| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
៧. វីរិយារម្ភាទិវគ្គវណ្ណនា
7. Vīriyārambhādivaggavaṇṇanā
៦១. សត្តមស្ស បឋមេ វីរានំ កម្មន្តិ វីរិយំ, វិធិនា វា ឦរយិតព្ពំ បវត្តេតព្ពន្តិ វីរិយំ, តទេវ កុសលកិរិយាយ បធានដ្ឋេន អារម្ភោ វីរិយារម្ភោ។ អារទ្ធវីរិយតា បគ្គហិតវីរិយតា បរិបុណ្ណវីរិយតាតិ បច្ចេកំ វីរិយតាសទ្ទោ យោជេតព្ពោ។
61. Sattamassa paṭhame vīrānaṃ kammanti vīriyaṃ, vidhinā vā īrayitabbaṃ pavattetabbanti vīriyaṃ, tadeva kusalakiriyāya padhānaṭṭhena ārambho vīriyārambho. Āraddhavīriyatā paggahitavīriyatā paripuṇṇavīriyatāti paccekaṃ vīriyatāsaddo yojetabbo.
៦២. ទុតិយេ មហតី ឥច្ឆា ឯតស្សាតិ មហិច្ឆោ, តស្ស ភាវោ មហិច្ឆតា។ មហាវិសយោ លោភោ មហាលោភោ មហន្តានំ វត្ថូនំ ពហូនញ្ច អភិគិជ្ឈនតោ។ ឥតរីតរាតិអាទិនា បព្ពជិតានំ ឧប្បជ្ជនមហិច្ឆតា វុត្តា។ បញ្ចហិ កាមគុណេហីតិអាទិ គហដ្ឋានំ វសេន វុត្តំ។ ឥច្ឆាតិ សភាវនិទ្ទេសោ។ ឥច្ឆាគតាតិ ឥច្ឆាបវត្តា។ មហិច្ឆតាតិ មហាឥច្ឆតា។ អត្ថតោ បនាយំ រាគោ ឯវាតិ វុត្តំ – ‘‘រាគោ សារាគោ’’តិអាទិ។
62. Dutiye mahatī icchā etassāti mahiccho, tassa bhāvo mahicchatā. Mahāvisayo lobho mahālobho mahantānaṃ vatthūnaṃ bahūnañca abhigijjhanato. Itarītarātiādinā pabbajitānaṃ uppajjanamahicchatā vuttā. Pañcahi kāmaguṇehītiādi gahaṭṭhānaṃ vasena vuttaṃ. Icchāti sabhāvaniddeso. Icchāgatāti icchāpavattā. Mahicchatāti mahāicchatā. Atthato panāyaṃ rāgo evāti vuttaṃ – ‘‘rāgo sārāgo’’tiādi.
៦៣. តតិយេ អប្បិច្ឆស្សាតិ ឯត្ថ អប្ប-សទ្ទោ អភាវត្ថោ ‘‘អប្បាពាធោ ហោតិ អប្បាតង្កោ’’តិអាទីសុ (ម. និ. ២.៣០៤) វិយាតិ អាហ – ‘‘អនិច្ឆស្សា’’តិ។ លោកេ បាកដស្ស ហិ អក្ខិរោគកុច្ឆិរោគាទិភេទស្ស អាពាធស្ស អភាវំ សន្ធាយ ‘‘អប្បាពាធោ’’តិ វុត្តំ។ ឥទានិ វុត្តមេវត្ថំ បាកដតរំ កាតុំ ‘‘ឯត្ថ ហី’’តិអាទិ វុត្តំ។ ព្យញ្ជនំ សាវសេសំ វិយ បរិត្តកេបិ អប្បសទ្ទស្ស ទិស្សមានត្តា។ អត្ថោ បន និរវសេសោ សព្ពសោ បច្ចយិច្ឆាយ អភាវស្ស អធិប្បេតត្តា។ តេនាហ – ‘‘ន ហី’’តិអាទិ។
63. Tatiye appicchassāti ettha appa-saddo abhāvattho ‘‘appābādho hoti appātaṅko’’tiādīsu (ma. ni. 2.304) viyāti āha – ‘‘anicchassā’’ti. Loke pākaṭassa hi akkhirogakucchirogādibhedassa ābādhassa abhāvaṃ sandhāya ‘‘appābādho’’ti vuttaṃ. Idāni vuttamevatthaṃ pākaṭataraṃ kātuṃ ‘‘ettha hī’’tiādi vuttaṃ. Byañjanaṃ sāvasesaṃ viya parittakepi appasaddassa dissamānattā. Attho pana niravaseso sabbaso paccayicchāya abhāvassa adhippetattā. Tenāha – ‘‘na hī’’tiādi.
