតោ’’តិ។
Tassānukaraṃ saviṭṭhako, sevāle paliguṇṭhito mato’’ti.
តត្ថ ឧទកថលចរស្សាតិ ឧទកេ ច ថលេ ច ចរិតុំ សមត្ថស្ស។ បក្ខិនោតិ អត្តានំ សន្ធាយ វទតិ។ តស្សានុករន្តិ តស្ស អនុករោន្តោ។ សេវាលេ បលិគុណ្ឋិតោ មតោតិ ឧទកំ បវិសិត្វា សេវាលំ ឆិន្ទិត្វា និក្ខមិតុំ អសក្កោន្តោ សេវាលបរិយោនទ្ធោ អន្តោឧទកេយេវ មតោ, បស្ស, ឯតស្ស តុណ្ឌំ ទិស្សតីតិ។ តំ សុត្វា កាកី បរិទេវិត្វា ពារាណសិមេវ អគមាសិ។
Tattha udakathalacarassāti udake ca thale ca carituṃ samatthassa. Pakkhinoti attānaṃ sandhāya vadati. Tassānukaranti tassa anukaronto. Sevāle paliguṇṭhito matoti udakaṃ pavisitvā sevālaṃ chinditvā nikkhamituṃ asakkonto sevālapariyonaddho antoudakeyeva mato, passa, etassa tuṇḍaṃ dissatīti. Taṃ sutvā kākī paridevitvā bārāṇasimeva agamāsi.
សត្ថា ឥមំ ធម្មទេសនំ អាហរិត្វា ជាតកំ សមោធានេសិ – ‘‘តទា សវិដ្ឋកោ ទេវទត្តោ អហោសិ, វីរកោ បន អហមេវ អហោសិ’’ន្តិ។
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā saviṭṭhako devadatto ahosi, vīrako pana ahameva ahosi’’nti.
វីរកជាតកវណ្ណនា ចតុត្ថា។
Vīrakajātakavaṇṇanā catutthā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ជាតកបាឡិ • Jātakapāḷi / ២០៤. វីរកជាតកំ • 204. Vīrakajātakaṃ
