Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഥേരഗാഥാ-അട്ഠകഥാ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ൫. വിസാഖപഞ്ചാലപുത്തത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ

    5. Visākhapañcālaputtattheragāthāvaṇṇanā

    ഉക്ഖിപേ നോ ച പരിക്ഖിപേ പരേതി ആയസ്മതോ വിസാഖസ്സ പഞ്ചാലപുത്തസ്സ ഗാഥാ. കാ ഉപ്പത്തി? അയമ്പി പുരിമബുദ്ധേസു കതാധികാരോ തത്ഥ തത്ഥ ഭവേ വിവട്ടൂപനിസ്സയം പുഞ്ഞം ഉപചിനന്തോ ഇതോ ചുദ്ദസേ കപ്പേ പച്ചന്തഗാമേ ദലിദ്ദകുലേ നിബ്ബത്തിത്വാ വിഞ്ഞുതം പത്തോ ഏകദിവസം ഫലപരിയേസനം ചരന്തേഹി തസ്മിം ഗാമേ മനുസ്സേഹി സദ്ധിം അരഞ്ഞം ഗതോ തത്ഥ ഏകം പച്ചേകബുദ്ധം ദിസ്വാ പസന്നമാനസോ വല്ലിഫലം അദാസി. സോ തേന പുഞ്ഞകമ്മേന ദേവമനുസ്സേസു സംസരന്തോ ഇമസ്മിം ബുദ്ധുപ്പാദേ മഗധരട്ഠേ മണ്ഡലികരാജകുലേ നിബ്ബത്തിത്വാ വിസാഖോതി ലദ്ധനാമോ പഞ്ചാലരാജധീതുയാ പുത്തഭാവതോ പച്ഛാ പഞ്ചാലപുത്തോതി പഞ്ഞായിത്ഥ. സോ പിതരി മതേ രജ്ജം കാരേന്തോ സത്ഥരി അത്തനോ ഗാമസമീപഗതേ സത്ഥു സന്തികം ഗന്ത്വാ ധമ്മം സുത്വാ പടിലദ്ധസദ്ധോ പബ്ബജിത്വാ സത്ഥാരാ സദ്ധിം സാവത്ഥിം ഗതോ വിപസ്സനം പട്ഠപേത്വാ നചിരസ്സേവ ഛളഭിഞ്ഞോ അഹോസി. തേന വുത്തം അപദാനേ (അപ॰ ഥേര ൧.൩൯.൩൧-൩൬) –

    Naukkhipe no ca parikkhipe pareti āyasmato visākhassa pañcālaputtassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ puññaṃ upacinanto ito cuddase kappe paccantagāme daliddakule nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ phalapariyesanaṃ carantehi tasmiṃ gāme manussehi saddhiṃ araññaṃ gato tattha ekaṃ paccekabuddhaṃ disvā pasannamānaso valliphalaṃ adāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde magadharaṭṭhe maṇḍalikarājakule nibbattitvā visākhoti laddhanāmo pañcālarājadhītuyā puttabhāvato pacchā pañcālaputtoti paññāyittha. So pitari mate rajjaṃ kārento satthari attano gāmasamīpagate satthu santikaṃ gantvā dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā satthārā saddhiṃ sāvatthiṃ gato vipassanaṃ paṭṭhapetvā nacirasseva chaḷabhiñño ahosi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.39.31-36) –

    ‘‘സബ്ബേ ജനാ സമാഗമ്മ, അഗമിംസു വനം തദാ;

    ‘‘Sabbe janā samāgamma, agamiṃsu vanaṃ tadā;

    ഫലമന്വേസമാനാ തേ, അലഭിംസു ഫലം തദാ.

    Phalamanvesamānā te, alabhiṃsu phalaṃ tadā.

    ‘‘തത്ഥദ്ദസാസിം സമ്ബുദ്ധം, സയമ്ഭും അപരാജിതം;

    ‘‘Tatthaddasāsiṃ sambuddhaṃ, sayambhuṃ aparājitaṃ;

    പസന്നചിത്തോ സുമനോ, വല്ലിഫലമദാസഹം.

    Pasannacitto sumano, valliphalamadāsahaṃ.

