| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पटिसम्भिदामग्ग-अट्ठकथा • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
३८. वीरियारम्भञाणनिद्देसवण्णना
38. Vīriyārambhañāṇaniddesavaṇṇanā
८९. वीरियारम्भञाणनिद्देसे अनुप्पन्नानन्ति एकस्मिं अत्तभावे, एकस्मिं वा आरम्मणे अनिब्बत्तानं। अनमतग्गे हि संसारे अनुप्पन्ना अकुसला नाम नत्थि, कुसला पन अत्थि। पापकानन्ति लामकानं। अकुसलानं धम्मानन्ति अकोसल्लसम्भूतानं धम्मानं। अनुप्पादायाति न उप्पादनत्थाय। उप्पन्नानन्ति इमस्मिं अत्तभावे निब्बत्तानं। पहानायाति पजहनत्थाय। अनुप्पन्नानं कुसलानं धम्मानन्ति इमस्मिं अत्तभावे अनिब्बत्तपुब्बानं कोसल्लसम्भूतानं धम्मानं। उप्पादायाति उप्पादनत्थाय। उप्पन्नानन्ति इमस्मिं अत्तभावे निब्बत्तानं। ठितियाति ठितत्थाय। असम्मोसायाति अविनासत्थाय। भिय्योभावायाति पुनप्पुनभावाय। वेपुल्लायाति विपुलभावाय। भावनायाति वड्ढिया। पारिपूरियाति परिपूरणत्थाय।
89. Vīriyārambhañāṇaniddese anuppannānanti ekasmiṃ attabhāve, ekasmiṃ vā ārammaṇe anibbattānaṃ. Anamatagge hi saṃsāre anuppannā akusalā nāma natthi, kusalā pana atthi. Pāpakānanti lāmakānaṃ. Akusalānaṃ dhammānanti akosallasambhūtānaṃ dhammānaṃ. Anuppādāyāti na uppādanatthāya. Uppannānanti imasmiṃ attabhāve nibbattānaṃ. Pahānāyāti pajahanatthāya. Anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānanti imasmiṃ attabhāve anibbattapubbānaṃ kosallasambhūtānaṃ dhammānaṃ. Uppādāyāti uppādanatthāya. Uppannānanti imasmiṃ attabhāve nibbattānaṃ. Ṭhitiyāti ṭhitatthāya. Asammosāyāti avināsatthāya. Bhiyyobhāvāyāti punappunabhāvāya. Vepullāyāti vipulabhāvāya. Bhāvanāyāti vaḍḍhiyā. Pāripūriyāti paripūraṇatthāya.
इदानि अकुसलेसु कामच्छन्दं, कुसलेसु नेक्खम्मं विसेसेत्वा दस्सेतुं अनुप्पन्नस्स कामच्छन्दस्सातिआदिमाह। तत्थ कामच्छन्दोति समाधिपटिपक्खो कामरागो। नेक्खम्मन्ति पठमज्झानसमाधि, पठमज्झानं वा, सब्बे एव वा कुसला धम्मा नेक्खम्मं।
Idāni akusalesu kāmacchandaṃ, kusalesu nekkhammaṃ visesetvā dassetuṃ anuppannassa kāmacchandassātiādimāha. Tattha kāmacchandoti samādhipaṭipakkho kāmarāgo. Nekkhammanti paṭhamajjhānasamādhi, paṭhamajjhānaṃ vā, sabbe eva vā kusalā dhammā nekkhammaṃ.
इदानि सब्बकिलेसानं सब्बकिलेसपटिपक्खस्स अरहत्तमग्गस्स च वसेन योजेत्वा दस्सेतुं अनुप्पन्नानं सब्बकिलेसानन्तिआदिमाह। तत्थ उप्पन्नस्स अरहत्तमग्गस्स ठितियातिआदीसु उप्पादक्खणे उप्पन्नस्स अरहत्तमग्गस्स ठितिक्खणभङ्गक्खणवसेन ‘‘ठितिया’’तिआदियोजना वेदितब्बा। विभङ्गट्ठकथायम्पि ‘‘या चस्स पवत्ति, अयमेव ठिति नामा’’ति (विभ॰ अट्ठ॰ ४०६) वुत्तं। केचि पन ‘‘अरहत्तमग्गस्स पुब्बभागमग्गो दट्ठब्बो’’ति वदन्ति।
Idāni sabbakilesānaṃ sabbakilesapaṭipakkhassa arahattamaggassa ca vasena yojetvā dassetuṃ anuppannānaṃ sabbakilesānantiādimāha. Tattha uppannassa arahattamaggassa ṭhitiyātiādīsu uppādakkhaṇe uppannassa arahattamaggassa ṭhitikkhaṇabhaṅgakkhaṇavasena ‘‘ṭhitiyā’’tiādiyojanā veditabbā. Vibhaṅgaṭṭhakathāyampi ‘‘yā cassa pavatti, ayameva ṭhiti nāmā’’ti (vibha. aṭṭha. 406) vuttaṃ. Keci pana ‘‘arahattamaggassa pubbabhāgamaggo daṭṭhabbo’’ti vadanti.
वीरियारम्भञाणनिद्देसवण्णना निट्ठिता।
Vīriyārambhañāṇaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / पटिसम्भिदामग्गपाळि • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ३८. वीरियारम्भञाणनिद्देसो • 38. Vīriyārambhañāṇaniddeso