ឥច្ឆាយ អភាវេនេវ អប្បិច្ឆោ នាម ហោតីតិ ឥមមត្ថំ បការន្តរេន ទីបេតុំ – ‘‘អបិចា’’តិអាទិ វុត្តំ។ អត្រិច្ឆតា នាម អត្រ អត្រ ឥច្ឆា។ អសន្តគុណសម្ភាវនតាយ បាបា លាមិកា និហីនា ឥច្ឆា បាបិច្ឆតា។ យាយ បច្ចយុប្បាទនត្ថំ អត្តនិ វិជ្ជមានគុណេ សម្ភាវេតិ, បច្ចយានំ បដិគ្គហណេ ច ន មត្តំ ជានាតិ, អយំ មហិច្ឆតា។ អសន្តគុណសម្ភាវនតាតិ អត្តនិ អវិជ្ជមានានំ គុណានំ វិជ្ជមានានំ វិយ បរេសំ បកាសនា។ សន្តគុណសម្ភាវនតាតិ ឥច្ឆាចារេ ឋត្វា អត្តនិ វិជ្ជមានសីលធុតធម្មាទិគុណវិភាវនា។ តាទិសស្សបិ បដិគ្គហណេ អមត្តញ្ញុតាបិ ហោតិ, សាបិ អភិធម្មេ អាគតាយេវាតិ សម្ពន្ធោ។ ទុស្សន្តប្បយោតិ ទុត្តប្បយោ។
Icchāya abhāveneva appiccho nāma hotīti imamatthaṃ pakārantarena dīpetuṃ – ‘‘apicā’’tiādi vuttaṃ. Atricchatā nāma atra atra icchā. Asantaguṇasambhāvanatāya pāpā lāmikā nihīnā icchā pāpicchatā. Yāya paccayuppādanatthaṃ attani vijjamānaguṇe sambhāveti, paccayānaṃ paṭiggahaṇe ca na mattaṃ jānāti, ayaṃ mahicchatā. Asantaguṇasambhāvanatāti attani avijjamānānaṃ guṇānaṃ vijjamānānaṃ viya paresaṃ pakāsanā. Santaguṇasambhāvanatāti icchācāre ṭhatvā attani vijjamānasīladhutadhammādiguṇavibhāvanā. Tādisassapi paṭiggahaṇe amattaññutāpi hoti, sāpi abhidhamme āgatāyevāti sambandho. Dussantappayoti duttappayo.
អតិលូខភាវន្តិ បត្តចីវរវសេន អតិវិយ លូខភាវំ។ តទស្ស ទិស្វា មនុស្សា ‘‘អយំ អមង្គលទិវសោ , សុម្ភកសិនិទ្ធបត្តចីវរោ អយ្យោ បុព្ពង្គមោ កាតព្ពោ’’តិ ចិន្តេត្វា, ‘‘ភន្តេ, ថោកំ ពហិ ហោថា’’តិ អាហំសុ។ ឧម្មុជ្ជីតិ មនុស្សានំ អជានន្តានំយេវ បថវិយំ និមុជ្ជិត្វា គណ្ហន្តោយេវ ឧម្មុជ្ជិ។ យទិ ថេរោ ‘‘ខីណាសវភាវំ ជានន្តូ’’តិ ឥច្ឆេយ្យ, ន នំ មនុស្សា ‘‘ពហិ ហោថា’’តិ វទេយ្យុំ, ខីណាសវានំ បន តថាចិត្តមេវ ន ឧប្បជ្ជេយ្យ។
Atilūkhabhāvanti pattacīvaravasena ativiya lūkhabhāvaṃ. Tadassa disvā manussā ‘‘ayaṃ amaṅgaladivaso , sumbhakasiniddhapattacīvaro ayyo pubbaṅgamo kātabbo’’ti cintetvā, ‘‘bhante, thokaṃ bahi hothā’’ti āhaṃsu. Ummujjīti manussānaṃ ajānantānaṃyeva pathaviyaṃ nimujjitvā gaṇhantoyeva ummujji. Yadi thero ‘‘khīṇāsavabhāvaṃ jānantū’’ti iccheyya, na naṃ manussā ‘‘bahi hothā’’ti vadeyyuṃ, khīṇāsavānaṃ pana tathācittameva na uppajjeyya.
អប្បិច្ឆតាបធានំ បុគ្គលាធិដ្ឋានំ ចតុព្ពិធឥច្ឆាបភេទំ ទស្សេត្វា បុនបិ បុគ្គលាធិដ្ឋានេន ចតុព្ពិធំ ឥច្ឆាភេទំ ទស្សេន្តោ ‘‘អបរោបិ ចតុព្ពិធោ អប្បិច្ឆោ’’តិអាទិមាហ។ បច្ចយអប្បិច្ឆោតិ បច្ចយេសុ ឥច្ឆារហិតោ។ ធុតង្គអប្បិច្ឆោតិ ធុតគុណសម្ភាវនាយ ឥច្ឆារហិតោ។ បរិយត្តិអប្បិច្ឆោតិ ពហុស្សុតសម្ភាវនាយ ឥច្ឆារហិតោ។ អធិគមអប្បិច្ឆោតិ ‘‘អរិយោ’’តិ សម្ភាវនាយ ឥច្ឆារហិតោ។ ទាយកស្ស វសន្តិ អប្បំ វា យំ ទាតុកាមោ ពហុំ វាតិ ទាយកស្ស ចិត្តស្ស វសំ, អជ្ឈាសយន្តិ អត្ថោ។ ទេយ្យធម្មស្ស វសន្តិ ទេយ្យធម្មស្ស អពហុភាវំ។ អត្តនោ ថាមន្តិ អត្តនោ បមាណំ។ យត្តកេន អត្តា យាបេតិ, តត្តកស្សេវ គហណំ។ យទិ ហីតិអាទិ សង្ខេបតោ វុត្តស្ស អត្ថស្ស វិវរណំ។ បមាណេនេវាតិ យាបនប្បមាណេនេវ។
Appicchatāpadhānaṃ puggalādhiṭṭhānaṃ catubbidhaicchāpabhedaṃ dassetvā punapi puggalādhiṭṭhānena catubbidhaṃ icchābhedaṃ dassento ‘‘aparopi catubbidho appiccho’’tiādimāha. Paccayaappicchoti paccayesu icchārahito. Dhutaṅgaappicchoti dhutaguṇasambhāvanāya icchārahito. Pariyattiappicchoti bahussutasambhāvanāya icchārahito. Adhigamaappicchoti ‘‘ariyo’’ti sambhāvanāya icchārahito. Dāyakassa vasanti appaṃ vā yaṃ dātukāmo bahuṃ vāti dāyakassa cittassa vasaṃ, ajjhāsayanti attho. Deyyadhammassa vasanti deyyadhammassa abahubhāvaṃ. Attano thāmanti attano pamāṇaṃ. Yattakena attā yāpeti, tattakasseva gahaṇaṃ. Yadi hītiādi saṅkhepato vuttassa atthassa vivaraṇaṃ. Pamāṇenevāti yāpanappamāṇeneva.
ឯកភិក្ខុបិ នាញ្ញាសីតិ សោសានិកវត្តេ សម្មទេវ វត្តិតត្តា ឯកោបិ ភិក្ខុ ន អញ្ញាសិ។ អព្ពោកិណ្ណន្តិ អវិច្ឆេទំ។ ទុតិយោ មំ ជានេយ្យាតិ ទុតិយោ សហាយភូតោបិ យថា មំ ជានិតុំ ន សក្កុណេយ្យ, តថា សដ្ឋិ វស្សានិ និរន្តរំ សុសានេ វសាមិ, តស្មា អហំ អហោ សោសានិកុត្តមោ។ ឧបការោ ហុត្វាតិ ឧគ្គហបរិបុច្ឆាទីហិ បរិយត្តិធម្មវសេន ឧបការោ ហុត្វា។ ធម្មកថាយ ជនបទំ ខោភេត្វាតិ លោមហំសនសាធុការទានចេលុក្ខេបាទិវសេន សន្និបតិតំ ឥតរញ្ច ‘‘កថំ នុ ខោ អប្បំ អយ្យស្ស សន្តិកេ ធម្មំ សោស្សាមា’’តិ កោលាហលវសេន មហាជនំ ខោភេត្វា? យទិ ថេរោ ពហុស្សុតភាវំ ជានាបេតុំ ឥច្ឆេយ្យ, បុព្ពេវ ជនបទំ ខោភេន្តោ ធម្មំ កថេយ្យ។ គតោតិ ‘‘អយំ សោ, យេន រត្តិយំ ធម្មកថា កតា’’តិ ជាននភាវេន បរិយត្តិអប្បិច្ឆតាយ បុរារុណាវ គតោ។
Ekabhikkhupi nāññāsīti sosānikavatte sammadeva vattitattā ekopi bhikkhu na aññāsi. Abbokiṇṇanti avicchedaṃ. Dutiyo maṃ jāneyyāti dutiyo sahāyabhūtopi yathā maṃ jānituṃ na sakkuṇeyya, tathā saṭṭhi vassāni nirantaraṃ susāne vasāmi, tasmā ahaṃ aho sosānikuttamo. Upakāro hutvāti uggahaparipucchādīhi pariyattidhammavasena upakāro hutvā. Dhammakathāya janapadaṃ khobhetvāti lomahaṃsanasādhukāradānacelukkhepādivasena sannipatitaṃ itarañca ‘‘kathaṃ nu kho appaṃ ayyassa santike dhammaṃ sossāmā’’ti kolāhalavasena mahājanaṃ khobhetvā? Yadi thero bahussutabhāvaṃ jānāpetuṃ iccheyya, pubbeva janapadaṃ khobhento dhammaṃ katheyya. Gatoti ‘‘ayaṃ so, yena rattiyaṃ dhammakathā katā’’ti jānanabhāvena pariyattiappicchatāya purāruṇāva gato.
តយោ កុលបុត្តា វិយាតិ បាចីនវំសទាយេ សាមគ្គិវាសំវុដ្ឋា អនុរុទ្ធោ, នន្ទិយោ, កិមិលោតិ ឥមេ តយោ កុលបុត្តា វិយ។ ឯតេសុបិ ហិ អនុរុទ្ធត្ថេរេន ភគវតា ‘‘អត្ថិ បន វោ អនុរុទ្ធា ឯវំ អប្បមត្តានំ អាតាបីនំ បហិតត្តានំ វិហរន្តានំ ឧត្តរិមនុស្សធម្មោ អលមរិយញាណទស្សនវិសេសោ អធិគតោ ផាសុវិហារោ’’តិ (ម. និ. ១.៣២៨) បុដ្ឋេន ‘‘ឥធ បន មយំ, ភន្តេ, យាវទេវ អាកង្ខាម, វិវិច្ចេវ កាមេហិ វិវិច្ច អកុសលេហិ ធម្មេហិ សវិតក្កំ សវិចារំ វិវេកជំ បីតិសុខំ បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរាមា’’តិអាទិនា (ម. និ. ១.៣២៨) អនុបុព្ពវិហារសមាបត្តីសុ អារោចិតាសុ ឥតរេ ថេរា ន ឥច្ឆិំសុ។ តថា ហិ តេ បក្កន្តេ ភគវតិ អាយស្មន្តំ អនុរុទ្ធំ ឯតទវោចុំ – ‘‘កិន្នុ មយំ អាយស្មតោ អនុរុទ្ធស្ស ឯវមារោចិម្ហ ‘ឥមាសញ្ច ឥមាសញ្ច វិហារសមាបត្តីនំ មយំ លាភិនោ’តិ? យំ នោ អាយស្មា អនុរុទ្ធោ ភគវតោ សម្មុខាបិ អាសវានំ ខយំ បកាសេតី’’តិ? ឃដីការោបិ អត្តនោ អរិយភាវេ កិកិស្ស រញ្ញោ ភគវតា អារោចិតេ ន អត្តមនោ អហោសិ? តេនាហ – ‘‘ឃដីការកុម្ភការោ វិយា’’តិ។ ឥមស្មិំ បនត្ថេតិ ‘‘យថយិទំ, ភិក្ខវេ, អប្បិច្ឆតា’’តិ វុត្តេ អប្បិច្ឆតាសង្ខាតេ អត្ថេ។ ពលវអលោភេនាតិ ទឡ្ហតរប្បវត្តិកេន អលោភេន។
Tayokulaputtā viyāti pācīnavaṃsadāye sāmaggivāsaṃvuṭṭhā anuruddho, nandiyo, kimiloti ime tayo kulaputtā viya. Etesupi hi anuruddhattherena bhagavatā ‘‘atthi pana vo anuruddhā evaṃ appamattānaṃ ātāpīnaṃ pahitattānaṃ viharantānaṃ uttarimanussadhammo alamariyañāṇadassanaviseso adhigato phāsuvihāro’’ti (ma. ni. 1.328) puṭṭhena ‘‘idha pana mayaṃ, bhante, yāvadeva ākaṅkhāma, vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmā’’tiādinā (ma. ni. 1.328) anupubbavihārasamāpattīsu ārocitāsu itare therā na icchiṃsu. Tathā hi te pakkante bhagavati āyasmantaṃ anuruddhaṃ etadavocuṃ – ‘‘kinnu mayaṃ āyasmato anuruddhassa evamārocimha ‘imāsañca imāsañca vihārasamāpattīnaṃ mayaṃ lābhino’ti? Yaṃ no āyasmā anuruddho bhagavato sammukhāpi āsavānaṃ khayaṃ pakāsetī’’ti? Ghaṭīkāropi attano ariyabhāve kikissa rañño bhagavatā ārocite na attamano ahosi? Tenāha – ‘‘ghaṭīkārakumbhakāro viyā’’ti. Imasmiṃ panattheti ‘‘yathayidaṃ, bhikkhave, appicchatā’’ti vutte appicchatāsaṅkhāte atthe. Balavaalobhenāti daḷhatarappavattikena alobhena.
៦៤. ចតុត្ថេ នត្ថិ ឯតស្ស សន្តុដ្ឋីតិ អសន្តុដ្ឋិ, តស្ស ភាវោ អសន្តុដ្ឋិតា។ តំ បន សរូបតោ ទស្សេន្តោ ‘‘អសន្តុដ្ឋេ បុគ្គលេ…បេ.… លោភោ’’តិ អាហ។ សេវន្តស្សាតិអាទីនិ អញ្ញមញ្ញវេវចនានិ។
64. Catutthe natthi etassa santuṭṭhīti asantuṭṭhi, tassa bhāvo asantuṭṭhitā. Taṃ pana sarūpato dassento ‘‘asantuṭṭhe puggale…pe… lobho’’ti āha. Sevantassātiādīni aññamaññavevacanāni.
៦៥-៦៧. បញ្ចមេ តុស្សនំ តុដ្ឋិ, សមំ, សកេន, សន្តេន វា តុដ្ឋិ ឯតស្សាតិ សន្តុដ្ឋិ, តស្ស ភាវោ សន្តុដ្ឋិតា។ យស្ស សន្តោសស្ស អត្ថិតាយ ភិក្ខុ ‘‘សន្តុដ្ឋោ’’តិ វុច្ចតិ, តំ ទស្សេន្តោ ‘‘ឥតរីតរបច្ចយសន្តោសេន សមន្នាគតស្សា’’តិ អាហ – ចីវរាទិកេ យត្ថ កត្ថចិ កប្បិយេ បច្ចយេ សន្តុស្សនេន សមង្គីភូតស្សាតិ អត្ថោ។ អថ វា ឥតរំ វុច្ចតិ ហីនំ បណីតតោ អញ្ញត្តា, តថា បណីតម្បិ ឥតរំ ហីនតោ អញ្ញត្តា។ អបេក្ខាសិទ្ធា ហិ ឥតរតា។ ឥតិ យេន ធម្មេន ហីនេន វា បណីតេន វា ចីវរាទិបច្ចយេន សន្តុស្សតិ, សោ តថា បវត្តោ អលោភោ ឥតរីតរបច្ចយសន្តោសោ, តេន សមន្នាគតស្ស ។ យថាលាភំ អត្តនោ លាភានុរូបំ សន្តោសោ យថាលាភសន្តោសោ។ សេសបទទ្វយេបិ ឯសេវ នយោ។ លព្ភតីតិ វា លាភោ, យោ យោ លាភោ យថាលាភោ, តេន សន្តោសោ យថាលាភសន្តោសោ។ ពលន្តិ កាយពលំ។ សារុប្បន្តិ ភិក្ខុនោ អនុច្ឆវិកតា។
65-67. Pañcame tussanaṃ tuṭṭhi, samaṃ, sakena, santena vā tuṭṭhi etassāti santuṭṭhi, tassa bhāvo santuṭṭhitā. Yassa santosassa atthitāya bhikkhu ‘‘santuṭṭho’’ti vuccati, taṃ dassento ‘‘itarītarapaccayasantosena samannāgatassā’’ti āha – cīvarādike yattha katthaci kappiye paccaye santussanena samaṅgībhūtassāti attho. Atha vā itaraṃ vuccati hīnaṃ paṇītato aññattā, tathā paṇītampi itaraṃ hīnato aññattā. Apekkhāsiddhā hi itaratā. Iti yena dhammena hīnena vā paṇītena vā cīvarādipaccayena santussati, so tathā pavatto alobho itarītarapaccayasantoso, tena samannāgatassa . Yathālābhaṃ attano lābhānurūpaṃ santoso yathālābhasantoso. Sesapadadvayepi eseva nayo. Labbhatīti vā lābho, yo yo lābho yathālābho, tena santoso yathālābhasantoso. Balanti kāyabalaṃ. Sāruppanti bhikkhuno anucchavikatā.
យថាលទ្ធតោ អញ្ញស្ស អបត្ថនា នាម សិយា អប្បិច្ឆតាបិ បវត្តិអាការោតិ តតោ វិនិវេចិតមេវ សន្តោសស្ស សរូបំ ទស្សេន្តោ ‘‘លភន្តោបិ ន គណ្ហាតី’’តិ អាហ។ តំ បរិវត្តេត្វា បកតិទុព្ពលាទីនំ គរុចីវរំ អផាសុភាវាវហំ សរីរខេទាវហញ្ច ហោតីតិ បយោជនវសេន ន អត្រិច្ឆតាទិវសេន តំ បរិវត្តេត្វា លហុកចីវរបរិភោគោ សន្តោសវិរោធិ ន ហោតីតិ អាហ – ‘‘លហុកេន យាបេន្តោបិ សន្តុដ្ឋោវ ហោតី’’តិ។ មហគ្ឃចីវរំ ពហូនិ វា ចីវរានិ លភិត្វា តានិ វិស្សជ្ជេត្វា តទញ្ញស្ស គហណំ យថាសារុប្បនយេ ឋិតត្តា ន សន្តោសវិរោធីតិ អាហ – ‘‘តេសំ…បេ.… ធារេន្តោបិ សន្តុដ្ឋោវ ហោតី’’តិ។ ឯវំ សេសបច្ចយេសុបិ យថាសារុប្បនិទ្ទេសេ អបិ-សទ្ទគ្គហណេ អធិប្បាយោ វេទិតព្ពោ។ មុត្តហរីតកន្តិ គោមុត្តបរិភាវិតំ, បូតិភាវេន វា ឆឌ្ឌិតំ ហរីតកំ។ ពុទ្ធាទីហិ វណ្ណិតន្តិ អប្បិច្ឆតាសន្តុដ្ឋីសុ ភិក្ខូ និយោជេតុំ ‘‘បូតិមុត្តភេសជ្ជំ និស្សាយ បព្ពជ្ជា’’តិអាទិនា (មហាវ. ៧៣, ១២៨) ពុទ្ធាទីហិ បសត្ថំ។ បរមសន្តុដ្ឋោវ ហោតិ បរមេន ឧក្កំសគតេន សន្តោសេន សមន្នាគតត្តា។ យថាសារុប្បសន្តោសោវ អគ្គោតិ តត្ថ តត្ថ ភិក្ខុ សារុប្បំយេវ និស្សាយ សន្តុស្សនវសេន បវត្តនតោ អគ្គោ។ ឆដ្ឋសត្តមេសុ នត្ថិ វត្តព្ពំ។
Yathāladdhato aññassa apatthanā nāma siyā appicchatāpi pavattiākāroti tato vinivecitameva santosassa sarūpaṃ dassento ‘‘labhantopi na gaṇhātī’’ti āha. Taṃ parivattetvā pakatidubbalādīnaṃ garucīvaraṃ aphāsubhāvāvahaṃ sarīrakhedāvahañca hotīti payojanavasena na atricchatādivasena taṃ parivattetvā lahukacīvaraparibhogo santosavirodhi na hotīti āha – ‘‘lahukena yāpentopi santuṭṭhova hotī’’ti. Mahagghacīvaraṃ bahūni vā cīvarāni labhitvā tāni vissajjetvā tadaññassa gahaṇaṃ yathāsāruppanaye ṭhitattā na santosavirodhīti āha – ‘‘tesaṃ…pe… dhārentopi santuṭṭhova hotī’’ti. Evaṃ sesapaccayesupi yathāsāruppaniddese api-saddaggahaṇe adhippāyo veditabbo. Muttaharītakanti gomuttaparibhāvitaṃ, pūtibhāvena vā chaḍḍitaṃ harītakaṃ. Buddhādīhi vaṇṇitanti appicchatāsantuṭṭhīsu bhikkhū niyojetuṃ ‘‘pūtimuttabhesajjaṃ nissāya pabbajjā’’tiādinā (mahāva. 73, 128) buddhādīhi pasatthaṃ. Paramasantuṭṭhova hoti paramena ukkaṃsagatena santosena samannāgatattā. Yathāsāruppasantosova aggoti tattha tattha bhikkhu sāruppaṃyeva nissāya santussanavasena pavattanato aggo. Chaṭṭhasattamesu natthi vattabbaṃ.
៦៨-៦៩. អដ្ឋមនវមេសុ ន សម្បជានាតីតិ អសម្បជានោ, តស្ស ភាវោ អសម្បជញ្ញំ។ វុត្តប្បដិបក្ខេន សម្បជញ្ញំ វេទិតព្ពំ។
68-69. Aṭṭhamanavamesu na sampajānātīti asampajāno, tassa bhāvo asampajaññaṃ. Vuttappaṭipakkhena sampajaññaṃ veditabbaṃ.
៧០. ទសមេ បាបមិត្តា ទេវទត្តសទិសា។ តេ ហិ ហីនាចារតាយ, ទុក្ខស្ស វា សម្បាបកតាយ ‘‘បាបា’’តិ វុច្ចន្តិ។ តេនាការេន បវត្តានន្តិ យោ បាបមិត្តស្ស ខន្តិ រុចិ អធិមុត្តិ តន្និន្នតាតំសម្បវង្កតាទិអាការោ, តេនាការេន បវត្តានំ។ ចតុន្នំ ខន្ធានមេវេតំ នាមន្តិ ចតុន្នំ អរូបក្ខន្ធានំ ‘‘បាបមិត្តតា’’តិ ឯតំ នាមំ។ យស្មា អស្សទ្ធិយាទិបាបធម្មសមន្នាគតា បុគ្គលា វិសេសតោ បាបា បុញ្ញធម្មវិមោក្ខតាយ, តេ យស្ស មិត្តា សហាយា, សោ បាបមិត្តោ, តស្ស ភាវោ បាបមិត្តតា។ តេនាហ – ‘‘យេ តេ បុគ្គលា អស្សទ្ធា’’តិអាទិ។
70. Dasame pāpamittā devadattasadisā. Te hi hīnācāratāya, dukkhassa vā sampāpakatāya ‘‘pāpā’’ti vuccanti. Tenākārena pavattānanti yo pāpamittassa khanti ruci adhimutti tanninnatātaṃsampavaṅkatādiākāro, tenākārena pavattānaṃ. Catunnaṃ khandhānamevetaṃ nāmanti catunnaṃ arūpakkhandhānaṃ ‘‘pāpamittatā’’ti etaṃ nāmaṃ. Yasmā assaddhiyādipāpadhammasamannāgatā puggalā visesato pāpā puññadhammavimokkhatāya, te yassa mittā sahāyā, so pāpamitto, tassa bhāvo pāpamittatā. Tenāha – ‘‘ye te puggalā assaddhā’’tiādi.
វីរិយារម្ភាទិវគ្គវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Vīriyārambhādivaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ៧. វីរិយារម្ភាទិវគ្គោ • 7. Vīriyārambhādivaggo
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ៧. វីរិយារម្ភាទិវគ្គវណ្ណនា • 7. Vīriyārambhādivaggavaṇṇanā