    ‘‘ചതുദ്ദസേ ഇതോ കപ്പേ, യം ഫലമദദിം തദാ;

    ‘‘Catuddase ito kappe, yaṃ phalamadadiṃ tadā;

    ദുഗ്ഗതിം നാഭിജാനാമി, ഫലദാനസ്സിദം ഫലം.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, phaladānassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘കിലേസാ ഝാപിതാ മയ്ഹം…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസന’’ന്തി.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ഛളഭിഞ്ഞോ പന ഹുത്വാ ഥേരോ ഞാതീനം അനുകമ്പായ ജാതിഭൂമിം അഗമാസി. തത്ഥ മനുസ്സാ ഥേരം ഉപസങ്കമിത്വാ കാലേന കാലം ധമ്മം സുണന്താ ഏകദിവസം ‘‘കതിഹി നു ഖോ, ഭന്തേ, അങ്ഗേഹി സമന്നാഗതോ ധമ്മകഥികോ ഹോതീ’’തി ധമ്മകഥികലക്ഖണം പുച്ഛിംസു. ഥേരോ തേസം ധമ്മകഥികലക്ഖണം കഥേന്തോ –

    Chaḷabhiñño pana hutvā thero ñātīnaṃ anukampāya jātibhūmiṃ agamāsi. Tattha manussā theraṃ upasaṅkamitvā kālena kālaṃ dhammaṃ suṇantā ekadivasaṃ ‘‘katihi nu kho, bhante, aṅgehi samannāgato dhammakathiko hotī’’ti dhammakathikalakkhaṇaṃ pucchiṃsu. Thero tesaṃ dhammakathikalakkhaṇaṃ kathento –

    ൨൦൯.

    209.

    ‘‘ന ഉക്ഖിപേ നോ ച പരിക്ഖിപേ പരേ, ന ഓക്ഖിപേ പാരഗതം ന ഏരയേ;

    ‘‘Na ukkhipe no ca parikkhipe pare, na okkhipe pāragataṃ na eraye;

    ന ചത്തവണ്ണം പരിസാസു ബ്യാഹരേ, അനുദ്ധതോ സമ്മിതഭാണി സുബ്ബതോ.

    Na cattavaṇṇaṃ parisāsu byāhare, anuddhato sammitabhāṇi subbato.

    ൨൧൦.

    210.

    ‘‘സുസുഖുമനിപുണത്ഥദസ്സിനാ, മതികുസലേന നിവാതവുത്തിനാ;

    ‘‘Susukhumanipuṇatthadassinā, matikusalena nivātavuttinā;

    സംസേവിതബുദ്ധസീലിനാ, നിബ്ബാനം ന ഹി തേന ദുല്ലഭ’’ന്തി. –

    Saṃsevitabuddhasīlinā, nibbānaṃ na hi tena dullabha’’nti. –

    ഗാഥാദ്വയം അഭാസി.

    Gāthādvayaṃ abhāsi.

    തത്ഥ ന ഉക്ഖിപേതി അത്താനം ന ഉക്ഖിപേയ്യ, ജാതിആദീഹി ബാഹുസച്ചാദീഹി ച അത്തുക്കംസനം ന കരേയ്യ. നോ ച പരിക്ഖിപേ പരേതി പരേ പരപുഗ്ഗലേ തേഹേവ ജാതിആദീഹി നോ പരിക്ഖിപേ പരിച്ഛിന്ദിത്വാ ന ഖിപേയ്യ ഗുണപരിധംസനവസേന വാ ന ഖിപേയ്യ. ന ഓക്ഖിപേ പരേ ഇച്ചേവം സമ്ബന്ധോ. പരേ ഓജ്ഝാപനവസേന ന ഓക്ഖിപേ ഹേട്ഠതോ കത്വാ പരേ ന ഓലോകാപേയ്യ, ന ഓജ്ഝാപേയ്യാതി അത്ഥോ. ‘‘ന ഉക്ഖിപേ’’തി കേചി പഠന്തി, സോ ഏവത്ഥോ. പാരഗതന്തി സംസാരപാരം വിയ വിജ്ജായ പാരം ഗതം ഖീണാസവം തേവിജ്ജം ഛളഭിഞ്ഞം വാ ന ഏരയേ ന ഘട്ടയേ ന ആസാദേയ്യ. ന ചത്തവണ്ണം പരിസാസു ബ്യാഹരേതി അത്തനോ വണ്ണം ഗുണം ലാഭസക്കാരസിലോകം നികാമയമാനോ ഖത്തിയപരിസാദീസു ന ഭാസേയ്യ. അനുദ്ധതോതി ഉദ്ധച്ചരഹിതോ. ഉദ്ധതസ്സ ഹി വചനം നാദിയന്തി. സമ്മിതഭാണീതി സമ്മദേവ മിതഭാണീ, കാലേന സാപദേസം പരിയന്തവതിം അത്ഥസഞ്ഹിതമേവ വാചം ഭാസനസീലോതി അത്ഥോ. ഇതോ അഞ്ഞഥാ വദന്തസ്സ വചനം അഗഹണീയം ഹോതി. സുബ്ബതോതി സുന്ദരവതോ സീലസമ്പന്നോ. ‘‘സിയാ’’തി കിരിയാപദം ആനേത്വാ യോജേതബ്ബം.

    Tattha na ukkhipeti attānaṃ na ukkhipeyya, jātiādīhi bāhusaccādīhi ca attukkaṃsanaṃ na kareyya. No ca parikkhipe pareti pare parapuggale teheva jātiādīhi no parikkhipe paricchinditvā na khipeyya guṇaparidhaṃsanavasena vā na khipeyya. Na okkhipe pare iccevaṃ sambandho. Pare ojjhāpanavasena na okkhipe heṭṭhato katvā pare na olokāpeyya, na ojjhāpeyyāti attho. ‘‘Na ukkhipe’’ti keci paṭhanti, so evattho. Pāragatanti saṃsārapāraṃ viya vijjāya pāraṃ gataṃ khīṇāsavaṃ tevijjaṃ chaḷabhiññaṃ vā na eraye na ghaṭṭaye na āsādeyya. Na cattavaṇṇaṃ parisāsu byāhareti attano vaṇṇaṃ guṇaṃ lābhasakkārasilokaṃ nikāmayamāno khattiyaparisādīsu na bhāseyya. Anuddhatoti uddhaccarahito. Uddhatassa hi vacanaṃ nādiyanti. Sammitabhāṇīti sammadeva mitabhāṇī, kālena sāpadesaṃ pariyantavatiṃ atthasañhitameva vācaṃ bhāsanasīloti attho. Ito aññathā vadantassa vacanaṃ agahaṇīyaṃ hoti. Subbatoti sundaravato sīlasampanno. ‘‘Siyā’’ti kiriyāpadaṃ ānetvā yojetabbaṃ.

    ഏവം ഥേരോ സങ്ഖേപേനേവ ധമ്മകഥികലക്ഖണം വത്വാ തേസം ഗുണാനം അത്തനി ലബ്ഭമാനതം അധിമുച്ചിത്വാ ഭിയ്യോസോമത്തായ അഭിപ്പസന്നം മഹാജനം ഞത്വാ ‘‘ഏവംവിധസ്സ ധമ്മകഥികസ്സ വിമുത്തായതനസന്നിസ്സിതസ്സ ന നിബ്ബാനം ദുല്ലഭം, അഥ ഖോ സുലഭമേവാ’’തി ദസ്സേന്തോ ‘‘സുസുഖുമനിപുണത്ഥദസ്സിനാ’’തി ദുതിയഗാഥമാഹ. തസ്സത്ഥോ ഹേട്ഠാ വുത്തോയേവ.

    Evaṃ thero saṅkhepeneva dhammakathikalakkhaṇaṃ vatvā tesaṃ guṇānaṃ attani labbhamānataṃ adhimuccitvā bhiyyosomattāya abhippasannaṃ mahājanaṃ ñatvā ‘‘evaṃvidhassa dhammakathikassa vimuttāyatanasannissitassa na nibbānaṃ dullabhaṃ, atha kho sulabhamevā’’ti dassento ‘‘susukhumanipuṇatthadassinā’’ti dutiyagāthamāha. Tassattho heṭṭhā vuttoyeva.

    വിസാഖപഞ്ചാലപുത്തത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Visākhapañcālaputtattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഥേരഗാഥാപാളി • Theragāthāpāḷi / ൫. വിസാഖപഞ്ചാലപുത്തത്ഥേരഗാഥാ • 5. Visākhapañcālaputtattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact